Ο Ύψιστος φανερώνει Εαυτόν πρώτα ως Πατήρ και κατόπιν ως Παντοκράτωρ και Ποιητής. Αυτό είναι εύλογο. Η πατρότητά Του αναφέρεται στον συναιώνιο Υιό Του, ενώ η παντοκρατορία Του και η ποιητική δύναμη στον κτιστό κόσμο, ορατό και αόρατο.
Πρώτα λοιπόν Πατήρ, κατόπιν Παντοκράτωρ και Ποιητής. Κανείς ποτέ στην αιωνιότητα δεν μπόρεσε να ονομάσει τον Θεό Πατέρα, εκτός από τον Υιόν Αυτού τον Μονογενή. Μήπως στον χρόνο; Ούτε και στον χρόνο, στους αιώνες των αιώνων· κανείς. Ακούστε την προϊστορία του ανθρώπινου γένους και βάλτε την στην καρδιά σας και θα δώσει φως στη διάνοια και χαρά στην ψυχή σας. Αφού κτίστηκε ο κόσμος και ο Αδάμ αποβλήθηκε από τον Παράδεισο εξαιτίας του θανάσιμου παραπτώματος, της απαίσιας αμαρτίας της ανυπακοής προς τον Δημιουργό του και μέχρι την κάθοδο του Υιού του Θεού στον κόσμο, κανένας από τους θνητούς δεν τόλμησε να αποκαλέσει τον Θεό πατέρα του. Ακόμη και οι πιο εξέχοντες από τους εκλεκτούς Του τον ονόμαζαν με τα μεγαλύτερα ονόματα, όπως: Παντοκράτορα, Κριτή, Ύψιστο, Βασιλέα, Κύριο των Δυνάμεων, μα όχι με το όνομα Πατήρ, με το γλυκό αυτό όνομα.
Οι άριστοι του ανθρώπινου γένους μπορούσαν να αισθάνονται ως πλάσματα ενός παντοδύναμου Πλάστη, σαν σκεύη ενός θείου Κεραμέως, μα ποτέ ως παιδιά ενός ουράνιου Πατέρα. Αυτό το δικαίωμα δόθηκε στους ανθρώπους μέσω του Κυρίου Ιησού Χριστού και δεν έχει δοθεί σε όλους, μα σε όσους Τον προσέλαβαν: «όσοι δε έλαβον αυτόν, έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι» (Ιω. 1:12). Αυτό σημαίνει ότι έχουν υιοθετηθεί και μπορούν να αποκαλούν τον Θεό: «Αββά ο πατήρ» (Γαλ. 4:5-6, Ρωμ. 8:14-16).
Την υιοθεσία αυτή –δώρο του θείου ελέους– φανέρωσε και πρόσφερε στους ανθρώπους ο ίδιος ο Χριστός στην απαρχή της διακονίας Του στον κόσμο. Φανέρωσε στους ανθρώπους ότι μπορούσαν από εκείνη τη στιγμή να αποκαλούν τον Θεό Πατέρα τους λέγοντας: «ούτως ουν προσεύχεσθε υμείς· Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς» (Μτ. 6:9). Από τότε μέχρι σήμερα, πολλά εκατομμύρια νέοι και γέροι στη γη βοούν από μέρα σε μέρα: Πάτερ ημών.
Τα πονηρά πνεύματα δεν έχουν το δικαίωμα να αποκαλούν τον Θεό πατέρα τους. Το ίδιο και στους αμετανόητους αμαρτωλούς, δεν επιτρέπεται να εκφέρουν τη γλυκιά αυτή λέξη: Πάτερ! Οι τριακόσιοι δεκαοκτώ άγιοι Πατέρες της Νικαίας, οι οποίοι συνέταξαν το Σύμβολο της Πίστεως, πρώτα ονόμασαν τον Θεό Πατέρα και κατόπιν Παντοκράτορα και Ποιητή, ενεργώντας έτσι φωτιζόμενοι από το Πνεύμα το άγιο του Θεού. Το έπραξαν αυτό πρώτον, επειδή ο Ύψιστος είναι ο Πατήρ του Κυρίου και Χριστού προαιώνια και προ καταβολής κόσμου και δεύτερον, επειδή ο σαρκωθείς Υιός του Θεού, ως πρώτο δώρο προς τους ανθρώπους που Τον ακολουθούν έφερε την υιοθεσία, το δικαίωμα δηλαδή να μπορούν τον Πατέρα Του να τον αποκαλούν και δικό τους Πατέρα: Πάτερ ημών.
* * *
Οι άγιοι Πατέρες της Νικαίας, φωτιζόμενοι από το Πνεύμα το άγιο του Θεού, ονόμασαν τον Πανύψιστο πρώτα Παντοκράτορα και κατόπιν Ποιητή. Δεν θα ήταν πιο φυσικό, θα αναρωτηθείτε, πρώτα να κατασκευαστεί κάτι και ύστερα να κρατείται; Να ονομάζαμε τον Πανύψιστο πρώτα Ποιητή και κατόπιν Παντοκράτορα; Φαινομενικά είναι έτσι, μα εσείς μη κρίνετε κατ’ όψιν, όταν διαλογίζεσθε περί της Αληθείας. Γιατί ο Θεός είναι πραγματικά κατά πρώτον Παντοκράτωρ. Πριν ακόμα οικοδομήσει τον ουρανό και τη γη, κρατούσε εντός Του και το σχέδιο της δημιουργίας, από τα κεφαλαιώδη μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια, με όλες τις δυνάμεις, τους νόμους και τις διατάξεις. Πώς αλλιώς θα μπορούσε η δημιουργία να είναι δυνατή και εφικτή, δίχως αυτή τη λογική παντοκρατορία;
Αφού λοιπόν ο μεγαλόπρεπος Κτίστης κατασκεύασε αμφοτέρους τους κόσμους, τον ορατό και τον αόρατο, συνέχισε να είναι ο Παντοκράτωρ και να περικρατεί εξ ολοκλήρου μέσα στην απόλυτη δύναμή Του όλες τις δυνάμεις των δύο κόσμων, όλους τους νόμους και την τάξη: «ουχί δύο στρουθία ασσαρίου πωλείται; και εν εξ αυτών ου πεσείται επί την γην άνευ του πατρός υμών» (Μτ. 10:29). Και πάλι, «θριξ εκ της κεφαλής υμών ου μη απόληται» (Λκ. 21:18) δίχως τη θέληση του Παντοκράτορος Θεού.
Με το ισχυρό Του χέρι κρατεί ο Θεός ακόμα και δυνάμεις, οι οποίες τον αρνούνται και τον μάχονται. Εκείνος, κατά την απερίγραπτη σοφία και δύναμή Του, όλες τις ενέργειές τους ενάντια στους νόμους Του και κατά των πιστών Του, τις ανατρέπει και τις χρησιμοποιεί προς το αγαθό. Και όλα τα φέρνει σε αρμονία με τα σχέδιά Του. Ούτε ένα δάκρυ δικαίου, ακόμη κι αν πέσει στον ωκεανό, δεν μένει λησμονημένο. Κανένας λόγος κακός ή καλός, ειπωμένος σε τούτο τον κόσμο, δεν μένει δίχως απάντηση, φανερή ή μυστική, από τον Θεό.
Πατήρ, Παντοκράτωρ, Ποιητής. Αυτός είναι ο Θεός μας, ο Μόνος, Ζων και Αληθινός. Ως Ποιητής, ο Θεός έπλασε τον ουρανό και τη γη και όλα τα ορατά και αόρατα πράγματα: «ο δε Θεός ημών, εν τω ουρανώ και εν τη γη πάντα όσα ηθέλησεν, εποίησε» (Ψαλ. 113:11). Με τον ουρανό οι θείοι ερμηνευτές εννοούσαν ανέκαθεν το βασίλειο των Αγγέλων και όλων των άλλων ισχυρών ουρανίων δυνάμεων, ορατών για τον Θεό, αλλά αόρατων για μας. Με τη γη εννοούσαν όλα τα πράγματα επάνω στη γη, μέσα στη γη, περί την γη και εκ της γης, τα προσιτά στην κατάληψη των αισθήσεών μας.
Όλα τα ορατά και αόρατα δημιουργήματα έγιναν από τον Θεό. Δεν υπάρχει κανένας άλλος Ποιητής, μήτε στον ουρανό μήτε και στη γη, εκτός από τον Πανύψιστο. Ούτε και υπάρχει τίποτε το κτιστό, από το μεγαλύτερο μέχρι το πιο ελάχιστο, που έχει φτιαχτεί από κάποιον άλλον εκτός του Πανυψίστου. Εκείνος είναι στην κυριολεξία και στο απόλυτο ο μόνος Ποιητής, Ποιητής κατ’ ουσίαν και κυριολεξία, είναι εκείνος που έφτιαξε και το υλικό και την κατασκευή, τα πράγματα και το σχήμα των πραγμάτων. Είναι Εκείνος που έβαλε μέσα σε όλα κάποια μυστική δύναμη ύπαρξης, αμοιβαιότητας, έλξης και άπωσης, κίνησης και ζωής.
