Δημήτριος Κυριτσάκης
Αντιπρόεδρος Αρείου Πάγου ε.τ, τέως Πρόεδρος της ΄Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων
ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ και ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Υπάρχει κατά τη γνώμη σας λειτουργική διάκριση και ανεξαρτησία των ρόλων μεταξύ Εκκλησίας και του θεσμού της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα ; Η υπάρχει μεταξύ τους σε επίπεδο θεσμών κακώς εννοούμενος «εναγκαλισμός», όπως τους καταλογίζεται;
Απάντηση. Ασφαλώς και υπάρχει. Ο ρόλος , η αποστολή και ο στόχος της εκκλησίας είναι εντελώς διαφορετικός από εκείνον της Δικαιοσύνης. Το ότι πολλές από τις αρχές και τα διδάγματα, ιδιαίτερα της ορθόδοξης πίστης, συμπίπτουν με εκείνα της δικαιοσύνης δεν τους αλλοιώνει την αυτοτέλεια. Ο αποδιδόμενος από ελάχιστους «εναγκαλισμός» των λειτουργών της εκκλησίας με εκείνων της δικαιοσύνης θεωρώ ότι είναι το ολιγότερο άδικος. Ένας καλός Χριστιανός είναι κατά κανόνα και καλός δικαστής. Και είναι τούτο επόμενο, αφού οι αρχές ισότητα, αμεροληψία , αντικειμενικότητα, επιείκεια, αγάπη , φιλαλληλία ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και τα δημιουργήματα της φύσης συμπίπτουν, ως βίωμα και κοσμοθεωρία και στους δύο τομείς. Η διαπίστωση , όμως, αυτή δεν υποδηλώνει ότι ο μη Χριστιανός δικαστής αποκλείεται να εμφορείται από τις πιο πάνω αρχές. Μια επιφύλαξη κρατώ για τη Μασονία όπου τα πράγματα μπερδεύουν . Στην περίπτωση όμως αυτή της Μασονίας δεν μιλούμε για τον καλό δικαστή.
2. Είναι κατά τη γνώμη σας «αφύσικη» η «φυσική», από ιστορικής απόψεως στην Ελλάδα, η αναφορά που κάνουν η Δικαιοσύνη , το Σύνταγμα, και οι Δικαστές στην Ορθόδοξη χριστιανική πίστη και στον Αγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη, καθώς και η ανάρτηση της εικόνας του Ιησού Χριστού πάνω από την δικαστική έδρα και η παρουσία του Ευαγγελίου στο ακροατήριο ;
Απάντηση: Θεωρώ απόλυτα φυσική την αναφορά την οποία υπαινίσσεστε. Η εικόνα του Χριστού που για δύο περίπου αιώνες κοσμεί τις αίθουσες των δικαστηρίων στη χώρα μας ούτε σκανδαλίζει ούτε προκαλεί. Αυτό που επιδιώκουμε αλλά και επιζητούμε , όπως και σεις πολύ καλά γνωρίζετε στη διάρκεια της δίκης είναι η αποκάλυψη της αλήθειας σε κάθε υπόθεση που εκδικάζεται. Αυτή την αλήθεια θα πρέπει να την πουν οι μάρτυρες και κατά το δυνατόν οι δικαζόμενοι. Αυτοί έχουν μπροστά τους και ψηλά τον Ιησού Χριστό που τουλάχιστον για τους Χριστιανούς αλλά ακόμη και για τους άθεους ,ανεξάρτητα να δεν το αποδέχονται δημόσια, είναι ο εκφραστής της αλήθειας αλλά και ο Υπέρτατος Δίκαιος Κριτής. Οι Δικαστές δεν έχουν μπροστά τους την εικόνα ,για να υποθέσομε ότι επηρεάζονται, οι πολίτες την έχουν. Να μη μας διαφεύγει ότι οι άνθρωποι , όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα από μόρφωση, θέση, γνώση και αντίληψη, έχομε ανάγκη και αποζητούμε πρότυπα. Ο βίος , η πολιτεία, η ζωή και το έργο του Ιησού του Ναζωραίου, θεωρώ ότι αποτελεί το ιδανικότερο πρότυπο και προσιδιάζει απόλυτα στη μυσταγωγία της δίκης. Γιατί μυσταγωγία είναι κάθε δίκη, ανεξάρτητα από τις εντάσεις , τις αντεγκλήσεις και τα ευτράπελα που πολλές φορές λαβαίνουν χώρα στα ακροατήρια για τα οποία δεν είμαστε άμοιροι ευθύνης και μεις οι ίδιοι οι δικαστές. Τις αλήθειες αυτές περιλαμβάνει το Ευαγγέλιο για τους Χριστιανούς ή το Κοράνι για τους Μωαμεθανούς ή άλλο ιερό κείμενο για άλλους λαούς. Η ύπαρξη επομένως του Ευαγγελίου στην αίθουσα του δικαστηρίου είναι για να δίδεται ο θρησκευτικός όρκος από μέρους των Χριστιανών που αποτελούν τον κανόνα στα Ελληνικά δικαστήρια.
Τούτο δεν σημαίνει ότι δεν αναζητείται το αντίστοιχο Ιερό κείμενο για αλλόδοξους ή ότι δεν παρέχεται η απόλυτη δυνατότητα σε όσους δεν επιθυμούν να δώσουν όρκο να επικαλεστούν την τιμή και την υπόληψή τους ορκιζόμενοι. Αναφορικά με την ανάδειξη του Αγίου Διονύσιου του Αρεοπαγίτη ως προστάτη των δικαστικών λειτουργών θεωρώ ότι δεν ενέχει ψόγον. Αντίθετα, περιποιεί υψίστη τιμή στους συναδέλφους που πριν από 25 περίπου έτη πρωτοστάτησαν για να καθιερωθεί η 3ην Οκτωβρίου κάθε έτους ως ημέρα τιμής για τη δικαιοσύνη και μνήμης για τον ΄Αγιο Διονύσιο.. Αλλά ας δούμε μαζί , επιγραμματικά έστω, το έργο την προσωπικότητα την προσφορά και το συμβολισμό του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη.
Βίωμά του η ιδέα του δικαίου και της δικαιοσύνης. Η νομική του παιδεία δεν του τροφοδότησε τον αρνητισμό και την περιφρόνηση στο κήρυγμα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου από το βήμα της Πνύκας. Απεναντίας, τον βοήθησε να διακρίνει, ότι μηνύματα αγάπης στον πλησίον , ισότητας, αλληλεγγύης, επιείκειας , θυσίας και προσφοράς, ασφαλώς και προκρίνονται από εκείνα την αρπαγής , της βουλιμίας, του ωφελιμισμού της τρυφής και του ευδαιμονισμού που δυστυχώς διαχρονικά αλλά και στις μέρες μας περισσεύουν. Οι διακρίσεις σε άρχοντες και πληβείους, δούλους και δουλοπάροικους, βαρβάρους και φίλιους, λευκούς και μελαψούς, επιφανείς και αστούς, πλουσίους και πένητες δεν μπορούν να αποτελούν ειδοποιό διαφορά για στείρες διακρίσεις και διαφοροποιήσεις μεταξύ των ανθρώπων . Οι αρχές αυτές που ασπάσθηκε και ο συγκεκριμένος Αρεοπαγίτης της εποχής εκείνης δεν είναι άραγε αιώνιες; Δεν παραμένουν άφθαρτες και αναλλοίωτες στο πέρασμα των χρόνων;Δεν είναι πάντα επίκαιρες για το χριστιανό αλλά και το δικαστή,χωρίς κανείς να του το επιβάλλει ή να τον ψέξει για το αντίθετο;.
