– Γέροντα, πώς φεύγει ο φόβος;

– Με την παλληκαριά. Όσο φοβάται κανείς, τόσο πιο πολύ έρχεται ο πειρασμός. Αυτός που έχει δειλία πρέπει να προσπαθήση να την διώξη. Εγώ, όταν ήμουν μικρός, φοβόμουν να περάσω στην Κόνιτσα έξω από το κοιμητήρι. Γι' αυτό κοιμήθηκα τρία βράδυα στο κοιμητήρι και έφυγε ο φόβος. Έκανα τον σταυρό μου και έμπαινα μέσα – ούτε φακό άναβα, μην πάθη κανείς καμμιά λαχτάρα. Αν δεν αγωνισθή κανείς να ανδρωθή και αν δεν αποκτήση την πραγματική αγάπη, σε μια δύσκολη περίσταση θα τον κλαίνε και οι κουκουβάγιες.

– Μπορεί δηλαδή, Γέροντα, να ασκηθή κανείς, ώστε να μη φοβάται;

– Να χαίρεται να πεθάνη αυτός, για να μην πεθάνουν άλλοι. Αν τοποθετηθή έτσι, τότε δεν θα φοβάται τίποτε. Από την πολλή καλωσύνη, την αγάπη, την αυτοθυσία, γεννιέται η παλληκαριά. Αλλά σήμερα οι άνθρωποι δεν θέλουν να ακούν για θάνατο. Έμαθα ότι αυτοί που ασχολούνται με τις κηδείες κ.λπ. δεν γράφουν τώρα «Γραφείο κηδειών» αλλά «Γραφείο τελετών», για να μη θυμούνται οι άνθρωποι τον θάνατο. Αν όμως δεν θυμούνται τον θάνατο, ζουν έξω από την πραγματικότητα. Αυτοί που φοβούνται τον θάνατο και αγαπούν την μάταιη ζωή, φοβούνται ακόμη και τα μικρόβια και βρίσκονται συνέχεια νικημένοι από την δειλία, που τους κρατάει πάντα στην πνευματική νέκρα. Οι τολμηροί άνθρωποι ποτέ δεν φοβούνται τον θάνατο, γι' αυτό και αγωνίζονται με φιλότιμο και αυταπάρνηση. Επειδή βάζουν μπροστά τους τον θάνατο και τον σκέφτονται καθημερινά, ετοιμάζονται πιο πνευματικά και αγωνίζονται τολμηρότερα. Έτσι νικούν την ματαιότητα και ζουν από εδώ στην αιωνιότητα με την παραδεισένια χαρά. Και στον πόλεμο, όποιος αγωνίζεται για τα ιδανικά του, την πίστη και την πατρίδα, να κάνη τον σταυρό του και να μη φοβάται· βοηθάει ο Θεός. Αν κάνη τον σταυρό του και αφήση την ζωή του στα χέρια του Θεού, Εκείνος θα κρίνη μετά αν πρέπη να ζήση ή να πεθάνη. –

Μπορεί να μη φοβάται κανείς από απερισκεψία;

– Αυτό είναι πολύ χειρότερο, γιατί σε κάποιον κίνδυνο θα πάθη ένα τράνταγμα και θα τα πληρώση όλα μια και καλή. Ενώ ένας που φοβάται και λίγο, προσέχει και δεν εκτίθεται απερίσκεπτα στους κινδύνους. Να είναι κανείς «βιαστής», αλλά να έχη εμπιστοσύνη στον Θεό, όχι στον εαυτό του."

Πηγή: (Από το βιβλίο: Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι, Β΄ "Πνευματική Αφύπνιση", σελ. 218 - 219, Ιερόν Ησυχαστήριον "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", Σουρωτή Θεσσαλονίκης 1999), Τρελογιάννης