Mυτιλήνη, 12/1/2010
Προς: Συνήγορο του Πολίτη
Θέμα: «Εκκλησιαστικά σύμβολα και Εκκλησιασμός στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση».
Αξιότιμε κύριε
Είναι κοινά παραδεκτός τόπος ότι βασικός πυλώνας κάθε ευνομούμενης πολιτείας και κοινωνίας είναι η τήρηση των νόμων και του συντάγματος. Από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω το Ελληνικό Σύνταγμα, η κορωνίδα των νόμων, ρητά αναφέρει (άρθρο 3)τα παρακάτω: «Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». Επίσης ρητά το Ελληνικό Σύνταγμα αναφέρει (άρθρο 16) «η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό …την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης.».Στο ίδιο άρθρο τα σχολεία ως κρατικά εκπαιδευτήρια χαρακτηρίζονται ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ,υποκείμενα λοιπόν στους νόμους του Ελληνικού κράτους, χρηματοδοτούμενα μάλιστα από αυτό.
Είναι συνεπές με βάση το Ελληνικό Σύνταγμα τα σχολεία να έχουν Χριστιανική Ορθόδοξη ταυτότητα. Από τη στιγμή κατά την οποία η σχέση Κράτους και σχολείου είναι σχέση υιϊκή οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ο χαρακτήρας του Κράτους διαποτίζει και το σχολείο. Όπως σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες υπάρχουν θρησκευτικά σύμβολα ,τα οποία απλά εξωτερικεύουν το εσωτερικό θρησκευτικό συναίσθημα του Έλληνα ,με το ίδιο σκεπτικό επιτρέπεται και στα σχολεία ,τα οποία προετοιμάζουν τους αυριανούς πολίτες που θα δώσουν πίστη σε αυτό το Σύνταγμα, η ανάρτηση και ή ύπαρξη θρησκευτικών συμβόλων. Από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω κανένα νομικό κείμενο δεν απαγορεύει την ανάρτηση θρησκευτικών συμβόλων σε μία χώρα όπου το Σύνταγμα αναφέρει όσα παραπάνω σημειώσαμε.
Επίσης ο ν.1566/1985 σαφώς αναφέρει στο άρθρο 1 «(ενν. το σχολείο) ειδικότερα υποβοηθεί τους μαθητές ….να διακατέχονται από πίστη προς την πατρίδα και τα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης». Επίσης ο νόμος αυτός που διέπει την Ελληνική εκπαίδευση πουθενά δεν απαγορεύει τον εκκλησιασμό. Μάλιστα χαρακτηριστικά αναφέρει (άρθρο 45)ότι οι μαθητές θα πρέπει «να συμβάλουν στην ομαλή και γόνιμη λειτουργία της εκπαιδευτικής διαδικασίας ,ώστε να επιτευχθεί η συστηματική μετάδοση της απαραίτητης και ουσιαστικής γνώσης». Άραγε όταν ο σκοπός του σχολείου είναι η συμμετοχή και η εκμάθηση της ορθόδοξης παράδοσης ,αυτό δεν επιφέρει και τον εκκλησιασμό των μαθητών προκειμένου να γνωρίσουν στην πράξη όσα θεωρητικά μαθαίνουν στο σχολείο;
Ας μεταφερθούμε σε ένα άλλο καθαρά διασκεπτικό επίπεδο. Μέσα από την προσεκτική μελέτη της διαχρονικής θεολογίας και φιλοσοφίας παρατηρούμε κάτι άξιο σημειώσεως. Όλες οι ιδέες και οι αξίες του σημερινού πολιτισμού γεννήθηκαν μέσα από τη σχέση του ανθρώπου με το Θείο και την Κοινωνία που προέκυψε με βάση αυτή τη σχέση. Δεν υπάρχει καμμία ιδέα και αξία του σημερινού κόσμου που να μην εμπεριέχεται στα γραπτά των Ελλήνων σοφών και των Ορθοδόξων Χριστιανών Πατέρων. Ουδεμία. Άρα γιατί πρέπει να λησμονήσουμε έμμεσα την παράδοσή μας απαξιώνοντας σύμβολα που μας την υπενθυμίζουν; Όλη η σημερινή εκπαίδευση ως ιδέα και ανθρωπιστικό ιδανικό προϋπήρξε στα γραπτά των Ιερών Πατέρων. Οι έννοιες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, του σεβασμού της ανθρώπινης προσωπικότητας στα γραπτά των Ελλήνων φιλοσόφων και των Χριστιανών Πατέρων προσέλαβαν τη δύναμη στήριξης της ανθρώπινης κοινωνίας. Άρα δεν παρατηρείται καμμία αυθαιρεσία στη συνεπή υπενθύμιση όλων αυτών μέσα από την ανάρτηση των ιερών συμβόλων και της καλής συνήθειας του εκκλησιασμού. Είναι σίγουρο ότι όλα αυτά είναι η πολυτιμότερη βοήθεια προς τους εφήβους να διαπλάσουν μία άρτια προσωπικότητα ικανή να ανταπεξέλθει στην κοινωνία και στις προκλήσεις της.
Ειδικότερα όσοι από τους αλλοδαπούς παραπονούνται θα έπρεπε προσεκτικά να εξετάσουν τι γίνεται στη χώρα τους σε θέματα θρησκευτικής ελευθερίας ,πολύ δε περισσότερο αυτοί οι ίδιοι τι κάνουν προκειμένου η χώρα καταγωγή τους να τηρήσει κανόνες σεβασμού της θρησκευτικής ελευθερίας στο βαθμό που η Ελλάδα τους τηρεί.
Όλα επαφίωνται στην ελεύθερη βούληση μαθητών και διδασκάλων. Είναι ανήκουστο η πλειονότης των Ορθοδόξων Ελλήνων να δεχθεί τη λήθη προς ικανοποίηση των μειονοτήτων ,τη στιγμή κατά την οποία όλα λειτουργούν σύννομα. Άραγε εάν ο εκκλησιασμός είναι αγελοποίηση, μαζοποίηση είναι και η συμμετοχή στις εκδρομές; Αγελοποίηση είναι κάθε κοινή εκδήλωση του σχολείου; Με το ίδιο σκεπτικό κάποιος γονέας θα εμπόδιζε το παιδί του να συμμετάσχει σε σχολική εκδρομή διότι θα φοβόταν μήπως τραυματισθεί. Η σχολική ζωή όμως έχει ενδιαφέρον και αναπτύσσεται μέσα από τη σοβαρή ανάπτυξη της κοινωνικότητας και των κοινών εκδηλώσεων. Με αυτό τον τρόπο εξάλλου ο μαθητής όταν αποφοιτήσει ώριμα και επιλεκτικά μπορεί να κάνει τις επιλογές του. Θα πρέπει όμως να γνωρίσει όσα εμπεριέχονται στη σχολική πραγματικότητα προκειμένου ελεύθερα να αποδεχθεί καταστάσεις ή να απορρίψει ,πλάθοντας ως ακαδημαϊκός πολίτης την ηθική του ταυτότητα.
Πίσω από κάθε παιδεία ευρίσκεται το ιδεολογικό υπόβαθρο της Ελληνικής φιλοσοφίας και της Ορθόδοξης Χριστιανικής διανόησης. Όπως ομίλησε ο Μέγας Βασίλειος για τους νέους με παρόμοιο τρόπο και οι σημερινοί παιδαγωγοί προσπαθούν να πλησιάσουν τη νεότητα. Όπως ο Γρηγόριος Νύσσης προσέγγισε την άβυσσο που ονομάζεται ανθρώπινη ψυχή με παρόμοιο τρόπο προσπαθούν οι σύγχρονοι ψυχολόγοι να προσπελάσουν την εφηβική ηλικία. Βάζοντας την εικόνα ενός σύγχρονου σοφού σε μία σχολικά αίθουσα είναι αναγκαιότητα να θυμηθούμε την εικόνα του πνευματικού του πατέρα που τεχνηέντως αποκρύπτεται πίσω από αυτή την εικόνα.
Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος αφαίρεσης των ιερών συμβόλων ,και κανένας λόγος απαγόρευσης του εκκλησιασμού. Υπάρχει όμως τεράστιο θέμα σεβασμού των Ελληνικών νόμων και της διαχρονικής γνώσης της Ελληνικής παράδοσης και της συνεχούς εξέλιξης αυτής.
Β. Δ. Μακρυπούλιας
Δρ. φιλοσοφίας
Ιστοσελίδα: http://users.sch.gr/makripulias
