«Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς…» (Ματθ. 5,13)

Ὅσοι, ἀγαπητοί μου, ὅσοι ἐρχόμαστε στὴνἐκκλησία φέρουμε τὸ ὄνομα Xριστιανός. Tί μεγάλος τίτλος, ἀλλὰ καὶ τί ὑποχρεώσειςδημιουργεῖ! Αὐτὰ ἀκριβῶς τονίζει τὸ ἱερὸ καὶἅγιο εὐαγγέλιο σήμερα. Εἶνε μιὰ περικοπὴ ἀπὸ τὴν Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία. Ἐκεῖ ὁ Κύριος μᾶς λέει ποιά εἶνε τὰ προσόντα τοῦ ἀληθινοῦ Xριστιανοῦ. Kαὶ σ᾿ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν τὰ γνωρίσματα αὐτὰ ὁ Χριστὸς λέει· «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματ. 5,14), σεῖς εἶστε τὸ φῶς τοῦκόσμου· ἔτσι ἀρχίζει τὸ εὐαγγέλιο. Ἕνα στίχο πιὸ μπροστὰ ὁ Κύριος λέει ἕνα ἐπίσης σπουδαῖο λόγο· «Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅ λας τῆς γῆς…» (ἔ.ἀ. 5,13), σεῖς εἶστε τὸ ἁλάτι τῆς γῆς. Ἀφήνω τὸφῶς καὶ παίρνω ὡς θέμα τὸ ἁλάτι. «Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας»· σεῖς εἶστε τὸ ἁλάτι.

* * *

Ὑπάρχει, ἀγαπητοί μου, τίποτε πιὸ χρήσιμο ἀπὸ τὸ ἁλάτι; Τὸ ἁλάτι εἶνε στὸ πιάτο καὶ τοῦ φτωχοῦ καὶ τοῦ βασιλιᾶ. Τὸ ἁλάτι εἶνε κάτι ἀπαραίτητο. Εἶνε στοιχεῖο ἀναγκαῖο γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Μιὰ μικρὴ ποσότητα ἁλατιοῦνοστιμίζει ὅλο τὸ φαγητό. Τὸ ἁλάτι ἔχει ἀκόμα τὴν ἰδιότητα νὰ συντηρῇ, νὰ προλαμβάνῃ τὴ σῆψι, τὴ σαπήλα, τὴν ἀποσύνθεσι τῶν τροφῶν.

Ἔτσι πρέπει νά ᾿νε κι ὁ Χριστιανὸς μέσα στὴνκοινωνία· τὸ ἁλάτι, τὸ ἁλάτι τὸ πνευματικό.

–Kαὶ πῶς, μὲ ποιό τρόπο ὁ Χριστιανὸς θὰγίνῃ τὸ ἁλάτι τῆς κοινωνίας;

⃝ Πρῶτον μὲ τὰ λόγια του, ποὺ πρέπει νὰ εἶνε προσεκτικά. Tὸ Ψαλτήρι λέει· «Θοῦ, Κύριε,φυλακὴν τῷ στόματί μου καὶ θύραν περιοχῆς περὶ τὰ χείλη μου» (Ψαλμ. 140,3)· βάλε, Kύριε, φρουρὰ στὸ στόμα μου καὶ πόρτα ἀσφαλείας γύρωἀπὸ τὰ χείλη μου. Ὅλα τὰ σπίτια ἔχουν πόρ-τα· ἐμεῖς εἴμαστε χωρὶς «πόρτα», δὲν ἔχουμε δηλαδὴ καμμιά προσοχὴ στὰ λόγια μας. Kαὶ ὅμως θὰ δώσουμε μεγάλο λόγο γι᾿ αὐτά, γιὰκάθε ψέμα ἢ κατάκρισι ἢ κολακεία ἢ ἀπρέ-πεια ἢ πονηρία. Ὁ Χριστιανὸς εἶνε ἀληθινός. Εἶνε μαθητὴς Ἐκείνου ποὺ μπροστὰ στὸν Πιλᾶτο εἶπε· «Ἐγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρή- σω τῇ ἀληθείᾳ» (Ἰω. 18,37).

Ἡ ἀλήθεια βέβαια εἶνε πικρή. Ἂν ἔχετε κά-ποια πληγὴ καὶ ῥίξετε ἐπάνω λάδι, θὰ αἰσθανθῆτε εὐχάριστα. Ἂν ὅμως ῥίξετε –κ᾿ εἶνε ἀνάγ κη νὰ ῥίξετε–, ἁλατάκι, τὸ ἁλάτι τσούζει. Ἔτσι εἶνε καὶ ἡ ἀλήθεια, ἡ ἀλήθεια τῶν προφητῶνκαὶ τῶν κηρύκων. Ὁ λόγος τους δὲν εἶνε εὐχάριστος. Ἡ ἀλήθεια τσούζει, εἶνε πικρή· ἀλλ᾿αὐτή σῴζει.

Σκεφθῆτε τὸν προφήτη Ἠλία. Τόλμησε κιἀ νέβηκε στὰ ἀνάκτορα καὶ λέει στὸ βασιλιᾶκαὶ στὴ βασίλισσα· Λίγες εἶνε οἱ μέρες σας,εἶ στε βασίλειο ἀσεβείας καὶ παρανομίας… Ἀπὸ τὴν ὥρα ἐκείνη ζητοῦσαν νὰ τὸν συλλάβουν, καὶ ἔφευγε μέσ᾿ στὶς σπηλιές. Σκεφθῆτε καὶ τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο, ποὺ ἀνέβηκε κι αὐτὸς γοργὸς στὰ ἀνάκτορα, βρῆκε ἐκεῖ τὸ παράνομο ζεῦγος τῶν αἱμομεικτῶν, ποὺζοῦσαν στὴ μοιχεία, καὶ λέει στὸν Ἡρῴδη· «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» (Μᾶρκ. 6,18)· δὲν σοῦ ἐπιτρέπεται, βασιλιᾶ, νὰ ζῇς παράνομα. Σκεφτῆτε τοὺς ἄλλους προφῆτες, τὸν ἀπόστολο Παῦλο· σκεφτῆτετὸν ἴδιο τὸ Xριστό, ποὺ ἐλάλησε τὴν ἀλήθειακαὶ σταυρώθηκε γι᾿ αὐτήν.

Ἡ ἀλήθεια εἶνε λόγος δριμύς, εἶνε σὰν τὸ ἁλάτι ποὺ πέφτει ἐπάνω στὶς πληγὲς καὶ κάνειτὸν ἄνθρωπο νὰ πονέσῃ. Μὰ αὐτὸς ὁ πόνος εἶνε πόνος σωτήριος· καὶ μακάριος ὁ ἄνθρωπος ποὺ αἰσθάνεται στὰ βάθη τῆς ψυχῆς του τὴνσωτήρια αὐτὴ ἐνέργεια νὰ εἰσέρχεται καὶ νὰτὸν ἀπολυμαίνῃ ἀπὸ κάθε κακία καὶ ἁμαρτία.

Ὁ Χριστιανὸς δὲν εἶνε κόλακας. Ὄχι. Θὰ πῇ τὴν ἀλήθεια. Ποῦ θὰ τὴν πῇ; Θὰ τὴν πῇ παντοῦ. Σ᾿ αὐτὸν ποὺ τὸν βλέπει καὶ κυλιέται μέσα στὸ βόρβορο, θὰ τοῦ πῇ· «Οὐκ ἔξεστί σοι…», δὲν σοῦ ἐπιτρέπεται νὰ κυλιέσαι σὰν τὸ κτῆνος μέσ᾿ στὴν ἀκαθαρσία. Σ᾿ αὐτὸν ποὺ εἶνεκενόδοξος καὶ ὑπερήφανος καὶ νομίζει ὅ τι θὰφτάσῃ τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὰ ἄστρα, θὰ τοῦ πῇ· «Kύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν» (Παρ. 3,34· Ἰακ. 4,6). Στὸν ἄλλον, ποὺ λατρεύει ὄχι τὸ Χριστὸ ἀλλὰ τὸ χρυσό, ποὺ ἔκανε τὸ χρῆμα θεὸ καὶ λατρεύει τὸ πορτο-φό λι καὶ τὸ μπεζαχτᾶ καὶ δὲν ἔχει ἱερὸ καὶ ὅσιο, θὰ πῇ· Εἶσαι εἰδωλολάτρης, ἡ πλεονεξία εἶνε «εἰδωλολατρία» (Κολ. 3,5). Στὸν ἄλ λον, ποὺ ἔχει διάφορα ἄλλα ἐλαττώματα, δὲν θὰ διστάσῃ ὁ Χριστιανὸς νὰ ὑπεν θυμίσῃ τὴν ἀλήθεια.Ἔτσι, μὲ τὰ λόγια του τὰ αὐστηρὰ ἀλλὰ ζωοποιά, τὰ λόγια τῆς Γραφῆς, θὰ γίνῃ ἁλάτι μέσ᾿στὴν κοινωνία.

