Λόγος ΝΑ΄: Περί διαφόρων τρόπων του πολέμου, του εκ του διαβόλου, προς τους εν τη στενή οδώ τη υπερεχούση τον κόσμον πορευομένους.
Έχει έθος παλαιόν ο διάβολος, ο αντίπαλος ημών τοις εν τω αγώνι τούτω κατιούσι μηχανικώς, διαιρείν τάς πάλας αυτού κατ’ αυτών εκ του σχήματος των όπλων αυτού και προς τον σκοπόν των προσώπων αλλάσσει τον τρόπον του αγώνος αυτού.
Και προς μεν τους όντας ραθύμους τη προαιρέσει και εν τοις λογισμοίς ασθενείς, θεωρεί αυτούς και εξ αρχης πολεμεί αυτούς σφοδρώς, ώστε εγείρειν κατ’ αυτών πειρασμούς στερεούς και ισχυρούς, όπως γεύσασθαι αυτούς ποιήση των τρόπων της πονηρίας αυτού εκ της αρχής της οδού, ίνα εκ του πρώτου αγώνος κατάσχη αυτούς δειλία και φανή αυτοίς η οδός αυτών τραχεία και δύσβατος, και είπωσιν ούτως Εάν η αρχή αυτής ούτω δυσχερής και σκληρά, έως του τέλους αυτής τις δύναται απαντήσαι τοις αγώσι τοις πολλοίς, τοις εν μέσω αυτής τεταγμένοις; Και έκτοτε ου δύνανται πάλιν στήναι ή ελθείν εις το έμπροσθεν, αλλ’ ουδέ προς άλλο τι ιδείν εκ της επείξεως της φροντίδας της περί τούτου.
Και προς ολίγον σφίγγει τον πόλεμον αυτού ο διάβολος προς αυτούς, ίνα ούτω φύγωσι. Μάλλον δε ο Θεός αυτός εστίν ο παραχωρών αυτώ ισχύειν κατ’ αυτών και εν μηδενί αυτοίς βοηθών. Διότι εν δισταγμώ και ψυχρότητι εις τον αγώνα του Κυρίου εισήλθον. Λέγει γαρ, «επικατάρατος πάς ο ποιών τα έργα Κυρίου αμελώς, και κωλύει την χείρα εκ του αίματος» · και πάλιν, «εγγύς Κύριος τοις φοβουμένοις αυτόν». Άνευ γαρ φόβου και ψυχρότητος απαντήσαι τω διαβόλω επιτρέπει ο Θεός, λέγων «άρξαι τοίνυν του απολέσαι αυτόν και όρμησον κατ’ αυτού προς πόλεμον, και συμπλάκηθι αυτώ ανδρείως. Και άρξομαι επιθείναι τον φόβον σου επί πάντας τους εχθρούς σου τους υποκάτω του ουρανού, λέγει Κύριος». Εάν γαρ μη αποθάνης θάνατον αισθητόν εκουσίως υπέρ της αγαθότητος του , ακουσίως μέλλεις αποθανείν εκ του Θεού νοητώς.
Όπερ ούν εστί μέρος σου, μη δυσχεράνης δέξαθαι υπέρ αύτου εκουσίως πρόσκαιρα παθήματα και εισελθείν εις την δόξαν του Θεού. Εάν γαρ εν τω αγώνι του Κυρίου αποθάνης σωματικώς, αυτός σε ο Κύριος στέφανοι και τοις λειψάνοις σου τοις τιμίοις παρέχει ο Θεός την τιμήν των μαρτύρων.
Διά τούτο, ως προείπον, ότι οι εν προοιμίοις αυτών αμελείς και χαύνοι και μη βιασθέντες προς θάνατον δούναι εαυτούς, εντεύθεν εν πάσι τοις πολέμοις ευρίσκονται ελάχιστοι και ουκ ανδρείοι’ μάλλον δε ο Θεός παραχωρεί αυτούς διωχθήναι και πολεμηθήναι διότι ουκ εν αληθεία εξεζήτησαν αυτόν, αλλ’ ως πειράζοντες και χλευάζοντες εδοκίμασαν τελειώσαι το έργον του Θεού. Δια τούτο και αυτός ο διάβολος εξ αρχής εγνώρισεν αυτούς και εδοκίμασε τους λογισμούς αυτών, οποίοι εισί, τουτέστι δειλοί και φίλαυτοι, και μάλλον φειδόμενοι του σώματος αυτών. Δια τούτο ως εν καταιγίδι καταδιώκει αυτούς, διότι δύναμιν νοητήν, ήνπερ έχει έθος θεωρείν εν τοις αγίοις, ου θεωρεί εν αυτοίς. Προς την προαίρεσιν γαρ του ανθρώπου την προς τον Θεόν και την πρόθεσιν την προς τον σκοπόν τον δι’ αυτόν, ούτω συνεργεί αυτώ ο Θεός και βοηθεί και δεικνύει αυτώ την πρόνοιαν αυτού. Ου δύναται γαρ ο διάβολος προσεγγίσαι τω ανθρώπω ή προσενέγκαι αυτώ πειρασμούς, ει μη αμελήση ή και παραχωρήση αυτόν ο Θεός, ή εάν χαυνώση αυτόν εις αισχρούς λογισμούς από οιήσεως και επάρσεως, ή από λογισμού δισταγμού και διψυχίας. Τους τοιούτους ο διάβολος εξαιτείται του περάσαι.
Τους δε αρχαρίους και απλούς και απείρους ουκ εξαιτείται παρά του Θεού, ώσπερ τους αγίους και μεγάλους, του πειράσαι αυτούς. Διότι γινώσκει, ότι ου παραχωρεί αυτούς ο Θεός πεσείν εις τάς χείρας αυτού. Οίδε γαρ ό Θεός, ότι ούχ ικανούσι προς τους πειρασμούς του διαβόλου, ει μη σχώσι μίαν αιτίαν εκ των αιτίων, ων προείπον. Και τότε η δύναμις της προνοίας του Θεού μακρύνεται εξ αυτών.
Ούτος εστίν ο εις τρόπος των πολέμων του διαβόλου.
Πηγή: (Το βιβλίο: Όσιος Ισαάκ ο Σύρος - Ασκητικά), Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, Ελληνική Πατρολογία