Γι’ αυτό, όταν ακούσετε πως ο Δημιουργός έφτιαξε όλα όσα έχουν κτιστεί, πρέπει να το εννοήσετε σαν να έχει φτιάξει όχι μονάχα τις μορφές των πραγμάτων από έτοιμη ύλη, αλλά και αυτή την ίδια την ύλη τους. Σε τούτο φανερώθηκε η πληρότητα της δημιουργικής δύναμης του Θεού, στο ότι Εκείνος έπλασε και το ένα και το άλλο. Οι βάσεις και η εξέλιξη σύνολης της ουσίας του σύμπαντος αποτελούν επινόηση και κτίσμα του μεγάλου Κτίστου Θεού.
Μπορεί άραγε ολόκληρη η διάνοια του ανθρώπου να συλλάβει όλη τη μεγαλοπρέπεια και το εξαίσιο αυτής της ουσίας; Ή μήπως μπορούν όλα τα ανθρώπινα μάτια μαζί να την περικλείσουν; Ή πάλι, όλες οι ακοές μαζί να την αφουγκραστούν, ή όλες οι γλώσσες να την εκφράσουν; Μορφές και χρώματα, αριθμοί και μεγέθη, μουσική και τραγούδι, χαρά και πόνος, κόσμοι υδάτινοι και κόσμοι χοϊκοί, κόσμοι εναέριοι και πύρινα άρματα των αστέρων, όλα αυτά δεν μας ωθούν περισσότερο σε μια προσευχητική σιωπή, παρά σε λόγους;
Μα να γνωρίζετε πως όλο αυτό το θαύμα και η μεγαλοπρέπεια του ορατού σύμπαντος μόλις που μπορεί να παρομοιαστεί με τη στολισμένη φρουρά που στέκει μπροστά στην πύλη των αυτοκρατορικών ανακτόρων, μπροστά στη θύρα του αόρατου κόσμου, της πνευματικής βασιλείας, της αγγελικής. Πίσω από εκείνη την θύρα βρίσκεται το κατ’ εξοχήν θαυμαστό, το θαύμα των θαυμάτων, η υπεράνω πάσης προσδοκίας μεγαλοπρέπεια. Εκεί, όπου ως ήλιος λάμπει ο ίδιος ο Πανύψιστος Βασιλέας (Αποκ. 22:5). Εκεί, πλέον, δεν βοηθά μήτε σκέψη μήτε όραση, μήτε ακοή και γλώσσα. Ο μέγας Απόστολος «ηρπάγη εν πνεύματι εις τον παράδεισον και ήκουσεν άρρητα ρήματα, α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι» (Β’ Κορ. 12:3-4). Έτσι, στους ουρανούς, στο πνευματικό βασίλειο του Βασιλέως Ποιητού, τα πάντα υπερβαίνουν την τωρινή μας αντιληπτική και εκφραστική δύναμη.
Τούτος ο ορατός κόσμος, σε σχέση με εκείνον τον αόρατο, είναι σαν την σκιά προς την αλήθεια, σαν το σύμβολο προς το πνεύμα, σαν το γράμμα προς το νόημα, σαν μια επιστολή που περιγράφει την μακρινή πατρίδα των εξορίστων. Μα και τους δύο κόσμους τούς έχει πλάσει ο ίδιος Κτίστης. Μόνος Αυτός συντηρεί τους δύο κόσμους με το ακούραστο και πανίσχυρο χέρι Του – ο μόνος Δημιουργός. Μόνος Αυτός τους οδηγεί μέσα από μυστικά μονοπάτια προς τους μυστηριώδεις σκοπούς, τους οποίους ο ίδιος έχει προκαθορίσει – Εκείνος, ο αγαθός Πατήρ του Κυρίου και Χριστού και όλων των εκλεκτών του τέκνων.
Πηγή: (Από το περιοδικό «Όσιος Φιλόθεος της Πάρου», τ. 29, Εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, σελ. 187, από το άρθρο: Η πίστη των «μορφωμένων» ανθρώπων), Κοινωνία Ορθοδοξίας
