Το θέμα των σχέσεων Εκκλησίας - Κράτους έχει έρθει αρκετές φορές στη δημοσιότητα τις τελευταίες δεκαετίες.
Επανέρχεται και στις ημέρες μας και σε συνδυασμό με την παρούσα οικονομική - και όχι μόνο - κρίση ακούγονται και γράφονται πολλές απόψεις, άλλες επωνύμως και άλλες ανωνύμως.
Τα όσα θα αναφερθούν στο παρόν άρθρο, εκφράζουν την άποψη του γράφοντος και μόνο και παρατίθενται προς προβληματισμό.
Άλλωστε η Εκκλησία όταν εκφράζεται επίσημα εκφράζεται Συνοδικώς δια των θεσμικών της οργάνων. Αυτά τα ολίγα προς αποφυγή παρεξηγήσεων.
Χωρισμός Κράτους - Εκκλησίας;
Μα για να μιλήσουμε για χωρισμό θα πρέπει πρώτα να εντοπίσουμε τα σημεία επαφής ώστε να ξέρουμε ακριβώς τι θα πρέπει να χωρίσουμε, καθώς επίσης ποιοι απαρτίζουν την Εκκλησία, για να ξέρουμε σε ποιους αναφέρεται αυτός ο χωρισμός.
Ευθύς εξαρχής, η ταυτότητα «Εκκλησία» = «οι παπάδες», που χρησιμοποιείται από ορισμένους, δηλώνει μόνο άγνοια.
Δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουμε την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία, αλλά θα πούμε συνοπτικά ότι την Εκκλησία την αποτελούν όλοι όσοι έχουν βαπτισθεί Ορθόδοξοι (περισσότερο ή λιγότερο ενεργά μέλη) και δεν έχουν αποκηρύξει την πίστη τους, κληρικοί και λαϊκοί.
Άρα ο χωρισμός δεν αφορά σε μία κατηγορία Ορθοδόξων (παπάδες) αλλά σε όλους τους Ορθοδόξους αυτού του τόπου.
Έρχεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: Να χωριστεί τι από τι; Ή ποιος από ποιον (δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είναι ταυτόχρονα και μέλη της Εκκλησίας).
Που εμποδίζει λοιπόν η Εκκλησία το Κράτος;
Ποια από τα παρακάτω δεν μπορεί κάποιος πολίτης να πράξει;
- Πολιτικό γάμο ή σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης;
- Πολιτική κηδεία;
- Να δώσει όνομα στο παιδί του χωρίς Βάπτιση;
- Να μην ορκιστεί στο Ευαγγέλιο ή να δώσει πολιτικό όρκο;
- Να απαλλάξει το παιδί του από το μάθημα των θρησκευτικών (με σύμφωνη γνώμη και των 2 γονιών);
Όλα μπορεί να τα κάνει και ακόμη περισσότερα. Άρα για τι είδους χωρισμό μιλάμε;
Να ασχολείται, λένε, η Εκκλησία με τα του οίκου της (και εννοούν τους κληρικούς) και να μην ανακατεύεται στα του κράτους.
-Έχουμε θεοκρατικό κράτος και δεν το γνωρίζουμε;
- Μήπως στο Ελληνικό κοινοβούλιο υπηρετούν κληρικοί;
- Μήπως τους δημόσιους οργανισμούς τούς διευθύνουν κληρικοί;
- Μήπως η διοικούσα Εκκλησία έχει λόγο στο νομοθετικό ή εκτελεστικό έργο της Πολιτείας;
- Να μην τελούν οι κληρικοί αγιασμούς, δοξολογίες και ορκωμοσίες; Μα κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα. Οι κληρικοί καλούνται από τις αρμόδιες αρχές στα πλαίσια της εθιμοτυπίας. Αν δεν κληθούν δεν πηγαίνουν.
Μήπως τελικά αυτό που εννοούν και δεν το λένε ευθέως, είναι το να περιορίζεται ο λόγος των κληρικών μόνο σε «αμήν» και «κύριε ελέησον» ;
Το άρθρο 14 παρ.1 του Ελληνικού Συντάγματος ορίζει:
«Kαθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Kράτους».
Επίσης στο άρθρο 4 παρ.1 αναφέρεται ότι: «Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου».
Αν λοιπόν κάποιοι θέλουν εμείς οι κληρικοί να μην μιλάμε, θα πρέπει πρώτα να τροποποιήσουν το Σύνταγμα της Ελλάδος.
Μέχρι τότε όμως θα μιλάμε (και οφείλουμε να το κάνουμε), κάνοντας υπακοή στους Επισκόπους μας ως κληρικοί και στο Σύνταγμα ως πολίτες.
Αξιώνουν επίσης να δώσει η Εκκλησία στο Κράτος την «τεράστια» ακίνητη περιουσία της.
Ποια είναι αυτή; Τα 170.000 γεωργικά καλλιεργήσιμα στρέμματα που διαθέτει από δωρεές και αντιστοιχούν στο 0,48% της συνολικής γεωργικής Ελληνικής γης;
- Όταν κάθε χρόνο εγκαταλείπονται από αγρότες και κτηνοτρόφους 162.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης;
- Όταν είχαμε 4.380.000 εγκαταλειμμένα στρέμματα το 1983[1] και σήμερα έχουμε ακόμη περισσότερα;
- Όταν η Τρόϊκα καλεί το κράτος να εκποιήσει γη και νησιά; [2]
- Γιατί δεν μιλούν για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις της περιόδου 1917-1930 οι οποίες καταδίκασαν δεκάδες μοναστήρια σε μαρασμό, ενώ τα χρήματα από αυτές οφείλονται έως και σήμερα;
- Γιατί δεν μιλούν για τα 128 δεσμευμένα από το κράτος μεγάλης αξίας ακίνητα της Εκκλησίας[3], τα οποία παραμένουν αναξιοποίητα εδώ και δεκάδες χρόνια ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ανακούφιση των ασθενεστέρων οικονομικά ομάδων;
- Γιατί δεν μιλούν για τις δεκάδες δωρεές ακινήτων της Εκκλησίας; Μόνο η Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κοινωνικός ευεργέτης της Αθήνας.[4]
-Γιατί δεν μιλούν για τα 100 εκατομμύρια ευρώ που διαθέτει κάθε χρόνο η Εκκλησία για την διατήρηση και λειτουργία των προνoιακών της ιδρυμάτων, καθώς και για τα 250.000 συσσίτια καθημερινώς;[5] Στον λαό δεν προσφέρονται όλα αυτά;
Μιλούν για την μισθοδοσία των κληρικών από το κράτος, ζητώντας την κατάργησή της.
Ξεχνούν ότι το κράτος δεν μισθοδοτεί τους κληρικούς ως δημοσίους υπαλλήλους, π.χ. ως υπαλλήλους υπουργείων, πυροσβέστες, αστυνομικούς κ.λ.π. αλλά αυτή η μισθοδοσία έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα μετά την αναγκαστική απαλλοτρίωση του 80% της αγροτικής περιουσίας της Εκκλησίας, το 1952.[6]
Ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα είναι το μοναδικό κράτος στην Ευρώπη που μισθοδοτεί τους ιερείς και ότι αυτό πρέπει να σταματήσει.
ΜΕΓΑ ΨΕΜΑ!
- Στο Βέλγιο οι λειτουργοί των αναγνωρισμένων θρησκειών πληρώνονται από το κράτος![7]
- Στη Τσεχία οι μισθοί των κληρικών προέρχονται από το κράτος![8] Έχουν μάλιστα ανταποδοτικό χαρακτήρα και αφορούν στις κατασχέσεις της Εκκλησιαστικής περιουσίας από το πρώην Κομμουνιστικό καθεστώς.[9]
- Στη Γαλλία, η οποία προβάλλεται ως πρότυπο κράτους χωρισμένο από την Εκκλησία, στις περιφέρειες της Αλσατίας και της Μοζέλ (πρώην Λωρραίνη) με 3.5 εκατομμύρια πληθυσμό, οι κληρικοί των Ρωμαιοκαθολικών, των Προτεσταντών καθώς και οι Ραβίνοι πληρώνονται από το Δημόσιο ταμείο του κράτους (Trésor Public)!!![10]
- Στο Λουξεμβούργο, οι κληρικοί και οι ραβίνοι πληρώνονται από το κράτος.[11]
- Στη Ρουμανία οι λειτουργοί των εκεί 18 αναγνωρισμένων θρησκειών πληρώνονται από το κράτος.[12]
- Στη Σλοβακία το κράτος επιδοτεί τους μισθούς των κληρικών.[13]
- Στην Ελβετία, στα περισσότερα από τα 26 καντόνια (αυτοδιοικούμενες περιοχές), οι ιδιωτικές εταιρίες πληρώνουν υποχρεωτικά φόρο υπέρ της Εκκλησίας! (Ρωμαιοκαθολική, Παλαιοκαθολική, Προτεσταντική και Εβραϊκή κοινότητα)[14].
Τα έσοδά τους από τον υποχρεωτικό φόρο και τις εθελοντικές προσφορές φθάνουν τα 1,9 δισεκατομμύρια φράγκα (1,44 δις. ευρώ!) τον χρόνο. Ουσιαστικά οι κληρικοί μισθοδοτούνται από το κράτος!
Θα χρειαζόμουν αρκετές σελίδες για να αναφέρω όλες τις παροχές των περισσοτέρων Ευρωπαϊκών κρατών προς τις Εκκλησίες τους, είτε μέσω φοροαπαλλαγών, είτε ως άμεσες ή έμμεσες χρηματοδοτήσεις.
Το παράλογο και συνάμα απίστευτο της υπόθεσης είναι ότι, ενώ μας λένε ότι δήθεν η «Ευρώπη» επιθυμεί την διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών από το Ελληνικό κράτος, ταυτόχρονα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δηλαδή στο Στρασβούργο, τις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο, οι κληρικοί των εκεί δογμάτων ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΙ από το κράτος!!!
Ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του…
Και αν το κράτος προχωρήσει μονόπλευρα στον χωρισμό και τη διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών αγνοώντας τα Ευρωπαϊκά μοντέλα - τα οποία όπου το συμφέρει τα επικαλείται - τι θα γίνει;
Εδώ θα πρέπει να θυμίσουμε κάτι από το πρόσφατο παρελθόν. Το 1988, το κράτος με τον γνωστό ως νόμο – Τρίτση θέλησε να απαλλοτριώσει την εναπομείνασα Εκκλησιαστική ακίνητη περιουσία.
Οκτώ Ιερές Μονές[15] προσέφυγαν τότε στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο, το οποίο τις δικαίωσε και όρισε ότι αν το κράτος προχωρούσε θα έπρεπε να τις αποζημιώσει με το ποσό των 7,6 τρις δραχμών (22,5 δις. ευρώ!!!)[16]
Επιδίκασε μάλιστα 8,4 εκατ. δραχμές στο Ελληνικό κράτος ως δικαστικά έξοδα. Μετά από αυτό οι απαλλοτριώσεις «πάγωσαν».
Επειδή λοιπόν η μισθοδοσία των κληρικών έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα, θα πρέπει σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας - την οποία εφάρμοσε το Ευρωπαϊκό δικαστήριο στην περίπτωση των 8 Μονών - το κράτος είτε να επιστρέψει τη γη που έχει κατασχέσει εδώ και πολλές δεκαετίες είτε να αποδώσει την αξία της σε χρήματα (αφού πρώτα αφαιρέσει τους έως τώρα καταβληθέντες μισθούς και συντάξεις και έπειτα προσθέσει τα ποσά που έχει εισπράξει όλα τα χρόνια από την φορολογία 30% επί των ακαθαρίστων εσόδων των Ι.Ναών).
Αν για τις 8 μονές ήταν 22,5 δις ευρώ, μπορούμε να φανταστούμε τι θα συμβεί όταν τα εκατοντάδες Ν.Π.Δ.Δ της Εκκλησίας (ενορίες, Μονές κ.λ.π.) αρχίζουν να προσφεύγουν μαζικά στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο και αυτό να τα δικαιώνει. Και σε αυτό το δικαστήριο δεν υπάρχουν «πλάγιες» οδοί.
Ταυτόχρονα θα πρέπει το κράτος να διακόψει την μισθοδοσία των θρησκευτικών λειτουργών των Μουσουλμάνων της Θράκης παραβιάζοντας έτσι τη συνθήκη της Λωζάνης[17] σύμφωνα με την οποία αυτοί παραμένουν πάντα δημόσιοι λειτουργοί.
Όσοι λοιπόν επιμένουν, καλό θα ήταν να συμβουλευτούν τα «12 σημεία για τις σχέσεις Κράτους Εκκλησίας», του έγκριτου συνταγματολόγου και υπουργού κ.Ευάγγελου Βενιζέλου[18].
Η Εκκλησία της Ελλάδος, κλήρος και λαός, έχει μια πορεία και μια προσφορά ανεκτίμητη.
Συνεχίζει δε να προσφέρει αυτά που δωρίζει ο λαός, στο λαό, ασκώντας μια υποδειγματική διαχείριση και έναν εθελοντισμό που θα ζήλευε κάθε κρατική υπηρεσία.
Οποιοσδήποτε «χωρισμός», όπως τον εννοούν οι θιασώτες της προοδευτικής και μεταμοντέρνας πολιτικής σκηνής, θα ισοδυναμούσε με το να προσπαθήσουμε να αφαιρέσουμε είτε το σκελετικό, είτε το μυϊκό ή το νευρικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού και να περιμένουμε μετά να συνεχίζει να παραμένει ζωντανός άνθρωπος.
_______________________________________________________________________
[1]«ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟ», τευχ.23, Απρίλιος 1999.
[2]Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 14-2-2010, σελ. 1, 11-13.
[3] Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», 27-1-2011, «http://www.emprosnews.gr/news_Full.asp?articleID=661»
[4]ΑΝΤΙΒΑΡΟ, 14-9-2000, «http://www.antibaro.gr/node/746»
[5] ΡΟΜΦΑΙΑ, Εκκλησιαστικό πρακτορείο ειδήσεων, http://www.romfea.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=7281:------100--&catid=23:2009-12-18-08-37-13
[6]αναλυτικά στο βιβλίο ΛΕΚΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Εκκλησιαστική Περιουσία, http://efimeriosgr.blogspot.com/2010/09/172.html»
[7] ΒΕΛΓΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, άρθρο 181.
[8]Εφημερίδα “PRAGUE DAILY MONITOR”, 9-12-2010.
[9]ως ανωτ., 13-1-2011.
[10]http://fr.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique
[11]ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟΥ, άρθρο 106, 1868, το οποίο παραμένει σε ισχύ.
[12]ROMANIA, Official Journal, Νόμος486/2006, άρθρο10, παρ.4 «On request, the State shall support the pay funds for the clerical and nonclerical staff of recognized denominations through contributions, based on the number of their worshipers who are Romanian citizens and based on their genuine needs of subsistence and activity.» Επίσης:
« Additionally, they have the right to establish schools, teach religious beliefs in public schools where they have a sufficient number of adherents, receive government funds to build places of worship, pay clergy salaries with state funds and subsidize clergy's housing expenses…», αναφοράτου2009 γιατηνθρησκευτικήελευθερίααπότοΑμερικανικόδιπλωματικόσώμα,
http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127332.htm»
[13]LUBOMIR MARTIN ONDRASEK, «http://www.ekklesia.co.uk/node/11554», 18-3-2010.
[14] BRADLEY SIMON, Swissinfo.ch, 5-12-2010.
[15]πρόκειται για τις Ιερές Μονές: Άνω Ξενίας Θεσσαλίας, Οσ. Λουκά Βοιωτίας, Αγ.Λαύρας και Μεγ.Σπηλαίου Καλαβρύτων, Μεταμ. Σωτήρος Μετεώρων, Ασωμάτων Πετράκη, Χρυσολεόντισσας Αιγίνης και Φλαμουρίου Βόλου.
[16]EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS, Case of the Holy Monasteries v. Greece, Application no.13092/87 ; 13984/88, Strasbourg, 9 Dec 1994, «A. Pecuniary damage 97. Under the head of pecuniary damage, the eight applicant monasteries sought 7,640,255,213,120 (seven trillion six hundred and forty billion two hundred and fifty-five million two hundred and thirteen thousand one hundred and twenty) drachmas (GRD)».
[17]ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ, αρθρ. 41, 46, 24-7-1923.
http://palio.antibaro.gr/religion/venizelos_diaxwrismos.htm
_________________________________________________________________
Σημείωση: Ο Αρχιμ. Πέτρος Μποζίνης είναι εφημέριος στον Ι. Ν. Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου Freiburg Γερμανίας.
(Φυσικός - Ραδιοηλεκτρολόγος – Msc Θεολογίας Υπ. Δρ. Παν/μίου Στρασβούργου)