.⃝ Ἀλλὰ ὁ Χριστιανὸς δὲν εἶνε ἅλας πνευματικὸ μόνο μὲ τὰ λόγια του. Εἶνε καὶ μὲ τὸ παρά δειγμά του. Ὁ τρόπος ποὺ ζῇ καὶ συμπεριφέρεται μέσα στὸ σπίτι του, στὸ γραφεῖο ἢστὸ ἐργοστάσιο εἶνε φωτεινός. Καὶ ὁ τρόπος αὐτὸς κάνει τοὺς ἄλλους νὰ σκέπτωνται, ὅτι παραπάνω ἀπὸ τὴ ματαία αὐτὴ ζωὴ τῶν αἰσθήσεων καὶ τῶν ἀπολαύσεων, ὑπάρχει ἕνας κόσμος ἀνώτερος, ἰδανικός, στὸν ὁποῖο τοὺςκαλεῖ μὲ τὸ λόγο καὶ τὸ παράδειγμά του.

* * *

Χρειάζεται ἁλάτι. Ὑπάρχει ἁλάτι; Ὑπάρχει. Ποιοί εἶνε ἁλάτι πνευματικό;

⃝ Ἀντέστε μέσα στὸ σπίτι ἐκεῖνο ποὺ πατέ-ρας καὶ μάνα προσπαθοῦν νὰ ζοῦν καὶ νὰ μιλοῦν μὲ φόβο Θεοῦ. Ὑπάρχουν μέσ᾿ στὴ σάπιακοινωνία τέτοιοι ἄνθρωποι, καὶἔτσι κρατιέταιἀκόμα ὁ κόσμος. Tέτοιοι γονεῖς προσέχουνκαὶ τὰ βλέμματα καὶ τὰ λόγια καὶ ὅλη τὴ συ-μπεριφορά τους. Mένουν στὸ ὕψος τους, εἶνεὑποδείγματα. Μπροστά τους τὸ κορίτσι καὶτὸ ἀγόρι νιώθουν σεβασμό. Tὰ παιδιὰ τοὺςβλέπουν σὰν ἱερὰπρότυπα, σὰν θεῖες εἰκόνες. Λάμπουν σὰν ἄστρα. Nά τὸ πνευματικὸἅλας. Ἂς ἔχουν τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

.⃝ Θέλετε νὰ δῆτε τὸ ἅλας τὸ πνευματικό; Ἀν τέστε σὲ μιὰ ἐνορία ποὺ ἐφημερεύει παπᾶς εὐλαβής. Ἂς μὴ ξέρῃ πολλὰγράμματα, ἂς μὴν πέρασε ἀπὸ σχολὲς καὶ πανεπιστήμια· πιστεύει ὅμως στὸ Χριστό, στὴν Παν αγία, στοὺς ἁγίους,κι ὅταν λειτουργῇ κλαίει. Ἐκεῖ θὰ δῇς, ὅτι δὲνβλαστημᾶνε, δὲν ὀργιάζουν, δὲν ἐγκλη ματοῦν.Γιατὶ ὑπάρχει ἁλάτι. Kαὶ τὸ ἁλάτι εἶνε ὁ ἱερεύς.

⃝ Θέλετε νὰ δῆτε τί θὰ πῇ πνευματικὸν ἅλας; Ἀντέστε σὲ μιὰ ἐπαρχία –ἂν ὑπάρχῃ– ποὺποι μαίνει ἕνας δεσπότης ἅγιος, πραγματικὸςἐπίσκοπος τῶν ψυχῶν. Ὅταν μιὰ ἐπαρχία ἔχῃποιμένα ἀνώτερο τοῦ χρήματος, τῶν ἡδονῶνκαὶ τῆς ματαίας δόξης, ἐκεῖ δὲν στέκονται οὔτε ἄθεοι οὔτε αἱρετικοί· ἐκεῖ ὑπάρχει ἁγιό-της καὶ εὐσέβεια κλήρου καὶ λαοῦ.

Θέλετε νὰ δῆτε, ἀντιστρόφως, ὅταν λείψῃτὸ ἁλάτι; Ἀντέστε στὸ σπίτι ποὺ ὁ πατέρας εἶνε ἀπρόσεκτος κ᾿ ἡ μάνα ξεπορτίζει δεξιὰ κι ἀριστερά· καταντᾷ ξενοδοχεῖο ὕπνου καὶ φαγητοῦ. Ἀντέστε στὴν ἐνορία ποὺ ὁ παπᾶς δὲν βλέπει τίποτ᾿ ἄλλο πέρα ἀπὸ τὰ τριάκοντα ἀργύρια· χέρσα γῆ οἱ ψυχές. Ἀντέστε καὶ στὴν ἐπαρχία ποὺ ὁ δεσπότης ἀποτελεῖ ἀντινομία καὶ ἀνατροπὴ τῆς θεωρίας καὶ πράξεως τοῦ Εὐαγγελίου· ἐκεῖ ἀποδιοργάνωσις καὶ ἐρείπια.

* * *

Ἀδελφοί μου! Ὅλοι λέμε, Ἡ κοινωνία σάπισε… Καὶ ὄντως ἡ σῆψις ἔχει προχωρήσει πολύ. Διαφθορά, ἐγκλήματα· ἡ ἐφημερίδα στάζει αἷμα. Αλλοτε περνοῦσαν χρόνια καὶ δὲν ἀκουγόταν οὔτε ἕνα ἔγκλημα. Τώρα λὲς κ᾿ ἔχουμε πόλεμο. Mὰ ἐμεῖς καὶ ὅλοι οἱ παλαιότεροι, ποὺ κάναμε πάνω στὰ ψηλὰ βουνὰ μαζὶ μὲ τὰ ἡρωϊκὰπαιδιά, ποὺ ἀνεβήκαμε πάνω ᾿κεῖ γιὰ νὰ φυλάξουμε τὴν πίστι τῶν πατέρων μας, ἐνῷ βρεθή καμε σὲ σκληρὲς καὶ φοβερὲς ἡμέρες, δὲνεἴδαμε τέτοιο θανατικό. Σᾶς λέω, ἀγαπητοί μου, ὅτι περνοῦσαν μέρες στὸ μέτωπο καὶ δὲν ὑπῆρχε οὔτε ἕνας νεκρός. Ἐδῶ τί μέτωπο εἶνε; τί κακὸ εἶν᾿ αὐτό! Ἄλλος μὲ τὸ τσεκούρι,ἄλλος μὲ τὶς πέτρες, ἄλλος μὲ τὸ φαρμάκι,ἄλ λος μὲ τὴν κρεμάλα, ἄλλος μὲ ἄλλο τρόπο,μὲ ὅλα τὰ μέσα, δὲν κάνουν τίποτε ἄλλο οἱἝλληνες παρὰ νὰ πετσοκόβωνται.

Ποιός φταίει γιὰ τὸ κακὸ αὐτό; Πρέπει νά᾿μαι εἰλικρινής· φταίει καὶ τὸ ῥάσο. Ὀχτὼ χιλιά δες παπᾶδες, ὀγδόντα δεσποτάδες –ποὺδὲν ἔχει ὅλη ἡ Ῥωσία καὶ ἡ Βουλγαρία καὶ ἡΣερβία καὶ τὰ Βαλκάνια ὅλα– δὲ᾿ μοῦ λέτε τίκάνουμε; Ἀλλὰ καὶ ὅλοι φέρουμε εὐθύνη· καὶγονεῖς, καὶ δάσκαλοι, καὶ ἀξιωματικοί, καὶ μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλοι εὐθυνόμαστε.

Ἂς γίνουμε λοιπὸν ἀληθινοὶ Χριστιανοί. Tό τε θὰεἴμαστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου καὶτὸ ἁλάτι τῆς γῆς, ποὺ θὰ σκορπιστῇ σὲ ὅλους τοὺςἁρμοὺς τῆς οἰκογενειακῆς καὶ ἐθνικῆς ζωῆς,γιὰ νὰ δημιουργηθῇ μιὰ νέα κατάστασι. –Μά, θὰ μοῦ πῇς, εἴμαστε λίγοι…

Tί λίγοι; Ἔτσι ἦταν καὶ οἱ ἅγιοι στὴ γενεά τους. Δώδεκα ἦταν οἱ ἀπόστολοι, καὶ ἄλλαξαν τὸν κόσμο.

Δῶστε μου λίγους ἀληθινοὺς Χριστιανούς, δὲν θέλω πολλούς. Ἐμένα δῶστε μου ψυχὲς ν᾿ ἀγαποῦν τὸ Χριστό. Λίγες γυναῖκες, λίγους ἄντρες, λίγους κληρικοὺς καὶ ἱεράρχες, καὶ θ᾿ἀλλάξω τὸν κόσμο, πρὸς δόξαν τῆς ἁγίας Τριάδος, δι᾿ εὐχῶν πάντων τῶν ἁγίων· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος