«Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός…» (μεσονυκτ. τροπ.)

Ἀπόψε, ἀγαπητοί μου, ἀρχίζει ἡ ἁγία καὶ Με­­γάλη Ἑβδομάδα, τὸ μεγάλο πένθος τῆς Ἐκ­κλησίας. Τὴν ἑβδομάδα αὐτὴ ἔπρεπε ὅλοι νὰ ζοῦμε σὲ ἀ­τμόσφαιρα κατανύξεως. Ὄχι βόλτες καὶ περίπατοι, οὔ­τε γέλια καὶ ἀ­στεῖα. Κλει­στὰ τὰ μαγαζιὰ τῆς ψυχαγωγίας, ταβέρνες κ.τ.λ..

Συγ­κινήθηκα σήμερα. Πῆγα τὸ πρωὶ σ᾽ ἕνα πον­­τια­κὸ χωριὸ κ᾽ ἐκεῖ μεταξὺ τῶν Χριστια­νῶν εἶδα ἕνα νέο 30 ἐτῶν μὲ γένεια. –Καλόγε­­ρος θὰ γίνῃς; τὸν ῥωτῶ. –Ὄχι, λέει. –Πα­πᾶς; –Ὄ­χι. –Πέθανε ὁ πατέρας σου; ἡ μητέρα σου; –Ὄχι! ὁ παπποῦς μου εἶπε, ὅτι στὸν Πόντο, μό­λις ἔμ­παινε ἡ Μεγάλη Σαρα­κοστή, οἱ ἄντρες ἄφηναν τὰ γένεια γιὰ νὰ πενθήσουν. Ξυρίζον­ταν τὸ Μέ­γα Σάββατο πιά, περιμένοντας τὴν Ἀνάστασι.

Ὡραῖα ἔθιμα, ὡραῖες παραδόσεις τοῦ γένους μας! Φύγαμε πολὺ μακριὰ ἀπὸ αὐτά.

Πενθεῖ λοιπὸν ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία. Εἴδατε; τὰ φῶτα σβήνουν, ἡ ἁ­γία τράπεζα μαυροφορεῖ, οἱ παπᾶδες κι αὐτοὶ στὰ μαῦρα. Καὶ ἐνῷ ὁ ἱερεὺς κρατεῖ τὴν εἰ­κό­να τοῦ Νυμφίου, ὁ λα­ὸς ἀκούει μὲ συγκίνη­σι τὸ «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέ­σῳ τῆς νυκτός…» (μεσονυκτ. τροπ.).

Τὸ τροπάριο τοῦτο, ποὺ θ᾽ ἀκούγεται καὶ αὔ­­ριο καὶ μεθαύριο στὴν ἀκολουθία αὐτὴ τοῦ Νυμφίου, εἶνε ἐμπνευσμένο ἀπὸ τὴν παραβο­λὴ τῶν δέ­κα παρθένων ποὺ εἶπε ὁ Κύριος. Σᾶς παρακαλῶ ἀνοῖξτε τὸ Εὐαγγέλιο ἀπόψε στὸ σπίτι καὶ διαβάστε την (βλ. Ματθ. 25,1-13).

* * *

Ἡ παραβολὴ αὐτὴ στηρίζεται στὰ ἔθιμα τοῦ ἰσραηλιτικοῦ γάμου. Ὅπως ἐμεῖς ἔχουμε ἔθιμα γύρω ἀπὸ τὸ γάμο, ἔτσι εἶχαν καὶ οἱ Ἰ­ουδαῖοι. Ποιά ἔθιμα ἐπικρατοῦσαν τότε, τὴν ἐ­­ποχὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ;

Ἡ νύφη δὲν ἔβγαινε ἔξω, ἔμενε στὸ σπίτι περιμένοντας τὸ νυμφίο – γαμπρὸ νὰ ἔρθῃ ἀ­πὸ τὸ σπίτι του νὰ τὴν πάρῃ. Πότε θὰ ἐρχόταν ἦταν ἀκαθόριστο λόγῳ τῶν ἀποστάσεων. Ὁ γαμ­πρὸς ἔφτανε συνήθως νύχτα, σὲ ὥρα προ­χωρημένη. Δὲν ἐρχόταν μόνος· τὸν συν­ώδευ­­αν οἱ φίλοι του μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν πιὸ ἔμπιστο. Ὅταν αὐτοὶ πλησίαζαν, ἔ­βγαινε ἀπὸ τὸ σπίτι τῆς νύφης νὰ τοὺς προϋπαν­τή­σῃ ἕνας ἄλλος ὅμιλος, ἀπὸ παρθένες νεάνιδες συγγε­νεῖς τῆς νύφης ποὺ κρατοῦσαν κάνι­στρα μὲ ἄνθη κι ἀναμμένα λυχνάρια – λαμπάδες φω­τεινές. Αὐτὲς ἔστηναν καρτέρι στὸ δρόμο καὶ περίμεναν τὸ νυμφίο ἐκ μέρους τῆς νύφης. Μετὰ τὴ συνάν­τησι οἱ δύο ὅμιλοι, τῶν νέων μὲ τὸ γαμπρὸ καὶ τῶν νεανίδων συγγενῶν τῆς νύ­φης, ἔφταναν στὸ σπίτι της. Κι ὅταν ὁ γαμ­πρὸς ἔμπαινε μέσα, ἡ πόρτα ἔκλεινε καὶ ἄρ­χι­ζε ἡ τελετή. Τέλος ἔπαιρναν τὴ νύφη καὶ τὴν μετέφεραν στὸ πατρικὸ σπίτι τοῦ νυμφίου. Ἔτσι γινόταν ὁ γάμος (βλ. Θ.Η.Ε. τ. 4ος, στ. 199-200).

Λέει λοιπὸν ὁ Κύριος ὅτι δέκα παρθένες, κορίτσια ἁγνά, πῆραν τὰ λυχνάρια τους καὶ βγῆκαν στὸ δρόμο περιμένοντας πότε θὰ ἔρ­θῃ ὁ νυμφί­ος, νὰ τὸν συνοδέψουν στὸ σπίτι τῆς νύφης. Οἱ πέν­τε ἀπ᾽ αὐτὲς ἦταν προνοητικές, οἱ ἄλλες πέντε ἀμελεῖς. Οἱ ἀμελεῖς αὐ­τὲς πῆ­ραν τὰ λυχνάρια ἀλ­λὰ δὲν πῆραν μαζί τους καὶ λάδι, ἐνῷ οἱ ἐπιμελεῖς μαζὶ μὲ τὰ λυχνάρια ἐ­φωδιάστηκαν καὶ μὲ λάδι. Ἡ ὥρα ὅμως περνοῦ­σε, νύσταξαν ὅλες κι ἀποκοι­μήθηκαν. Κατὰ τὰ μεσάνυχτα ἀκούστηκε ξαφνικὰ φω­νή· Νά ὁ νυμφίος ἔρχεται, βγῆτε νὰ τὸν προϋπαν­τήσουμε! Τότε σηκώθηκαν ὅλες κι ἄναψαν τὰ λυ­χνάρια. Οἱ πέντε ἀμελεῖς παρακαλοῦ­σαν τὶς ἄλ­λες· –Δῶστε μας λίγο λάδι, γιατὶ τὰ λυχνάρια μας σβήνουν. Οἱ προνο­η­τικὲς ἀποκρί­θηκαν λέγοντας· –Αὐτὸ ποὺ ἔ­χου­με φοβόμαστε πὼς δὲν θὰ φτάσῃ καὶ γιὰ μᾶς καὶ γιὰ σᾶς· πηγαίνετε καλύτερα σ᾽ ἐ­κείνους ποὺ πουλᾶ­νε καὶ ἀγοράστε νά ᾽χετε. Ἐνῷ ὅμως ἐκεῖνες πήγαιναν ν᾽ ἀγοράσουν, ἦρθε ὁ γαμ­πρός, οἱ ἕ­τοιμες μπῆκαν μαζί του μέσα γιὰ τὴν τελετὴ καὶ ἡ πόρτα ἔκλεισε. Ὕ­στερα ἦρθαν καὶ οἱ ὑ­πό­λοιπες παρθένες χτυπών­τας τὴν πόρτα καὶ φωνάζοντας· –Κύριε κύριε, ἄ­νοιξέ μας. Ὁ νυμ­φίος ὅμως τοὺς ἀποκρίθηκε· –Ἀ­λή­­θεια σᾶς λέω, «οὐκ οἶ­δα ὑμᾶς», δὲν σᾶς ξέρω. Καὶ ὁ Κύριος κλείνει μὲ τὸ συμπέρασμα· «Γρηγορεῖ­τε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥ­ραν ἐν ᾗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀν­θρώ­που ἔρχεται» (Ματθ. 25,13).

* * *

Τί μᾶς λέει ἐδῶ, ἀδελφοί μου, ὁ Χριστός;

� Πρῶτον ποιός εἶνε ὁ Νυμφίος. Στὰ ἱερὰ βιβλία ἡ λέξι «Νυμφίος» γράφεται μὲ Νῦ κεφαλαῖο πρὸς διάκρισιν. Γιατὶ ὑπάρχουν κι ἄλλοι νυμφίοι, μὲ νῦ μικρό, οἱ ἐπίγειοι γαμπροί· αὐ­τοί, ὅσο σπουδαῖοι κι ἂν εἶνε, εἶνε ἄνθρωποι ἀ­τελεῖς, μὲ ἐλαττώματα καὶ πονηρίες.
Ἔχω ὑπ᾿ ὄψι μου στὴ Φλώ­ρινα περίπτωσι, ποὺ κάποιος μὲ τὸ παρουσια­στικό του παγίδε­ψε στὸν ἔρωτα μιὰ κοπέλλα ἐκλεκτὴ καὶ ἔ­γινε ὁ γάμος· σὲ λιγώτερο ὅμως ἀπὸ δύο μῆ­νες, νά­την στὴ Μητρόπολι καὶ μὲ κλάματα ζητοῦσε διαζύγιο… Δὲν ὑπάρχει, ἰδί­ως στὴν ἐ­πο­χή μας, γάμος ἰδανικός! Μέσα σὲ χίλιους γάμους, εἶ­νε ζήτημα ἂν ὑπάρχουν πέντ᾽- ἕξι γάμοι ἰδεώδεις· οἱ ἄλλοι ἀπέχουν ἀπὸ τὸ ἰ­δεῶδες.

Οἱ νυμφίοι ποὺ θαυμάζουν οἱ νέες εἶ­νε μιὰ σκιὰ τοῦ ἰδανικοῦ. Ὁ ἰδανικὸς Νυμφί­ος, ὁ «ὡ­ραῖος κάλ­λει πάρα τοὺς υἱοὺς τῶν ἀν­θρώπων» (Ψαλμ. 44,3), ὁ ἀγαπη­τὸς τῶν ἀγαπητῶν, εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι­στός. Αὐτὸς εἶ­νε τὸ Ἄλ­φα καὶ τὸ Ὠμέγα, ἐκεῖνος ποὺ πρέπει νὰ ἀγαπήσουμε μὲ ὅλη μας τὴν καρδιά. Γυναῖκες, ἂν ἀγαπᾶτε μιὰ φορὰ τὸν ἄντρα σας –καὶ πρέπει νὰ τὸν ἀγαπᾶτε–, χίλιες φορὲς πε­ρισσότερο ν᾽ ἀ­γαπᾶτε τὸν Χριστό· κ᾽ ἐσεῖς, ἄντρες, ἂν ἀγα­πᾶτε τὶς γυναῖκες σας –καὶ πρέπει νὰ τὶς ἀγα­πᾶτε–, πολὺ περισσότερο νὰ ἀγαπᾶτε τὸ Χριστό, τὸ Νυμφίο τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐὰν δὲν αἰ­σθάνεσθε τὴν ἀ­γάπη αὐτή, τότε ἐπιτρέψτε μου νὰ σᾶς πῶ, ὅ­τι ἀκόμα δὲν γίνατε Χριστιανοί.

� Νυμφίος λοιπὸν εἶνε ὁ Χριστός. Καὶ ποιά εἶ­νε ἡ νύφη του; Κατὰ τὴν Ἀ­ποκάλυψι εἶνε ἡ ἁ­γία μας Ἐκ­κλησία. Αὐτὴ περιλαμβάνει ἀποστό­λους, προφῆ­τες, μάρτυρες, ὁσίους, ἁγίους, πατέ­ρες καὶ διδασκά­λους. Ὀνομάζεται «νύμ­φη» (Ἀπ. 21,2,9· 22,17). Εἶνε στο­λισμένη μὲ τὸ αἷμα τῶν μαρ­τύρων, λάμπει ὑπὲρ τὸν ἥλιο καὶ τὸ χιόνι. Ἡ νύμ­φη Ἐκκλησία ἀναστενάζει ἐδῶ στὴ γῆ, ἀνυπομονεῖ πότε νὰ ἑνωθῇ μὲ τὸ Νυμφίο Χριστό.
Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖται ἀ­πὸ πολ­λὰ μέλη, χιλιάδες ψυχές, καὶ καθεμιὰ ἀπὸ αὐτὲς ἀντιπροσωπεύει κατὰ κάποιο τρόπο τὴν Ἐκκλησία, γι᾿ αὐτὸ νύμφη ὀνομάζεται καὶ ἡ ψυχὴ κάθε ἀν­θρώ­που. Ἡ ψυχή μας εἶνε ἡ νύμφη τὴν ὁποία ἀγάπησε ὁ Χριστός. Ἐὰν θέλετε νὰ δῆτε τί ἔρωτα πρέπει νὰ αἰσθάνεται ἡ ψυχὴ γιὰ τὸ Χριστό, διαβάστε τὸ ᾎσμα ᾀ­σμάτων· εἶνε ἕνα τραγούδι παρεξηγημένο, μέσα στὸ ὁποῖο ψάλλεται ὁ ἀμοιβαῖος ἔρωτας Ἐκκλησίας καὶ Χριστοῦ, ψυχῆς καὶ Χριστοῦ.

� Εἴπαμε λοιπὸν ποιός εἶνε ὁ Νυμφίος, ποιά ἡ νύφη. Καὶ ποιές εἶνε οἱ παρθένες, ποὺ ὑ­πηρετοῦν τὴ Νύμφη; Ἰδιαίτερη θέσι ἔχουν κοντά της κόρες ποὺ κρατοῦν, ὡς κάνιστρα μὲ ἄνθη, τὶς ἀρετὲς καὶ μάλιστα τὴν καθαρότητα τῆς παρθενίας. Τὶς παρθένες τῆς παραβολῆς ἀκολου­θεῖ καὶ σήμερα τὸ τά­γμα τῶν παρθένων. Κορί­τσια ποὺ μ᾽ ἀκοῦτε, φυλάξτε τὴν παρθενία σας· εἶνε ὕψος, εἶνε ἥλιος. Κοντὰ στὸ Χριστὸ θὰ εἶνε ὅλοι οἱ σῳζόμενοι, ἀλλὰ ἐξαιρετικὴ θέ­σι δίπλα του θὰ ἔχῃ τὸ τάγμα τῶν παρθένων, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, ποὺ ἀφιέρωσαν τὸν ἑαυ­τό τους στὴ λατρεία καὶ τὴν ἱεραποστολή.

� Τέλος καὶ μιὰ λέξι γιὰ τὴ λυχνία ποὺ κρατοῦ­σαν οἱ παρθένες. Συμβολίζει τὴν ἀ­ναμμένη λαμπάδα ποὺ θὰ ἔχουν ὅλοι οἱ σεσω­σμένοι. Προσέξτε λοι­πὸν τὴ λαμπάδα σας, προσοχὴ μὴ σβήσῃ! Ἔχουμε μιὰ λαμπάδα, ποὺ μᾶς τὴν παρέδωσαν ἀπὸ χέρι σὲ χέρι γενεὲς γενεῶν. Ποιά εἶνε ἡ λαμπάδα αὐτή; Ἡ πίστι μας, ἡ Ὀρ­θόδοξος πίστις. Ἀπὸ γενεὰ σὲ γε­νεά, μέσ᾽ ἀπὸ ἀνέμους καὶ θύελλες, δι­ωγμοὺς καὶ μαρτύρια, ξίφη καὶ φωτιές, θηρία ἄλογα καὶ ἀνθρωπό­μορφα, «διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος» (Ψαλμ. 65,12), κρατή­σα­­με ἐ­πὶ εἴκοσι αἰῶνες τὴ λαμπάδα τῆς Ὀρθο­δοξίας. Καὶ ἔχουμε χρέος νὰ τὴν πα­ραδώσουμε ἀναμμένη στὰ παιδιὰ κ᾽ ἐγγόνια μας. Ἄνε­μοι σφοδροὶ ζητοῦν νὰ τὴ σβήσουν. Λοι­πόν, τὴ λαμ­πάδα καὶ τὰ μάτια μας, ἀδελφοί μου!

* * *

Ὅπως μιὰ κοπέλλα αἰσθάνε­ται τρυφερὴ ἀ­γάπη πρὸς τὸν ἐκλεκτό της, παρομοίως πρέπει νὰ αἰ­σθά­νεται καὶ καθένας ἀπὸ μᾶς γιὰ τὸ Χριστό. Καὶ ὅπως πρὶν τὸ γάμο γίνεται ἀρραβώνας, ἔτσι κ᾽ ἐ­μεῖς ἔχουμε τώρα ἀρραβῶνα, ὑπόσχεσι· δὲν ἔγινε ἀκόμα γάμος. Μὲ τὸν ἀρ­ραβῶνα ἡ κόρη δὲν ἱκανοποιεῖ­ται. Μετράει τὶς μέρες. Τὰ ἁγνὰ κορίτσια, ποὺ δὲν ἔχουν γνωρίσει ἄντρα, ἐπιθυμοῦν πότε νὰ ἔρθῃ ἡ ἡ­μέρα τοῦ γάμου, τῆς ἑνώσεως μὲ τὸν ἐκ­λεκτό τους. Τὸ δὲ δαχτυλίδι εἶνε τὸ σύμβολο τῆς ὑποσχέσεως γιὰ γάμο.
Ὅπως λοιπὸν οἱ ἀρραβωνιασμένοι περιμένουν τὸ γάμο, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς περιμένουμε τὴν ἕνωσί μας μὲ τὸ Χριστό. Ἐδῶ ἔχουμε ἀρραβῶ­να. Εἴμαστε ὅ­λοι ἀρραβωνιασμένοι. Ἀπὸ πότε; Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ βαπτιστήκαμε. Στὸ βάπτι­σμα, τὴν ὥρα ποὺ ἀκούγεται «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ (Δημήτριος π.χ. ἢ Παῦλος) εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος» καὶ βγαίνουμε μέσα ἀπὸ τὴν κολυμβήθρα, τὴν ὥρα ἐκείνη ἀρ­­ραβωνιαζόμαστε. Μὲ ποιόν; Μὲ τὸ Χριστό. Τοῦ δίνου­με ὑπόσχεσι, ὅτι θὰ τὸν ἀγαποῦμε αἰ­ωνί­ως. Ὅποιος εἶνε βαπτισμένος ἔχει κάνει ἀρ­ραβῶνα. Ὅτι τὸ βάπτισμα εἶνε ἀρραβώνας τὸ λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (βλ. Β΄ Κορ. 1,21-22· 5,5. Ἐφ.1,13-14).

Ἀφοῦ λοιπὸν εἴμαστε ἀρραβωνιασμένοι, τί περιμένουμε; Τὸν γάμο. Πότε θὰ γίνῃ ὁ γάμος; Στὸ τέλος τῆς ζωῆς μας καὶ στὴ συντέλεια τοῦ κόσμου. Ποῦ; Στὰ οὐράνια δώματα. Ἐὰν εἶνε ὡραῖο νὰ βλέπῃς τὸ γαμπρὸ καὶ τὴ νύφη στὴν γαμήλιο πομπή, φαντάζεστε ἐκεῖ τὸ κάλλος τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, τῆς νύμφης του Ἐκκλησίας, καὶ τῆς κάθε ψυχῆς – νύμφης του; Δὲν περιγράφεται. Αὐτὸς εἶνε ὁ γάμος ποὺ θὰ κάνῃ στὸν οὐρανὸ ὁ Κύριος μὲ τὶς ἐκλεκτὲς ψυχές (βλ. Ἀπ. 19,7-9).

Αὐτὴ ἡ εἰκόνα προβάλλεται ἐμπρός μας ὅ­ταν ψάλλεται τὸ «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται…» (μεσονυκτ. τροπ.). Ἔρχεται, ἔρχεται! Ἄχ κόσμε, ντουνιᾶ ψεύτη! Μοῦ ᾿ρχεται νὰ πάω σ᾿ ἕνα μο­ναστή­ρι νὰ κλάψω. Ὅσα καὶ νὰ ποῦμε, οἱ καρδιὲς μένουν ψυχρές, μπούζι, Βόρειος Πόλος. Μᾶς ἔφαγε ὁ κάμπος. Ὅταν ἐπιστρέφουν νικηταὶ στρατηγοί, πολιτικοί, ὀλυμπιο­νῖ­κες, ἀστροναῦτες ἀπὸ τὸ διάστημα κ.λπ., ὁ κόσμος τοὺς κάνει ἐνθουσιώδη ὑποδοχή. Τώρα ποιός ἔρ­χεται! Ὄχι ἀστροναύτης, ὄχι νικητής, ὄχι ἄγγελος, ὄχι ἀρχάγγελος· ἔρχεται ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης. Ὤ τί ὕψος! Ἔρχεται ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης. «Δεῦ­τε προσ­κυνήσωμεν καὶ προσπέσωμεν Αὐτῷ».

* * *

Εὔχομαι, ἀδελφοί μου, ὅταν «παρέλθῃ ὁ κό­σμος οὗτος» (Διδ. 12 Ἀπ. 10,6) κι ὅταν ὅλοι πλέον περάσουμε τὴ γέφυρα τοῦ θανάτου καὶ βρεθοῦ­με στὰ ἄνω βα­σίλεια, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ κ᾽ ἐκεῖ ὁ Θεὸς νὰ ὑποδε­χθοῦμε τὸν Χριστὸ αἰνοῦντες καὶ δοξολογοῦν­τες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

 
(†) ἐπίσκοπος Αυγουστίνος
  

Πηγή: (Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Τριάδος Πτολεμαΐδος τὴν 19-4-1970 Κυριακὴ Βαΐων βράδυ, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 14-3-2024. Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς συντομεύσεις στὸ cd …΄Φ τῆς σειρᾶς «ΣΚΟΠΟΝ ΔΕΔΩΚΑ ΣΕ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868)), Αὐγουστίνος Καντιώτης