Ἀρχομένου τοῦ Τριωδίου καὶ ἐπερχομένης τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, προστρέχουμε στὸ λόγο τῶν ἁγίων, ποὺ εἶναι ὁ πλέον κατάλληλος, γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει, σύμφωνα μὲ τὴν προαίρεση τοῦ καθενός, νὰ εἰσέλθουμε μὲ ἀγωνιστικὸ φρόνημα στὸ στίβο τὸν πνευματικό. Νὰ καθαριστοῦμε στὴν καρδιὰ καὶ νὰ συμπορευτοῦμε μὲ τὸ Χριστό. Νὰ συσταυρωθοῦμε καὶ νὰ νεκρωθοῦμε μὲ τὴ χάρη του ὡς πρὸς τὶς ἡδονὲς τοῦ βίου, ἔτσι ὥστε νὰ ζήσουμε μαζί του καὶ νὰ τὸν ἀκούσουμε νὰ μᾶς φωνάζει, πὼς θὰ μᾶς ἀνυψώσει μαζί του στὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. (Ἀπὸ τροπάριο τῶν Αἴνων τῆς Μεγάλης Δευτέρας)
Γι` αὐτὸν τὸ λόγο, διαλέξαμε μερικὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ ὁμιλίες τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἀναφερόμενα στὸ μυστήριο τῆς Μετανοίας καὶ Ἐξομολογήσεως. Ἕνα Μυστήριο, τὸ ὁποῖο πολεμᾶται μὲ φοβερὸ μίσος ἀπὸ τὸ διάβολο καὶ ἐπηρεάζει τὶς ψυχὲς ὥστε νὰ ἀπέχουν, μὲ σκοπὸ νὰ καταφέρει τὴν ἀπώλειά τους.
Ἡ Μετάνοια καὶ ἡ Ἐξομολόγηση εἶναι ἡ ἀνανέωση τῆς ἀναγεννήσεως, ποὺ πήραμε ἀπὸ τὸ Βάπτισμα. Κι ἐπειδὴ κανένας ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἀναμάρτητος, ἔστω κι ἂν ζήσει μία στιγμὴ στὴ ζωὴ αὐτή, ἔχουμε ἀπόλυτη ἀνάγκη ἀπὸ τὸ μυστήριο αὐτό. Χωρὶς Μετάνοια καὶ Ἐξομολόγηση εἶναι ἀδύνατη ἡ σωτηρία. Πρέπει νὰ μάθουμε καὶ νὰ πεισθοῦμε ὅλοι μας, πὼς δὲν ὑπάρχει «ἐργοσωτηρία» ἀλλὰ «χριστοσωτηρία». Ἡ ταπείνωση, μὲ τὰ δάκρυα τῆς μετάνοιας...
προσελκύουν τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ ὁδηγοῦν στὴ σωτηρία.
Ὁ δάσκαλός μας, ὁ μακαριστὸς Στέργιος Σάκκος, ἐπαναλάμβανε συνεχῶς: «Τὸ φάρμακο τῆς σωτηρίας ἔνα` τὰ δάκρυα τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ τοῦ Χριστοῦ τὸ αἷμα».
Διδάσκει ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος γιὰ τὰ δάκρυα τῆς μετάνοιας καὶ τὴν ἐξομολόγηση:
«Ὅπως γίνεται κατακάθαρος ὁ οὐρανὸς μετὰ ἀπὸ σφοδρὴ καταιγίδα, ἔτσι καὶ μετὰ ἀπὸ τὰ πολλὰ δάκρυα ἀκολουθεῖ ψυχικὴ γαλήνη καὶ ἠρεμία καὶ ἐξαφανίζεται τὸ σκότος τῆς ἁμαρτίας. Καὶ ὅπως καθαριζόμαστε μὲ τὸ νερὸ καὶ μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα (στὴ Βάπτιση), ἔτσι καθαριζόμαστε πάλι μὲ τὰ δάκρυα καὶ τὴν ἐξομολόγηση, ἂν δὲν τὸ κάνουμε ἀπὸ ἐπίδειξη καὶ φιλοδοξία».
«Αὐτὸ ποὺ κάνουμε μὲ τὰ σπίτια μας, δηλαδή, ὅταν παλιώνουν τὰ διορθώνουμε, τὸ ἴδιο νὰ κάνεις καὶ στὸν ἑαυτό σου. Ἁμάρτησες σήμερα; “Πάλιωσες τὴν ψυχὴ σου”; Μὴν πέφτεις σὲ ἀπόγνωση, οὔτε νὰ ἀποκάμεις, ἀλλὰ ἀνακαίνισε τὴν ψυχή σου μὲ μετάνοια, μὲ δάκρυα, μὲ ἐξομολόγηση καὶ μὲ καλὰ ἔργα καὶ ποτὲ νὰ μὴν τὸ παραλείπεις αὐτό».
«Γι` αὐτὸ ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ λεπτομερῆ ἐξομολόγηση καὶ ἀπὸ δάκρυα πολλά. […] Ὅταν λέω μετάνοια, δὲν ἐννοῶ μόνο νὰ ἐγκαταλείψετε τὶς παλιὲς κακές σας πράξεις, ἀλλὰ νὰ τὸ δείξετε μὲ μεγαλύτερα καλά, καθὼς λέει: «ποιήσατε οὒν καρπὸν ἄξιόν της μετανοίας». (Μάτ.3,8) Πῶς θὰ τὸ πετύχουμε αὐτό; Ἂν κάνουμε τὰ ἀντίθετα ἀπ` ὅ,τι προηγουμένως.
«Ἂς τὸν ἀκολουθήσουμε λοιπὸν κι ἐμεῖς τὸ Χριστό, διότι ἔχουμε πολλὲς ἀσθένειες τῆς ψυχῆς καὶ ζητάει αὐτὲς πρῶτα νὰ θεραπεύσει. Γι` αὐτὸ διορθώνει τὶς σωματικές, γιὰ νὰ ἐκδιώξει τὶς ἀσθένειες τῆς δικῆς μας ψυχῆς. Ἂς προσέλθουμε λοιπὸν σ` αὐτόν, ἀλλὰ νὰ μὴ ζητᾶμε τίποτε βιοτικό, ἀλλὰ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν΄ τὴν παραχωρεῖ καὶ τώρα (ὁποιαδήποτε στιγμή), ἀρκεῖ μόνο νὰ τὴ ζητᾶμε ἀληθινά».
«Τὸ καλύτερο εἶναι νὰ μὴν ἁμαρτάνεις καθόλου. Ὅ,τι κι ἂν γίνει ὅμως, μετὰ πρέπει νὰ συναισθάνεσαι τὴν ἁμαρτωλότητά σου καὶ νὰ διορθώνεσαι. Ἂν μᾶς λείπει αὐτό, πῶς θὰ παρακαλέσουμε τὸ Θεὸ καὶ θὰ ζητήσουμε τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτημάτων μας, ἐμεῖς ποῦ δὲν τὰ λαμβάνουμε ποτὲ ὑπόψη μας; Ὅταν ἐσὺ ὁ ἴδιος πού ἁμάρτησες δὲ θέλεις οὔτε αὐτὸ νὰ τὸ ἀναγνωρίσεις, γιὰ ποιὰ σφάλματά σου θὰ παρακαλέσεις τὸ Θεό; Γι` αὐτὰ πού δὲν ἀναγνωρίζεις;
«Ὁ Θεὸς δὲν ὀργίζεται τόσο μὲ ὅσους ἁμαρτάνουν, ὅσο μ` ἐκείνους ποὺ δὲν δείχνουν ταπείνωση μετὰ τὴν ἁμαρτία».
«Ἡ ἀναισθησία ποὺ συνοδεύει τὴν ἁμαρτία κάνει τὸ Θεὸ νὰ ἀγανακτεῖ καὶ νὰ ἐξοργίζεται περισσότερο, ἀπ` ὅ,τι ἡ ἴδια ἡ ἁμαρτία».
«Προφθάσωμεν, λοιπόν, τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐν ἐξομολογήσει». (Ψάλ. 94,2) Ἂς κλάψουμε καὶ ἂς θρηνήσουμε. Ἂν μπορέσουμε νὰ παρακαλέσουμε τὸ δικαστὴ πρὸ τῆς δίκης νὰ συγχωρήσει τὰ ἁμαρτήματά μας, δὲν θὰ χρειαστεῖ οὔτε στὸ δικαστήριο νὰ μποῦμε. Ὅπως πάλι, ἂν δὲ γίνει αὐτό, θὰ ἀκούσει τὴν ἀπολογία μᾶς δημόσια, μὲ τὴν παρουσία ὅλης της οἰκουμένης, καὶ τότε δὲ θὰ ἔχουμε ἐλπίδα συγχώρησης. Κανεὶς ἀπὸ ὅσους δὲν διέλυσαν ἐδῶ τὰ ἁμαρτήματά τους, ὅταν ἀπέλθει ἐκεῖ, δὲν θὰ ἀποφύγει τὶς εὐθύνες τοῦ γὶ` αὐτά».
Στὸ λόγο τοῦ ληστῆ «καὶ ἠμεῖς μὲν δικαίως· ἄξια γὰρ ὧν ἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν· οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξε» (Λουκᾶ, 23,41), σχολιάζει ὁ ἅγιος: «Εἶδες ἐξομολόγηση ὁλοκληρωμένη; Εἶδες πῶς πάνω στὸ σταυρὸ (ξεντύθηκε) ἐξομολογήθηκε τὶς ἁμαρτίες του; Κανένας δὲν τὸν ἀνάγκασε, κανένας δὲν τὸ ἐξεβίασε, ἀλλὰ ἀπὸ μόνος του διέσυρε φανερὰ τὸν ἑαυτό του… Δὲν τόλμησε πρωτύτερα νὰ πεῖ “Μνήσθητί μου ἐν τὴ βασιλεία σού”, μέχρις ὅτου μὲ τὴν ἐξομολόγηση ἀπέθεσε τὸ φορτίο τῶν ἁμαρτιῶν. Βλέπεις τί μεγάλο πράγμα εἶναι ἡ ἐξομολόγηση; Ἐξομολογήθηκε καὶ ἄνοιξε τὸν Παράδεισο. Ἐξομολογήθηκε καὶ ἔλαβε τόση παρρησία, ὥστε, ἂν καὶ ἦταν ληστής, νὰ ζητήσει τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ».
«Γι` αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς μακάρισε αὐτοὺς πιὸ πολὺ ἀπὸ τοὺς ἄλλους καὶ εἶπε: «μακάριοι οἱ πενθοῦντες». Καὶ ὁ Παῦλος εἶπε: «Χαίρετε ἐν Κυρίω πάντοτε». Καὶ ἐννοοῦσε τὴν ἡδονὴ ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὰ δάκρυα. Ὅπως, δηλαδή, ἡ χαρὰ γιὰ τὰ κοσμικὰ ἀγαθὰ εἶναι στενὰ συνδεδεμένη μὲ τὴ λύπη, ἔτσι καὶ τὰ θεάρεστα δάκρυα κάνουν νὰ βλαστήσει αἰώνια καὶ ἀμάραντη χαρά».
1. Ε.Π.Ε. Πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς»
2. Π. Τρεμπέλας, Ὑπομνήματα εἰς τὴν Καινὴ Διαθήκη
Ἠλιάδης Σάββας
Δάσκαλος
Κιλκίς, 18-2-2016
Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό
