Mε αφορμή δημοσιεύματα, με φωτογραφικά στιγμιότυπα, που αναρτήθηκαν στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης από την εορτή των Θεοφανίων σε διάφορα μέρη της Ελλάδος και την τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού των Υδάτων (ακολουθία συναρπαστική και αποκαλυπτική των κοσμολογικών διαστάσεων της σωτηρίας) διαπιστώνεται ότι αρκετοί από τους τελούντες τον Αγιασμό της εορτής, υπερβαίνουν τις υποστατικές διατάξεις της Εκκλησίας με πολλές προχειρότητες και αυτοσχεδιασμούς. Καταγράφοντας τις διάφορες παρεκτροπές δεν αποσκοπούμε στον έλεγχο αλλά στην υπενθύμιση, στον προβληματισμό και στον επανατροχιασμό στην Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας.
Α. Καινοφανής συνήθεια που εισήλθε στην Εκκλησία είναι η τέλεση του Αγιασμού προς δυσμάς, ενώ η αρχαιότατη παράδοση της Εκκλησίας, που βασίζεται στην Αγία Γραφή, στους Αγίους Αποστόλους και τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας επιβάλλει να προσευχόμαστε προς «ανατολάς». Αυτό έπραττε όλος ο χριστιανικός κόσμος μέχρι την Β’ Βατικάνειο Σύνοδο.(1962). Η ξαφνική εμφάνιση της τελέσεως των ιερών ακολουθιών προς δυσμάς, τυγχάνει αθεολόγητη και έξω από την ιερά παράδοση, άρα πρέπει να εξαφανιστεί από την πράξη της Εκκλησίας.
Αλλ’ ας εκθέσουμε εν συντομία το γιατί η Εκκλησία έχει αυτή την πρακτική.
Ο Θεός δεν ονομάζεται μόνον αγάπη, ελπίς, δικαιοσύνη, ειρήνη, αλλά και φως, ήλιος της δικαιοσύνης και «Ανατολή». Μας το αναφέρουν οι προφήτες Ιερεμίας και Ζαχαρίας. Στο βιβλίο της Γενέσεως διαβάζουμε πως ο Θεός «εφύτευσεν τον Παράδεισον εν Εδέμ κατά ανατολάς και έθετο εκεί τον άνθρωπον ον έπλασε» [Γεν., Β΄ 8]).
Και όχι τυχαία επειδή Ανατολή, φως και ήλιος τυγχάνουν σύμβολα του Θεού, του φωτός και της ζωής, ενώ η Δύση τυγχάνει σύμβολο του Διαβόλου, του σκότους, του θανάτου.
«Ο της Καισαρείας φωστήρ Βασίλειος ο Μέγας», στον λόγο του περί Αγίου Πνεύματος γράφει:, «τούτου χάριν πάντες μεν ορώμεν κατ’ ανατολάς επί των προσευχών ολίγοι δε ίσμεν, ότι την αρχαίαν επιζητούμεν πατρίδα, τον Παράδεισον, ον εφύτευσεν ο Θεός εν Εδέμ κατά ανατολάς»(P.G., T 138,σ.839-841). ). Αλλά και εξ Ανατολών θα γίνει και η Β΄ παρουσία του Χριστού όπως τονίζει η Αγία Γραφή: «Ώσπερ γαρ η αστραπή εξέρχεται από ανατολών και φαίνεται έως δυσμάς, ούτως έσται και η παρουσία του υιού του ανθρώπου». (Ματθ., ΚΔ΄ 27). Και προλέγει και ο προφήτης Ζαχαρίας σχετικώς: «Και στήσονται οι πόδες αυτού εν τη ημέρα εκείνη επί το όρος των ελαιών το κατέναντι Ιερουσαλήμ εξ ανατολών». (Ζαχ., ΙΔ΄ 4).
Στην ακολουθία της κατήχησης, πριν τελεστεί το Βάπτισμα «ο μέλλων βαπτισθήναι, προς δυσμάς στρεφόμενος αποτάσσεται τω σατανά. Κατ’ ανατολάς δε μεταστρεφόμενος, συντάσσεται τω Χριστώ».
Β. Η τυπική διάταξη της Εκκλησίας προβλέπει καθαγιασμό του ύδατος με εμβαπτισμό της δεξιάς χειρός του ιερέα εντός αυτού και μάλιστα στην Ακολουθία του Μ. Αγιασμού «δύο φοράς, εκ τριών καθ’ εκάστην¨». Με έκπληξη όμως παρατηρήσαμε, ότι μερικοί ιερείς καθαγιάζουν «άνευ εμβαπτισμού της χειρός των εντός αυτού αλλά εξ αποστάσεως»
Γ. Η τυπική διάταξη , σαφώς αποφαίνεται περί του εμβαπτισμού του Τιμίου Σταυρού εντός του ύδατος κατά την ψαλμωδία του απολυτικίου, ότι ο ιερεύς «βαπτίζει τον Τίμιον Σταυρόν, όρθιον αυτόν κατάγων εν τω ύδατι και ανάγων» (Μ. Ευχολόγιον). Τα γινόμενα στην πράξη όμως προκαλούν πέραν της θλίψεως και θυμηδία. Είδαμε πολιούς αρχιερείς και ιερείς να εμβαπτίζουν τον Τίμιο Σταυρό αντίστροφα και μάλιστα κρατούντες Αυτόν με το ένα χέρι μαζί με τους κλάδους των φυτών, για τον ραντισμό. Αλήθεια σε ποια τυπική διάταξη προβλέπεται ο εμβαπτισμός του Τιμίου Σταυρού μαζί με τους κλάδους των φυτών;.
Οι κλάδοι έχουν σκοπό τον ραντισμό του λαού. Και η συνήθεια αυτή το μόνο που κατορθώνει να κάνει είναι να ενισχύει τις αμφιβολίες των ολιγοπίστων και απίστων ότι ο αγιασμός παραμένει αναλλοίωτος εξ αιτίας των αντισηπτικών ιδιοτήτων του βασιλικού ή του δενδρολίβανου που χρησιμοποιεί ο λειτουργός για τον ραντισμό του λαού.
Δ. Η εκκοσμικευμένη και αποϊεροποιημένη κατάδυση του Τιμίου Σταυρού σε κολυμβητήρια και πισίνες κ.α. Εκκλησιαστικός αρθρογράφος ως εξής περιγράφει το γεγονός αυτό. «. … μορφήν επιδημίας έχει λάβει και η πλήρως εκκοσμικευμένη και αποιεροποιημένη κατάδυσις του Τιμίου Σταυρού εική και ως έτυχεν, εις κολυμβητήρια, πισίνας, υποτυπώδη και κακόγουστα συντριβάνια, χάριν εντυπωσιασμού και θεάματος, εν μέσω χριστιανών(;), οίτινες δεν ησθάνθησαν την ανάγκην να εκκλησιαστούν την Δεσποτικήν αυτήν ημέραν, να μεταλάβουν αγιασμού, να προσκυνήσουν τον Τίμιο Σταυρό, να φωτιστούν. Τουναντίον, αισθάνονται αδήριτον την ανάγκην να συμμετάσχουν εις την φολκλορικήν αυτήν τελετήν, καπνίζοντες, χαριεντιζόμενοι, χειροκροτούντες και ασεβούντες. Και ταύτα πάντα να ευρίσκουν υποστηρικτήν εμμέσως ή αμέσως τους έχοντας διακονίαν εν τη Εκκλησία. Όντως, η εξ αποκαλύψεως πίστις, ΘΡΗΣΚΕΙΑ…!
Είδομεν αυτοσχεδιασμούς, αυθορμητισμούς, απροσεξίας, προχειρότητας, λαικισμούς, άτινα εγγίζουν την ασέβειαν.
…Μέγιστον προβληματισμόν φέρει και ο τρόπος ρίψεως του Τιμίου Σταυρού εις τα ύδατα θαλασσών, ποταμών, λιμνών κ.λπ….. Και όντως είναι γεγονός ότι και σε αυτήν την πράξιν κυριαρχεί η προχειρότης και ο αυτοσχεδιασμός. Δύναται ο Τίμιος Σταυρός να ρίπτεται εκ του λειτουργού εις τα ύδατα δίκην δίσκου, σφαίρας ή λίθου, καταβάλλων δύναμιν διά την όσον το δυνατόν μακρύτερον εκ της ξηράς κατάδυσίν Του; Είδομεν εις το διαδίκτυον (youtube) κατάδυσιν του Τιμίου Σταυρού εις θαλάσσας, λίμνας και ποταμούς και όντως εντυπωσιάζεταί τις αρνητικότατα εκ του τρόπου, της εφευρετικότητος και προχειρότητος της καταδύσεως ».
π. Δημήτριος Αθανασίου
