Ευαγγελία Κ. Λάππα,

8 Μαΐου 2024

Στις 9 Μαΐου 1956, με αφορμή την επικείμενη εκτέλεση των αγωνιστών της ΕΟΚΑ Μιχαήλ Καραολή^[1] και Ανδρέα Δημητρίου^[2], οργανώθηκε από την Πανελλήνια Επιτροπή Ενώσεως Κύπρου (ΠΕΕΚ) πάνδημο συλλαλητήριο στην πλατεία Ομονοίας στην Αθήνα. Ανάμεσα στους διαδηλωτές βρίσκονταν ο Ευάγγελος Γεροντής, ο Ιωάννης Κωνσταντόπουλος και ο Φραγκίσκος Νικολάου.
 

Τις πρώτες πρωινές ώρες, η τότε Ελληνική Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή επεχείρησε να απαγορεύσει το συλλαλητήριο. Mε την πίεση όμως που άσκησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δωρόθεος^[3], στον υφυπουργό Εσωτερικών Δημήτριο Μακρή^[4], αναγκάσθηκε να υπαναχωρήσει.

Οι διαδηλωτές της Αθήνας, ζητούσαν την αποτροπή της θανατικής εκτέλεσης του Μιχαήλ Καραολή και του Ανδρέα Δημητρίου και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ανάμεσα στα πλακάτ που κρατούσαν, ξεχώριζαν τα συνθήματα: «Γκάγκστερ Χάρτινγκ, θα πεθάνεις», «Κύπρος – Ένωσις», «Αμερικανοί, είναι η τελευταία σας ευκαιρία», «Ο ΟΗΕ είναι το τελευταίο ειρηνικό μας όπλο», «Όλοι οι Έλληνες, είμεθα ΕΟΚΑ». Ομιλητής ήταν ο Πρόεδρος της ΠΕΕΚ ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δωρόθεος.
   

Σε αυτό το συλλαλητήριο ενεκρίθη το εξής ψήφισμα:

«Σήμερον 9^ην Μαίου 1956, ο Λαός της Ιστορικής Πόλεως των Αθηνών, συνελθών εις πάνδημον συγκέντρωσιν εις την πλατείαν της Ομονοίας και ακούσας του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Δωροθέου, Προέδρου της «Πανελληνίου Επιτροπής Ενώσεως Κύπρου» περί σχεδιαζομένης εκτελέσεως των Κυπρίων αγωνιστών Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέου Δημητρίου:

1) Επειδή οι απειλούμενοι από τον δι’ απαγχονισμού θάνατον ουδέν αδίκημα κοινού ποινικού δικαίου διέπραξαν, ουδέ απεδείχθη η ενοχή των,

2) επειδή ουδέν περισσότερον έκαμαν παρ’ ότι παρακινούμενοι υπό των ίδιων των Άγγλων έκαμαν οι Έλληνες κατά την Ναζιστικήν κατοχήν,

3) επειδή η τυχόν εκτέλεσις των Ελλήνων Κυπρίων πατριωτών θα οξύνη την εν Κύπρω κατάστασιν και θα δημιουργήση χάσμα αγεφύρωτον εις τας σχέσεις των δύο λαών,

4) και επειδή ο Ελληνικός Λαός, όπως και σύμπας ο φιλελεύθερος κόσμος, θεωρεί τους Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέαν Δημητρίου αγωνιστάς της Ελευθερίας και νέους φλεγομένους από την προς την Πατρίδα αγάπην και τους παρακολουθεί με αισθήματα αγάπης και θαυμασμού,

ΨΗΦΙΖΕΙ

– και απαιτεί την ματαίωσιν της αποφάσεως προς εκτέλεσιν των δυο Κυπρίων πατριωτών.

– Επιφορτίζει την Εκτελεστικήν Επιτροπήν της ΠΕΕΚ υπό την προεδρίαν του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Δωροθέου, ίνα επιδώση το παρόν Ψήφισμα εις τον πρεσβευτήν της Μεγάλης Βρεττανίας, όπως διαβιβάση τούτο εις την κυβέρνησίν του».

Μετά την περάτωση του συλλαλητηρίου, οι διαδηλωτές θέλησαν να οδεύσουν προς τη βρετανική πρεσβεία, στο Κολωνάκι, για διαμαρτυρία, παρά τις προτροπές της Κυβερνήσεως, μέσω του Αρχιεπισκόπου, για διάλυσή του. Χιλιάδες διαδηλωτές κινήθησαν προς την οδό Σταδίου, ενώ άλλες ομάδες διαδηλωτών ανήρχοντο παράλληλα στην οδό Πανεπιστημίου.

Η κυβέρνηση, δυσφορώντας γι’ αυτή τους την κίνηση, διέταξε την Αστυνομία να επέμβει^[5]. Σύμφωνα με τον κορυφαίο μελετητή του Κυπριακού, Σπύρο Παπαγεωργίου, την πρωτοβουλία διάλυσης της διαδήλωσης την είχε ο τότε υπουργός Προεδρίας Κωνσταντίνος Τσάτσος^[6]. Μάλιστα ο τελευταίος, όντας εκείνη την ώρα σε σύσκεψη στο σπίτι του Κύπριου αγωνιστή Λανίτη, είπε καυχόμενος: «Εγώ είπα να τους συντρίψουν!». Επίσης συμπλήρωσε: «Θα τεθή άπαξ δια παντός τέρμα εις την Κυπριακήν πολιτικήν του πεζοδρομίου»^[7].

Στη συμβολή των οδών Σταδίου και Πεσμαζόγλου, οι διαδηλωτές ανεκόπησαν βιαίως από τους αστυνομικούς. Οι αστυνομικοί τους χτυπούσαν με τα γκλομπς και οι διαδηλωτές, αφού συνεπτύχθησαν στην οδό Αιόλου, τους αντεπιτέθηκαν με καδρόνια και πλακάτ που κρατούσαν. Οι επιθέσεις έγιναν ακόμα πιο βίαιες, όταν οι διαδηλωτές άρπαξαν τούβλα από παρακείμενη τράπεζα, που ήταν υπό κατασκευή, στην οδό Πεσμαζόγλου και τα πέταξαν προς τους αστυνομικούς, τραυματίζοντας τον Διευθυντή της Αστυνομίας. Προς στιγμήν, κατάφεραν να ξεφύγουν και κατευθύνθηκαν στα γραφεία της Αμερικάνικης Υπηρεσίας Πληροφοριών, τα οποία και κατέστρεψαν. Η απάντηση της Αστυνομίας ήταν άμεση, τραυματίζοντας πολλούς διαδηλωτές και πυροβολώντας προς το μέρος τους. Κανείς δεν πίστευε ότι οι σφαίρες ήταν πραγματικές, καθώς οι περισσότεροι θεώρησαν ότι ήταν πυροβολισμοί εκφοβισμού.

Μόλις, όμως, ο πρώτος διαδηλωτής έπεσε από σφαίρα αστυνομικού, στην διασταύρωση οδού Σταδίου και στοάς Αρσάκη, επικράτησε πανικός. Το πλήθος διελύθη και οι διαδηλωτές κατευθύνθηκαν προς ξεχωριστές κατευθύνσεις. Οι τελευταίοι φώναζαν «Αίσχος! Αίσχος!» προς τους αστυνομικούς και τους πετούσαν ό,τι έβρισκαν στον δρόμο τους. Οι αστυνομικοί ανταπάντησαν με πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα κοντά στα καταστήματα Γουτάκη, ένας ακόμα διαδηλωτής να πέσει αιμόφυρτος από σφαίρα. Οι διαδηλωτές, υποχωρώντας στην οδό Γεωργίου Σταύρου, δέχονταν συνεχώς επιθέσεις από τους αστυνομικούς, οι οποίοι πυροβολούσαν συνέχεια. Μόλις έπεσαν άλλα δύο θύματα αιμόφυρτα στο πεζοδρόμιο, περαστικές γυναίκες άρχισαν να κραυγάζουν «Λυπηθείτε τα παιδιά μας!» «Έλληνες δεν είστε εσείς;». Εν μέσω της συγχύσεως, που προεκλήθη, πολλοί από τους διαδηλωτές ζητούσαν με χειρονομίες να παύσουν τους πυροβολισμούς λέγοντας: «Σταματήστε! Είμαστε όλοι αδέλφια!». Ο Ευάγγελος Γεροντής έπεσε νεκρός στην διασταύρωση οδών Αιόλου και Γεωργίου Σταύρου, ενώ ο Φραγκίσκος Νικολάου στην οδό Σταδίου 49.

Ο Κύπριος φοιτητής Ευστάθιος Οικονομίδης, ο οποίος συμμετείχε στο συλλαλητήριο, καταθέτοντας για τα γεγονότα, περιέγραψε την δολοφονία του Φραγκίσκου Νικολάου, ως εξής: «Επηκολούθησε μικρά συμπλοκή μεταξύ αστυνομικών και διαδηλωτών και τους είδα με πιστόλια στα χέρια να πυροβολούν εναντίον μας. Αυτομάτως έστρεψα για να φύγω, αλλά δεν πρόφτασα να κάνω μερικά βήματα και είδα να πέφτει αιμόφυρτος μπροστά στα πόδια μου, δίπλα από ένα περίπτερο, που βρίσκεται ως διεπίστωσα, εκ των υστέρων εις την οδόν Σταδίου 49, έναν νέο περίπου 30 χρονών. Αμέσως έτρεξα κοντά του και έσκυψα πάνω του. Είδα τότε πως ήταν πληγωμένος. Υπήρχαν δύο μεγάλες πληγές στον λαιμό του και το αίμα έτρεχε άφθονο στις πλάκες του πεζοδρομίου. Εν τω μεταξύ, οι πυροβολισμοί ακουγόντουσαν πιο συχνοί και οι αστυνομικοί πλησίαζαν προς εμάς, ενώ αντιθέτως το πλήθος έφευγε πανικόβλητο προς τας παρόδους της οδού Σταδίου. Εγώ έμεινα κοντά στον πληγωμένο, καθώς και μερικοί άλλοι. Μεταξύ των προστρεχόντων ανεγνώρισα και τον Κύπριον φοιτητήν Κ. Αρτεμίου. Σηκώσαμε τον πληγωμένον και τον βάλαμε σε ένα αυτοκίνητο που κατέφθασε σε λίγο και τον μετέφερε στον Σταθμό των Πρώτων Βοηθειών. Όταν όμως τον βάζανε στο αυτοκίνητο είχεν ήδη πεθάνει. Όταν την άλλη μέρα είδα την φωτογραφία του στις εφημερίδες, διεπίστωσα ότι ήταν ο Φραγκίσκος Νικολάου από τον Πειραιά.»^[8]

Γύρω στις πέντε το απόγευμα, εξαπελύθη νέα επίθεση των αστυνομικών, που έκανε τους διαδηλωτές να διαλυθούν σε μικρές ομάδες και να διασκορπισθούν στην οδό Αθηνάς.

Μια ομάδα διαδηλωτών ετράπη προς την οδό Ιπποκράτους, καταδιωκόμενη από τους αστυνομικούς. Φτάνοντας στην διασταύρωση των οδών Ιπποκράτους και Διδότου, άρχισαν να αμύνονται με πέτρες εναντίον των αστυνομικών. Τότε, γύρω στις 6 μ.μ. κατέφθασαν εκεί κι άλλοι αστυνομικοί, πάνω σε αυτοκίνητο και πυροβόλησαν κατ’ εντολήν του αρχηγού τους. Μάλιστα, ένας από τους αστυνομικούς, πυροβόλησε από μακριά τον Ιωάννη Κωνσταντόπουλο και τον έριξε νεκρό.
 

Τις επόμενες ημέρες και συγκεκριμένα στις 18 Μαΐου 1956, στο Νοσοκομείο της Νέας Ιωνίας, υπέκυψε στα τραύματά του και ο αστυνομικός Κωνσταντίνος Γιαννακούρης, όντας το τελευταίο επιβεβαιωμένο θύμα της διαδηλώσεως και της εγκληματικής αντιδράσεως της Κυβερνήσεως^[9]. Μιας διαδηλώσεως που, σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Μάνο Χατζηδάκη, «δεν εστρέφετο κατά της Κυβερνήσεως αλλά υπέρ ενός εθνικού ζητήματος, για το οποίο –υποτίθεται- ότι εμάχετο και η Κυβέρνησις! Αυτή την οποία, την ίδια ημέρα η “Εστία” ονόμασε “Κυβέρνησιν αίματος”»^[10]

Την ίδια ημέρα, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου[¹¹] έσπευσε να δικαιολογήσει την απαράδεκτη επέμβαση της αστυνομίας, ανακοινώνοντας ότι «υπεύθυνοι δια τας ταραχάς ήσαν οι κομμουνισταί». Ο Παπαγεωργίου γράφει σχολιάζοντας αυτή την δήλωση: «Αλλ’ οι κομμουνισταί, εάν εις προβοκάτσια απέβλεπον, πως θα ήτο δυνατόν να οργανώσουν τοιαύτης εκτάσεως κινητοποίησιν; Να είχον κινηθή από γνησίαν πρόθεσιν; Ήτο αδύνατον, διότι οι μεν εν Κύπρω κομμουνισταί εχαρακτήριζον τους αγωνιστάς της Ε.Ο.Κ.Α. ως «τσιράκια του ιμπεριαλισμού», οι δε εν Αθήναις ομόφρονές των της Ε.Δ.Α.^[12], διεχώριζον, μόνοι, την θέσιν των από την ομόθυμον αξίωσιν της Αντιπολιτεύσεως (11.5.1956) όπως ζητηθή από τον Βασιλέα να απολύση την Κυβέρνησιν Καραμανλή…^[13]».

Την επόμενη ημέρα, ο Δήμαρχος Αθηναίων Παυσανίας Κατσώτας^[14] στις δηλώσεις του σχετικά με τα γεγονότα, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Την ευθύνη του αδίκως χυθέντος αίματος την υπέχει ακεραίαν κατά πρώτον λόγον η Κυβέρνησις. Μία Κυβέρνησις που ξεύρει τι θέλει και πού κατευθύνεται, μία Κυβέρνησις που πιστεύει εις την λαϊκήν δύναμίν της και την αγάπην και τον προς αυτήν σεβασμόν των λαϊκών μαζών, ή δεν θα επέτρεπε χθές την συγκρότησιν του συλλαλητηρίου, ή θα ετίθετο επί κεφαλής τούτου η ίδια».^[15]

Παράλληλα, ετελέσθησαν οι κηδείες των νεκρών, με αυστηρά μέτρα τάξεως. Στην κηδεία του Γεροντή, δεν κατέστη δυνατόν να παραστούν οι γονείς του, γιατί οι Αρχές επέσπευσαν την τελετή. Παρέστησαν οι βουλευτές του κόμματος ΕΔΑ Θανασέκου και Αυγερόπουλος, οι οποίοι, όμως, δεν εξεφώνησαν λόγους προς τιμήν του νεκρού. Στον τάφο του κατετέθησαν στεφάνια από τον Δήμαρχο Νικαίας και τους Εκδότες, με τις εξής επιγραφές: «Ο Δήμος Νικαίας στα θύματα του Κυπριακού Αγώνος» και «Στον πεσόντα ήρωα της λευτεριάς της Κύπρου, Βαγγέλη Γεροντή».

Ο Κωνσταντόπουλος ετάφη δίπλα στον Γεροντή. Στην κηδεία του παραβρέθηκε μόνο ο δεκαεπτάχρονος αδελφός του, Αιμίλιος, γιατί ο διοικητής της Χωροφυλακής επέμενε να τελεστεί η κηδεία χωρίς να αναμένεται η άφιξη από την Τρίπολη των γονιών και των δύο αδελφών του.

Ο Νικολάου κηδεύτηκε και ετάφη στο Νεκροταφείο Αναστάσεως του Πειραιά, με παρουσία συγγενών του και μερικών από τους συναδέλφους του. Στον τάφο του κατέθεσε στεφάνι ο δήμαρχος Δημήτριος Σαπουνάκης^[16], ο οποίος μεταξύ των άλλων είπε τα εξής: «Έτρεξες στο εθνικό συλλαλητήριο, για να σώσεις με τη διαμαρτυρία σου τα δύο Ελληνόπουλα της Κύπρου, που έπεσαν σήμερα θυσία για τη λευτεριά της Πατρίδος. Φεύγεις, παλληκάρι, νέος στην ηλικία και οι δικοί σου, κατά το νεκρώσιμο έθιμο του τόπου μας, εστόλισαν το μέτωπό σου με το λευκό στεφάνι του γάμου, που για σένα δεν έγινε. Αλλά με τη χθεσινή θυσία σου, σου ταιριάζει άλλο στεφάνι. Το στεφάνι της δάφνης. Σε ραίνω με λίγα λαϊκά λουλούδια, δακρυσμένα από την οδύνη του λαού του Πειραιώς, για τον άδικο και πρόωρο χαμό σου. Η Κύπρος θρηνεί σήμερα τον Καραολή και τον Δημητρίου και ο Πειραιάς μας θρηνεί τον Φραγκίσκο Νικολάου».

Παρατίθενται τα βιογραφικά των τριών φονευθέντων διαδηλωτών στο συλλαλητήριο, στις 9 Μαΐου 1956.

 
Γεροντής Ευάγγελος

Ο Ευάγγελος Γεροντής γεννήθηκε στο χωριό Κρούστα του Νομού Λασιθίου της Κρήτης, το 1928. Είχε τρεις αδελφές και έναν μικρότερο αδελφό. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ελλάδας, η οικογένειά του παρεσύρθη στον Κομμουνισμό και ο ίδιος ενετάχθη στην κομμουνιστική νεολαία ΕΠΟΝ^[17]. Αυτός ήταν και ο λόγος που απεβλήθη από το Γυμνάσιο. Μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας στην Μακρόνησο, εργάστηκε στο εμπόριο και στην έκδοση βιβλίων.

Κωνσταντόπουλος Ιωάννης

Ο Ιωάννης Κωνσταντόπουλος καταγόταν από το χωριό Ράδου της Γορτυνίας και γεννήθηκε το 1935. Είχε άλλα πέντε αδέλφια. Ο μεγαλύτερος αδελφός του είχε πέσει κατά τη διάρκεια του συμμοριτοπόλεμου, υπηρετώντας την Πατρίδα. Ένας άλλος αδελφός του, ενώ υπηρετούσε ως χωροφύλακας στην Καλαμάτα, πέθανε από μελαγχολία, για τον χαμό του μεγαλύτερου αδελφού του, το 1953. Το διάστημα με μέχρι την δολοφονία του, ο Ιωάννης Κωνσταντόπουλος εργαζόταν σε μια οικοδομή στην οδό Ιππποκράτους.

Νικολάου Φραγκίσκος

Ο Φραγκίσκος Νικολάου καταγόταν από την Σύρο των Κυκλάδων και γεννήθηκε το 1933. Κατοικούσε στην συνοικία Ταμπούρια του Πειραιά, μαζί με την αδελφή του, Ειρήνη – Δάφνη, την οποία και συντηρούσε. Εργαζόταν ως μηχανικός στους Σιδηροδρόμους του Ελληνικού κράτους. Ως προς τα εθνικά του φρονήματα, ανήκε στην Εθνικόφρονα παράταξη.

Πηγές:

1. 9 Μαΐου 1956: Αιματοχυσία στην Αθήνα υπέρ των Κυπρίων αγωνιστών | https://ellada.cy/2020/05/09/9-μαΐου-1956-αιματοχυσία-στην-αθήνα-για-την/
2. Βόμβαι εκρηγνύονται εις όλην την Κύπρον, Εφημερίδα «Ελευθερία», 16 Μαΐου 1956, σελίδα 6.
3. Βουλή των Ελλήνων, Το Κυπριακό στην Βουλή των Ελλήνων, τόμος Α’ 1915 – 1956, Διεύθυνση Επιστημονικών Μελετών, Αθήνα 1997.
4. Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Α’ τόμος, Α – Ι, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011.
5. Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Β’ τόμος, Κ – Ο, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011.
6. Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Γ’ τόμος, Π – Ω, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011.
7. Δεν υπάρχει οδός διαπραγματεύσεων. Η λύσις του Κυπριακού ανήκει πλέον εις τα όπλα του Διγενή και εις τον Ο.Η.Ε., Εφημερίδα «Τα Νέα», 11 Μαΐου 1956, σελ. 1 & 6.
8. Διδακτορική διατριβή του Μιχαήλ Μωραϊτίδη, Το φοιτητικό κίνημα στην Ελλάδα: Πολιτική ριζοσπαστικοποίηση και συλλογική δράση (1956-1964), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Βολος, Σεπτέμβριος 2015.
9. Έξι νεκροί και 193 τραυματίαι τα θύματα χθές Εφημερίδα «Ελευθερία», 10 Μαΐου 1956, σελίδα 1 & 6.
10. Εκδήλωση για τους Ελλαδίτες θύματα του Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 | https://synodoiporia.gr/2017/05/01/εκδήλωση/ .
11. Εργασία του Κωνσταντίνου Α. Μουρτζάνου, Δωρόθεος Κοτταράς. Ο από Λαρίσης, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, υποβληθείσα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Τομέας Εκκλησιαστικής Ιστορίας
12. Η ΕΟΚΑ απηγχόνισε δύο Άγγλους δεκανείς, Εφημερίδα «Ελευθερία», 12 Μαΐου 1956, σελίδα 1.
13. Η Κύπρος πενθεί δια τους φόνους των δύο ηρώων της Εφημερίδα «Ελευθερία», 11 Μαΐου 1956, σελίδα 6.
14. Η Βουλή παραπονείται προς τους Αμερικάνους, Εφημερίδα «Ελευθερία», 19 Μαΐου 1956, σελίδα 6.
15. Η ματωμένη Τετάρτη του 1956 | https://cognoscoteam.gr/archives/33406.
16. Καραολής Μιχαλάκης – Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνος ΕΟΚΑ | https://www.eoka.org.cy/?page_id=937
17. Καταπνίγουσα την θέλησιν του Ελληνικού λαού, η Κυβέρνησις διαλύει βιαίως διαδηλώσεις, Εφημερίδα «Ελευθερία», 29 Οκτωβρίου 1955, σελίδα 1.
18. Μάιος 1956: Οι τέσσερις νεκροί που όλοι ήθελαν να… ξεχάσουν | https://www.newsbreak.gr/stories/329422/maios-1956-oi-tesseris-nekroi-poy-oloi-ithelan-na-xechasoyn/.
19. Ο Διγενής ζητεί την εκτέλεσιν του Τζων Χάρντιγκ, Εφημερίδα «Ελευθερία», 13 Μαΐου 1956, σελίδα 8.
20. Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλής και Κυπριακόν, ντοκουμέντο, Εκδόσεις Νέα Θέσις, Αθήνα 1988, Β’ έκδοσις.
21. Σαν σήμερα το 1956 ο Ελληνισμός διαδήλωνε για Καραολή και Δημητρίου και το “ελληνικό” κράτος σκότωνε τέσσερις Έλληνες | https://infognomonpolitics.gr/2020/05/san-simera-to-1956-o-ellinismos-diadilone-gia-karaoli-ke-dimitriou-ke-to-elliniko-kratos-skotone-tesseris-ellines/.
22. Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πως χάθηκε η Ένωση 1950 – 1967, Οι μεγάλες ευκαιρίες και τα τραγικά λάθη, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2017.

________________________

1. Ο Μιχαήλ Καραολής γεννήθηκε στο Παλαιχώρι Πιτσιλιάς (Μόρφου) της επαρχίας Λευκωσίας στις 13 Φεβρουαρίου 1933. Έγινε μέλος της Ε.Ο.Κ.Α. πολύ πριν την 1^η Απριλίου 1955 και ανήκε ως μέλος στην ομάδα του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη. Ήταν μεταξύ αυτών που διένειμαν την πρώτη διακήρυξη του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή για την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα, εργάστηκε για το τμήμα πληροφοριών της Ε.Ο.Κ.Α., ενώ μετέφερε και έκρυβε οπλισμό και πραγματοποιούσε βομβιστικές επιθέσεις εναντίων Αγγλικών στόχων στη Λευκωσία. Στις 28 Αυγούστου 1955, όντας μέλος μιας τριμελούς ομάδας της Ε.Ο.Κ.Α., είχε αναλάβει την αποστολή να δολοφονήσει τον Ηρόδοτο Πουλλή, Λοχία του Ειδικού Κλάδου της Αστυνομικής Δυνάμεως, που ήταν συνεργάτης των Άγγλων. Ο σχεδιασμός προέβλεπε να πυροβολήσουν και να διαφύγουν με ποδήλατα. Στην διαφυγή του, όμως, παρεμποδίστηκε από ένα πλήθος πολιτών που παρακολουθούσαν την συγκέντρωση του κομμουνιστικού κόμματος Κύπρου Α.Κ.Ε.Λ., και χρειάστηκε να προτάξει όπλα για να απεγκλωβιστεί. Προσπάθησε να διαφύγει ως αντάρτης στα βουνά της Κύπρου και να ενωθεί με την ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου αλλά συνελήφθη σε ενέδρα στο Τζάος, από τις αγγλικές δυνάμεις. Φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, όπου δικάστηκε από το Έκτακτο Κακουργιοδικείο Λευκωσία στις 24 Οκτωβρίου 1955. Στις 28 Οκτωβρίου 1955 ο Καραολής καταδικάστηκε σε θάνατο. Το πρωί της 10^ης Μαΐου 1956 ο Καραολής απαγχονίστηκε μαζί με τον αγωνιστή της Ε.Ο.Κ.Α. Ανδρέα Δημητρίου. (Πηγή: Καραολής Μιχαλάκης – Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνος ΕΟΚΑ | https://www.eoka.org.cy/?page_id=937) ↩︎
2. Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Μάμας, της επαρχίας Λεμεσού στις 18 Σεπτεμβρίου 1934. Εργαζόταν ως τελωνιακός υπάλληλος. Έγινε μέλος της Ε.Ο.Κ.Α. πολύ πριν την 1^η Απριλίου 1955 και συμμετείχε σε διάφορες επιχειρήσεις. Μετά από απόπειρά του να εκτελέσει έναν Βρετανό πράκτορα μυστικών υπηρεσιών, συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο δι΄ απαγχονισμού. Το πρωί της 10ης Μαΐου 1956 απαγχονίστηκε, μαζί με τον αγωνιστή της Ε.Ο.Κ.Α., Μιχαήλ Καραολή. (Πηγές: Δημητρίου Ανδρέας – Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνος ΕΟΚΑ | https://www.eoka.org.cy/?page_id=931 και  Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Α’ τόμος, Α – Ι, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ. 475.) ↩︎
3. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Κυρός Δωρόθεος Γ’, (κατά κόσμον Ιωάννης Κοτταράς) γεννήθηκε στην Ύδρα το 1888. Φοίτησε στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από την οποία αποφοίτησε το 1909. Χειροτονήθηκε Διάκονος στις 17 Σεπτεμβρίου 1910 από τον Επίσκοπο Ύδρας και Σπετσών Ιωάσαφ και για εννέα χρόνια διακόνησε στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου Καρύτση στο κέντρο της Αθήνας. Στις 18 Δεκεμβρίου 1922 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από το Μητροπολίτη Ύδρας Σπετσών και Αιγίνης Προκόπιο. Διετέλεσε διαδοχικά Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων (1922 – 1935) και Λαρίσης και Πλαταμώνος (1935 – 1956). Στις 30 Μαρτίου 1956 ο Δωρόθεος εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος. Ανέλαβε πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Ενώσεως Κύπρου (ΠΕΕΚ). Δεν άφηνε ευκαιρία για να ενισχύσει ηθικά τους Κύπριους και τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α., να καταγγείλει τους αγγλικούς βανδαλισμούς, τους απαγχονισμούς των Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου, αλλά και το γενικότερο κλίμα τρομοκρατίας που είχε επιβληθεί στην Κύπρο. Στις 13 Ιουνίου 1957 ο Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος συναντήθηκε με τον Γεώργιο Σεφεριάδη, τον γνωστό ποιητή Σεφέρη, τότε πρέσβη της Ελλάδος στο Λονδίνο. Μετά την αποχώρηση του πρέσβη, ο Δωρόθεος