Ο Άγιος Τηλέμαχος ήταν η αιτία που σταμάτησαν οι μονομαχίες στο Κολοσσαίο της Ρώμης αλλά και σε όλη την αυτοκρατορία μετά τον θάνατό του μέσα στην αρένα όπου μπήκε ανάμεσα στους μονομάχους φωνάζοντας να σταματήσουν να σκοτώνονται μεταξύ του. Βρήκε δε τον θάνατο από το ξίφος μονομάχων. Μετά τρείς μέρες με αυτοκρατορικό διάταγμα καταργήθηκαν οι μονομαχίες.

Ο Άγιος Τηλέμαχος είναι μοναχός του 5ου αιώνα και άγιος της Χριστιανικής Εκκλησίας.

Ταξίδεψε από την Ασία στη Ρώμη επί αυτοκράτορα Ονώριου, θέλοντας να σώσει την πόλη. Ήταν αντίθετος στις μονομαχίες που γίνονταν στα αμφιθέατρα και ο ίδιος όρμησε στο Κολοσσαίο και φώναξε στους μονομάχους να σταματήσουν στο όνομα του Χριστού. Το πλήθος άρχισε να γελάει και να τον φωνάζει διάφορα προσβλητικά σχόλια.
Ένας από τους μονομάχους χτυπά στο στομάχι τον Άγιο Τηλέμαχο με το ξίφος του και εκείνοςπέφτει στο έδαφος. Σηκώνεται ξανά και φωνάζει να σταματήσουν να σκοτώνονται μεταξύ τους.Άλλος μονομάχος τον καρφώνει με το ξίφος και εκείνος, αφού ψέλλισε για τελευταία φορά το ίδιο, πέθανε στο δάπεδο του αμφιθεάτρου, βουτηγμένος στο αίμα. Το πλήθος σιώπησε και εέφυγε από το Κολοσσαίο.

Χάρη σε αυτόν τον άγιο, την 1 Ιανουαρίου 404 μ.Χ. έγινε η τελευταία μονομαχία στην Ιστορία της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας αφού εξαιτίας του θανάτου του, έπειτα από 3 ημέρες, με αυτοκρατορικό διάταγμα καταργήθηκαν οι μονομαχίες.
 

Πηγή: Άγιος Βίος