Πληροφορίες ποὺ δημοσιεύτηκαν σὲ ἀθηναϊκὲς ἐφημερίδες μᾶς πληροφοροῦν ὅτι στὸ Λονδίνο ὁ Μακαριότατος θὰ συζητήσει μὲ τοὺς ὑπεύθυνους ἀγγλικοὺς κύκλους καὶ τὸ ζήτημα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι ξαναγίνεται προσπάθεια στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Πόλης νὰ μεταβληθεῖ πάλι ὄχι μόνο σὲ στίβο προσωπικῶν ἀντιζηλιῶν καὶ ἐπιδιώξεων ποὺ ἔχουν συναμεταξύ τους διάφοροι χρεοκοπημένοι ἱεράρχες, μὰ καὶ σὲ ὄργανο μεγαλοδυναμικῶν ἐξωορθοδοξιακῶν βλέψεων.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ ἑλληνικὸς Λαὸς πρέπει νὰ προσέξει ἐξαιρετικά. Χωρὶς νὰ ὑπάρχει κίνδυνος νὰ πέσει σὲ ἀνακρίβειες, μπορεῖ κανεὶς νὰ ἰσχυριστεῖ ἐδῶ ὅτι ἡ λαοφθόρα διαμάχη ἀνάμεσα στοὺς βαλκανικοὺς λαοὺς χρονικὰ συμπίπτει μὲ τὴν ἐποχὴ ποὺ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἀρχίζει νὰ κομματιάζεται καὶ νὰ γίνεται ὄργανο ξένων, ἀνθελληνικῶν, ἀντιβαλκανικῶν καὶ ἀντιορθοδοξιακῶν συμφερόντων.

Ὁ μεγαλοτυχοδιωκτικὸς ἐθνικισμὸς μέσα στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν ἔβλαψε καὶ αὐτὸς λίγο τὸ ἔργο γιὰ μία δημοκρατικὴ συνεργασία καὶ συμβίωση στὰ Βαλκάνια καὶ μὲ τοὺς φατριασμοὺς τῆς φαναριώτικης παπαδοκρατίας τράφηκε πολλὲς φορὲς καὶ ἐνισχύθηκε τὸ τοπικιστικὸ διασπαστικὸ πνεῦμα μέσα στοὺς κόλπους τῆς ὀρθοδοξίας, ποὺ τόσο ἔβλαψε τὴ λαϊκὴ καὶ ἐθνικὴ ἐξέλιξη καὶ πρόοδο ὅλων τῶν βαλκανικῶν λαῶν.

Τὸ ξάπλωμα καὶ ἡ ἐπικράτηση τῆς Ὀρθοδοξίας στὶς χῶρες καὶ τοὺς λαοὺς τῆς Ἀνατολικῆς καὶ Νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης καθὼς καὶ στὴ Μικρασία καὶ τὴ Μέση Ἀνατολὴ ἀνταποκρίνεται ἱστορικὰ στὴν ἀντίδραση ποὺ προκαλοῦσαν οἱ τάσεις γιὰ πνευματική, πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ ἐπέκταση καὶ ἐπιβολὴ τοῦ Δυτικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους καὶ τοῦ καθολικισμοῦ – παπισμοῦ. Μὰ ἡ ἐπικράτηση αὐτὴ δὲν ὀφείλεται μονάχα σὲ ἀρνητικὰ αἴτια. Ἔχει καὶ θετικὰ βάθρα, γιατί χωρὶς νὰ παραγνωρίζουμε τὶς ἐθνικὲς καὶ τοπικὲς ἰδιομορφίες, ἡ Ὀρθοδοξία ἰδεολογικὰ – πνευματικὰ ἀνταποκρίνεται σὲ μία νοοτροπία λαϊκή, σ᾿ ἕνα ἐσωτερικὸ ψυχικὸ δεσμό, ποὺ ὁ Εὐρωπαῖος κοσμοπολίτης ὀνομάζει «ἀνατολικὸ πνεῦμα» καὶ ὁ ξεπεσμένος καὶ ἔκφυλος Λεβαντίνος περιφρονεῖ μὰ ποὺ συγκεντρώνει καὶ ἐκφράζει ἐσωτερικὴ λαϊκὴ ἑνότητα καὶ ἐκδηλώνει ἀνώτερα ἰδεώδη καὶ χαρίσματα, ἄσχετα ἂν στὰ χρόνια ἐκεῖνα τῆς μεσαιωνικῆς κατάστασης καὶ τοῦ ἀσιατικοῦ δεσποτισμοῦ τοῦ Βυζαντίου κάνουν τὴν ἐμφάνισή τους μὲ μορφὴ θρησκευτικο-ἐκκλησιαστική.

Ἐδῶ θὰ πρέπει ἐπίσης νὰ τονίσουμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία καὶ ἡ Χριστιανικὴ θρησκεία γενικότερα, ὅπως τὴν ἐκφράζει ἡ Ἐκκλησία αὐτή, παῖξαν ὄχι μόνο στὴ Ρωσία μὰ καὶ στὰ Βαλκάνια ἕναν προοδευτικὸ ρόλο τόσο σὰν παράγοντας ποὺ διευκόλυνε καὶ ἐπιτάχυνε τὴν ἐθνικὴ διαμόρφωση, συσπείρωση καὶ ἀνάπτυξη, παρέχοντάς της ἑνιαία ἰδεολογικὰ πλαίσια, ὅσο σὰν στοιχεῖο ποὺ στὰ χρόνια του ἐξανδραποδισμοῦ καὶ τῆς σκλαβιᾶς κάτω ἀπὸ τὴν ὀθωμανικὴ τυραννία συνέτεινε σημαντικὰ καὶ οὐσιαστικὰ στὸν ἐθνικοαπελευθερωτικὸ τότε ἀγῶνα, παρὰ καὶ ἐνάντια στὴν ἀντίδραση καὶ προδοσία ποὺ ἔκαναν σημαντικοὶ καὶ σημαίνοντες παράγοντες καὶ κορυφὲς τῆς Ὀρθοδοξίας ἰδιαίτερα στὸ Φανάρι. Εἶναι ἀναρίθμητα τὰ παραδείγματα ποὺ δείχνουν ὅτι Ταγοὶ καὶ ἁπλοὶ στρατευόμενοι τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας πάλεψαν καὶ μὲ τὸ ντουφέκι στὸ χέρι στὸ πλευρὸ τοῦ Λαοῦ καὶ ὅτι μοναστήρια καὶ μοναστήρια εἶχαν μεταβληθεῖ σὲ μπαρουταποθῆκες καὶ λαϊκὰ φρούρια.

* * *

Στὰ χρόνια της χιτλεροφασιστικῆς ὑποδούλωσης στὴν Ἑλλάδα, παρὰ τὴν οὐσιαστικὴ ἀντίδραση τῆς κεφαλῆς τῆς Αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας, ποὺ συνέχιζε τὴν προδοτικὴ καὶ ἀντιλαϊκὴ στάση της κατὰ τὴν περίοδο τῆς τεταρτοαυγουστιανῆς δικτατορίας, ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ Κλήρου τάχθηκε στὸ πλευρὸ τοῦ Λαοῦ καὶ πολέμησε μαζί του. Σήμερα ἡ μοναρχοφασιστικὴ ἀντίδραση προσπαθεῖ κάτω ἀπὸ ξένες ἐμπνεύσεις νὰ σπάσει καὶ τὴν ἡρωικὴ αὐτὴ δημιουργία τοῦ Κλήρου στὸν καιρὸ τῆς Ἐθνικῆς Ἀντίστασης. Καὶ νὰ κάνει τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο μαζὶ μὲ τὴν Αὐτοκέφαλη Ἑλληνικὴ Ἐκκλησία ξανὰ ὄργανο ξένων ἐπιρροῶν στὰ Βαλκάνια, ὄργανο διάσπασης ἀνάμεσα στοὺς λαοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας. Καὶ αὐτὸ τὸ σκοπὸ ὅπως φαίνεται ἐξυπηρετεῖ τὸ ταξίδι τοῦ Μακαριώτατου στὸ Λονδίνο, ὅπου θὰ πάει νὰ μηχανορραφήσει. Τὸ ὅλο ζήτημα καταντᾷ πολὺ πιὸ ὕποπτο γιατί εἶναι ἀνακατεμένος καὶ ὁ πολὺς τέταρτο-αὐγουστιανὸς Χρύσανθος.

Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες πρέπει νἄμαστε στὸ σημεῖο αὐτὸ πολὺ εὐαίσθητοι, προσεκτικοὶ καὶ ἄγρυπνοι. Ἡ ἀντιδραστικὴ μοναρχοφασιστικὴ δεξιὰ καὶ οἱ συνεργάτες της θέλουν σήμερα νὰ καπηλευθοῦν καὶ αὐτὸ τὸ ἁγνὸ καὶ ἀκμαῖο θρησκευτικὸ αἴσθημα τοῦ Λαοῦ μας. Νὰ ἐμπορευθοῦν τὴν Ὀρθοδοξία καὶ νὰ τὴν ξανακάνουν ὄργανο διχασμοῦ καὶ διχόνοιας στὰ Βαλκάνια, στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἀνατολὴ καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή.

Αὐτοῦ βρίσκεται σήμερα ἕνας σοβαρὸς κίνδυνος. Τεταρτοαυγουστιανοί, δοσίλογοι καὶ συνθηκολόγοι καθοδηγητὲς στὴν Ἑλληνικὴ Ἐκκλησία εἶναι μία ἀπειλὴ ἐθνικὴ καὶ πρὸς τὰ μέσα καὶ πρὸς τὰ ἔξω. Ἡ Ἑλληνικὴ Ὀρθοδοξία καὶ γενικότερα ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία, πρέπει νὰ ἀποβλέψουν στὸ μοναδικὸ προορισμό τους ποὺ μπορεῖ νὰ τοὺς δώσει καὶ μία ἀτράνταχτη ἱστορικὴ δικαίωση: Νὰ γίνουν συνδετικοὶ κρίκοι ἀνάμεσα στοὺς λαοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀπόστολοι τῆς πνευματικῆς, πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς συνεννόησης καὶ συνεργασίας. Σ᾿ αὐτὸν τὸν ρόλο καὶ τὴν ἀποστολή, πρωτοπόρο καὶ πρωτεργάτη θέλει ὁ Λαὸς τῆς Ἑλλάδας τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία του. Τὸ πρῶτο βῆμα θὰ γίνει μὲ τὴν ἀποκατάσταση συνεργασίας καὶ ἑνότητας στοὺς κόλπους τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας.

Σὲ μία τέτοια κίνηση, ποὺ ἀπὸ πολλοὺς τώρα μῆνες συνεχίζεται καὶ καρποφορεῖ, δὲν παίρνει ἐπιδειχτικὰ μέρος ἡ Ἑλληνικὴ Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία, ποὺ στὶς ἀντιορθοδοξιακὲς πλεκτᾶνες τῆς προσπαθεῖ νὰ μπλέξει καὶ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Πόλης.

Εἶναι μία καθαρὴ ξενοκίνητη διασπαστικὴ κίνηση ποὺ ἂν παρουσιάζει μερικὲς ἐπιτυχίες, εἶναι γιατί ἐπικρατεῖ στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδας ἕνα τεταρτοαυγουστιανὸ ἐσωτερικὸ καθεστὼς ποὺ πνίγει τὴ φωνὴ τοῦ λαϊκοῦ κλήρου καὶ κρατᾷ στὴν ἀρχὴ προδότες, δοσίλογους, συμβιβαστές, ποὺ ἐξυπηρετοῦν μόνο ξένους σκοποὺς καὶ συμφέροντα.

Εἶναι ἀπαραίτητο, λοιπόν, ἕνα ἐσωτερικὸ σάρωμα, θαρραλέο καὶ ἐξυγιαντικὸ μέσα στὶς γραμμὲς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας. Γιὰ νὰ ξαναβρεῖ τὴν ἰσορροπία της. Καὶ νὰ γίνει ὅπως τὴ θέλει ὁ Λαός, παράγοντας συμφιλίωσης, ἀδελφοσύνης, εἰρήνης καὶ συνεργασίας ἀνάμεσα στοὺς Λαοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας.

Ριζοσπάστης 9-9-1945 «Ὀρθοδοξία».

————————————-

Τὸ κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στὴν πρώτη σελίδα τοῦ Ριζοσπάστη στὶς 9 Σεπτεμβρίου 1945 μὲ τίτλο «Ὀρθοδοξία». Ἀκολούθησαν ἀναδημοσιεύσεις στὴν Κομμουνιστικὴ Ἐπιθεώρηση (τεῦχος Ἰουλίου -Αὐγούστου 1984) καὶ στὴν ἐφημερίδα «Ποντίκι», 31 Αὐγούστου 2000.