Που, επομένως, το μεμπτό , ή η τυχόν υπερβολή ή το αφύσικο; Ο θάνατός του Αγίου Διονυσίου με αποκεφαλισμό ,λίγο αργότερα, στην πόλη της οποίας υπήρξε ο πρώτος επίσκοπος για τα πιστεύω του και τις αρχές που διακονούσε δεν ενέχει συμβολισμό; Δεν επιβεβαιώνει ότι η ανθρωπότητα στη μακραίωνη ιστορία της, δημιουργεί θύματα για να αποδεχθεί στη συνέχεια τα βήματα προόδου; Θυσία δεν απαιτούμε και από το Δικαστή της κάθε εποχής; Μήπως είμαστε άραγε ικανοποιημένοι από τη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, τον ευδαιμονισμό, τον άκρατο υλισμό και τον συχνά επιχειρούμενο ευτελισμό των συνανθρώπων μας και μας ξενίζουν οι διδαχές και τα φωτισμένα εκείνα πρόσωπα τα οποία διαχρονικά τις εξέφρασαν ; Το αν ορισμένοι από τους λειτουργούς της Θέμιδας αισθάνονται ότι έχουν την αυτάρκεια και την πληρότητα να πορεύονται με πρότυπα τους εαυτούς τους και μόνο, τούτο είναι σεβαστό αλλά όχι να τα καθαιρέσομε όλα. Οι μειοψηφικές ομάδες στη δημοκρατική μας κοινωνία και βέβαια είναι ανεκτές και βέβαια είναι αποδεκτές και μάλιστα με περισσή φροντίδα προστατευμένες, ιδιαίτερα από τους λειτουργούς της δικαιοσύνης.Τούτο , όμως, δεν πρέπει να μας οδηγήσει να απεμπολήσομε αρχές, σύμβολα , πρότυπα για το ενδεχόμενο να στεναχωρηθούν οι ολίγοι.
3.Ποιές αξίες κατά τη γνώμη σας παίρνει η Δικαιοσύνη από την Χριστιανική πίστη;
Απάντηση . Είναι αυτές που προανέφερα επιγραμματικά: αγάπη στον πλησίον , ισότητα, αλληλεγγύη, επιείκεια , θυσία και προσφορά.
4.Γνωρίζετε σπουδαίους δικαστές η άλλες προσωπικότητες στον χώρο του Δικαίου, που να διακρίθηκαν παράλληλα και για την χριστιανική πίστη τους ;
Απάντηση. Από την εποχή μας θα αναφέρω ενδεικτικά τον αρεοπαγίτη Δημήτριο Τζούμα που έγινε μετά την αφυπηρέτησή του κληρικός και επιτελούσε μέχρι την προ διημέρου αναχώρησή του από τη ζωή, θεάρεστο κοινωνικό έργο ιδιαίτερα στο χώρο τον φυλακών. Επίσης πρωτοδίκες , όπως ο κ. Βασίλης Σκορδιάς και Ειρηνοδίκες που ακολούθησαν το μοναχισμό, τον Καθηγητή της Πολιτικής Δικονομίας κ. Κωνσταντίνο Μπέη βαθύ στοχαστή και λάτρη της αρχαίας σοφίας που, επίσης, έχει ενδυθεί την εκκλησιαστική τήβεννο και ενδεχομένως και άλλους των οποίων μου διαφεύγουν τα ονόματα.
5.Αν υποθέσουμε ότι κάθε αναφορά σε χριστιανικούς θεσμούς η σύμβολα απομακρύνεται από τον χώρο της Δικαιοσύνης και από το λεκτικό των νόμων. Αυτό θα συντελέσει στην καλύτερη απονομή της δικαιοσύνης ;
Απάντηση. Η απονομή της δικαιοσύνης και για να ακριβολογούμε η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης δεν έχει καμιά σχέση με τα σύμβολα και τις αρχές που προαναφέραμε. Είναι προβλήματα τεχνικά , θα έλεγα τεχνοκρατικά που δεν είναι του παρόντος να τα αναφέρομε αλλά δεν έχουν σχέση με το θέμα που τώρα συζητούμε.
6 .Είναι κοινώς παραδεδομένο ως σχεδόν αδύνατον να υπάρξει άνθρωπος χωρίς κάποια ιδεολογία. Η απομάκρυνση της Δικαιοσύνης από το θυσιαστικό και ταυτόχρονα φιλάνθρωπο χριστιανικό πνεύμα θα αποτελεί εχέγγυο ότι πράττει ο δικαστής πιο σωστά το λειτούργημά του ;
Απάντηση. Η απάντηση περιέχεται στο προηγούμενο ερώτημά σας
7. Ακούστηκε ότι, αν κτιστεί ένα ναΰδριο στον Άρειο Πάγο, πιθανώς να επηρεάζονται τα Συμβούλια των προαγωγών των Δικαστών από τον εφημέριο ιερέα του ! Αληθεύει κατά την άποψή σας η εκδοχή αυτή ; Η παρουσία Ι. Παρεκκλησίου σε δικαστήριο συνιστά προνομιακή μεταχείριση του ορθοδόξου δόγματος ;
Απάντηση: Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι η υλοποίηση του αιτήματος αυτού της κατασκευής δηλαδή μικρού Ναού στον αύλειο χώρο του Ανώτατου Δικαστηρίου που και στο παρελθόν έχει διατυπωθεί σίγουρα δεν θα βλάψει τη δικαιοσύνη. . Όπως δεν βλάπτει θεωρώ και η ύπαρξη μικρών παρεκκλησίων κυρίως σε νοσοκομεία και άλλα ευαγή ιδρύματα. Πάντως τις αιτιάσεις ότι θα υπάρξει επηρεασμός σε προαγωγές ή άλλες υπηρεσιακές μεταβολικές των δικαστικών λειτουργών που θα προσέρχονται ως προσκυνητές στο μικρό αυτό ναό, τις θεωρώ εξωπραγματικές. Αποτελεί, επίσης, αστήρικτη μομφή κατά των μελών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου, αλλά και ψόγον ατεκμηρίωτο ότι, δηλαδή, θα επηρεαστούν από την επίσκεψη των κρινόμενων στο παρεκκλήσιο του δικαστηρίου.
8.Το γεγονός ότι υπάρχει αναφορά του Δικαίου στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη, και ότι υπάρχει ο Εσταυρωμένος πάνω από την έδρα, αισθανθήκατε ποτέ να επηρεάζει την αμεροληψία σας έναντι των αλλοθρήσκων ;
Απάντηση: Κατηγορηματικά όχι. Τα στοιχεία που αξιολογούνται είναι ο βαθμός της επικινδυνότητας, η προσωπικότητα , η βαρύτητα της πράξης και οι αποδείξεις που άγονται προς κρίση για κάθε ένα κατηγορούμενο. Είναι, άραγε, τυχαίο ότι κατηγορούμενοι αλλοδαποί στη χώρα μας εξαντλούν όλα τα ένδικα μέσα προκειμένου να παραμείνουν στην Ελλάδα να δικαστούν από τα ελληνικά δικαστήρια εδώ και στη συνέχεια να εκτίσουν , επίσης εδώ ,την όποια ποινή τους επιβληθεί. Αυτό δεν λέει κάτι; ¨Όλα θα τα παραγνωρίζομε;
9.Έχετε πρόχειρο να αναφέρετε κάποιο προσωπικό σας περιστατικό που αισθανθήκατε έντονη τη βοήθεια του Θεού στην απόδοση του δικαίου ;
Απάντηση. Το να κρίνεις το συνανθρωπό σου και να οδηγηθείς σε ασφαλή κρίση δεν είναι καθόλου απλό πράγμα. Γι αυτό και υποσυνείδητα ακόμη ,πάντα η επίκληση της θείας φώτισης και της βοήθειας του Υπέρτατου Κριτή και στις πιο απλές ακόμη υποθέσεις είναι κανόνας. Τη βοήθεια της ανώτερης δύναμης που μας στηρίζει στο έργο μας την επιβεβαιώνει η αποδοχή των αποφάσεών μας από τους πολίτες και η αναγνώριση της ορθότητάς τους.
18.11.2008 Δημήτριος Κυριτσάκης
Αντιπρόεδρος Αρείου Πάγου ε.τ, τέως Πρόεδρος της ΄Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων
