Μία από τις πλέον αθόρυβες μορφές της Παλαιάς Διαθήκης είναι ο προφήτης Ιωήλ (η μνήμη του στις 19 Οκτωβρίου). Πολύ λίγες πληροφορίες έχουμε για το έργο και το βίο του. Έζησε κατά τον 9ο αιώνα πριν από τη γέννηση του Χριστού και ήταν γιος του Βαθουήλ. Κατατάσσεται ανάμεσα στους λεγόμενους «μικρούς προφήτες» και το βιβλίο του αποτελείται από 4 κεφάλαια.
Το κείμενό του, παρά την περιορισμένη έκτασή του, χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό από την Καινή Διαθήκη, καθώς σε αυτή εντοπίζονται περίπου 20 χωρία που προέρχονται από αυτό. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η αναφορά του χωρίου του Ιωήλ 3:1-5 στο δεύτερο κεφάλαιο των Πράξεων.
Το γεγονός του φωτισμού των αποστόλων από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος έχει συντελεστεί και ο απ. Πέτρος μαζί με τους άλλους ένδεκα αποστόλους αρχίζει να μιλά στο συγκεντρωμένο πλήθος, το οποίο είχε αντιληφθεί το γεγονός του φωτισμού, αλλά δεν μπορούσε να το κατανοήσει, με αποτέλεσμα κάποιοι να απορούν και άλλοι να γελούν λέγοντας ότι οι απόστολοι είναι μεθυσμένοι.
Ο απ. Πέτρος, τα λόγια του οποίου καταγράφονται από τον ευαγγ. Λουκά στις Πράξεις, ξεκινά σε αναφορά σε αυτό το χωρίο του προφήτη Ιωήλ.
Τι λέει όμως αυτό το χωρίο και είναι τόσο σημαντικό ώστε ο απ. Πέτρος να το συνδέσει με την Πεντηκοστή;
«Καὶ ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται, καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται· . . .»
Ο απ. Πέτρος ζει το γεγονός της Πεντηκοστής και γνωρίζει ότι σε αυτό αναφέρεται ο προφητικός λόγος. Οι έσχατες ημέρες συνδέονται με τη σωτηρία του ανθρώπου και δεν αποτελούν ένα, αποκλειστικά, ιστορικό γεγονός. Ο απ. Πέτρος διακρίνει στο φωτισμό του Αγίου Πνεύματος τη δύναμη που θα μεταμορφώσει και θα ανακαινίσει τον κόσμο. Η έκχυση της χάριτος του Αγίου Πνεύματος δεν απευθύνεται σε κάποιους ανθρώπους συγκεκριμένα ούτε περιορίζεται από τις δικές μας σωστές ή εσφαλμένες επιλογές, αλλά συνδέεται, κυρίως, με την επιθυμία του Θεού να σώσει τον κόσμο.
Να τον μετατρέψει και πάλι σε Παράδεισο. Κύριο χαρακτηριστικό του καινού κόσμου είναι ότι το χάρισμα της προφητείας δεν θα περιορίζεται μόνο σε επιλεγμένα άτομα, αλλά θα αποτελεί δυνατότητα πολλών.
Η παρουσία του Θεού στην καινή κτίση θα είναι έντονη και θα εκφράζεται με σημάδια που θα φανερώνουν την πρόνοια και τη διαρκή φροντίδα Του για τον κόσμο. Τα σημάδια θα αποτελέσουν τον προάγγελο της ημέρας του Κυρίου της μεγάλης και επιφανούς, η οποία θα εγκαινιάσει την έλευση της Βασιλείας των Ουρανών σε όλη της τη δόξα.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα όλων αυτών που περιγράφονται στο απόσπασμα από το βιβλίο του προφήτη Ιωήλ;
«Καὶ ἔσται πᾶς ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου σωθήσεται». Η σωτηρία. Συνεπώς έκχυση του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο και η μεταμόρφωσή του συνδέονται άμεσα με τη σωτηρία. Αυτό είναι το έργο που η πίστη μας προσφέρει στον άνθρωπο. Τον παίρνει κουρασμένο, ταλαιπωρημένο και βασανισμένο από την αμαρτία και τον ανορθώνει, τον μεταμορφώνει κάνοντάς τον κληρονόμο της βασιλείας του Θεού.
Το χωρίο του προφήτη Ιωήλ, πέρα από τη θεολογική του σημασία, έχει και μία έντονη, σαγηνευτική περιγραφή, ιδιαίτερα ισχυρή, η οποία αποδίδει την αίσθηση της διαχύσεως του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο και την συνεπακόλουθη μεταμόρφωσή του.
«Ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα». Αν κλείσει κάποιος τα μάτια και προσπαθήσει να συλλάβει την εικόνα θα έχει προ των οφθαλμών σε συνεπτυγμένη μορφή την πορεία της Εκκλησίας στον κόσμο. Ξεκίνησε από ένα σημείο στην ρωμαϊκή περιφέρεια και, παρά τα μύρια προβλήματα, κατόρθωσε να εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και να τον μεταμορφώσει. Μάλιστα, ένα μέρος αυτής της πορείας παρουσιάζεται από τον ευαγγ. Λουκά στο βιβλίο των Πράξεων, γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η παλαιοδιαθηκική αναφορά είναι η πρώτη μετά την Πεντηκοστή.
Αν και κάποιος ίσως θα περίμενε από τον κήρυκα μίας νέας πίστεως να μιλήσει για τις αρχές και τις ιδέες της, ο απ. Πέτρος κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό: καταργεί το χρόνο και συνδέει παρόν (Πεντηκοστή), παρελθόν (εσχατολογική προφητεία Ιωήλ) και μέλλον (σωτηρία) δείχνοντας στους ακροατές του ότι η χάρη του Θεού μεταμορφώνει κτιστή πραγματικότητα καταργώντας κάθε διάσπαση, κάθε χωρισμό, κάθε απομόνωση εξαγιάζοντας την ιστορία και σώζοντας τον άνθρωπο.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) Ἦχος δ’.
Ταχὺ προκατάλαβε. Ὡς ἔμπνουν κειμήλιον, τῶν ἱερῶν ἀρετῶν, Προφήτης θεόληπτος, ὤφθης σοφέ, Ἰωήλ, ἑλλάμψει τοῦ Πνεύματος· ὅθεν τῆς εὐσέβειας, ἡ πηγὴ ὡς προέφης, ἔβλυσε τοὶς ἐν κόσμῳ, ἐκ τοῦ οἴκου Κυρίου ἧς νῦν καταπολαύοντες, πόθω τιμῶμεν σε.
Πηγή: Αθανάσιος Μουστάκης Blog, Ορθόδοξος Συναξαριστής
