Μήνυμα Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς
σωτ. ἔτους 2017
Ἱ. Μ. Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
«Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδείς ἔχει, ἵνα τις τήν ψυχήν αὐτοῦ θῇ ὑπέρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (Ἰω. 15, 13)· ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ὁ σήμερον πάσχων καί σταυρούμενος σαρκί ὑπέρ τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, «ὁ πάντα πρός τό τοῦ πλάσματος συμφέρον οἰκονομῶν», ὁριοθέτησε διά τοῦ Ἑαυτοῦ Του ὡς τεκμήριο τῆς τελείας ἀνθρωπίνης ἀγάπης τήν θυσία τῆς ζωῆς χάριν τῶν φίλων, κατηύθυνε δέ καί πάντας πρός ἀπόκτησιν τοῦ τελείου αὐτοῦ μέτρου τῆς μεγίστης αὐτῆς ἀρετῆς: «αὕτη ἐστίν ἡ ἐντολὴ ἡ ἐμή, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθώς ἠγάπησα ὑμᾶς» (Ἰω. 15, 12). Ἡ νέα αὐτή χριστιανική ὁριοθέτηση τῆς ἀγάπης ὑπερβαίνει κατά πολύ τά μέτρα τοῦ παλαιοδιαθηκικοῦ Νόμου, ὁ ὁποῖος ὅριζε ὅτι «ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» (Λευιτ. 19, 18) · ὅπως λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος τό νέο μέτρο ἀγάπης, ἡ αὐτοθυσία, τίθεται «πρός ἀντιδιαστολήν τοῦ μέτρου τῆς παλαιᾶς ἀγάπης» τοῦ Νόμου (PG 31, 1608). Ὁ ἴδιος ὁ Σωτήρ, ὁ ὁποῖος παρέχει τόν Πανάγιον Ἑαυτόν Του ὡς παράδειγμα πρός μίμησιν, «ἡμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν ἵνα ἐπακολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν Αὐτοῦ» (Α΄ Πετ. 2, 21), ἐπεσφράγισε τήν νεοπαγῆ, τήν «καινήν ὑπό τόν ἥλιον» διδασκαλία Του αὐτή περί ἀγάπης, διά τοῦ Σταυρικοῦ Του καί κοσμοσωτηρίου Θανάτου, ἐνῷ μάλιστα ἡ ἀνθρωπότης εὑρίσκετο ὑπό τό καθεστώς τῆς ἁμαρτίας· «συνίστησι δέ τήν Ἐαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεός, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστός ὑπέρ ἡμῶν ἀπέθανε» (Ρωμ. 5, 8).
Τό ἅγιον Πάθος τοῦ ἀπαθοῦς Χριστοῦ, τό ὁποῖον προξενεῖ σήμερον τόν θρῆνον καί τῆς ἰδίας τῆς ἀναισθήτου καί ἀλόγου κτίσεως, ἀναδεικνύεται σέ σωστική πηγή εὐλογιῶν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, χάρις στό ἄμετρο ἔλεος καί τήν παντοδυναμία Του, ἡ ὁποία φανερώνει τήν κοινή τῆς Ἁγίας Τριάδος κραταιά φιλανθρωπία· αὐτή λυτρώνει («ἐξαιρεῖ») τούς ἀνθρώπους ἀπό τούς τρεῖς ἐχθρούς τῆς ἀνθρωπότητος, τόν θάνατον, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο· «κραταιά τοιγαροῦν ἀληθῶς ἡ ἀγάπησις τῆς ἰσχύος τοῦ Θεοῦ καί Πατρός, δι΄ ἧς καί θανάτου καί ἁμαρτίας καί τῆς τοῦ διαβόλου πλεονεξίας ἐξῃρήμεθα». Ὁ Υἱός καί Λόγος, ὁ Ὁποῖος καθότι Θεός εἶναι ἀπαθής, ὑπέστη στήν ἀνθρώπινη φύση Του τά ἀναμάρτητα Πάθη τῶν ἐξαιρετικῶς ἀδίκων βασανισμῶν καί τοῦ θανάτου, ἀλλ’ ὡς «αὐτοζωΐα» ἐνίκησε τόν θάνατο: «καί ἀνεβίω πάλιν, καταργήσας μέν τό τῆς φθορᾶς κράτος, ἀποστήσας δέ ἡμῶν τήν ἁμαρτίαν [...] ἐπειδή δέ τέθεικε τήν ψυχήν, καί γέγονεν ἐν νεκροῖς δι΄ ἡμᾶς, ζωή κατά φύσιν ὑπάρχων, ἀνεβίω πάλιν, τήν ἀνθρώπου φύσιν ἀναμορφῶν εἰς καινότητα ζωῆς, καί ἀναχαλκεύων εἰς τό ἀπ΄ ἀρχῆς.» ( ἁγίου Κυρίλλου PG 71, 909.1016).
Ἡ ἱερά Παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας μας, μέσῳ τῶν θεοπνεύστων ἐκφραστῶν της, τῶν Ἁγίων Πατέρων, θρηνητικῶς δοξολογεῖ τήν σημερινή, κατά τά Ἄχραντα Πάθη τοῦ Κυρίου, ἐκπλήρωση μυστηρίων παρελθόντων, ἀρχαίων, ἀλλά καί τήν καταβολή μυστηρίων μελλοντικῶν· «σήμερον γάρ προφητικῶν φωνῶν πεπλήρωται σφραγίς», γράφει ὁ ἅγιος Πρόκλος Πατριάρχης ΚΠόλεως, «σήμερον ὁ ᾅδης ἀγνοῶν κατέπιε δηλητήριον· σήμερον ὁ θάνατος ἐδέξατο τόν ἀεί ζῶντα νεκρόν· σήμερον ἐλύθη δεσμά, ἅπερ ὁ ὄφις ἐν παραδείσῳ ἐχάλκευσε· σήμερον οἱ ἐξ αἰῶνος ἠλευθερώθησαν δοῦλοι· σήμερον ὁ λῃστής ἐτυμβωρύχησε τόν πεντακισχιλίοις καί πεντακοσίοις ἔτεσιν ὑπό φλογίνης ρομφαίας φρουρούμενον παράδεισον· σήμερον τό φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει καί ὅλον τοῦ θανάτου τόν θησαυρόν ἐκένωσε· σήμερον βασιλική εἰς τό δεσμωτήριον ἐκαινοτομήθη εἴσοδος [...] σήμερον ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος Χριστός, τό τοῦ θανάτου προγονικόν θεμέλιον γενόμενον συνετάραξε, τόν Ἀδάμ ἀνέσπασε καί τόν Ἄβελ διέσωσε καί πᾶσαν τοῦ ᾅδου τήν οἰκοδομήν κατέστρεψε» (PG 65, 784).
Εἶναι πράγματι μυστήριο πού ὑπερβαίνει τήν δύναμη τῆς ἀνθρωπίνης διανοίας τό Πάθος τοῦ Θεανθρώπου, ὅσο καί ἄν προσπαθοῦμε περιγραφικῶς καί ἀντιθετικῶς νά τονίσουμε τήν μοναδικότητά του· ἐρωτᾷ ποιητικῶς ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου τούς ἁγίους Ἰωσήφ καί Νικόδημο, οἱ ὁποῖοι εὐπρέπισαν τό πανάγιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, γά τήν θεόσωμο ταφή: «Λοιπόν, πές μου, Ἰωσήφ, ἐνταφιάζεις πρός τήν ἀνατολή σάν νά ἦταν νεκρός τόν Ἰησοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ ἀνατολή τῶν ἀνατολῶν; Λοιπόν, σφραγίζεις μέ τά δάκτυλά σου σάν σέ νεκρό τούς ὀφθαλμούς τοῦ Ἰησοῦ, ὁ Ὁποῖος διήνοιξε τούς ὀφθαλμούς τοῦ τυφλοῦ μέ τό ἄχραντο δάκτυλό Του; Λοιπόν, σφραγίζεις καί τό στόμα Του, Ἐκείνου πού διήνοιξε τό στόμα τοῦ μογιλάλου; Περιστέλλεις καί τά χέρια Ἐκείνου πού ἔθεσε σέ κίνηση τά παραλελυμένα χέρια; [...] Ποιές λαμπάδες θά ἀνάψεις γιά τόν Ἰησοῦ πού εἶναι τό Φῶς τό Ἀληθινόν, πού φώτισε κάθε ἄνθρωπο; Ποιούς ταφικούς ὕμνους θά ψάλλεις σέ Ἐκεῖνον πού δοξολογεῖται ἀσιγήτως ἀπό κάθε ἐπουράνια στρατιά; Λοιπόν, χύνεις δάκρυα σάν γιά νεκρό, γιά Ἐκεῖνον πού ἐδάκρυσε καί ἀνέστησε τόν νεκρό Λάζαρο; Συνθέτεις λοιπόν θρήνους γιά Ἐκεῖνον πού δώρησε σέ ὅλους τήν χαρά καί διέλυσε τήν λύπη τῆς Εὔας; Ὅμως, μακαρίζω τά χέρια σου, ὦ Ἰωσήφ, πού ὑπηρέτησαν καί ψηλάφησαν τά, θεωμένα καί στάζοντα αἷμα ἀκόμη, χέρια καί πόδια τοῦ Ἰησοῦ. Μακαρίζω τά χέρια σου, πού προσέγγισαν καί τήν πλευρά τοῦ Θεοῦ πρίν ἀπό τόν Θωμᾶ, τόν ἄπιστο πιστό καί ἐπαινούμενο περίεργο [...] Μακαρίζω τούς ὤμους σου, οἱ ὁποῖοι ἐβάστασαν Ἐκεῖνον πού βαστάζει τά πάντα. Μακαρίζω τήν κεφαλή σου, στήν ὁποία προσήγγισε ὁ Ἰησοῦς, ἡ πάντων Κεφαλή. Μακαρίζω τόν Ἰωσήφ καί τόν Νικόδημο, διότι ἔχουν ὑπερβεῖ τά Χερουβίμ, ἀνυψώνοντες καί μεταφέροντες ἐπάνω τους τόν Θεό· διότι ἔχουν γίνει ὑπηρέτες Θεοῦ ὑπέρτεροι τῶν ἐξαπτερύγων Σεραφίμ, ἀφοῦ ἐτίμησαν καί ἐκάλυψαν τόν Θεό ὄχι μέ πτέρυγες, ἀλλά μέ σινδόνες. Ἐκεῖνον πού τρέμουν τά Χερουβίμ, μεταφέρουν ἐπί τῶν ὤμων τους ὁ Ἰωσήφ καί ὁ Νικόδημος καί μαζί τους Τόν μεταφέρουν καί ὅλες οἱ τάξεις τῶν Ἀσωμάτων» (παρά τῷ Ἑορτοδρομίῳ, τ. Β΄, σ. 255 ).
