Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
21 Νοεμβρίου 2024

Ιστορία Εθνικού Υμνου και Εμβατηρίων

 

ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ

Κατά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους (1828), αλλά και μετέπειτα, κανέναν δεν απασχόλησε η καθιέρωση «Εθνικού Ύμνου» (άλλωστε και η «Μασσαλιώτιδα» υιοθετήθηκε επίσημα ως «Εθνικός Ύμνος» της Γαλλίας μόλις το 1946, ο δε αμερικανικός «Εθνικός Ύμνος» επισημοποιήθηκε μόλις το 1931!). Την «εθνική» μουσική ανάγκη κάλυπταν γαλλικά εμβατήρια, που παίζονταν από τη Μουσική του Στρατού στις σπάνιες επίσημες περιστάσεις (1828-΄31).

Από την εγκατάσταση του Όθωνα, ως «Βασιλικός» και «Εθνικός Ύμνος» παίζονταν ο αντίστοιχος βαυαρικός, που του είχαν προσαρμόσει «ασορτί» ελληνικούς πατριωτικούς στίχους, παρότι ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού (1798 - 1857) δεν ήταν άγνωστος, όντας ήδη μελοποιημένος από τον Νικόλαο Μάντζαρο (1828-1830) στην Κέρκυρα (για 4φωνη ανδρική χορωδία και με χρήση λαϊκών σκοπών/μοτίβων).

Ο Μάντζαρος επιχείρησε και άλλες μελοποιήσεις (2η το 1837 και 3η το 1839-΄40), υποβάλλοντας το έργο στον Όθωνα και ευελπιστώντας να γίνει δεκτό ως «Εθνικός Ύμνος» (4η μελοποίηση, Δεκέμβριος 1844). Όμως το έργο (στίχοι και μελωδία) έγινε δεκτό μόνο ως «επιτυχής σύνθεσις» και ο Μάντζαρος τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος (Ιούνιος 1845), ενώ ο Σολωμός πήρε τον Χρυσό Σταυρό του ίδιου Τάγματος 4 χρόνια αργότερα (1849). Ο Μάντζαρος το 1861 επιχείρησε και 5η μελοποίηση (μετά από ενδιαφέρον του Υπουργείου Στρατιωτικών, που ήθελε να εξασφαλίσει εθνικά θούρια ως εμβατήρια).

Στο μεταξύ, στην Επτάνησο είχε ήδη επικρατήσει η 1η μελοποίηση, που παίζονταν συχνότατα και πάντα ενθουσίαζε τους ακροατές της. Αυτή τη μελοποίηση χρησιμοποίησε η «Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας», όταν ο νέος βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄ επισκέφθηκε το 1865 το νησί. Το έργο προκάλεσε τόση εντύπωση, ώστε ακολούθησε Βασιλικό Διάταγμα του Υπουργείου Ναυτικών (υπουργός Δ. Στ. Μπουντούρης) που το χαρακτήρισε «επίσημον εθνικόν άσμα» και διατάχθηκε η εκτέλεσή του «κατά πάσας τας ναυτικάς παρατάξεις του Βασιλικού Ναυτικού». Επίσης ενημερώθηκαν οι ξένοι πρέσβεις, ώστε να παίζεται και από τα ξένα πλοία στις περιπτώσεις απόδοσης τιμών προς τον βασιλέα των Ελλήνων ή την Ελληνική Σημαία. Από τότε θεωρείται ως «Εθνικός Ύμνος» της Ελλάδος.

Η 1η έκδοση του «Εθνικού Ύμνου» (τονισμένου κατά την αρχική μελοποίηση του ποιήματος του Δ. Σολωμού από τον Ν. Μάντζαρο) έγινε το 1873 στο Λονδίνο, έναν χρόνο μετά το θάνατο του συνθέτη του. Αναφέρεται επίσης ότι και ο ίδιος ο Σολωμός είχε μελοποιήσει το ποίημά του, σύνθεση που όμως επισκιάστηκε από την αντίστοιχη του Μάντζαρου. Υπενθυμίζουμε ότι ο Σολωμός πέθανε χωρίς να δει τον «Ύμνο» του επισημοποιημένο ως «Εθνικό Ύμνο» της πατρίδας του.

Ο Ανχης ε.α. Μαργαρίτης Καστέλλης (Λαϊστα Ζαγορίων Ιωαννίνων 1907) τέως Δντής Μουσικού Σώματος εναρμόνισε τον «Εθνικό Ύμνο» για μπάντα κι αυτή του η μεταγραφή παίζεται από τις Στρατιωτικές Μουσικές ως σήμερα.

- Ο Εθνικός Ύμνος σε τύπο αρχείου mp3 (751 Kb). (Εμφάνιση στίχων)

 

ΠΙΝΔΟΣ

Εμβατήριο σε μουσική του Τχου ε.α. Ελευθερίου Μαυρομμάτη (Χανιά 1895) τέως Δντού Μουσικού Σώματος και ποίηση Τχου Κ. Γκικόπουλου.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,74 Mb). (Εμφάνιση στίχων εμβατηρίου)  

Η ΠΙΝΔΟΣ ΜΑΣ
Πάνω κει στης Πίνδου μας τις κορφές,
που θαρρείς τ' αστέρια φιλούνε,
της Πατρίδας λίγες αγνές μορφές,
τα πυκνά σκοτάδια ερευνούν.
Της πατρίδας πάντα πιστοί φρουροί
τον εχθρό ναρθεί καρτερούνε
τον εχθρό που πίστευε πως μπορεί
στην Ελλάδα νικητής να μπει.

Η νύχτα φεύγει, σβήνουν τα' αστέρια,
τ' αγρίμια πάνε να κρυφτούν,
μα του Δαβάκη μας τα ξεφτέρια
δε θε να παν ν' αναπαυθούν.
Εχθροί μιλιούνια, ντροπή αιώνια,
τ' άγια μας σύνορα πατούν
και με τουφέκια και με κανόνια
σίδερο και φωτιά σκορπούν.

Εις την Πίνδο τραγουδούνε
Του Δαβάκη τ' άξια παλληκάρια
κι όλο δόξες αντηχούνε
τ' άλλα τα βουνά.
Την Ελλάδα μας υμνούνε
και τ' αντρειωμένα της βλαστάρια,
που τον καθ' εχθρό νικούνε,
σαν παντοτεινά
ΠΕΡΝΑΕΙ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ

Εμβατήριο σε μουσική του Τχου ε.α. Διονυσίου Βισβάρδη (Ζάκυνθος 1910 - Αθήνα 1999) και ποίηση Τχου Κ. Γκικόπουλου. Η μουσική του εμβατηρίου γράφτηκε το 1935, εποχή που υπηρετούσε ο συνθέτης στη Μουσική Φρουρά Θεσ/νίκης. Είναι από τα πρώτα έργα του συνθέτη, γράφτηκε αρχικά για μπάντα και κατόπιν για τραγούδι και πιάνο, κυκλοφόρησε δε και σε δίσκους. Μορφολογικώς αποτελείται από δύο μουσικές περιόδους, στροφικής μορφής, που καταλήγουν σε μια επωδό. Εγκρίθηκε με έπαινο από το Γ΄ Σώμα Στρατού (αριθμ. πρωτ. 3383/1410/27-7-1935/Γ΄ΣΣ/ΙΙΙο Γραφ.) « ίνα παιανίζεται υπό των στρατιωτικών μουσικών κατά τας εκάστοτε παρελάσεις του στρατεύματος».

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,54 Mb). (Εμφάνιση στίχων εμβατηρίου)

ΠΕΡΝΑΕΙ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ
Περνάει ο Στρατός της Ελλάδος Φρουρός,
του κάθε της εχθρού ο σκληρός τιμωρός
στο πέρασμά του, τρέμει η γη όπου πατεί
και εμπρός η δόξα περπατεί.

Περνάει ο Στρατός, κι οι τρομπέτες χτυπούν
και δόξες μας παλιές στη ψυχή τους υμνούν,
στο διάβα του η νίκη περνά χαρωπά
και δαφνοστέφανα σκορπά.

Καμαρωτά περνούν τα φανταράκια μας,
γεμάτο λεβεντιά το ιππικό,
οι πυροβολητές και τα γεράκια μας,
εις τον εχθρό σκορπούν θανατικό.

Περνούν οι Λεβεντιές της Θεσσαλίας μας,
της Θράκης, των νησιών και του Μωριά,
της Ρούμελης και της Μακεδονίας μας,
Παντού σκορπώντας λευτεριά.

ΕΠΩΔΟΣ

Με τέτοιο λαμπρό Στρατό
νικούμε κάθε μας εχθρό
και σαν χρειασθεί
η Ελλάδα μας να δοξασθεί,
τότε όλοι μαζί θα τρέξουμε στη γραμμή
με την γενναία μας ορμή
τα όπλα μας θα στέψει
η δόξα και η τιμή.
ΜΑΥΡΗ ΕΙΝΑΙ Η ΝΥΧΤΑ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ

Διασκευή Βαυαρικού εμβατηρίου στο οποίο προσαρμόστηκαν ελληνικοί στίχοι. Μουσική - στίχοι - διασκευή αγνώστων.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,22 Mb).

 

ΓΥΡΝΟΥΜ' ΑΠ' ΤΗ ΜΑΧΗ

Εμβατήριο διασκευασμένο από τον Ανχη ε.α. Αριστοτέλη Καζαντζή (Νάουσα Ημαθίας 1910 - Αθήνα 1980) τέως Δντού Μουσικού Σώματος αγνώστου συνθέτη μη διαθέτον στίχους.  

 

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΞΑΚΟΥΣΤΗ

Διασκευή του παραδοσιακού «Μακεδονικού Χορού» σε εμβατήριο από τον Ανχη (ΜΣ) Φίλιππο Γκίτσα. Ο «Μακεδονικός Χορός» είναι ένα από Ελληνικά παραδοσιακά άσματα που η ρίζα τους ξεκινάει από τους Ακρίτες υπερασπιστές του Βυζαντίου. Ο στίχος του είναι γραμμένος σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, η μουσική στηρίζεται στη Δωρική κλίμακα των Αρχαίων Ελληνικών τρόπων όπου και είναι γραμμένο, ο δε ρυθμός του είναι 2 τετάρτων και χορεύεται σε ρυθμό χασάπικο. Πολλοί συνθέτες έχουν διασκευάσει το τραγούδι αυτό και το έχουν κάνει Σουϊτα όπως: ο Τχης ε.α. Διονύσιος Βισβάρδης,ο Τχης (ΜΣ) Ιπποκράτης Αθανασιάδης και ο Ανθστής ε.α. και νυν μουσουργός Βασίλειος Δέλλιος.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,03 Mb). (Εμφάνιση στίχων εμβατηρίου)

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΞΑΚΟΥΣ Μακεδονία ξακουστή,
του Αλεξάνδρου η χώρα,
που έδιωξες τον τύρρανο
κι ελεύθερη είσαι τώρα.

Ήσουν και είσαι Ελληνική,
Ελλήνων το καμάρι
κι εμείς θα σ' αντικρύζουμε
περήφανα και πάλι.

Οι Μακεδόνες δεν μπορούν
να ζούνε σκλαβωμένοι,
όλα και αν τα χάσουνε
η λευτεριά τους μένει

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΣ

Εμβατήριο σε μουσική και ποίηση του Υποπλοιάρχου ε.α. Γεράσιμου Φρεν, τέως Αρχιμουσικού της Μουσικής του Βασιλικού Ναυτικού.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (1,30 Mb).

