Ο Όσιος Σιλουανός ο Αθωνίτης κάνει μια βαθειά πνευματική ανάλυση, πώς γεννιέται από τον λογισμό η πλάνη. Πώς μέσα από τον λογισμό πολεμά ο διάβολος. Πόσο προσοχή χρειάζονται κάποιες επικίνδυνες εμπειρίες.
Λέγει ο Άγιος:
Στην πλάνη πέφτει κάποιος είτε από απειρία είτε από υπερηφάνεια. Και αν είναι από απειρία, ο Κύριος θεραπεύει γρήγορα αυτόν που πλανήθηκε, αν όμως είναι από υπερηφάνεια, τότε θα πάσχει για πολύν καιρό η ψυχή, ωσότου μάθει την ταπείνωση, και τότε θα θεραπευθεί από τον Κύριο.
1. Οι κίνδυνοι
α’. Οι λογισμοί και τα δαιμόνια
Όπως οι άνθρωποι μπαίνουν στο σπίτι και βγαίνουν, έτσι και οι λογισμοί έρχονται από τα δαιμόνια και πάλι μπορεί να φύγουν, αν δεν τους δεχόμαστε.
Αν ο λογισμός σού λέει κλέψε, και συ υπακούσεις, δίνεις με αυτόν τον τρόπο στο δαιμόνιο εξουσία επάνω σου. Αν ο λογισμός σου λέει φάγε πολύ, ώσπου να χορτάσεις, και συ φας πολύ, τότε πάλι σε εξουσιάζει το δαιμόνιο. Κι έτσι, αν ο λογισμός κάθε πάθους σε νικά, θα καταντήσεις κατοικία δαιμόνων.
β’. Το επικίνδυνο φως
Αν δεις φως μέσα σου ή γύρω σου, μην πιστέψεις σ’ αυτό αν δεν έχεις συγχρόνως κατάνυξη για τον Θεό και αγάπη και για τον πλησίον. Μην φοβηθείς όμως αλλά ταπείνωσε τον εαυτό σου και το φως εκείνο θα εξαφανιστεί.
Αν δεις κάποιο όραμα ή εικόνα ή όνειρο, μην το εμπιστεύεσαι, γιατί αν είναι από τον Θεό, θα σε φωτίσει γι’ αυτό ο Κύριος. Ψυχή, που δεν γεύθηκε το Άγιο Πνεύμα, δεν μπορεί να διακρίνει από πού έρχεται το όραμα. Ο εχθρός δίνει στην ψυχή μια «γλυκειά αίσθηση» ανακατεμένη με κενοδοξία, και από αυτό γίνεται φανερή η πλάνη.
Οι Πατέρες λένε ότι, όταν η όραση είναι εχθρική, η ψυχή αισθάνεται σύγχυση ή φόβο. Αυτό, όμως, συμβαίνει μόνο στην ταπεινή ψυχή που θεωρεί τον εαυτό της ανάξιο για δράση. Ο κενόδοξος, όμως, μπορεί να μην αισθανθεί ούτε φόβο ούτε σύγχυση, γιατί επιθυμεί τις οράσεις και θεωρεί τον εαυτό του άξιο, και γι’ αυτό τον εξαπατά εύκολα ο εχθρός. Τα ουράνια γνωρίζονται με το Άγιο Πνεύμα και τα επίγεια με τη φυσική διάνοια. Πλανάται όποιος επιχειρήσει να γνωρίσει τον Θεό με τον φυσικό νου, με την επιστήμη, γιατί ο Θεός γνωρίζεται μόνο με το Άγιο Πνεύμα.
2. Αντιμετώπιση
Ο Άγιος Σιλουανός ακολουθεί την στάση των Πατέρων στην θεραπεία της ασθένειας της πλάνης. Μιλά όμως και από προσωπική πείρα. Μετάνοια, ταπείνωση, εξομολόγηση στον πνευματικό πατέρα είναι τα αποτελεσματικά όπλα για την αντιμετώπιση των λογισμών και των πειρασμών, που μπορεί να παρασύρουν σε πλάνη.
Λέει για την αντιμετώπιση της πλάνης:
α’. Η μετάνοια
Αν, αρχίσεις με την πρέπουσα μετάνοια, τότε οι δαίμονες θα αρχίσουν να τρέμουν και θ’ αναγκαστούν να φύγουν.
β’. Η ταπείνωση
Να πολεμάς τους εχθρούς με την ταπείνωση.
Όταν δεις, ότι κάποιος άλλος νους παλεύει με το νου σου, ταπείνωσε τον εαυτό σου και θα πάψει ο πόλεμος.
Αν σου συμβεί να δεις δαιμόνια μη φοβηθείς, αλλά ταπείνωσε τον εαυτό σου, και τα δαιμόνια θα εξαφανιστούν. Αν όμως σε πιάσει ο φόβος, δεν θα αποφύγεις κάποια βλάβη. Να είσαι ανδρείος. Να θυμάσαι, ότι ο Κύριος σε βλέπει, αν στηρίζεις την ελπίδα σου σε Αυτόν.
Για να αποκτήσει, όμως, η ψυχή ανάπαυση από τα δαιμόνια, πρέπει να ταπεινώνεται και να λέει:
-Είμαι χειρότερη απ’ όλους, είμαι πιο άθλια από κάθε κτήνος και από κάθε θηρίο.
γ’. Ο Πνευματικός
Αν βλέπεις με το νου σου δαιμόνια, ταπεινώσου και προσπάθησε να μη βλέπεις και τρέξε όσο πιο γρήγορα γίνεται στον πνευματικό σου γέροντα, στον οποίο παραδόθηκες. Πες του τα όλα, και τότε ο Κύριος θα σε ελεήσει και θα σωθείς από την πλάνη. Αν, όμως, νομίζεις ότι εσύ γνωρίζεις περισσότερα για την πνευματική ζωή από τον πνευματικό και πάψεις να του λες τι σου συμβαίνει, εξαιτίας αυτής της υπερηφανείας, θα παραχωρηθεί αναπόφευκτα κάποιος πειρασμός, για να σε συνετίσει.
Πέφτουμε στην πλάνη, όταν νομίζουμε ότι είμαστε πιο φρόνιμοι και έμπειροι από τους άλλους, ακόμη και από τον πνευματικό μας πατέρα. Έτσι σκέφτηκα κι εγώ με την απειρία μου και γι’ αυτό υπέφερα. Κι ευχαριστώ από την καρδιά μου τον Θεό, γιατί με τον τρόπο αυτό με ταπείνωσε και με νουθέτησε και δεν απέσυρε το έλεός Του από μένα.
Και τώρα σκέφτομαι ότι, χωρίς εξομολόγηση στον πνευματικό δεν είναι δυνατόν να απαλλαγούμε από την πλάνη, γιατί στον πνευματικό έδωσε ο Θεός τη χάρη του δεσμείν και λύειν.
Η παρουσίαση της πλάνης από τον Όσιο Σιλουανό είναι μια ακριβής ακτινογραφία του πλανεμένου, της αρρώστιας της πλάνης και της θεραπείας της, ωφέλιμη για όσους αγωνίζονται να απελευθερώσουν εξαρτημένους από το «πνεύμα της πλάνης» (Α’ Ιωάν. 4,6) και ενεργούνται από την «ενέργεια της πλάνης» (Β’ Θεσ. 2,11).
Πηγή: (Περιοδικό «διάλογος» Απρίλιος - Ιούνιος 2020, τεύχος 100), Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου