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
Τό παράδειγμα τῆς θεϊκῆς ἀγάπης τοῦ Σωτῆρος μας, ὁ Ὁποῖος ἐπί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ «ὑψωθείς ἐκ τῆς γῆς πάντας εἵλκυσε πρός Ἑαυτόν» (πρβλ. Ἰω. 12, 32) δέν μᾶς κατευθύνει μόνον σέ ὁμοία ἀγάπη πρός τούς συνανθρώπους μας, ἀλλά καθώς «τῷ βάθει τῶν παθημάτων Αὐτοῦ τό ὕψος τοῦ κράτους Αὐτοῦ πιστούμεθα», παροτρυνόμεθα πρός παρομοίαν ἀγάπην αὐτοθυσίας καί χάριν τοῦ Θεοῦ, διότι «δῆλον ὅτι καί ἐπί τοῦ Θεοῦ τοῦτο πάντων μέγιστόν ἐστι» (PG 61, 269). Ἡ χάριν τοῦ Θεοῦ αὐτοθυσία, ὅμως, ἀπαιτεῖ καί τήν ἐξ Ὕψους ἐνίσχυση· ἡ τριπλῆ ἄρνηση τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου κατά τό Πάθος τοῦ Χριστοῦ, μολονότι ἐκεῖνος πρῶτος ἀπό τούς Μαθητές ὁμολόγησε τήν Θεότητα τοῦ Χριστοῦ, δεικνύει ὄχι ὅτι ἐψύγη ἡ ἀγάπη του πρός τόν Χριστό καί Θεό, ἀλλά ὅτι ὁ Πέτρος δέν ὑπολόγισε καί δέν ἐζήτησε ταπεινῶς τήν ἄνωθεν βοήθεια· ἡ πτώση του «οὐκ ἀπό ψύξεως, ἀλλ’ ἐκ τοῦ γυμνωθῆναι τῆς ἄνωθεν βοηθείας γέγονε» (PG 59, 396). Γι’ αὐτό ἡ ἱερά ἐκκλησιαστική ὑμνογραφία μᾶς ὑπενθυμίζει ἐπ’ ἀφορμῇ τοῦ Πρωτοκορυφαίου τῶν Ἀποστόλων νά μή βασιζόμαστε στίς ἰδικές μας δυνάμεις γιά τό ποικίλο Μαρτύριο καί τήν Ὁμολογία ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ, ὑποσχόμενοι ὅτι «βέβηλον ἔπος τῶν χειλέων, οὔ ποτε προήσομαι, Δέσποτα· σύν σοί θανοῦμαι ὠς εὐγνώμων, κἄν οἱ πάντες ἀρνήσονται»· ἀντιθέτως, νά στηριζόμεθα διά τῆς προσευχῆς καί τῆς ἀγρυπνίας στό ἔργο τῶν θείων ἐντολῶν· «ἀπό βλεφάρων, μαθηταί, νῦν ὕπνον ἔφης Χριστῷ τινάξατε, ἐν προσευχῇ δέ γρηγορεῖτε, πειρασμῷ μήπως ὄλησθε». Ἄς εὐχόμεθα ταπεινῶς λοιπόν, στόν Σταυρωθέντα ὑπέρ τοῦ κόσμου καί ἐνώπιον τοῦ Σταυροῦ καί τοῦ Τάφου Του, νά μᾶς διατηρεῖ στήν ἐγρήγορση τῆς θερμῆς καί ἐνεργοῦ πρός Αὐτόν ἀγάπης. Ἀμήν.
ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱ. Ἡσυχ. Παντοκράτορος,
† Ἀρχιμ. Κύριλλος
καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