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Μν θα την πάρουνε ποτέ τη γη των Μακεδόνων
την χώρα την Ελληνική, το χάρμα των αιώνων.
Στη γη που η Ελλάδα μας την έχει για καμάρι,
δεν θα πατήσει βάρβαρος, εχθρός δεν θα την πάρει.
Δεν θα πατήσει βάρβαρος,
εχθρός δεν θα την πάρει.

Την χώρα των προγόνων μας κανείς δεν θα την πάρει,
γιατ' είναι χώρα ελληνική, της Μάνας γης καμάρι.
Δεν θα πατήσουνε ποτέ το χώμα που αιώνες
πότισαν για την λευτεριά με αίμα οι Μακεδόνες.

ΕΠΩΔΟΣ

Για την Μακεδονία μας, Ελλάδα μας γενναία,
σκληρά θα πολεμήσομε τον κάθε επιδρομέα.
Στρατός φτερά και ναυτικό, κρατούν γερά την λόγχη,
για να απαντήσουν στον εχθρό το τρίτο «Μέγα όχι».

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Εμβατήριο σε μουσική του Ανχου ε. α. Μαργαρίτη Καστέλλη (Λαϊστα Ζαγορίων Ιωαννίνων 1907) τέως Δντού Μουσικού Σώματος μη διαθέτον στίχους. Αποτελεί το «εντεχνότερο ελληνικό εμβατήριο» (κατά τον Νικηφόρο Νευράκη).

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,94 Mb).

 

Η ΣΗΜΑΙΑ ΜΑΣ

Εμβατήριο σε μουσική του Τχου ε.α. Σπυρίδωνος Καίσαρη (Κέρκυρα 1857 - Αθήνα 1946) τέως Γενικού Επιθεωρητού Στρατιωτικών Μουσικών και ποίηση Α. Παράσχου.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (1,73 Mb).    

 

ΙΠΠΙΚΟ

Εμβατήριο αγνώστου συνθέτη μη διαθέτον στίχους.  

 

Ο ΝΑΥΤΗΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Εμβατήριο σε μουσική και ποίηση του Α. Αλκαίου.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (1,58 Mb).

 

ΑΕΡΟΠΟΡΟΣ

Εμβατήριο σε μουσική του Τχου ε.α. Σπυρίδωνος Καίσαρη (Κέρκυρα 1857 - Αθήνα 1946) τέως Γενικού Επιθεωρητού Στρατιωτικών Μουσικών και ποίηση Aντγου ε.α. Φραντζή Α. Γράφτηκε πριν το 1937.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (1,69 Mb).  

 

ΕΥΖΩΝΑΚΙ

Εμβατήριο διασκευασμένο από τον Ανχη ε.α. Αναστάσιο Ρεμούνδο (Νύμφιο Μ. Ασίας 1919), αγνώστου συνθέτη. Από τα παλαιότερα ελληνικά εμβατήρια που τραγουδιόταν κατά τους αγώνες του στρατού μας στην Μικρά Ασία.

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,21 Mb). (Εμφάνιση στίχων εμβατηρίου)

ΤΟ ΕΥΖΩΝΑΚ
Εν δυό εν δυό φουστανέλλα τσαρούχ', φούντα, φέσ',
καμάρ' λεβεντιά, περηφάνεια
και μύτες τσαρουχιών με κορφές.

Εν δυό εν δυό φουστανέλλα τσαρούχ', φούντα, φέσ',
καμάρ' λεβεντιά, περηφάνεια,
σουστός διπλωμένος κατφές.

Εγώ μ' ιγώ βζουνάκι γουργό,
που ζω στουν κόσμου τιμημένα,
ποιος κουραμπιές, ποιο . τισκεμπές
μπορεί να βγη μπροστά σε μένα.

Με ναζ γυρνώ κάθε στενό
κουρπώντας 'δώ κ' εκεί τ' μάτια μου
κι' όποια με κυττάζ, όψες αλλάζ'
και γαργαλιέται απ' τη λιβιντιά μου.

Εν δυό εν δυό κλπ.

Πίνω-νηρό, τρώω ψουμί ξηρό,
φτιρά μ' έχου τα δυό μ' τσαρουχάκια μ',
με λεν' Μητρούς, μα' στο γιουρούσ'
αλλοί σ' αυτόν που πεσ' στανυχάκια μ'.

Σαν ζλάπ πηδάου, σαν φείδι λιγάου,
στη διάβα μ' λιές κι' ου κόσμος κνιέται
Τέλος με μια μ' γυροβολιά μ'
η Ελλάδα μας ξαναγιννιέται.
ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (1,24 Mb). 

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕ
Των εχθρών τα φουσάτα περάσαν,
σαν τον λίβα που καίει τα σπαρτά,
με κανόνια τις πόλεις χαλάσαν,
μας ανάψαν φωτιές στα χωριά.
Μα οι εχθροί μας πια τώρα σκορπίσαν
και ξανάρθε σε μας λευτεριά,
για να φτιάξουμε τα όσα γκρεμίσαν,
ας κοιτάξουμε τώρα μπροστά.

Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει,
δεν την σκιάζει φοβέρα καμμιά,
μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει
και ξανά προς την δόξα τραβά. (δις)

Νέα δύναμη το Έθνος να πάρει,
σαν και πριν να βαδίσουμε εμπρός
κι ο καινούργιος Στρατός με καμάρι
να σταθεί των συνόρων φρουρός.
Ολόρθη μες τον ήλιο προβάλλει,
και ψηλά το κεφάλι κρατεί
μια πατρίδα πολύ πιο μεγάλη,
μια πατρίδα πολύ πιο τρανή.

Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει κλπ.
25η ΜΑΡΤΙΟΥ

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,29 Mb). 

Η 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ
Όλη η δόξα όλη η χάρη
Άγια μέρα ξημερώνει
και τη μνήμη σου το Έθνος
χαιρετά γονατιστό.

Και τα στήθη όλο φλόγα
με τον ήλιο σου πληρώνει,
που χρυσός με περηφάνεια
περπατεί στον ουρανό.

Στην Άγια Λαύρα πρώτα
χρυσές ακτίνες ρίχνει
και του θείου Ιεράρχη
χαιρετίζει τη σκιά.

Τη γαλάζια μας Σημαία
με τη χάρη του λαμπρύνει
που λεβέντες πρώτ' ανάψαν
του πολέμου τη φωτιά.

Ομορφιά και δόξα δίνει
Όπου γης αιματωμένη
απ' το τιμημένο αίμα
των παιδιών της κλεφτουριάς.

Τ' άγιο χώμα χαιρετάει
και περήφανα διαβαίνει
από τα Ψαρά στο Σούλι
και στο Χάνι της Γραβιάς.
ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟ

- Το εμβατήριο σε τύπο αρχείου mp3 (2,46 Mb).

 

ΣΤΙΧΟΙ

Στίχοι εμβατηρίου - βιογραφικά δημιουργών.

 

Πηγη ΓΕΕΘΑ

 

Δεν ξεχνώ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ [1986 - 2016]: 30 Χρόνια από τήν ψήφιση…

Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017

Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...

ΕΛΛΗΝΕΣ και ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ μποϊκοτάρετε τα προϊόντα εταιρειών που αφαιρούν…

Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017

Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...

Σύμφωνο Διαστροφικής Συμβίωσης

TIDEON 21-12-2015

Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...

ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Δεν θα γίνω ευκολόπιστο θύμα!

Tideon 14-12-2015

Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...

Η καταιγίδα των αντιδράσεων για το «αντιρατσιστικό»

TIDEON 27-08-2014

  Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...

Δεν θα γίνω «δωρητής» οργάνων χωρίς να το θέλω! …

tideon.org 02-05-2013

  Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές...

Tideon 31-12-2012

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...

Όχι, δεν θα φύγω

Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012

Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...

ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων…

tideon 07-11-2011

  ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ...;

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011

   Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου;    Για να...

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου…

ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...