αισθάνθηκε αδιαθεσία και παρουσίασε συμπτώματα σκοτοδίνης. Την νύχτα της Πέμπτης 20 Ιουνίου 1957, εισήχθη στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» στην Αθήνα, όπου μετά από εξετάσεις διεπιστώθη ότι νοσούσε από όγκο στον εγκέφαλο. Στις 5 Ιουλίου 1957, ανεχώρησε αεροπορικώς για την Στοκχόλμη της Σουηδίας, με σκοπό τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου στο νοσοκομείο «Karolinska». Εκεί την Δευτέρα 8 Ιουλίου υπεβλήθη σε χειρουργική επέμβαση και κατά την μετεγχειρητική περίοδο ανέβασε υψηλό πυρετό. Ο Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος απεβίωσε από μετεγχειρητικές επιπλοκές στις 26 Ιουλίου 1957. Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο χώρο της Ρωσικής Ορθοδόξου εκκλησίας της Στοκχόλμης και μετά από τρεις ημέρες μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. (Πηγή: Εργασία του Κωνσταντίνου Α. Μουρτζάνου, Δωρόθεος Κοτταράς. Ο από Λαρίσης, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, υποβληθείσα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Τομέας Εκκλησιαστικής Ιστορίας) ↩︎
4. Ο Δημήτριος Μακρής (1910 – 1995) γεννήθηκε στην πόλη του Μοναστηρίου και σπούδασε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Άσκησε δικηγορία στην Θεσσαλονίκη από το 1933. Εξελέγη βουλευτής Φλώρινας με την Ε.Ρ.Ε. στις εκλογές 1956, 1958, 1961, 1963 και 1964, με την Ν.Δ. στις εκλογές 1974. Διετέλεσε Υπουργός Εσωτερικών (1956 – 1961) και Προεδρίας (1961 – 1963).. (Πηγή: Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Β’ τόμος, Κ – Ο, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ 448) ↩︎
5. Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλής και Κυπριακόν, ντοκουμέντο, Εκδόσεις Νέα Θέσις, Αθήνα 1988, Β’ έκδοσις, σελ. 141. ↩︎
6. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος του Δημητρίου (Αθήνα 1899 – Αθήνα 1987) σπούδασε Νομική, πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χαϊδελβέργης, ενώ ανηγορεύθη διδάκτωρ της Νομικής Σχολής Αθηνών. Αρχικώς, ήσκησε δικηγορία στην Αθήνα και εξελέγη υφηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου και Φιλοσοφίας, θέση από την οποία παραιτήθηκε το 1946 για να πολιτευθεί. Εξελέγη βουλευτής Αθηνών με το Εθνικό Ενωτικό Κόμμα στις εκλογές του 1946, με την ΕΡΕ στις εκλογές του 1956, βουλευτής Β΄ Αθηνών στις εκλογές του 1958, 1961, 1963 και 1964 και βουλευτής Επικρατείας στις εκλογές του 1974. Διετέλεσε Υπουργός Προνοίας και Εσωτερικών στην Κυβέρνηση Βούλγαρη (1945), Τύπου – Πληροφοριών και Αεροπορίας στην κυβέρνηση Παναγιώτη Κανελλόπουλου (1 – 22.11.1945), Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στις κυβερνήσεις Θεμιστοκλέους Σοφούλη και Αλεξάνδρου Διομήδη (1949 – 1950), υπηρεσιακός υφυπουργός Συντονισμού (1950 – 1951), στις κυβερνήσεις Καραμανλή Υπουργός Προεδρίας (1956 – 1958, 1958 – 1961) Υπουργός Κοινωνικής Προνοίας (1962 – 1963) και Υπουργός Δικαιοσύνης στην τελευταία Κυβέρνηση Κανελλόπουλου (1967). Στις 19 Ιουνίου 1975, εξελέγη ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Από το 1961, υπήρξε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. (Πηγή: Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Γ’ τόμος, Π – Ω, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ 503) ↩︎
7. Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλής και Κυπριακόν, σελ. 141 – 142. ↩︎
8. Βόμβαι εκρηγνύονται εις όλην την Κύπρον, Εφημερίδα «Ελευθερία», 16 Μαΐου 1956, σελ. 6. ↩︎
9. Η Κυβέρνηση Καραμανλή είχε διαλύσει βιαίως και άλλες διαδηλώσεις υπέρ της Κύπρου, όπως αυτές που συνέβησαν στις 28 Οκτωβρίου 1955. (Πηγή: Καταπνίγουσα την θέλησιν του Ελληνικού λαού, η Κυβέρνησις διαλύει βιαίως διαδηλώσεις, Εφημερίδα «Ελευθερία», 29 Οκτωβρίου 1955, σελ. 1) ↩︎
10. Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πως χάθηκε η Ένωση 1950 – 1967, Οι μεγάλες ευκαιρίες και τα τραγικά λάθη, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2017, σελ. 57. ↩︎
11. Ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου του Ευσταθίου (1907—1989), ήταν Έλληνας δικηγόρος και πολιτικός από την Καστανιά Κορινθίας. Εξελέγη βουλευτής Κορινθίας με το Λαϊκό κόμμα στις εκλογές 1946 και 1950, με τον Ελληνικό Συναγερμό στις εκλογές 1952, με την Ε.Ρ.Ε. στις εκλογές  1956, 1958, 1961, 1963 και 1964, με την Νέα Δημοκρατία στις εκλογές 1974 και 1977. Επί κυβερνήσεως Παπάγου, διετέλεσε υφυπουργός Συγκοινωνιών (1954—1955). Επί κυβερνήσεως Καραμανλή διετέλεσε διαδοχικά υπουργός Γεωργίας (1955—1956), υπουργός Δικαιοσύνης (1956—1958, 1961—1963, 1974), υπουργός Οικονομικών (1958—1961), Πρόεδρος της Βουλής (1974—1977) και από το 1977 ως το 1981 αντιπρόεδρος των Κυβερνήσεων Καραμανλή και Ράλλη. (Πηγή: Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Γ’ τόμος, Π – Ω, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ. 96). ↩︎
12. Η ΕΔΑ (Ενωμένη Δημοκρατική Αριστερά) ήταν αριστερό κόμμα – προμετωπίδα του τότε παρανόμου Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ). ↩︎
13. Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλής και Κυπριακόν, σελ. 142. ↩︎
14. Ο Παυσανίας Κατσώτας γεννήθηκε στα Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας το 1894. Σπούδασε στην Σχολή Ευελπίδων, από την οποία εξήλθε ως Ανθυπολοχαγός Πεζικού το 1916. Συμμετείχε στον Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1917 – 1918), στην Ουκρανική Εκστρατεία (1919) και στην Μικρασιατική Εκστρατεία (1920 – 1922). Προήχθη επ’ ανδραγαθίᾳ και απεστρατεύθη εθελουσίως με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη το 1933. Το 1940 ανεκλήθη στην ενεργό δράση με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη και συμμετείχε στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο ως διοικητής του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων που είχε ως έδρα το Μεσολόγγι. Μετά την κατάρρευση του μετώπου διέφυγε στην Αίγυπτο και συμμετείχε στην ανασυγκρότηση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Το καλοκαίρι του 1941, ανέλαβε την διοίκηση της 1ης Ορεινής ταξιαρχίας, μίας από τις 2 Ελληνικές ταξιαρχίες στη Μέση Ανατολή, και πήρε μέρος στη μάχη του Ελ Αλαμέιν και του Τομπρούκ. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις εναντίον του ΕΛ.Α.Σ. στα Δεκεμβριανά. Το 1949, αν και είχε εκλεγεί βουλευτής με  το Εθνικό Ενωτικό Κόμμα στις εκλογές 1946, ανεκλήθη στην ενεργό δράση και ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής της Στερεάς Ελλάδας, καθώς επίσης και στις επιχειρήσεις εναντίον των κομμουνιστών από την Πίνδο μέχρι την Κόρινθο. Απεστρατεύθη οριστικά το 1950, με τον βαθμό του υποστράτηγου. Το 1954 διετέλεσε Δήμαρχος των Αθηνών. Διετέλεσε Υπουργός Δημοσίας Τάξεως το 1945, Υπουργός Εσωτερικών με το κόμμα των Φιλελευθέρων το 1950,  Γενικός Διοικητής της Βορείου  Ελλάδας επί Κυβερνήσεως Καραμανλή το 1951 και Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας 1961 – 1965, επί των κυβερνήσεων Κωνσταντίνου Καραμανλή και Γεωργίου Παπανδρέου. Απεβίωσε το 1991. (Πηγή: Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Β’ τόμος, Κ – Ο, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ. 159) ↩︎
15. Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλής και Κυπριακόν, ντοκουμέντο, Εκδόσεις Νέα Θέσις, Αθήνα 1988, Β’ έκδοσις, σελ. 143. ↩︎
16. Ο Δημήτριος Σαπουνάκης του Κωνσταντίνου (1895 – 1965)  εξελέγη δήμαρχος Πειραιώς στις δημοτικές εκλογές 1954 και βουλευτής Πειραιώς με την ΕΔΑ στις εκλογές 1963. Διετέλεσε πρόεδρος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου. (Πηγή: Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Γ’ τόμος, Π – Ω, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ. 301) ↩︎
17. Η ΕΠΟΝ ήταν παράρτημα της Κομμουνιστικής οργανώσεως ΕΑΜ (Ελληνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), που υπαγόταν στο ΚΚΕ. Από το 1950 το τελευταίο ήταν παράνομο και νομιμοποιήθηκε, επί Κυβερνήσεως Καραμανλή το 1974. (Βλ. Φ.Ε.Κ. 1974 A 00259 1974-09-23, σελ 1, άρθρο 1) ↩︎