Ἐκ νεότητός του ὠφελήθηκε πολύ ἀπό τούς Ἁγίους Πορφύριο, Ἰάκωβο, Παΐσιο, στούς ὁποίους προσέτρεχε μέ πνεῦμα μαθητείας. Καί ἐκεῖνοι, κατά τίς μαρτυρίες τῶν πιστῶν, ἐκτιμοῦσαν πολύ τόν ἄδολο ἐργάτη τοῦ Εὐαγγελίου, π. Κοσμᾶ.

Σέ ὅλη τήν ἀρχιερατική του πορεία ὑπῆρξε φάρος ὀρθόδοξης μαρτυρίας, λαμβάνοντας ξεκάθαρες θέσεις σέ σοβαρά ζητήματα  τῆς ἐποχῆς μας, ὅπως ἡ παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἡ ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἠλεκτρονική  ἐπιτήρηση τῶν πολιτῶν μέσῳ ταυτοτήτων κ.λπ, μέ νηφαλιότητα, χωρίς φανατισμούς, χωρίς ἐμπάθεια καί κυρίως μέ ἐμπιστοσύνη στόν Παντοδύναμο Κύριο.

Παράλληλα, ἦταν πραγματικός πατέρας γιά τούς πιστούς τῆς ἐπαρχίας του. Ταπεινός, πράος καί λιγομίλητος, δαπανήθηκε γιά τόν τελευταῖο πιστό. Παρά τίς πολλές ἀρχιερατικές ὑποχρεώσεις του, δέν σταμάτησε νά εἶναι πρῶτα ἀπό ὅλα πνευματικός πατέρας καθ’ ὅλο τό ἡμερονύκτιο, ἐξομολογώντας καί νουθετώντας ἐν Κυρίῳ τά πνευματικά του τέκνα. Ὅλη ἡ αὐτοθυσιαστική ποιμαντική διακονία του, τόν ἀνέδειξε ὡς σπάνια περίπτωση λαοπροβλήτου Μητροπολίτου πού ἀγάπησε καί ἀγαπήθηκε ἀπό τόν πιστό λαό, ὁ ὁποῖος ἀνεφώνησε «Ἅγιος» κατά τήν ἐξόδιο ἀκολουθία καί κατά τήν ταφή του.

Ἁγία ἡ  ρίζα, ἅγιοι καί οἱ κλάδοι.  Ἅγιος ὁ ἱερεύς πατέρας του. Διαβάζουμε στὀν Α΄ Τόμο τοῦ ἔργου « Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο» γιά τόν π. Εὐστράτιο Παπαχρήστου :  Ἡ θερμή πίστη του, ἡ ἀγάπη του στόν Θεό καί στήν Πατρίδα, ἡ ἀγάπη του στούς Ἁγίους, στίς ἀκολουθίες, στήν ἀκρίβεια τοῦ τυπικοῦ τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καί στήν ἐν γένει λατρεία τόν ἔκαναν κληρικό πού σήκωνε ἐπάνω του μέ εὐθύνη τήν παράδοση τοῦ γνησίου ὀρθοδόξου κληρικοῦ καί τοῦ συνειδητοῦ Ρωμιοῦ… Λειτουργοῦσε καί τίς μικρές λεγόμενες γιορτές καί δέν ἐπέτρεπε νά παραλειφθῆ τίποτε ἀπό τήν σειρά τοῦ τυπικοῦ κατά τίς ἀκολουθίες. Ἔκανε τίς ἀκολουθίες του καθημερινῶς καί μέχρι τίς τελευταῖες μέρες τῆς ζωῆς του στό δωμάτιό του. Ὅλη αὐτή ἡ ἱερατική του διακονία κοσμήθηκε μέ πλῆθος θαυμάτων!

Ὁ ἐπίσκοπος Κοσμᾶς πιστός σ΄αὐτήν τήν ἁγία Παράδοση, στήν ἐμπειρία τῆς ἁγιότητος πού ἀπέκτησε στό πατρικό του σπίτι καί κατά τήν πιστή τέλεση τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν στήν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ του, ἦταν ἀδύνατο  νά ἀθετήσῃ ὡς παρωνυχίδα ὁποιοδήποτε θέσμιο τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας, ὅπως εἶναι ἡ κανονική τάξη τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. Νά παραβλέψει τίς γραπτές ἤ προφορικές παραδόσεις τῶν ἁγίων Πατέρων - γινόταν νά ἀθετήσει τήν ὥρα τῆς τελετῆς τῆς Ἀναστάσεως, ἡ ὁποία χωρίς ἀμφιβολία τελεῖται συμφώνως πρός τούς Ἱερούς Κανόνες καί τή ζῶσα Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπό τό μεσονύκτιο καί πέρα;  Δέν μποροῦσε νά ἀδιαφορήσει γιά τήν πίστη δηλ. τήν πλήρη ἐμπιστοσύνη στόν Θεό καί νά ἐπενδύσει στήν πάσῃ θυσίᾳ μίζερη συνέχεια τοῦ βίου πού νεκρώνει τή ζωή μας, τήν ἐν Χριστῷ ζωή μας, πού μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό τήν Θεία Χάρη καί μᾶς παρασύρει πολλές φορές ἀνεπίγνωστα στήν κατάσταση τῆς ἀθεΐας.  Νά λίγοι ἀπό τούς λόγους του:

«Εἶναι καιρός, νά μήν χάσουμε τήν πίστη μας ὡς Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι, σήμερα, πού βλέπουμε τόσα πολλά νά γίνονται γύρω μας. Σήμερα πού μᾶς λένε νά μπαίνουμε στούς Ναούς καί νά φορᾶμε μάσκες γιά νά μήν μολυνθοῦμε. Σέ ποιόν πηγαίνουμε ὅταν μπαίνουμε μέσα στό Ναό; Σέ ἕναν ἄνθρωπο ἀδύναμο; Κοντά στόν Παντοδύναμο Θεό πηγαίνουμε. Μέσα στούς Ναούς οἱ πρόγονοί μας γονάτισαν, προσευχήθηκαν θερμά, ἀπομάκρυναν καί λοιμώδεις νόσους καί κινδύνους καί ἐπαναστάσεις καί πολέμους καί ἐχθρούς καί τά πάντα. Ἐκεῖ στούς Ἱερούς Ναούς πήγαιναν, κι ἐμεῖς φοβούμαστε σήμερα νά πᾶμε στούς Ναούς μας γιατί, λένε, “κινδυνεύουμε“!

Μᾶς λένε “μήν ἀσπάζεστε τίς εἰκόνες”. Μά ἡ Παναγία δίνει τή χάρη της. Χάρη Θεοῦ δίνει ἡ Παναγία, καί εὐλογία. Ἀσθένεια θά δώσει ἡ Παναγία μας; Τόσα θαύματα εἴδαμε μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας! Κι ἐμεῖς φοβόμαστε νά πᾶμε νά προσκυνήσουμε τήν Προυσιώτισσα ἤ τήν Κατερινιώτισσα ἐδῶ, γιά νά μήν μεταδοθοῦν ἀσθένειες;».

Ποῦ εἶναι ἡ Πίστις; Μᾶς προσέβαλε ἡ ὀλιγοπιστία καί ἡ ἀχαριστία, κι ἐμεῖς τά δεχόμαστε δυστυχῶς καί κινδυνεύουμε νά χάσουμε τήν πίστη μας. Ἀμέτρητοι οἱ ἐχθροί οἱ ὁποῖοι ἐπαναστατοῦν κατά τοῦ Χριστοῦ σήμερα. Καί φωνάζουν καί σκορπίζουν τόσα δηλητήρια, γιατί δέν θέλουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ».

Ἐξ αἰτίας τῆς θαρρετῆς ὁμολογίας του συκοφαντήθηκε καί διώχθηκε ἀπό τήν ἀντίχριστη κοσμική ἐξουσία, ἀλλά, καί, ὡς μή ὤφειλε, ὑπό τῶν ἡμετέρων^[1].

Ὅμως τώρα, κατάφορτος ἀπό ἀρετές, πλήρης ὀρθοδόξου βιοτῆς καί Ὁμολογίας μέ τέλος μαρτυρικό λόγῳ τῆς ἀσθενείας του, πορεύεται πρός συνάντηση Αὐτοῦ πού ἀγάπησε, Αὐτοῦ πού τόν ἀγάπησε, γιά νά λάβῃ τόν «στέφανο τῆς ζωῆς». Στ΄αλήθεια, αὐτούς τούς ἀντίχριστους καιρούς πού διερχόμεθα, ἀποτελεῖ μέγα κατόρθωμα νά λάβει κάποιος αὐτόν τόν ἀχειροποίητο στέφανο. Ὁ ἐπίσκοπος Κοσμᾶς ἄκουσε προσεκτικά καί τήρησε μέ εὐλάβεια τόν λόγο τοῦ Κυρίου :

«Μηδέν φοβοῦ ἅ μέλλεις πάσχειν…Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς…Κράτει ὅ ἔχεις, ἵνα μηδείς λάβῃ σου τόν στέφανον» (Ἀποκ. 2,10 · 3,11)

Μετάφραση :

Καθόλου μή φοβᾶσαι γιά ὅσα πρόκειται νά πάθεις…Νά γίνεις πιστός μέχρι τό θάνατο καὶ θά σοῦ δώσω τόν στέφανο τῆς ζωῆς…Κράτα αὐτό πού ἔχεις γιά νά μή σοῦ πάρει κανείς τό στεφάνι.

Πορεύου σεβαστέ μας Γέροντα πρός τόν Κύριό μας!  Πορεύου ἐκεῖ πού ὑπάρχει ἡ αἰώνια εὐφροσύνη καί ἀγαλλίασις, ἔνθα οὐκ ἔστι πόνος οὐ λύπη, οὐ στεναγμός.  Ὅπου ὑπάρχει ἡ ἀληθής δικαιοσύνη, ὁ ἀπροσωπόληπτος Κριτής καί τά οὐράνια ἀγαθά. Καί πρέσβευε γιά ὅλους μας, ἐχθρούς καί φίλους, πιστούς καί ἀπίστους, διῶκτες καί διωκομένους γιά νά μᾶς ἐλεήσει ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός,  καί σέ ὅλους μας νά δώσει ἀληθινή μετάνοια καί μόνιμη ἐπιστροφή στό πατρικό μας σπίτι, τήν Ἐκκλησία Του.

Αἰωνία σου ἡ μνήμη ἅγιε Δέσποτα!

^[1] Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἅγιορείτης μακαρίζει ὅσους ἀγωνίζονται ὄχι μόνο γιά τήν πίστη, ἀλλά καί γιά τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας :

Ἤξευρε ὅμως ὅτι πολλούς ἐχθρούς μέλλεις νά κίνήσῃς κατ΄ἐπάνω σου…οἵτινες ἔχουν νά σέ μισήσουν, ἔχουν νά σέ κατηγορήσουν καί νά σέ δυσφημήσουν μέ ὀνόματα αἱρετικά καί κακόδοξα.  Διατί; Ἐπειδή καί δέν ὁμοιάζεις καί σύ μέ αὐτούς, μήτε θέλεις νά παραβαίνεις τάς ἐντολάς τοῦ Κυρίου καί τούς θείους καί ἱερούς Κανόνας καί τάς θείας παραδόσεις.  Πλήν καί τοῦτο ἤξευρε ὅτι οἱ κατηγορίες καί δυσφημίες, ὅπου λαλοῦσι κατά σοῦ οἱ τοιοῦτοι, αὐταί ἔχουν νά γένουν εἰς ἐσέ μακαρισμοί,  εὐλογίες στέφανοι καί ἔπαινοι :  «Μακάριοι γάρ, φησίν ὁ Κύριος, μακάριοι ἐστε, ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν ρῆμα καθ΄ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ ( Ματθ. ε΄11)

Πηγή: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν