«Καὶ εἶπε Κύριος ὁ Θεός· Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας» (Γέν. 6,3)
Ἑορτή, ἀγαπητοί μου, ἑορτὴ μεγάλη καὶ ἔνδοξη· ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς, ἑορτὴ τῆς καθόδου τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐπάνω στοὺς μαθητὰς τοῦ Κυρίου. Μᾶς δίνει ἀφορμὴ νὰ μιλήσουμε γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Ἀλλὰ οὔτε ἐγὼ ἔχω τὴ δύναμι νὰ φιλοσοφήσω καὶ νὰ θεολογήσω, οὔτε σεῖς ἔχετε διάθεσι ν᾽ ἀκούσετε ὑψηλὰ διδάγματα. Ἦταν κάποτε ἐποχή, ποὺ συζητοῦσαν περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος παντοῦ· στοὺς δρόμους, στὰ σπίτια, στοὺς ναούς· καὶ οἱ ἅγιοι πατέρες ἔχουν ἐκφωνήσει θαυμάσιους λόγους. Ἀλλὰ σήμερα τὰ πράγματα εἶνε διαφορετικά. Μίλα γιὰ συνοικέσια, γάμους, διαζύγια, πολιτική, ποδόσφαιρο, γιὰ ὅλα τὰ ἐπίγεια πράγματα, ἔ χουν αὐτιὰ οἱ ἄνθρωποι νὰ σ᾽ ἀκούσουν· γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα καμμία συζήτησι! Καὶ ἐκπληρώνεται αὐτὸ ποὺ λέει ἡ Γένεσις· «εἶπε Κύριος ὁ Θεός· Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας» (Γέν. 6,3). Ἀλλὰ παρ᾿ ὅλη τὴν ἀτέλεια καὶ ἀδυναμία μου, θὰ τολμήσω νὰ πῶ λίγες λέξεις γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα.
* * *
Τὸ ἅγιο Πνεῦμα, κατὰ τὴν πίστι μας εἶνε τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ πρόσωπα τῆς ἁγίας Τριάδος. Μία εἶνε ἡ οὐσία τῆς θεότητος, ἀλλὰ ὁ Θεὸς εἶνε τρισυπόστατος, Πατήρ - Υἱὸς - ἅγιον Πνεῦμα. Ὅ,τι ὑπάρχει, ὅλα τὰ ὁρατὰ καὶ ἀόρατα, εἶνε δημιουργήματά του. Κατὰ τὴν θεολογικὴ διατύπωσι τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου «ὁ Πατὴρ διὰ τοῦ Υἱοῦ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι» ἐποίησε τὰ πάντα.
Τὸ ἐξοχώτερο καὶ ὡραιότερο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ εἶνε ὁ ἄνθρωπος. Ὤ ὁ ἄνθρωπος! Καὶ μόνο αὐτὸς ἔφτανε νὰ ἀποδείξῃ ὅτι ὑπάρχει Θεός· ὁ ἄνθρωπος εἶνε τὸ θαῦμα ποὺ διαλαλεῖ τὴ δημιουργικὴ δύναμι τοῦ Κυρίου. Καὶ ὅπως λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, γιὰ τὰ ἄλλα δημιουργήματα ὁ Θεὸς εἶπε καὶ ἔγιναν· ἀλλὰ γιὰ τὸν ἄνθρωπο! Εἶπε· «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν» (Γέν. 1,26) . Δηλαδή, τρόπον τινὰ ἔγινε σύσκεψις Πατρὸς Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ προέλθῃ ἀπὸ τὰ θεϊκὰ ἐργαστήρια ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὑπέροχος ἄνθρωπος.
Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, εἶνε δισύνθετος, ἔχει δύο συστατικά· εἶνε ὕλη καὶ πνεῦμα. Ἐὰν ποῦμε μόνο ὕλη, εἴμαστε ὑλισταί· ἐὰν ποῦμε μόνο πνεῦμα, εἴμαστε ἔξω τῆς πραγματικότητος. Συνδυασμὸς ἐναρμόνιος, θαυμαστός.
Ποιά καὶ πόση εἶνε ἡ ὕλη του; Ἐὰν ἀναλύσουμε σὲ ἕνα ἐπιστημονικὸ ἐργαστήριο τὸ σῶμα ἑνὸς νεκροῦ ἀνθρώπου ποὺ ζυγίζει 65 κιλά, θὰ δοῦμε ὅτι ἀποτελεῖται ἀπὸ τὰ ἑξῆς στοιχεῖα. Τὸ περισσότερο, 45 κιλά, εἶνε νερό. Λίπος τόσο ὅσο γιὰ νὰ φτειάξουμε ἑπτὰ σαπούνια. Ἄνθρακα ὅσο γιὰ νὰ φτειάξουμε ἀρκετὰ μολύβια. Φώσφορο ὅσο γιὰ νὰ φτειάξουμε μερικὰ κουτιὰ σπίρτα. Μαγνήσιο γιὰ μία δόσι καθαρτικοῦ. Σίδερο ὅσο γιὰ νὰ φτειάξουμε ἕνα καρφὶ νὰ κρεμᾶμε τὸ παλτό μας. Ποτάσα ὅση γιὰ νὰ φτειάξουμε ἕνα πυροτέχνημα. Καὶ τέλος ἀσβέστη ἕνα κουβᾶ, ὅσο γιὰ νὰ ἀσβεστώσουμε ἕνα μικρὸ δωμάτιο (βλ. βιβλ. Θαύματα, Ἀθῆναι 19902, σ. 121). Αὐτὰ εἶνε τὰ ὑλικά του, πράγματα δηλαδὴ εὐτελῆ, πολὺ φτηνά.
Ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶνε μόνο ὕλη, ὄχι· εἶνε καὶ κάτι ἄλλο. Κοντὰ στὴν ὕλη ὑπάρχει καὶ κάτι ποὺ ἔχει ἀνυπέρβλητη ἀξία, κι αὐτὸ εἶνε τὸ πνεῦμα. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει πνεῦμα. Μὰ δὲν τὸ βλέπουμε, θὰ πῇς. Ἀλλὰ εἶνε αὐτὸ τὸ μόνο ποὺ δὲν βλέπεις; σ᾽ ἐρωτῶ· βλέπεις μήπως τὸν ἀέρα, τὸ μαγνητισμό, τὸν ἠλεκτρισμὸ καὶ τόσα ἄλλα ποὺ ὑπάρχουν; Ὄχι. Συμπεραίνεις ὅμως τὴν ὕπαρξί τους ἀπὸ τὶς ἐκδηλώσεις τους. Ἔτσι λοιπὸν καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἐκδηλώσεις ποὺ δείχνουν, ὅτι στὸν ἄνθρωπο ὑπάρχει κάτι ἀστάθμητο· καὶ τὸ ἀστάθμητο αὐτὸ εἶνε ἡ Ὤ ἡ σκέψις τοῦ ἀνθρώπου! Βρίσκεσαι τώρα ἐδῶ, καὶ μὲ τὴ σκέψι σου μεταφέρεσαι στὸ Βόρειο ἢ στὸ Νότιο Πόλο, ταξιδεύεις στὶς πέντε ἠπείρους καὶ τὶς θάλασσες. Ἡ σκέψις ἀνιχνεύει καὶ μετρᾷ· δημιουργεῖ συλλογισμούς, κρίσεις, συμπεράσματα· ἐνῷ εἶνε κάτω στὴ γῆ, ἐπεκτείνεται παντοῦ, πετάει στὰ ὕψη. Ἡ σκέψις εἶνε αὐτὴ ποὺ δίνει ἰδιαίτερη ἀξία στὸν ἄνθρωπο.
Ἀλλὰ δυστυχῶς ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔμεινε στὸ ὕψος ποὺ τὸν ἔθεσε ὁ Θεός, νά ᾽νε ὁ κυρίαρχος τῆς φύσεως, ἀλλὰ καὶ τῶν παθῶν ποὺ εἶνε τὸ δυσκολώτερο. Στὸ νὰ γίνῃ κυρίαρχος τῆς φύσεως πλησιάζει· ἐκεῖ ποὺ ὑπολείπεται εἶνε τὸ νὰ γίνῃ κυρίαρχος τῶν παθῶν. Ὅπως ὅταν συμβῇ σεισμός, τὰ κτήρια ὑφίστανται ῥωγμὲς κ᾽ εἶνε πλέον ἑτοιμόρροπα, ἔτσι καὶ ὁ σεισμὸς τῆς ἁμαρτίας ἐκλόνισε ὅλο τὸ δημιούργημα - ἄνθρωπος· καὶ στὸ μὲν σῶμα εἰσῆλθε ἡ ἀσθένεια, ποὺ ὁδηγεῖ στὸν τάφο, ἐνῷ τὸ πνεῦμα του ἔγινε δοῦλο καὶ ὑπηρέτης στὰ πάθη. Καὶ λέει λοιπὸν ἡ ἁγία Γραφή, ὅτι ἦρθε περίοδος ποὺ ὁ ἄνθρωπος διεφθάρη ἀνεπανόρθωτα· προτοῦ νὰ συμβῇ ὁ κατακλυσμός, οἱ ἄνθρωποι ἦταν μόνο ὕλη, μόνο σάρκες, πνεῦμα καθόλου.
Ἔγιναν σαρκολάτρες, κτηνώδεις, στοὺς ὁποίους ἁρμόζει τὸ ψαλμικὸ «καὶ ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς» (Ψαλμ. 48,13,21). Καὶ τότε ὁ Θεὸς εἶπε· «Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας».
Ὁ Θεὸς προειδοποίησε, ὅτι θὰ γίνῃ κατακλυσμός. Καὶ ὁ Νῶε, ἐπὶ ἑκατὸ χρόνια, κατασκεύαζε τὴν κιβωτὸ καὶ κήρυττε ὅτι θὰ γίνῃ καταστροφή. Αὐτοὶ τίποτα· κορόιδευαν τὸν κήρυκα τῆς μετανοίας. Ὥσπου μιὰ μέρα ποὺ δὲν τὸ περίμεναν, ἐκεῖ ποὺ γλεντοῦσαν, διασκέδαζαν, παντρεύονταν, ξεπαντρεύονταν, ζοῦσαν βίον κτηνώδη καὶ δίχως ἔννοια τοῦ Θεοῦ, ὁ οὐρανὸς γέμισε σύννεφα, ἔγινε μαῦρος, ἄστραψε καὶ βρόντηξε, κι ἄνοιξαν οἱ καταρράκτες του. Ἔβρεχε ἐπὶ σαράντα μέρες συνεχῶς. Τὰ νερὰ ὑψώθηκαν, κάλυψαν καὶ τὶς κορυφές. Πνίγηκαν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καὶ σώθησαν μόνο ὀχτὼ ψυχές, ὁ Νῶε καὶ ἡ οἰκογένειά του. Μετὰ ἀπὸ νεώτερες ἔρευνες ἀρχαιολόγοι εἶπαν, ὅτι ἐπάνω στὸ ὄρος Ἀραρὰτ ὑπάρχουν λείψανα τῆς κιβωτοῦ τοῦ Νῶε.
Ἀναφέρω τὸ γεγονὸς τοῦ κατακλυσμοῦ, γιατὶ ὁ Χριστὸς προτοῦ νὰ φύγῃ ἀπὸ τοῦτο τὸν κόσμο προφήτευσε ὅτι, ὅταν θὰ πλησιάζῃ ἡ δευτέρα παρουσία, οἱ ἡμέρες ἐκεῖνες θὰ εἶνε «ὥσπερ αἱ ἡμέραι τοῦ Νῶε» (Ματθ. 24,37. Λουκ. 17,26) · οἱ ἄνθρωποι θὰ ζοῦν ὅπως οἱ πρὸ τοῦ κατακλυσμοῦ, θά ᾽χουν ξεχάσει τὸ Θεό. Κι ἂν ῥίξουμε ἕνα βλέμμα στὴ σημερινὴ ζωή, θὰ δοῦμε πολλὰ ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ παροργίζουν τὸν Κύριο. Σαπίσαμε, ἔχουμε διαφθαρῆ μέχρι μυελοῦ ὀστέων. Τί πρῶτο καὶ τί δεύτερο ν᾽ ἀναφέρουμε;
- Ἄλλοτε τὸ διαζύγιο ἦταν ἄγνωστο. Ἑκατὸ χρόνια περνοῦσαν καὶ διαζύγιο δὲν ἀκουγόταν. Μόνο τὸ φτυάρι τοῦ νεκροθάφτη χώριζε τὸ ἀντρόγυνο. Τώρα; Οἱ μισοὶ γάμοι διαλύονται. Σικάγο καὶ Νέα Ὑόρκη γίναμε.
- Ἄλλοτε ἡ πατρίδα μας εἶχε πολυτεκνία. Ὅταν ὁ Πλαστήρας μὲ τὸ σύνταγμά του ἔφτασε μέχρι Σόφια καὶ Καλὲ - Γκρότο, ἕνας Ἕλληνας πέθαινε τὸ πρωὶ καὶ μέχρι τὸ βράδυ γεννιόνταν ὀχτώ· τώρα ἕνας πεθαίνει καὶ μισὸς γεννιέται. Μὲ τὴ σατανινὴ ἀποφυγὴ τῆς τεκνογονίας καὶ μὲ τὶς φονικὲς ἐκτρώσεις σβήνουμε! Δίνουμε δικαίωμα στὸν Τοῦρκο νὰ μᾶς ἀπειλῇ. Ποιός εὐθύνεται; Δολοφόνοι, δολοφόνοι! Ἐνῷ ὁ παπποῦς καὶ ὁ πατέρας σας ἔκαναν 5 καὶ 6 καὶ 7 παιδιά, τώρα τὰ παιδιά μας λιγόστεψαν. Ἡ ἔκτρωσις εἶνε ἔγκλημα, εἶνε φόνος.
- Σήμερα ἡ εὐμάρεια ἔφερε τὴν σῆψι ἰδίως τῆς νεολαίας μας· γίναμε σάρκες, δὲν ὑπάρχει πνεῦμα Θεοῦ. Γλεντοῦν ὣς τὸ πρωὶ σὲ νυχτερινὰ κέντρα καὶ τὸ πρωὶ βγαίνουν ἀπὸ ᾽κεῖ ῥάκη ψυχικὰ καὶ σωματικά. Ἄλλοτε οἱ νέοι μας ἔφτασαν νηστικοὶ μέχρι Ἄγκυρα καὶ Κορυτσά· τώρα οἱ στρατιῶτες μας τρέφονται μὲ πολυτέλεια καὶ ῥαστώνη· ὅσο τρώει τώρα ἕνα ἀπὸ τὰ «παιδιὰ τῆς μαμάκας», ἔτρωγαν ἄλλοτε πέντε παιδιά. Καί, ἀμάθητοι ἀπὸ σκληραγωγία, στὶς δυσκολίες αὐτοκτονοῦν.
- Τὰ ναρκωτικὰ τέλος θερίζουν. Παιδιὰ πεθαίνουν ἔξω ἀπ᾽ τὰ σχολεῖα μὲ τὴ σύριγγα στὸ χέρι.
* * *
Βρισκόμαστε, ἀγαπητοί μου, πρὸ ἑνὸς νέου κατακλυσμοῦ, γι᾽ αὐτὸ ἁρμόζει καὶ σ᾿ ἐμᾶς ἡ προειδοποίησις τοῦ Θεοῦ «Οὐ μὴ κα ταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀν θρώποις τού τοις διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας». Ποιός θὰ εἶνε ὁ κατακλυσμὸς αὐτός; Θὰ εἶνε κατακλυσμὸς ὄχι ὕδατος ἀλλὰ πυρηνικῆς ἐνεργείας.
Θὰ σβήσῃ αὐτὸς ὁ κόσμος· θὰ σωθοῦν μόνο ὅσοι μείνουν πιστοὶ στὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Αὐτοὶ θὰ διασωθοῦν μέσα στὴ νέα κιβωτὸ τῆς σωτηρίας. Μέσα σ᾽ αὐτὴν νὰ φροντίσουμε λοιπὸν νὰ εἴμαστε κ᾽ ἐμεῖς. Ἂς ἀντιδράσουμε μὲ ὅλες τὶς δυνάμεις μας. Ἱερεῖς, ἀρχιερεῖς, λαός, οἱ πάντες, νὰ μετανοήσουμε, νὰ ἐξομολογηθοῦμε καὶ νὰ σωθοῦμε μέσα στὴν κιβωτὸ τῆς σωτηρίας. Ἡ δὲ κιβωτὸς εἶνε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας, εἶνε ὁ Ἰησοῦς Χριστός· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αυγουστίνος
Πηγή: (Περιληπτικὴ μεταφορὰ μὲ μεταγλώττισι στὴν ὁμιλουμένη σήμερα (1-5-2020) ἄρθρου, ποὺ δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ «Σταυρός» (τ. 63/1966, σσ. 65-70), καὶ περιελήφθη στὸ βιβλίο Θαύματα (Ἀθῆναι 1990 2 , σσ. 190-2014) μὲ ὑποτίτλους)
