ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑόρτασε τήν Παγκόσμια Ὕψωση τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ καί μᾶς κάλεσε νά προσκυνήσουμε τό «τρισμακάριστον ξύλον», νὰ πάρουμε κλάδους βασιλικοῦ πού τό στολίζουν καί νά λάβουμε χάρη καὶ εὐλογία. Τήν ἡμέρα αὐτή, στίς λεγόμενες Καταβασίες τοῦ Ὄρθρου, ψάλλαμε καί ἕναν ὕμνον πού μᾶς ὑπενθυμίζει ἕνα πολύ θαυμαστό γεγονός ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη. Ἄς δοῦμε τί λέει ὁ ὕμνος καί τί σημαίνει (στίς Ὁμάδες Λυκείου ἄς δοθεῖ ἔμφαση στό κείμενο-ἑρμηνεία τοῦ ὕμνου, ἐνῶ στίς Ὁμάδες Γυμνασίου ἄς τονιστεῖ περισσότερο ἡ διήγηση).

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ
«Σταυρὸν χαράξας Μωσῆς, ἐπ' εὐθείας ράβδῳ, τὴν Ἐρυθρὰν διέτεμε, τῷ Ἰσραὴλ πεζεύσαντι, τὴν δὲ ἐπιστρεπτικῶς, Φαραὼ τοῖς ἄρμασι κροτήσας ἤνωσεν, ἐπ' εὔρους διαγράψας, τὸ ἀήττητον ὅπλον, διὸ Χριστῷ ἄσωμεν, τῷ Θεῶ ἠμῶν, ὅτι δεδόξασται».
Ὁ Μωυσῆς, ἀφοῦ χάραξε σέ εὐθεία γραμμή στό νερό μέ τή ράβδο του τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, χώρισε στά δύο τήν Ἐρυθρά θάλασσα, γιά νά περάσει πεζός ὁ Ἰσραηλιτικός λαός. Καί τήν ἴδια τήν θάλασσα, ὅταν ἐπέστρεψαν μέ ἄρματα τοῦ Φαραώ καταδιώκοντας τό λαό, ἀφοῦ τήν χτύπησε πλαγίως, τήν ἕνωσε πάλι σχηματίζοντας στό πλάτος τῆς θάλασσας τό ἀήττητο ὅπλο (τοῦ Σταυροῦ). Γι' αὐτό ἄς ἀνυμνοῦμε τόν Θεό μας, διότι μέ ὅ,τι ἔκανε δοξάστηκε ἡ δύναμή Του.

ΔΙΗΓΗΣΗ (Ἐξ. ιδ' 1-31)
Βρισκόμαστε στά 1500 περίπου π.Χ. Ὁ Μωυσῆς τό ἔχει ἐπιτύχει πλέον. Ἀφοῦ δέν μπόρεσε νά πείσει τόν Φαραώ μέ λογικά ἐπιχειρήματα, τόν ἔπληξε ἤδη μέ δέκα φοβερές πληγές καί τόν ἀνάγκασε, ἐκεῖνον τόν πανίσχυρο καί αὐταρχικό δυνάστη, νά ὑποκύψει καί νά ἀφήσει ἐπιτέλους τό λαό τοῦ Θεοῦ  περίπου 2.000.000 ψυχές ― νά πορευθεῖ πρός τή γῆ τῶν πατέρων του, τή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας.
Ὁ Μωυσῆς πηγαίνει μπροστά. Μία οὐράνια νεφέλη σκεπάζει ὅλο τό καραβάνι τῶν προσφύγων καί τό καθοδηγεῖ. Ὅπου δείχνει ἡ νεφέλη, ἐκεῖ προστάζει ὁ Θεός νά πορευθοῦν. Καί τί παράδοξο στ' ἀλήθεια∙ ἡ νεφέλη καί ὁ προφήτης τοῦ Θεοῦ, ὁ Μωυσῆς χαράζουν δρόμο ὄχι κατ' εὐθείαν πρός Ἀνατολάς, ὥστε ν' ἀκολουθήσουν συντομότερη πορεία, τήν πιό ἁπλή, τήν παραλιακή τῆς Μεσογείου, ἀλλά κατευθύνονται πρός Νότον στήν αἰγυπτιακή ὄχθη τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης.
Ἀγγελιαφόροι καί κακοί σύμβουλοι τοῦ Φαραώ τοῦ φέρνουν πληροφορία: «Ἔχασαν τόν δρόμο τους οἱ Ἑβραῖοι, πᾶνε ἀλλοῦ γιά ἀλλοῦ. Εἶναι εὐκαιρία νά τούς φέρουμε πίσω ἤ νά τούς ἐξοντώσουμε ἐκεῖ στήν ἔρημο, πού βρίσκονται τώρα ἐγκλωβισμένοι». Συνδαυλίστηκε τό πάθος καί ἡ ἐκδίκηση στήν καρδιά τοῦ Φαραώ. Σήμανε πολεμικό συναγερμό: 600 ἅρματα μάχης καί ὅλο τό ἱππικό. «Ἐμπρός, ξεκινοῦμε νά τούς καταδιώξουμε».
Οἱ Ἑβραῖοι βλέπουν ἀπό μακριά τό σύννεφο τῆς σκόνης πού σηκώνεται, ὀσμίζονται τόν τρομερό κίνδυνο, κυριεύονται ἀπό πανικό. «Τί ἦταν αὐτό πού μᾶς ἔκανες!» κραυγάζουν ἀπεγνωσμένα εἰς βάρος τοῦ Μωυσέως. «Δέν ἤθελες νά ἐπιβαρύνουμε τά νεκροταφεῖα τῶν Αἰγυπτίων, γι' αὐτό μᾶς ἔβγαλες ἐδῶ στήν ἔρημο, γιά νά χαθοῦμε ὅλοι;».
Ὁ Μωυσῆς ἡγέτης ὄρθιος. Ὀρθός. Ἀπτόητος. Εἶναι πιστός. «Μή φοβηθεῖτε», τούς προστάζει. «Ἐλᾶτε ἐδῶ, κοντά στή θάλασσα, μαζί μου. Κοιτάξτε, ἡ νεφέλη μετακινεῖται καί μπαίνει ἀνάμεσα σέ μᾶς καί τούς ἐχθρούς. Τούς κόβει τόν ὁρίζοντα, τούς ἀκινητοποιεῖ. Καί ἤδη σουρουπώνει. Νά εἶστε ἕτοιμοι γιά πορεία». Καί, καθώς ἐνδόμυχη προσταγή Θεοῦ τόν φωτίζει, ὑψώνει τό ραβδί του πάνω στή θάλασσα καί χαράζει στόν ἀέρα μία γραμμή κάθετη ὡς πρός τόν κόλπο. Σάν κάποιο ἀόρατο μαχαίρι χωρίζει τή θάλασσα στά δυό. Καί ἄνεμος πνέει δυνατός, πού στεγνώνει τό βυθό, ὅλη τή νύχτα.
Βαθιά χαράματα ξεκινοῦν οἱ Ἑβραῖοι, μπαίνουν στό διάδρομο πού δημιουργήθηκε καί βαδίζουν. Ὀκτώ χιλιόμετρα περίπου. Μιάμιση ὥρα δρόμος. Μέχρι νά φθάσουν ἀπέναντι∙ στή χερσόνησο τοῦ Σινᾶ. Στήν καρδιά ἀγωνία, στά μάτια θάμβος. Δεξιά κι ἀριστερά τους ψηλά τείχη, τά νερά τῆς θάλασσας ἀκινητοποιημένα. Νά∙ βγαίνουν τώρα καί οἱ τελευταῖοι.
Μά στό στρατόπεδο τῶν Αἰγυπτίων ἔχουν ὅλοι ξεσηκωθεῖ. Ἡ νεφέλη ἔφυγε καί μποροῦν νά βλέπουν. Στό πρῶτο ἀχνοφῶς διακρίνουν τό διάδρομο, τό πέρασμα τῶν Ἑβραίων. Δέν κάθονται νά πολυσκεφθοῦν πῶς ἔγινε κάτι τέτοιο, ἀλλά μέ τό ἀσίγαστο μίσος τους ὁρμοῦνε μέσα στά ὅλα κι αὐτοί ξωπίσω στά θύματά τους νά προλάβουν, ἅρματα καί ἱππεῖς, νά προλάβουν νά κάνουν τό φονικό.
Ὅμως στενό τό πέρασμα. Βουλή ἄλλη τοῦ Θεοῦ. Τό πλεονέκτημά τους γίνεται ὄλεθρός τους. Μπλέκονται οἱ τροχοί τῶν ἁρμάτων. Καθυστεροῦν. Καί ὁ Μωυσῆς ἀπό τήν ἀπέναντι ἀκτή ἁπλώνει πάλι τή ράβδο, πρός τό μῆκος τῆς θάλασσας τώρα, ὁριζοντίως, δίνοντας ἐντολή στά χείλη τῶν ὑδάτων: «ἑνωθεῖτε»! Καί πραγματικά τά ὕδατα ἐπανέρχονται μέ παφλασμό καί συμπληρώνουν τό κενό πού εἶχε δημιουργηθεῖ καί καταπλακώνουν τό στράτευμα τῶν Αἰγυπτίων.
«Σταυρὸν χαράξας Μωσῆς ἐπ' εὐθείας ράβδῳ τὴν Ἐρυθρὰν διέτεμε», ψάλλουμε πανηγυρικά στήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Χάραξε τό Σταυρό πάνω στήν πλάτη, στό «εὖρος» τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης ὁ Μωυσῆς, μέ τό ραβδί του. Μία κατεύθυνση, γιά νά ἀνοίξει ὁ διάδρομος, καί δεύτερη κάθετη κατεύθυνση γιά νά κλείσουν τά νερά. «Ἐπ' εὔρους διαγράψας τὸ ἀήττητον ὅπλον». Στά ἀνύποπτα ἐκεῖνα βάθη τῶν χρόνων, ὁ Τίμιος Σταυρός προεικονίζεται. Ἀνοίγει δρόμο, γιά νά περάσει ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἀπό τή χώρα τῆς σκλαβιᾶς στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Γίνεται δύναμη, γιά νά καταστραφοῦν οἱ ἐχθροί, ὅσο πάνοπλοι καί φοβεροί κι ἄν εἶναι.
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ-ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Στήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (14 Σεπτεμβρίου) ὑψώσαμε πανηγυρικά στό κέντρο τοῦ Ναοῦ, τόν Τίμιο Σταυρό τοῦ Κυρίου.
Ἐκτός ὅμως ἀπό τήν εἰδική αὐτή τελετή τῆς Ὑψώσεως ὅπου προβάλλεται στό κέντρο ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου, τό σχῆμα τοῦ Σταυροῦ τό βρίσκουμε ἀποτυπωμένο σέ πολλά σημεῖα γύρω μας, μέσα κι ἔξω ἀπό τίς ἐκκλησίες: Στήν κορφή τοῦ τρούλου τῶν ναῶν, στίς τοιχογραφίες, στά ἱερά σκεύη, στά ἄμφια τῶν ἱερέων, στά ἐκκλησιαστικά βιβλία. Εἶναι σκαλισμένος στό τέμπλο, στά ἔπιπλα τοῦ ναοῦ. Συχνά διακοσμεῖ τά παράθυρά του. Δεσπόζει στό κέντρο τοῦ Ἁγίου Βήματος, πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα. Ὅπου καί νά στρέψουμε τό βλέμμα μας μέσα στό ναό θά ἀντικρίσουμε τό Σταυρό.
1. Ποῦ ἀλλοῦ συναντοῦμε τόν Τίμιο Σταυρό; (...)
• στή σημαία καί τό κοντάρι της, δεῖγμα τῆς βαθιᾶς πίστεως τῶν Ἑλλήνων
• στά μνήματα: οἱ τάφοι τῶν Χριστιανῶν σφραγίζονται μέ τό Σταυρό τοῦ Χριστοῦ∙ πάνω σ' αὐτόν νίκησε τόν θάνατο. Ὁ ἄνθρωπος πού προσωρινά ἀναπαύεται ἐκεῖ ἀνήκει στόν Χριστό∙ θά ἀναστηθεῖ τήν ἡμέρα τῆς ἐνδόξου Δευτέρας Παρουσίας Του.
• ἐπάνω στό στῆθος μας, πλάι στήν καρδιά μας, ἀπό τή στιγμή τῆς Βαπτίσεώς μας τοποθετεῖται ὁ Σταυρός.
• Ἀπό τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες οἱ πιστοί χρησιμοποιοῦν τόν Σταυρό καί ὡς ἱερή κίνηση, σχηματίζοντας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ μέ τήν κίνηση τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ. Εἶναι καί αὐτή μία ἱερή συνήθεια τῶν πιστῶν πού τή διασώζει ἡ προφορική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας κι ἔχει τό δικό της συμβολισμό:
2. Γιατί περιβάλλεται ὁ Σταυρός μέ τόση τιμή; (...)
 Γιά τόν πιστό τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένο μέ τόν Ἐσταυρωμένο Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ὅταν προσκυνοῦμε τόν Τίμιο Σταυρό, βλέπουμε μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς καί προσκυνοῦμε τόν Ἐσταυρωμένο Κύριο Ἰησοῦ προσφέροντάς Του τήν εὐγνωμοσύνη μας γιά τή λυτρωτική θυσία Του. «Δέν ἀσπαζόμαστε τό σταυρό σάν Θεό, ἀλλά δείχνοντας τή γνήσια διάθεση τῆς ψυχῆς μας πρός τόν Ἐσταυρωμένο», γράφει ὁ Ἅγιος Ἱερώνυμος.
 Ὁ Σταυρός δέν εἶναι μόνο τό ἱερό σύμβολο τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τό λάβαρο τῆς νίκης Του. Πάνω στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ ὁ Κύριός μας κάρφωσε τίς ἁμαρτίες μας, κατατρόπωσε τόν διάβολο καί νίκησε τόν θάνατο. Μέ τή σταυρική Του θυσία μᾶς συμφιλίωσε μέ τόν Οὐράνιο Πατέρα, μᾶς ἔδωσε τή δυνατότητα τῆς σωτηρίας. Γι' αὐτό καί τό σχῆμα αὐτό, πού ὥς τότε ἦταν ὄργανο τῆς χειρότερης τιμωρίας, ἀντικείμενο αἰσχύνης, ὀδύνης καί θανάτου, μετά τή θυσία τοῦ Χριστοῦ μας ἔγινε «σημεῖον χαρᾶς», «ζωῆς ταμεῖον», δόξα τῆς Ἐκκλησίας, τό λάβαρο τῆς νίκης μας.
Ἀπό τότε, 2000 χρόνια τώρα, τρέχουμε στή σκιά τοῦ Τιμίου Σταυροῦ γιά νά ἀντλήσουμε ἀπό αὐτόν τή δύναμη καί τή χάρη τοῦ Χριστοῦ, τό φωτισμό Του, τήν προστασία ἀπό διαφόρους κινδύνους, πολλές φορές τήν ἰαματική Του ἰδιότητα. Γιατί ὅλα αὐτά τά μετεβίβασε μέ τρόπο μυστικό καί ἀκατάληπτο ὁ Χριστός στόν Τίμιο Σταυρό Του.
3. Πότε σχηματίζουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ; (...)
• τήν ὥρα τῆς θείας λατρείας καί τῆς ἀτομικῆς μας προσευχῆς (πρωί, βράδυ, πρίν καί μετά τό φαγητό). Κάθε φορά πού ἀναφέρεται τό Ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος συν-ὁμολογοῦμε τήν πίστη μας κάνοντας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ (π.χ. «Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», «Δόξα Πατρί...» κλπ.)
• ὅταν βγαίνουμε ἀπό τό σπίτι, ἀσφαλίζουμε τόν ἑαυτό μας (ἤ καί κατευοδώνουμε τούς ἄλλους) μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ
• ὅταν ἀρχίζουμε τή μελέτη μας ἤ καί πρίν ἀρχίσουμε νά γράφουμε σ' ἕνα διαγώνισμα κάνουμε τό Σταυρό μας γιά νά πάρουμε δύναμη καί φωτισμό
• πρίν κοιμηθοῦμε, κάνουμε τό Σταυρό μας ἤ σταυρώνουμε τό μαξιλάρι μας...
• σ' ἕναν κίνδυνο, σέ κάτι ἀπρόοπτο, εὐχάριστο ἤ δυσάρεστο, ἡ πρώτη κίνηση τοῦ πιστοῦ Χριστιανοῦ εἶναι νά σχηματίσει ἐπάνω του τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ...
Μέσα λοιπόν στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ὁ Τίμιος Σταυρός τοῦ Χριστοῦ μας ἔχει μία ξεχωριστή θέση, εἶναι, ὅπως εἴδαμε, τό πιό γνωστό, τό πιό κοντινό, τό πιό ἀγαπημένο μας σύμβολο. Κυριαρχεῖ, δεσπόζει, ἐνδυναμώνει, σφραγίζει, ἀσφαλίζει τούς πιστούς.
4. Προσκυνοῦμε τόν Τίμιο Σταυρό, κάνουμε τό Σταυρό μας, τόν φοροῦμε στό στῆθος μας. Πῶς πρέπει νά εἶναι ἡ καρδιά μας, τί «δοχεῖο» νά ἔχει γιά νά ἀντλήσει χάρη ἀπό τόν Σταυρό, νά γεμίσει ἀπό τά δῶρα του; (...)
• Νά ἔχει πίστη στή δύναμη τοῦ Ἐσταυρωμένου Κυρίου καί στή δύναμη τῆς χάριτος πού ἔχει μεταδώσει στό Σταυρό Του. «Πολλές φορές ἕνα καί μόνο σημεῖο τοῦ σταυροῦ πού γίνεται μέ πίστη καί ἔντονα βιώματα, εἶναι ἰσχυρότερο ἀπό πολλά λόγια προσευχῆς μπροστά στό θρόνο τοῦ Ὑψίστου» (Ἅγ. Μακάριος Μόσχας) – χωρίς αὐτό νά σημαίνει ὅτι καταργοῦμε βέβαια τήν προσευχή μας.
• Νά εἶναι ἡ καρδιά μας καθαρή. Ὅπως λέει χαρακτηριστικά ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, πρέπει «νά ἔχωμεν τό χέρι μας καθαρόν ἀπό ἁμαρτίες καί ἀμόλυντο, καί τότε ὡσάν κάνωμεν τόν σταυρόν, κατακαίεται ὁ διάβολος καί φεύγει. Εἰδέ καί εἴμεσθεν μεμολυσμένοι μέ ἁμαρτίες, δέν πιάνεται ὁ σταυρός ὁπού κάνομεν, οἱ δαίμονες δέν φοβοῦνται».
• Νά αἰσθανόμαστε τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου καύχημά μας, ὁπότε καί μέ θάρρος ὁμολογίας θά τόν σχηματίζουμε, εἴτε περνώντας ἔξω ἀπό τό Ναό, εἴτε μέσα στήν τάξη πρίν ἀρχίσουμε νά γράφουμε στά διαγωνίσματα, εἴτε σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη περίσταση βρεθοῦμε. Μᾶς συμβουλεύει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων: «Μήν ντρεπόμαστε τό σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Κι ἄν ἄλλος ντρέπεται καί τόν κρύβει, ἐσύ κάνε φανερά τό σταυρό σου γιά νά δοῦν οἱ δαίμονες τό σημεῖο αὐτό τοῦ βασιλιᾶ Χριστοῦ καί νά φύγουν μακριά τρέμοντας». Ἔπειτα, ἄν ντραπῶ νά ὁμολογήσω τόν Σταυρό, π.χ. περνώντας ἔξω ἀπό μιά ἐκκλησία, πῶς μετά θά ἔχω τό θάρρος νά ζητήσω τή βοήθεια καί τήν προστασία Του;
• Νά σχηματίζουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ πάντοτε μέ σεβασμό, μέ εὐλάβεια, μέ συναίσθηση. Δυστυχῶς ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού χρησιμοποιοῦν ἀνευλαβῶς τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ (δέν τόν σχηματίζουν κανονικά, τόν χρησιμοποιοῦν σέ ποικίλα σύμβολα, σκουλαρίκια...) κι ἔτσι ὑποτιμοῦν τό πανίερο σύμβολο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι γιά ἐμᾶς τούς πιστούς ἕνα πανίερο σύμβολο, τό «ἀήττητον ὅπλον». Προτυπώνεται στήν Παλαιά Διαθήκη — ὅπως γιά παράδειγμα ἀκούσαμε στή διήγησή μας νά προτυπώνεται ἀπό τό Μωυσῆ — γίνεται πραγματικότητα στό Γολγοθᾶ μέ τή θυσία τοῦ Κυρίου μας καί ἰσχύει πλέον στούς αἰῶνες. Μέχρι τή Δευτέρα Παρουσία, ὅπου τό «σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου», αὐτό τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ θά φανεῖ γιά νά σημάνει τήν ἀρχή τῆς Ουρανίου Βασιλείας.
Κι ἐμεῖς λοιπόν οἱ «Χαρούμενοι Ἀγωνιστές» ἔτσι νά τόν πιστεύουμε καί καθημερινά νά τόν χρησιμοποιοῦμε ὡς νικηφόρο ὅπλο στούς ἀγῶνες μας. Πάντοτε νά τόν φέρουμε πάνω μας μέ ἱερή καύχηση καί μέ συναίσθηση τῆς εὐλογίας καί τῆς προστασίας πού μᾶς παρέχει. Μήν ξεχνοῦμε πώς καί στό σῆμα μας, τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ἑνώνει τή χαρά μέ τόν ἀγώνα στόν εὐλογημένο στρατό μας. «Χαρούμενοι Ἀγωνιστές» σημαίνει ἀγωνιζόμαστε μέ χαρά γιά τήν ἀρετή, γιά τό Χριστό, κάτω ἀπ' τή σκιά τοῦ Σταυροῦ Του.

ΣΥΝΘΗΜΑ: Ἀγωνιζόμαστε μέ χαρά κάτω ἀπό τή σκιά τοῦ Σταυροῦ.

Στή διάθεση τοῦ Ὁμαδάρχου:
– Τί σημαίνει ἡ ἕνωση τῶν δακτύλων τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ μας;...
Μέ τά τρία πρῶτα δάκτυλα τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ ἑνωμένα σφιχτά ὁμολογοῦμε τήν πίστη μας στόν ἕνα Τριαδικό Θεό: στόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιον Πνεῦμα. Τά ἄλλα δύο δάχτυλα, πού ἀκουμποῦν στήν παλάμη, συμβολίζουν τίς δύο φύσεις τοῦ Κυρίου μας, τή θεία καί τήν ἀνθρώπινη, τήν ὁποία πῆρε μέ τή σάρκωσή Του. Μ' αὐτό τόν τρόπο κάνουμε μία συμβολική ὁμολογία τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας.
Ἡ κίνηση, πού ἔχει κι αὐτή συμβολισμό, γίνεται ὡς ἑξῆς: Πρῶτα φέρνουμε τό χέρι στό μέτωπο, φανερώνοντας ἔτσι ὅτι ἀγαποῦμε τόν Θεό μέ ὅλη τή διάνοιά μας, καί ὅτι ἀφιερώνουμε σ' Αὐτόν ὅλες τίς σκέψεις μας. Τό χέρι ἔρχεται κατόπιν στήν κοιλιά. Ἔτσι δηλώνουμε συμβολικά ὅτι προσφέρουμε στόν Κύριο ὅλες τίς ἐπιθυμίες μας καί ὅλα τά συναισθήματά μας. Τέλος φέρνουμε τό χέρι στούς ὤμους, πρῶτα στόν δεξιό καί ὕστερα στόν ἀριστερό, ὁμολογώντας ἔτσι ὅτι κάθε σωματική δραστηριότητα ἀνήκει σ' Ἐκεῖνον.