Ο προφήτης Ζαχαρίας καταγόταν από τον οίκο του αρχιερέως Αβιά, απογόνου του Ααρών, και ζούσε στα Ιεροσόλυμα με την γυναίκα του Ελισάβετ, απόγονος και αυτή του Ααρών. Και οι δύο πολιτευόντουσαν σύμφωνα με τις θείες εντολές, ήταν δε δίκαιοι και άμεμπτοι ενώπιον του Θεού. Είχαν μείνει όμως άτεκνοι και η ηλικία τους είχε περάσει. Την ημέρα της μεγάλης εορτής του Εξιλασμού, όταν ο Ζαχαρίας εισήλθε μόνος ως εφημερεύων αρχιερεύς στον ναό για να προσφέρει θυμίαμα, παρουσιάστηκε στα δεξιά του θυσιαστηρίου του ο αρχάγγελος Γαβριήλ.
Εξαστράπτοντας από θείο φως, τού ευαγγελίσθηκε ότι ο Θεός εισήκουσε τις προσευχές του και θα του δώσει στα γηρατειά υιό, ο οποίος θα ονομασθή Ιωάννης· πρόσθεσε δέ·
«Και Πνεύματος Αγίου πλησθήσεται έτι εκ κοιλίας μητρός αυτού, και αυτός προελεύσεται ενώπιον του Κυρίου ετοιμάσαι Κυρίω λαόν κατεσκευασμένον.»
Ο Ζαχαρίας έκθαμβος από την οπτασία δυσπίστησε στο χαρμόσυνο μήνυμα και ο άγγελος τον ετιμώρησε με αφωνία ως την γέννηση και τα ονομαστήρια του Προδρόμου, για να τον διδάξει να μην αμφιβάλλει στις θείες επαγγελίες.
Την ογδόη ημέρα από την γέννηση του παιδιού, κατά την περιτομή του, οι συγγενείς ρώτησαν τον πατέρα του πώς θα το ονομάσει. Ο Ζαχαρίας ζήτησε πλάκα και έγραψε:
«Ιωάννης εστί το όνομα αυτού.»
Αμέσως λύθηκε η γλώσσα του και πλήρης Πνεύματος Αγίου έψαλε την προφητική ωδή:
«Ευλογητός Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, ότι επεσκέψατο και εποίησε λύτρωσιν τω λαώ Αυτού, και ήγειρε κέρας σωτηρίας ημίν εν οίκω Δαυίδ του παιδός αυτού, καθώς ελάλησε διά στόματος των αγίων, των απ’ αιώνος προφητών Αυτού… Και σύ, παιδίον, προφήτης Υψίστου κληθήση· προπορεύση γάρ πρό προσώπου Κυρίου ετοιμάσαι οδούς Αυτού, του δούναι γνώσιν σωτηρίας τω λαώ Αυτού, εν αφέσει αμαρτιών αυτών διά σπλάγχνα ελέους Θεού ημών, εν οίς επεσκέψατο ημάς ανατολή εξ ύψους, επιφάναι τοις εν σκότει και σκιά θανάτου καθημένοις, του κατευθύναι τους πόδας ημών εις οδόν ειρήνης.» (Λουκ. 1,5-20· 53-79)
Μετά την γέννηση του Χριστού, ο Ζαχαρίας, σύμφωνα με την παράδοση, κήρυττε με παρρησία ότι η Μαριάμ όντως εγέννησε τον Θεό και ότι μετά τον θείο τοκετό έμεινε και πάλι Παρθένος. Επειδή δέ στον ναό της όρισε να στέκεται όπου εστέκοντο αι παρθένοι, διήγειρε εναντίον του το μίσος των Εβραίων. Έτσι, όταν κατά την βρεφοκτονία της Βηθλεέμ έκρυψε την Ελισάβετ μαζί με τον Ιωάννη, νήπιο τότε δυόμισι ετών, σε σπήλαιο πέραν του Ιορδάνου, τον κατήγγειλαν στον θηριώδη Ηρώδη και τον κατεδίωξαν ώς το εσωτερικό του ναού. Εκεί τον φόνευσαν μεταξύ ναού και θυσιαστηρίου, στον τόπο όπου είχε ορίσει να στέκεται η Παρθένος μετά την θεοτοκία της. Το αίμα του κύλησε έως το εσωτερικό του θυσιαστηρίου, μαρτυρώντας ενώπιον του Θεού την μιαιφονία των Εβραίων. Οι ιερείς ενταφίασαν το σώμα του στον τάφο των πατέρων του, στα Ιεροσόλυμα.
Από το γεγονός αυτό και εξής στον ναό των Ιεροσολύμων έλαβαν χώρα σημεία και τέρατα, που προμήνυαν την προσεχή κατάργηση της λατρείας και του Νόμου. Οι ιερείς έπαυσαν να έχουν οπτασίες θεοπέμπτων αγγέλων· τους αφαιρέθηκε το χάρισμα της προφητείας και δεν μπορούσαν πλέον να δώσουν χρησμό από το Δαβήρ (άδυτο του ναού), ούτε να ρωτήσουν στο εφούδ (άμφιο του Ααρών) και να διασαφηνίσουν στον λαό τα δυσνόητα σημεία της Αγίας Γραφής.
(Πηγή: «Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», υπό ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου, εκδ. Ίνδικτος, τόμος πρώτος, σ. 57-59, Ιερά Μητρόπολις Κωνσταντίας Αμμοχώστου)
Οι Άγιοι Ζαχαρίας και Ελισάβετ
Σ' ένα μικρό χωριό της ορεινής Ιουδαίας, την εποχή του Ηρώδη βασιλιά της Ιουδαίας, έζησαν ο ιερέας Ζαχαρίας και η Ελισάβετ. Το όνομα Ζαχαρίας στα εβραϊκά σημαίνει "εκείνος που θυμάται τον Κύριο και κείνον που τον θυμάται ο Κύριος" και Ελισάβετ σημαίνει "η ευσεβής προς το Θεό".
Ήταν δίκαιοι, άτεκνοι και αγαπούσαν πολύ τον Θεό. Τον παρακαλούσαν καθημερινά να τους αξιώσει να αποκτήσουν ένα παιδί, επειδή η ατεκνία την εποχή εκείνη θεωρούνταν ντροπή. Ο Θεός απάντησε στις προσευχές τους, αλλά μετά από χρόνια, όταν είχαν πια γεράσει και ανθρωπίνως ήταν αδύνατο να τεκνοποιήσουν.
Κατά τη γνώμη του Χρυσοστόμου, καθώς και άλλων Πατέρων της Εκκλησίας, ο Ζαχαρίας δεν ήταν απλός ιερέας, αλλά αρχιερέας που έμπαινε στα άγια των αγίων. Κάποια μέρα λοιπόν ο Ζαχαρίας κατέβηκε στα Ιεροσόλυμα, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο Ναό. Ήταν η εφημερία του, που διαρκούσε εφτά μέρες. Τότε έπεσε ο κλήρος σ' αυτόν να προσφέρει τη θυσία του θυμιάματος, πράγμα που γέμισε την ψυχή του με συγκίνηση και δέος.
Καθώς λοιπόν ο Ζαχαρίας ετοιμαζόταν να προσφέρει το θυμίαμα, φως δυνατό τον θάμπωσε και ένας Άγγελος Κυρίου του έφερε το μεγάλο μήνυμα:
«Ο Θεός άκουσε τις προσευχές και τις δεήσεις τους και η Ελισάβετ θα φέρει στον κόσμο παιδί, που θα ονομαστεί Ιωάννης... Το παιδί αυτό θα έχει τη μεγάλη αποστολή, με τη δύναμη και το πνεύμα του προφήτη Ηλία, να ανοίξει το δρόμο και να προετοιμάσει το λαό για να δεχτεί το Μεσσία. Η γέννησή του θα γίνει αιτία χαράς, όχι μόνο για τους γονείς του, αλλά και γι' άλλους πολλούς στη γη, αφού αυτός θα φέρει το μήνυμα ότι έφτασε η Βασιλεία του Θεού. Πραγματικά, θ' αποδειχτεί μεγάλος μπροστά στα μάτια του Θεού και θα του δοθούν άφθονα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, από τον καιρό που θα 'ναι ακόμα στην κοιλιά της μητέρας του.»
Ο Ζαχαρίας δυσπίστησε στα πρωτάκουστα αυτά λόγια του Αγγέλου, επειδή του φάνηκαν παράδοξα και ζητούσε εξηγήσεις για το πώς θα γινόταν αυτό, αφού ο ίδιος ήταν γέρος και η σύζυγός του γριά και στείρα. Ο Άγγελος του λέει τότε ότι:
«... το όνομα του είναι Γαβριήλ και ότι είναι σταλμένος από το Θεό για να του φέρει το χαρούμενο άγγελμα, πού θα πραγματοποιηθεί στον καιρό του. Αλλά ως τότε, δηλαδή ως τη γέννηση του παιδιού, ο Ζαχαρίας δε θα μπορούσε να μιλήσει.»
Αυτά είπε ο Άγγελος και χάθηκε. Και στο λαό πού περιμένει την ευλογία, προσπαθούσε ο Ζαχαρίας να εξηγήσει με νοήματα τι συνέβη, γιατί πραγματικά ούτε να μιλήσει μπορούσε, ούτε να ακούσει.
Κατά τον ιερό Χρυσόστομο:
«... ο πειρασμός της λογικής θέτει σε δοκιμασία, κάποιες φορές, ακόμα και την πίστη των ευλαβών και των ενάρετων. Ο ιερέας Ζαχαρίας λόγω της μεγάλης του πίστης, αλλά και της εσωτερικής του καθαρότητος, αξιώθηκε να δει τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και να συνομιλήσει μαζί του. Παρ όλα αυτά όμως δυσπιστεί και γι αυτό ο Αρχάγγελος αγανάκτησε και τον τιμώρησε. Όταν ο Θεός ομιλεί δεν πρέπει να κινεί κανείς τους λογισμούς του, ούτε να επηρεάζεται από την ανάγκη της φύσεως, ή από κανένα άλλο πράγμα, αλλά να δέχεται τις αποφάσεις του Θεού με πίστη. Επειδή δεν υπάρχει τίποτε, που να είναι ανώτερο από την δύναμη της αποφάσεως του Θεού.»
Και συνεχίζει:
«Γι αυτό και τον τιμώρησε ο άγγελος χωρίς να υπολογίσει την ιεροσύνη του και κατά κύριο λόγο τιμωρήθηκε, επειδή ως ιερεύς είχε μεγαλύτερη τιμή από τους άλλους και θα έπρεπε να έχει και μεγαλύτερη πίστη.»
Μετά από εννέα μήνες ήρθε στον κόσμο το παιδί, σύμφωνα με το μήνυμα του Αγγέλου. Τότε όλοι, συγγενείς και γείτονες ήρθαν να μοιραστούν με την Ελισάβετ και το Ζαχαρία τη μεγάλη τους χαρά, πού απόκτησαν παιδί στα γηρατειά τους. Το όνομα του παιδιού δινόταν την όγδοη μέρα, στην τελετή της περιτομής, και όλοι λογάριαζαν να του δώσουν το όνομα του πατέρα του. Αλλά ο Ζαχαρίας που δεν μπορούσε να μιλήσει ζήτησε μια πλάκα και έγραψε:
«Το όνομα του είναι Ιωάννης.»
Τότε λύθηκε η γλώσσα του και χαρούμενος δοξολόγησε το Θεό και τον ευχαρίστησε για την μεγάλη Του δωρεά. Στη συνέχεια, ο Ζαχαρίας, γεμάτος από το Άγιο Πνεύμα, προφητεύει θαυμαστά πράγματα για τον Ιωάννη:
«Και εσύ, παιδί μου, θα ονομαστείς προφήτης του Υψίστου. Θα ανοίξεις το δρόμο του Κυρίου και θα ετοιμάσεις τις καρδιές των ανθρώπων για να δεχτούν τη σωτηρία που Εκείνος θα φέρει στον κόσμο, τη συχώρεση των αμαρτιών, που το έλεος του Θεού θα μας χαρίσει, όταν θα ανατείλει επάνω μας ο ήλιος της δικαιοσύνης, ο Χριστός. Αυτός πού θα 'ρθει για να φωτίσει όσους κάθονται στο σκοτάδι και στο θάνατο. Αυτός που θα μας οδηγήσει στο δρόμο της ειρήνης.»
Η περίπτωση του Προφήτη Ζαχαρία πρέπει να μας προβληματίσει και να μας κάνει πιο προσεκτικούς. Εάν υπέπεσε αυτός στο αμάρτημα της δυσπιστίας και της αμφιβολίας, πόσο μάλλον κινδυνεύουμε εμείς. Επειδή ούτε την πίστη του προφήτη Ζαχαρία έχουμε, ούτε την αρετή και την εσωτερική του καθαρότητα διαθέτουμε. Εκκλησιαζόμαστε, μελετούμε την Αγία Γραφή, τους βίους και τους λόγους των Αγίων, ακούμε κηρύγματα, λέμε ότι πιστεύουμε στον Θεό και όμως σε κρίσιμες στιγμές αμφιβάλλουμε.
(Πηγή: «ΑΓΙΟΙ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΙΣΑΒΕΤ», users.sch.gr/)
Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ’. Κατεπλάγη Ἰωσήφ.
Ἱερωσύνης στολισμόν, περιβαλλόμενος σοφέ, κατὰ τὸν νόμον τοῦ Θεού, ὁλοκαυτώματα δεκτά, ἱεροπρεπῶς προσενήνοχας Ζαχαρία· καὶ γέγονας φωστήρ, καὶ θεατὴς μυστικῶν, τὰ σύμβολα ἐν σοί, τὰ τῆς χάριτος, φέρων ἐκδήλως πάνσοφε, καὶ ξίφει ἀναιρεθεὶς ἐν τῷ ναῷ τοῦ Θεοῦ, Χριστοῦ Προφῆτα, σὺν τῷ Προδρόμῳ, πρέσβευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος δ'. Κατεπλάγη Ἰωσήφ.
Εκ τής ρίζης Ιεσσαί, καί εξ όσφύος τού Δαυϊδ, η θεόπαις Μαριάμ, σήμερον τίκτεται ημίν, διό καί χαίριν, η σύμπασα καί κενουργείται, Συγχάρητε ομού, ο ουρανός καί η γή, αινέσατε αυτήν, αι στρατιαί τών εθνών, Ιωακείμ ευφραίνεται, καί Άννα πανηγυρίζει κραυγάζουσα, Η στείρα τίκτει, τήν Θεοτόκον, καί τροφόν τής ζωής ημών.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ὁ Προφήτης σήμερον, καὶ ἱερεὺς τοῦ Ὑψίστου, Ζαχαρίας προύθηκεν, ὁ τοῦ Προδρόμου γενέτης, τράπεζαν τῆς αὐτοῦ μνήμης Πιστοὺς ἐκτρέφων, πόμα τε δικαιοσύνης τούτοις κεράσας. Διὸ τοῦτον εὐφημοῦμεν, ὡς θεῖον μύστην Θεοῦ τῆς χάριτος.
Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Κωνσταντίας Αμμοχώστου, users.sch.gr/, Ορθόδοξος Συναξαριστής
