Παγκόσμιες ημέρες και παγκόσμια έτη προβάλλονται συχνά στα ημερολόγια, κυρίως του Δυτικού κόσμου και της P/Καθολικής «Εκκλησίας», με αφορμή μια σημαντική επέτειο, μια σημαντική προοπτική ή μια απειλή . Στα πλαίσια αυτά, ο Ο.Η.Ε, εδώ και πένητα χρόνια, έχει καθιερώσει την 5η Ιουνίου κάθε έτους ως «Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος» . Οι Ορθόδοξοι χριστιανοί δεν πρέπει να ξεχνάμε, επίσης, ότι με Απόφαση του μακαριστού Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου, από το 1989, η 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους, ημέρα έναρξης του Εκκλησιαστικού έτους, έχει καθιερωθεί ως «Ημέρα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος» και σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες του κόσμου, ιδιαίτερα την ημέρα αυτή, αναπέμπονται ειδικές ευχές και δεήσεις υπέρ της όλης Δημιουργίας .
Ανεξάρτητα από τις θετικές ή αρνητικές απόψεις για τη σκοπιμότητα αυτών των «ημερών», οπωσδήποτε αποτελούν αφορμή για να στοχαζόμαστε, συζητάμε και να μαθαίνουμε.
***
Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, 5 Ιουνίου 2012, παρουσιάζεται ένας συνοπτικός οδηγός, με τα δικαιώματα του πολίτη για το περιβάλλον.
Σε ένα ευνομούμενο Κράτος,όπως η πατρίδα μας στην οποία το ατομικό δικαίωμα για το περιβάλλον, κατοχυρώθηκε το 2001 με την αναθεώρηση του Συντάγματος (άρθρο 24 παρ 1), είναι σημαντικό οiπολίτες να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους για το «Περιβάλλον».
***
Ι.ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Ο τρόπος και ο χρόνος συμμετοχής του πολίτη, στη λήψη αποφάσεων για έργα και δραστηριότητες που επηρεάζουν το περιβάλλον, εξαρτάται από την κατηγορία στην οποία αυτά κατατάσσονται. Η κατάταξη των έργων σε κατηγορίες γίνεται συμφώνα με τις Υ.Α 1958 και 20741/2012 ενώ τα θέματα συμμετοχής του πολίτη ρυθμίζονται από τα νομοθετήματα, Ν. 4014/2011, 3422/2005, Κ.Υ.Α 11764 /653/2006 και 9269 /470 /2007.
Στα έργα και τις δραστηριότητες με κίνδυνο πρόκλησης σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον (Κατηγορία Α),στην πρώτη φάση αδειοδότησης, η συμμετοχή του πολίτη περιορίζεται μόνο στην ενημέρωσή του. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει σταδιακά, την Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τη Θετική ή Αρνητική Γνωμοδότηση επί αυτής. Στη δεύτερη φάση, η οποία περιλαμβάνει σταδιακά την έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Ορών, προβλέπεται η συμμετοχή του πολίτη.
Στα έργα και τις δραστηριότητες, χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στο Περιβάλλον (Κατηγορία Β), απαιτούνται μόνο Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, οι οποίες καθορίζονται από την αδειοδοτούσα Αρχή, χωρίς τη συμμετοχή του πολίτη
Στα έργα και τις δραστηριότητες με κίνδυνο πρόκλησης σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον (Κατηγορία Α), αλλά που με Απόφαση της Διυπουργικής επιτροπής χαρακτηρίζονται ως «στρατηγικές επενδύσεις» σύμφωνα με το Ν.3894/2010, γνωστό ως FASTTRACK, ισχύει ότι και στην κατηγορία Ααλλά,
στις εμπλεκόμενες Διοικητικές Αρχές ορίζεται προθεσμία δυο μηνών για την ολοκλήρωση ενδιαμέσων σταδίων της διαδικασίας. Αν η δίμηνη προθεσμία περάσει άπρακτη, τεκμαίρεται ότι η έγκριση έχει δοθεί σύμφωνα με τη σχετική αίτηση.
ΙΙ. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ
Όλες οι περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις, προληπτικές, τακτικές και έκτακτες, προβλέπονται από το Ν.4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδοτηση έργων και δραστηριοτήτων» αλλά και από άλλα διάσπαρτα νομοθετήματα
Οι περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις μπορούν να γίνουν από :
ü Την αδειοδοτούσα αρχή για τις προληπτικές επιθεωρήσεις, κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Ν.4014/2011)
ü Την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος
(Ν. 2947/2001 και Π.Δ 165/2003)
ü Τις Υπηρεσίες Περιβάλλοντος Αποκεντρωμένης Περιφέρειας και Περιφερειακής Διοίκησης (Ν. 3852/2010)
ü Τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος
(Ν.1650/1986, Ν.4014/2011 και Ν.4042/2012)
ü Τους Περιβαλλοντικους Ελεγκτές (Ν. 2236/1995)
ü Τα (ΠΕΔΥ)Περιφερειακά Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας (Ν.3172/2003, Ν.3370/2005)
Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα συγκρότησης «επιτροπής ελέγχου» για συγκεκριμένο έργο ή δραστηριότητα, με έκδοση Π.Υ.Σ η Κ.Υ.Α, όπως έγινε στις περιπτώσεις του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη (ΦΕΚ 184 Α /2008 και 1129 Β /2009) και της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης στο Πέραμα (ΦΕΚ 400 Β/1989). Οι πολίτες, συμμετέχουν στις επιτροπές είτε ως εκπρόσωποι φορέων είτε μέσω των εκπροσώπων που ορίζουν οι ΟΤΑ.
ΙΙΙ. ΕΝΝΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ
Η έννομη προστασία που παρέχεται στους πολίτες, στον αγώνα τους για την προστασία του περιβάλλοντος, έχει τρεις διαστάσεις,τηΝομική, την Κοινοβουλευτική και τη Διοικητική. Αυτές, μπορούν να ασκηθούν μεμονωμένα, συνδυαστικά ή συσσωρευτικά.
Ο πολίτης, οφείλει, πρώτα να εξαντλήσει όλα τα εσωτερικά-εθνικά ένδικα μέσα και σε περίπτωση, μη επίλυσης του προβλήματος έχει δικαίωμα να προσφύγει και σε ευρωπαϊκούς μηχανισμούς.
Νομική προστασία
Στη νομική προστασία των πολιτών για το περιβάλλον εφαρμόζονται, ο Ποινικός Κώδικας (άρθρα 308-311 Π.Κ και άρθρο 42 ΚΠοινΔ), οι ειδικοί Ποινικοί Νόμοι (1650/1986, 743/1977 κλπ), ο Αστικός Κώδικας και ο Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας (Ν.2690/1999).
ü Ποινικό μέρος (Μήνυση ή Αυτεπάγγελτα)
ü Αστικό μέρος (Προσβολή προσωπικότητας, Προστασία κυριότητας και νομής, Ευθύνη από αδικοπραξία) ,
ü Διοικητικό μέρος (Αίτηση θεραπείας, ιεραρχική ή ειδική προσφυγή)
Κοινοβουλευτική προστασία
Η προστασία του πολίτη για θέματα που αφορούν το περιβάλλον είναι δυνατόν να γίνει και μέσα από τις διαδικασίες του Κοινοβουλίου.
Οι βουλευτές, μπορούν να ενεργούν αυτοβούλως ή μετά από αίτημα πολιτών ή φορέων με Αναφορές, Ερωτήσεις - Επερωτήσεις και Αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων .
Ο αρμόδιος Υπουργός, στον οποίον διαβιβάζεται η αναφορά, υποχρεούται να απαντήσει στη Βουλή, εντός 25 ημερών.
Διοικητική προστασία
Εξωδίκως, ο πολίτης για την επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων τα όποια δεν τυγχάνουν σωστής αντιμετώπισης από τις Δημοσιές Υπηρεσίες, μπορεί να απευθυνθεί στις Ανεξάρτητες Αρχές όπως :
ü Συνήγορος του Πολίτη (Ν..2477/1997 και 3094/2003)
ü Συνήγορος του Δημότη (Ν. 3852/2010)
ü Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης(Ν 3051/2002 και 3613/2007)
ü Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης(Ν 3074/2002)
Ευρωπαϊκοί μηχανισμοί
ü Ευρωπαϊκή Επιτροπή (άρθρο 211 των Συνθηκών Ε.Ε)
ü Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής (άρθρο 195 των Συνθηκών Ε.Ε)
ü Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (άρθρο 194 των Συνθηκών Ε.Ε)
ü Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων(ΕΔΑΔ), γνωστόκαι ως «Δικαστήριο του Στρασβούργου» (ΕΣΔΑ 1950)
ü
***
Με τις συνεχείς καινοτομίες της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, μέσα από τις Διεθνείς Συμβάσεις, τις Κοινοτικές Οδηγίες και το Εθνικό Δίκαιο, όλοι οι πολίτες, θωρακίζονται με τα αναγκαία μέσα για την μετά λόγου γνώσεως σύμπραξή τους στην προστασία του περιβάλλοντος.
Όμως, όσο οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, του γνωστού μας πλέον «Οικολογικού προβλήματος», στηρίζονται αποκλειστικά σε επιστημονικές θεωρίες, νομικές έννοιες, λόγια και πράξεις που αγνοούν ότι ο άνθρωπος είναι η αρχή και το τέλος στη Δημιουργία του Θεού θα είναι σίγουρα χωρίς αποτέλεσμα.
Αλεξανδρούπολη Ιούνιος 2012
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
