Ὁ Χριστιανισμός, ἀγαπητοί μου, ἀνέκαθεν εἶχε ἐχθροὺς ποὺ τὸν πολεμοῦσαν. Γιατὶ τὸ σκοτάδι μισεῖ τὸ φῶς, τὸ ψέμα τὴν ἀλήθεια, ἡ κακία τὴν ἀρετή. Καὶ σήμερα λοιπὸνἔ χει πολλοὺς ἐχθρούς, ποὺ κάτω ἀπὸ διάφορα προσωπεῖα πασχίζουν νὰ τὸν ἀφανίσουν.
⬤ Πρῶτοι ἔρχονται οἱ ἄθεοι ὑλισταί. Μὲ λύσσα καὶ συστηματικὴ προπαγάνδα ἔγραψαν· «Κάτω ἡ θρησκεία, τὸ ὄπιο τοῦ λαοῦ!».
⬤ Δεύτεροι ἔρχονται οἱ μορφωμένοι, ποὺ παρουσιάζονται σὰν σοφοὶ καὶ λένε· Καλὸς ὁ Χριστιανισμός, ἀλλὰ δὲν μᾶς φτάνει, χρειάζεται συμπλήρωμα. Καὶ ὡς συμ πλήρωμα ἄλλοι ἀπ᾽ αὐτοὺς προτείνουν τὴν ἐπιστήμη, ἄλλοι τὴν τέχνη,ἄλλοι τὸ μασονισμό, ἄλλοι τὸν πνευματισμό.
⬤ Ὑπάρχει τέλος καὶ μιὰ τρίτη κατηγορία ἐχθρῶν, ποὺ κινεῖται ἀνάμεσα στὶς δύο προηγούμενες. Αὐτοὶ ἀναγνωρίζουν ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς ἦταν μὲν κάποτε χρήσιμος στὴν ἀνθρωπότητα, ἀλλὰ πιστεύουν ὅτι τώρα πιὰ δὲν εἶνε. Ξεθύμανε, λένε, καὶ τώρα πρέπει ν᾽ ἀναζητήσουμε τὰ ἰδανικὰ τῆς ζωῆς κάπου ἀλλοῦ. Γι᾽ αὐτοὺς ὁ Χριστιανισμός, ὡς νεκρὸς πλέον,πρέπει νὰ κηδευτῇ κ᾽ ἐμεῖς μετὰ τὴν ταφή του νὰ φροντίσουμε νὰ βροῦμε διάδοχό του.
Ἀφήνοντας τοὺς ἄλλους, ἂς ἀσχοληθοῦμε μὲ τοὺς ἐχθροὺς τῆς τρίτης κατηγορίας.
* * *
Ὦ ἐσεῖς ποὺ γράφετε, πὼς ἡ θρησκεία χρησίμευσε μὲν ἄλλοτε μὰ τώρα πιὰ ξεθύμανε, προσγειωθῆτε στὴν πραγματικότητα κι ἀκοῦστε τὴν ἀπάντησι ἑνὸς πιστοῦ. Δὲν διστάζω νὰ σᾶς πῶ ὅτι παραλογίζεστε. Καὶ νά γιατί. Ὑπάρχουν μερικὰ πράγματα τόσο στὸν ὑλικὸ ὅσο καὶ στὸν πνευματικὸ κόσμο ποὺ εἶνε ἀναγκαῖα, ἀπολύτως ἀπαραίτητα γιὰ τὴζωὴ τοῦ ἀνθρώπου κά θε ἐποχῆς. Παράδειγμα ὁ ἀέρας. Δὲν μπορεῖ ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος νὰ πῇ· Ἀέρα, δὲν σὲ χρειάζομαι· ἤσουν χρήσιμος στὸν ἄνθρωπο τῶν προηγουμένων αἰώνων, σ᾽ ἐμένα ὅμως δὲν εἶσαι, σὲ καταργῶ. Ἂν κάποιος τὸ πῇ καὶ τὸ ἐφαρμόσῃ, δὲν θὰ ζήσῃ· σὲ λίγα λεπτὰ θὰ πεθάνῃ ἀπὸ ἀσφυξία. Κάτι παρόμοιο θὰ συμβῇ καὶ μ᾽ ἐκείνους ποὺ θαμ πωμένοι ἀπὸ τὸ μηχανικὸ πολιτισμὸ τοῦ και ροῦ μας κηρύττουν τὴ Χριστιανικὴ θρησκεία ἄχρηστη πλέον γιὰ τὶς ψυχικὲς ἀνάγκες τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου καὶ ζητοῦν νέα ἰδανικὰ γιὰ νὰ τὴν ἀντικαταστήσουν.
Ἡ θρησκεία δὲν εἶνε κάτι ποὺ μπορεῖ νὰ λείψῃ χωρὶς συνέπειες. Δὲν εἶνε ἕνα εἶδος πολυτελείας· εἶνε ψυχικὴ ἀνάγκη, τὸ πρῶτο ἀπ᾽ ὅλα, τὸ ἀπαραίτητο γιὰ τὴ ζωή. Ἡ ψυχή μας τὴζητάει ὅπως ὁ τυφλὸς τὸ φῶς, ὁ πεινασμένος τὸ ψωμί, ὁ διψασμένος τὸ νερό, ὁ λιπόθυμος τὸν ἀέρα. Γι᾽ αὐτὸ καὶ τὴ συναντοῦ με σὲ ὅλες τὶς ἐποχές· δὲν ἔλειψε ποτέ μέσα στὴν ἱστορία. Γι᾽ αὐτὴν ὁ Σοφοκλῆς στὴν Ἀντιγόνη λέει, ὅτι εἶνε ὄχι κάτι χθε σινὸ ἀλλὰ κάτι ζωντανὸ ποὺ ὑπάρχει πάντοτε· «οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές, ἀλλ᾽ ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα, κοὐδείς οἶδεν ἐξ ὅτου ᾽φάνη» (στ. 456-7). Ἀνταποκρίνεται στὴ βαθύτερη ψυχικὴ ἀνάγ κη καὶ γι᾽ αὐτὸ χρειάζεται πάντοτε. Κάθε ἄν θρωπος τὴ ζη τάει, τὴνποθεῖ, τὴ νοσταλγεῖ· καὶ ὁ ἄ γρι ος μέσα στὰδά ση ἀλλὰ κι ὁ πολιτισμένος στοὺς οὐρανοξύστες, κι αὐτὸς ποὺ περπα τάει ξυπό λητοςστὴν ἔρημο τῆς Ἀφρικῆς ἀλ λὰ κι αὐ τὸς ποὺπετάει μὲ τὸ ἀεροπλάνο.
Ὅλοι ἀν εξ αιρέτως, ὅπου κι ἂν βρίσκωνται,ὅπου κι ἂν ἐργάζωνται, ὅποια μόρφωσι κι ἂνἔχουν, σὲ ὁ ποιοδήποτε χρόνο καὶ τόπο κι ἂν ζοῦν, αἰσθάνονται τὴ θρησκεία ὡς ὕψιστη ψυχικὴ ἀνάγκη, ποὺ ἱκανοποιεῖται πλήρως μόνοστὸν Χριστιανισμό. Κ᾽ ἐσεῖς, κύριοι, ποὺ ὁμολο γεῖτε ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς ἦταν χρήσιμος σὲὡρισμένη περίοδο τῆς ἱστορίας, εἶστε ὑποχρεωμένοι νὰ παραδεχθῆτε ὅτι εἶνε χρήσιμη καὶ γιὰ κάθε ἄλλη περίοδο, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος δὲνἄλλαξε φύσι κ᾽ ἔχει τὶς ἴδιες ψυχικὲς ἀνάγκες.
Κι ὅμως λέτε, ὅτι ξεθύμανε πιά, ἔχασε τὴδύ ναμί της. Μὰ τί λέτε; εἶστε στὰ λογικά σας;Δὲν θὰ σᾶς ἀπαντήσουμε μὲ παραβολὲς τοῦ Χριστοῦ, στὶς ὁποῖες ἡ θρησκεία του γιὰ τὴν ἠθοπλαστική της δύναμι, τὴν ἀστείρευτη ζωτικό τητά της καὶ τὴ θαυματουργική της ἐπίδρασι παραβάλλεται ἄλλοτε μὲ ζύμη ποὺ ζυμώνει ὅλο τὸ φύραμα, ἄλλοτε μὲ κόκκο σινάπεως ποὺ βλαστάνει μεγάλο δέντρο, κι ἄλλοτε μὲ νέο οἶνο ποὺ ἀπαιτεῖ καὶ νέους ἀσκοὺς ἀφοῦ οἱ παλιοὶ δὲν τὸν ἀντέχουν (βλ. Ματθ. 13,32-33· 9,17). Οὔτε θὰ σᾶς ἀναφέρουμε παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἱστορία, ἀφοῦ κ᾽ ἐσεῖς αὐτὰ δὲν τὰ ἀρνεῖσθε. Θὰ σᾶς μιλήσῃ λοιπὸν τὸ παρὸν καὶ θὰ σᾶς διαψεύσῃ.
⬤ Καὶ σήμερα ὁ Χριστιανισμὸς δὲν ἔπαψε νὰ φωτίζῃ τὸ νοῦ, νὰ θερμαίνῃ τὴν καρδιά, νὰ γαλβανίζῃ τὴ θέλησι, νὰ δίνῃ δύναμι σ᾽ ἐκεί νουςποὺ θέλουν τὴ ζωογόνο ἐπίδρασί του, ὅσο λίγοι κι ἂν φαίνωνται. Στὴν ἐφημερίδα «Νέα Εὐρώπη» τῆς Θεσσαλονίκης, σὲ ἄρθρο του, κάποιος Γερμανὸς ἔγραψε μεταξὺ ἄλλων τὰ ἑξῆς. «Χιλιάδες καὶ δεκάδες χιλιάδες χέρια στὴ Γερμανία κρατοῦν τὴ Βίβλο καὶ τὴ διαβάζουν. Ὅλα ὅσα ὑπάρχουν ἐκεῖ, γράφτηκαν γιὰ νὰ μᾶς διδάξουν νὰ ἀν τλοῦμε ἐλπίδα ἀπὸ τὴ Γραφή».
⬤ Πρὶν ἀπὸ χρόνια 83 ἐπιστήμονες, κορυφὲςτοῦ ἰατρικοῦ κόσμου τῆς Γερμανίας, ἐξέδωσαν μία προκήρυξι, μὲ τὴν ὁποία ὡμολογοῦσαν τὴν πίστι τους στὸν Χριστιανισμό. Ἔγραφαν· «Ἐμεῖς οἱ κάτωθι ὑπογεγραμμένοι νευρολόγοι καὶ φρενολόγοι ἰατροί, οἱ ὁποῖοι κατὰτὴν ἐξέτασι καὶ θεραπεία νοσηρῶν πνευματικῶν καταστάσεων ἀντιμετωπίζουμε καθημερινῶς τὶς βαθύτατες ἀβύσσους τῶν ἀναγ κῶν τῆς ψυχῆς, ἀποτρέπουμε σοβα ρὰ καὶ κατεπειγόν τως ἀπὸ ὁποιαδήποτε χαλάρωσι τῆς πίστεως στὸνἸησοῦ Χριστὸ στὴν καρ διὰ τῆς νεολαίας μας, ἔστω καὶ γιὰ λίγο, ἢ ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἀ διαφορία ἀπέναντι σ᾽ αὐτὴ τὴν πίστι, ἡ ὁποία εἶ νε ἀκριβῶς ἡ ἄγκυρα τῆς ἐποχῆς μας μέσα στὴ σύγχρονη καταιγίδα. Ἡ Χριστιανικὴ θρησκεία εἶνε πάντοτε –καὶ θὰ μένῃ–ἡ μόνη φιλοσοφία, ἡ μόνη ψυχολογία, ἡ μόνη ἠθική, ὁ μόνος κοινωνισμός».
⬤ Ὁ δὲ πασίγνωστος σὲ ὅλο τὸν κόσμο φιλόσοφος καὶ ἡγέτης Μαχάτμα Γκάντι σὲ διάγγελμά του τὸ 1928 πρὸς τὸν λαὸ τῶν Ἰνδιῶν ἔ γραφε· «Πιστεύω στὸ εὐαγγέλιο τοῦ Ἰησοῦ, ὅπωςπεριλαμβάνεται στὴν Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία… Θὰ ἔρθῃ στιγμὴ ποὺ αὐτοὶ ποὺ σήμερα ῥίχνονται στὴ μέθη τῶν ὑλικῶν ἡδονῶν θὰ ὀπισθοχωρήσουν περίτρομοι φωνάζοντας· Τί κάναμε! Ἀληθινὰ σᾶς λέω, σημερινοὶ νέοι, πίνετε ἀπὸ τὶς πηγὲς τῆς Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλίας, καὶ καλυφθῆτε μὲ τέφρα καὶ σάκκους. Οἱ συμβουλὲς τοῦ Ἰησοῦ δὲν ἀπευθύνονται μόνο στοὺς μαθητάς του, ἀλλὰ καὶ σ᾽ ἐσᾶς καὶ σ᾽ ἐμένα».Τέτοιες ἀπαντήσεις δίνει τὸ παρὸν γιὰ τὸν Χριστιανισμό. Τὸ παρελθὸν λοιπὸν ἦταν ὑπὲραὐτοῦ, τὸ παρὸν εἶνε ὑπὲρ αὐτοῦ· μὴν ἀμφιβάλλεις ὅτι καὶ τὸ μέλλον θὰ δώσῃ μὲ μύριαπαραδείγμα τα τὴ μαρτυρία του ὑπὲρ τοῦ Χριστιανισμοῦ. Γιατὶ ὁ «Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13,8).
* * *
Ὄχι, κύριοι! Ἡ δύναμι τοῦ Χριστιανισμοῦ δὲν ἐξασθένησε. Εἶνε ἡ ἴδια δύναμι, ἡ δύναμι τοῦ Χριστοῦ, ποὺ θαυματούργησε ἐπὶ μία τριετία στὴν Ἰουδαία, ἡ ἴδια ποὺ διὰ τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν πατέρων καὶ διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας μετέδωσε τὸ φῶς σὲ μυριάδες ψυχὲς κ᾽ ἔβαλε τὰ θεμέλια ἑνὸς ὑγιοῦς πολιτισμοῦ·εἶνε ἡ ἴδια ποὺ καὶ σήμερα, μέσα σ᾽ αὐτὸ τὸ χάος, ἔχει νὰ παρουσιάσῃ λίγα ἴσως ἀλλὰ ὑπέροχα παραδείγματα αὐταπαρνήσεως καὶ κάθε ἄλλης ἀρετῆς. Ἂν ὑπάρχουν λίγοι ἢ πολλοὶ ποὺ δὲν αἰσθάνονται τὴ δύναμι τοῦ Χριστιανισμοῦ, μόνοι ὑπαίτιοι εἶνε οἱ ἴδιοι, ὄχι ὁ Χριστιανισμός, γιατὶ ποτέ δὲν ἦλθαν σὲ ζωντανὴ ἐπαφὴ μαζί του. Τὸν γνώρισαν μόνο ἐξωτερικά,ὄχι ἐσωτερικά· δὲν τὸν ἔζησαν, καὶ γι᾽ αὐτὸ δὲν εἶνε σὲ θέσι νὰ ἐκτιμήσουν τὴν ἀξία του.
Ἕνα παράδειγμα. Δύο ἀσθενεῖς πάσχουνκαὶ οἱ δύο ἀπὸ τὴν ἴδια ἀσθένεια, παρουσιάζουν τὰ ἴδια συμπτώματα. Ὅλοι οἱ γιατροὶ τοὺς ἔχουν ἀπελπίσει, δὲν ὑπάρχει σωτηρία. Ἀλλὰνά, παρουσιάζεται ἕνας Γιατρὸς ποὺ κρατάει στὰ χέρια του τὸ φάρμακο τῆς ἀσθενείας τους. Τί συμβαίνει ὅμως· ὁ ἕνας ἀσθενὴς πλησι άζειτὸ Γιατρό, τὸν ἐμπιστεύεται, παίρνει τὸ φάρμακο καὶ σῴζεται. Ὁ ἄλλος, παρασυρόμενος ἀπὸ τὶς γνῶμες τῶν ἀνίκανων γιατρῶν ποὺ διαβάλλουν τὸν ἱκανὸ Γιατρό, ἀμφιβάλλει, διστάζει νὰ τὸν ἐμπιστευθῇ, δὲν παίρνει τὸ φάρμα κο καὶ σὲ λίγο πεθαίνει. Ποιός φταίει; ὁ Για τρός;Ὄχι βέβαια. Ὁ μόνος ὑπεύθυνος εἶνε ὁ ἀσθενής, ποὺ δὲν ἐμπιστεύθηκε τὸ Γιατρό.
Ὦ ἄπιστοι! νά ὁ Γιατρός σας, ὁ μοναδικὸς Γιατρὸς τοῦ ψυχικοῦ σας κόσμου· εἶνε ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἀπὸ αὐτὸν πηγάζει, ἐπὶ εἴκοσι τώρα αἰῶνες, μία μυστηριώδης δύναμις ποὺ «ἰᾶται πάντας» (Λουκ. 6,19). Πλησιάστε τον, δεχθῆτε τὰ σωτήρια φάρμακά του. Θὰ ἐξυγιάνετε τὸν ψυ χικό σας κόσμο, θὰ διαλύσετε τὰ σκοτάδια τῆςζωῆς σας, θὰ δῆτε φῶς, τὸ ἀνέσπερο φῶς τῆς Θεότητος. Ὁ ἄγγελός σας θὰ ξαναγυρίσῃ κοντάσας καὶ ἡ μυστικὴ φωνή του θὰ σᾶς ψιθυρίζῃ, ὅτι ἔχετε γεννηθῆ γιὰ κάτι καλύτερο. Καὶ τότε δὲν θὰ λέτε πιὰ ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς ξεθύμανε·θὰ ἔχετε βρεῖ τὸ ἰδανικό σας. Τὸ κατὰ Χριστὸν ζῆν θὰ εἶνε τὸ ὕψιστο ἰδανικὸ τῆς ζωῆς σας.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
