(Τὴν εὔσημη τούτη ἡμέρα ἀξίζει νὰ θυμηθοῦμε τὴ διδαχὴ τοῦ ἀειμνήστου γέροντος π. Αὐγουστίνου μεταφέροντάς την ἐδῶ μέσα ἀπὸ ἕνα γνωστὸ ἔργο του· εἶνε τὸ τέλος τοῦ βιβλίου Ἐλευθέρα καὶ ζῶσα Ἐκκλησία [Ἀθῆναι 1954-55, σσ. 209-212, σὲ μεταγλώττισι]. Ἐκφράζει τὸν πόνο του γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας καὶ μὲ παρρησία ἀγωνίζεται νὰ ξυπνήσῃ τὶς συνειδήσεις τῶν τότε ποιμένων της ποὺ συγκροτοῦσαν τὴν ἱ. Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Πέρασαν βέβαια ἀπὸ τότε 60 χρόνια· μήπως ἆραγε ὁ λόγος του ἔγινε πιὰ ἀνεπίκαιρος καὶ ἀταίριαστος γιὰ τὴν κατάστασι ποὺ ζοῦμε ἐμεῖς σήμερα; Ἂς τὸν ἀκούσουμε.)
Ὤ πῶς κοιμῶνται οἱ ἱεράρχες μας, αὐτοὶ ποὺ κατὰ τὴ χειροτονία τους, μπροστὰ σὲ χιλιάδες λαοῦ, πατώντας ἐπάνω στὸν δικέφαλο ὡρκίστηκαν, πὼς θά ᾽νε ἄγρυπνοι φύλακες τῶν νόμων τῆς Ἐκκλησίας μας;
Ἀλλὰ δὲν λείπουν καὶ ἱεράρχες ποὺ ἀναστενάζουν γιὰ τὴ δουλεία τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἀείμνηστος Κασσανδρείας Εἰρηναῖος, ὅταν γύρω στὸ 1930 ὡς ἱεράρχης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐλάμβανε πρώτη φορὰ μέρος σὲ συνεδρίασι τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἑλλάδος, εἶχε τὸ θάρρος νὰ διακηρύξῃ, ὅτι τὸ Ἑλληνικὸ κράτος, κυβερνώμενο ἀπὸ τῆς συστάσεώς του ἀπὸ σκοτεινὲς δυνάμεις μὲ πρώτη τὸν μασονισμό, ἐξ δωσε νόμους ποὺ ἀποτελοῦν ἄρνησι τῆς πίστεως καὶ τῆς ἠθικῆς τοῦ Εὐαγγελίου. Καὶ γεμᾶτος ἱερὰ ἀγανάκτησι ἐπρότεινε, ἡ Ἱεραρχία ἐπει γόν τως, τελεσιγραφικά, νὰ ζητήσῃ ἀπὸ τὴν κυ βέρνησι μέσα σὲ ὡρισμένη προθεσμία «τὴν ἀπάλειψι ἀπὸ τὴ Νομοθεσία κάθε Νόμου ποὺ ἀντιστρατεύεται στὰ δόγματα, τὰ μυστήρια, τὸ Κανονικὸ Δίκαιο, τὶς παραδόσεις καὶ τὸν ἠθικὸ βίο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Καὶ ἂν ἡ προθεσμία περάσῃ ἄπρακτη, ἡ Ἐκκλησία νὰ χωριστῇ ἀπὸ τὸ κράτος· νὰ διακηρυχθῇ, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος πίστις μας βρίσκεται σὲ διωγμό, καὶ ν᾿ ἀνατεθῇ ἡ ὑπεράσπισί της στὸν εὐσεβῆ Ἑλληνικὸ λαό, τὸ μόνο φύλακα τῶν θρησκευτικῶν καὶ ἐθνικῶν μας παραδόσεων. Ἀλλὰ καὶ ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Σπυρίδων, στὸ συνέδριο τῶν θεολόγων ποὺ ἔγινε στὴν Ἀθήνα τὸ 1949, εἶχε τὴν εἰλικρίνεια νὰ ὁμολογήσῃ, ὅτι ζῇ καὶ αὐτὸς ὡς πρωθιεράρχης μέσα στὴν ἀθλιότητα τῆς δουλείας, ὅτι βλέπει τὴν Ἐκκλησία δεμένη ἀπὸ τὸ κράτος χειροπόδαρα, καὶ γι᾽ αὐτὸ ἔκανε ἔκκλησι στοὺς συνέδρους, νὰ ἐργασθοῦν καὶ αὐτοὶ στὸν κύκλο τους γιὰ νὰ σπάσουν τὸ συντομώτερο τὰ δεσμὰ τῆς Ἐκκλησίας.
Ὅπως ἐξελίσσονται γοργὰ τὰ πολιτικὰ καὶ ἐκκλησιαστικὰ γεγονότα, ἐνισχύεται καθημερινὰ ἡ πίστι, ὅτι ἡ ῥιζικὴ λύσι ποὺ θ᾽ ἀποδώσῃ τὴν ἐλευθερία στὴν Ἐκκλησία εἶνε ὁ χωρισμὸς ἐκκλησίας καὶ κράτους. Δὲν μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία ἐπ᾿ ἄπειρον νὰ παίζῃ διελκυστίνδα μὲ τὸ κράτος· κάποτε τὸ σχοινὶ θὰ κοπῇ. Ὁ χωρισμὸς εἶνε ἀναπόφευκτος. Μετὰ τὸ χωρισμὸ ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας δὲν θὰ ἔχῃ βέβαια τὴν ἐξω τερικὴ αὐτὴ αἴγλη ποὺ ἔχει σήμερα, ποὺ φέρε ται ὑψωμένη πάνω στὴ ῥάχη τοῦ θηρίου, τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας· δὲν θὰ ἔχῃ τὸ προβάδισμα στὶς δημόσιες τελετές· δὲν θ᾿ ἀπο δίδωνται στοὺς ἀρχιερεῖς τιμὲς ἀντιστρατήγων, οὔτε θὰ τοὺς ἀπονέμωνται μεγαλό σταυροι, οὔτε θὰ κροτοῦν ὁμοβροντίες ὅπλων στὸν ἐνταφιασμό τους. Δὲν θὰ ἔχουν βέβαια καμμία ὑλικὴ βοήθεια ἀπὸ τὸ κράτος, ζώντας πλέον κατὰ τὸ πατερικὸ ῥη τὸ «Βιώσομαι ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον μᾶλλον, ἢ ψωμὸν ἐκ μισθωμάτων πόρνης», θὰ ζήσω δηλαδὴ τρώγοντας ἀκρίδες καὶ μέλι ἄ γριο, παρὰ ψωμὶ ἀπὸ χρήματα πόρνης. Ἀλλὰ τί μὲ τοῦτο; «Καλύτερα μιᾶς ὥρας ἐλεύθερη ζωή, παρὰ σαράντα χρόνια σκλαβιὰ καὶ φυλακή». Μία ὥρα ἐλευθέρας Ἐκκλησίας εἶνε μύριες φορὲς προτιμότερη ἀπὸ ἑκατὸ χρόνια μονότονης ζωῆς μέσα σὲ μία δούλη Ἐκκλησία, ταπεινὴ ὑπηρέτρια, «γκαρσόνι» τῶν θελη μάτων τοῦ κόσμου. Γιατὶ ὅ,τι μπορεῖ νὰ γίνῃ μέσα σὲ μία ὥρα στὴν ἐλευθέρα Ἐκκλησία, δὲν μπορεῖ νὰ γίνῃ μέσα σὲ ἕναν αἰῶνα στὴ δούλη Ἐκκλησία, ποὺ οἱ κληρικοί της λογίζον ται ὡς «ἀριθμημένα κομμάτια τῆς κρατικῆς μη χανῆς», καθὼς κινοῦνται κατὰ τὶς διαταγὲς τῶν κρατούντων. Ὁ ἀέρας τῆς ἐλευθερίας ποὺ θὰ πνεύσῃ θὰ εἶνε τέτοιος, ὥστε τὸ σημερινὸ τέλμα τῶν βατράχων ποὺ κοάζουν θὰ διαλυθῇ. Νέος κόσμος θὰ ξεπηδήσῃ, ὁ κόσμος τῆς «ἐλευθερίας τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» (πρβλ. ῾Ρωμ. 8,21). Θά ᾽νε ζηλευτὴ ἡ Ἐκκλησία ποὺ οἱ ἐπίσκοποί της θὰ ἄρχουν σὲ ὄντα ἐλεύθερα. «Βουλομένων γάρ», ὅπως λέει ὁ Γρηγόριος ὁ θεολόγος, «οὐ τυραννουμένων τὸ τῆς εὐσεβείας μυστή ριον», τὸ μυστήριο δηλαδὴ τῆς πίστεώς μας τὸ ζοῦν ἄνθρωποι ποὺ τὸ θέλουν, ὄχι ἄνθρωποι ποὺ ἀναγκάζονται νὰ τὸ ζήσουν. Οἱ ἐπίσκοποί μας, ἐλευθερωμένοι ἀπὸ τὸν θανάσιμο ἐναγκαλισμὸ τοῦ κράτους, ἀπαλλαγμένοι ἀπὸ τὴ γραφειοκρατία, τὶς διαρκεῖς ἐνοχλήσεις κι ἀνιαρὲς ἐπισκέψεις τῶν ἐπισήμων, θὰ ξαναβροῦν τὸ χαμένο ἑαυτό τους, θὰ γίνουν πιὸ πνευματικοί, πιὸ ἀποστολικοί, θὰ θυμηθοῦν τὰ λόγια τοῦ Κυρίου, τὸ «ἄτερ βαλλαντίου καὶ πήρας», δίχως πουγγὶ καὶ τρουβᾶ, χωρὶς πορτοφόλι καὶ σακκίδιο (Λουκ. 22,35)· καὶ ἂν τὸ κράτος γίνῃ λῃστὴς κι ἁρπάξῃ καὶ τὸ τελευταῖο τετρα γωνικὸ μέτρο κι ἀφήσῃ τὴν Ἐκκλησία χωρὶς περιουσία, ἡ Ἱεραρχία ἂς μὴν τρομάξῃ. Γυμνὴ ἀπ᾿ ὅλα τὰ ἐγκόσμια ἀγαθά, πλούσια ὅμως καὶ ἀκμάζουσα στὴν πίστι τοῦ Χριστοῦ καὶ κινουμένη δραστηρίως γιὰ τὴν ἐγκαθίδρυσι τῆς βασιλείας του στὶς καρδιές, «περιάγουσα περὶ ἑ αυτὴν (ἀκτινοβολώντας γύρω της) τὸν ἥλιον τῆς πνευματικότητός της», θὰ συγκεντρώσῃ καὶ πάλι ὅ,τι ὑλικὸ χρειάζεται γιὰ τὸ ἔργο της. Γιατὶ ἐκεῖνος ποὺ ὑποσχέθηκε «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 6,33) δὲν λέει ψέματα.
* * *
«Μασονικὸ κράτος ἡ Ἑλλάδα», διακήρυττε μὲ θάρρος ἕνας ἡρωικὸς ἱεράρχης καὶ τὸ ἀ ποδείκνυε μὲ ἐπιχειρήματα (βλ. περ. «Ἁγιορειτικὴ Βιβλιοθήκη», τ. 161/Φεβρουάριος 1950). «Οἱ μασόνοι, ἅγιοι ἀδελφοί», ἔλεγε στὴν ἱστορικὴ προσφώνησί του πρὸς τὴν Ἱεραρχία ὁ Κασσανδρείας Εἰρηναῖος, «οἱ μασό νοι καυχῶνται, ὅτι κατὰ 90% αὐτοὶ κυβερνοῦν κι αὐτὴ τὴν Ἑλλάδα». Ἀντιστρέφον τας λοιπὸν τὸ ῥητὸ ἂς ποῦμε· «Διαρρήξωμεν τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν καὶ ἀπορρίψωμεν ἀφ᾿ ἡμῶν τὸν ζυγὸν αὐτῶν», ἂς σπάσουμε δηλαδὴ τὰ δεσμά τους κι ἂς πετάξουμε ἀπὸ πάνω μας τὸ ζυγό τους (πρβλ. Ψαλμ. 2,3). Χωρισμὸ τῆς ἐκκλησίας ἀπὸ τὸ κράτος! φωνάζει ἡ ἀδιάφθορη συνείδησι τοῦ Ὀρθοδό ξου πληρώματος· δὲν τὴν ἀκοῦνε ἆραγε οἱ ἅγιοι συν οδικοὶ πατέρες;
Χωρισμός! Νά τὸ φάρμακο –πικρὸ μὲν στὸ στόμα μερικῶν ἀλλὰ σωτήριο–, ποὺ θὰ ἐξυγιάνῃ ὅλο τὸν ἐκκλησιαστικὸ ὀργανισμό, ὁ ὁποῖος κινδυνεύει νὰ ὑποστῇ ὁλοκληρωτικὸ σάπισμα. Χωρισμός! αὐτὸ πρέπει νὰ γίνῃ σύνθημά μας. Χωρισμός! Ὄχι μοσχάρι καὶ γάιδαρος κάτω ἀπ᾽ τὸν ἴδιο ζυγό, ὄχι μαζὶ πίθηκος καὶ ἄγγελος. Χωρισμός. Ἐμπρός, τὸν ζυγὸν λύσα τε! Καὶ ποιοί εἶνε ἁρμόδιοι νὰ κηρύξουν τὸν χωρισμό; Ἐμεῖς δὲν βλέπουμε ἄλλους ἀπὸ τοὺς ἱεράρχας ποὺ συγκροτοῦν τὴν Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Ἡ Ἱεραρχία, αὐτὴ εἶνε ἡ κατ᾿ ἐξοχὴν ἁρμοδία γιὰ νὰ λύσῃ τὸ ἐπίμαχο ζήτημα.
Θὰ προχωρήσῃ ἆραγε στὸν χωρισμὸ καὶ θ᾿ ἀποδώσῃ τὴν Ἐκκλησία ὡς Νύμφη στὸν Νυμφίο Χριστό; Αὐτό, ὅπως ἔλεγε ὁ καθηγητὴς Ἀνδροῦ τσος, εἶνε κυρίως ΖΗΤΗΜΑ ΠΙΣΤΕΩΣ. Ἐὰν οἱ ἱεράρχαι μας ἔχουν βαθειὰ τὴν πίστι, τότε θ᾿ ἀ ποκτήσουν τὶς «δύο πτέρυγες τοῦ ἀετοῦ τοῦ μεγάλου» (Ἀπ. 12,14), θὰ ὑψωθοῦν πάνω ἀπὸ τὰ μικρὰ καὶ ταπεινά, πάνω ἀπὸ χωράφια καὶ οἰ κόπεδα, θὰ ἐπισκοπήσουν τὸν ὁρίζοντα, θὰ δοῦν τὴν Ἐκκλησία σὲ ἀθλία κατάστασι, θὰ πενθήσουν, καὶ κάνοντας ΑΓΡΥΠΝΙΑ, ΟΛΟΝΥΚΤΙΑ ΣΥΝ ΕΔΡΙΑΣΙ, «ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου» (πρβλ. Μᾶρκ. 16,2) θ᾿ ἀνοίξουν τὶς θύρες τοῦ Συνοδικοῦ Μεγάρου καὶ θὰ δώσουν στὴ δημοσιότητα τὸ ἑξῆς λακωνικὸ ἀνακοινωθέν, ποὺ θ᾿ ἀξί ζῃ περισσότερο ἀπὸ μακροσκελεῖς δηλώσεις.
«Δόξα τῇ ἁγίᾳ Τριάδι. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀπὸ σήμερα τὸ πρωὶ κηρύσσεται ἐλευθέρα. Τὸ “δούλειον ἦμαρ”, ἡ περίοδος τῆς δουλείας, ἔδυσε. “Υἱοὶ φωτὸς οἱ πρὶν ἐσκοτισμένοι” , αὐτοὶ ποὺ προηγουμένως ἦταν σκοτισμένοι ἔγιναν παιδιὰ τοῦ φωτός (καταβ. Φώτ. ᾠδ. η΄)».
Θὰ τὸ πράξουν; Ἂν ἔχουν τὴν πίστι ὅλοι οἱ ἱεράρχαι μας, ἀσφαλῶς ὁ χωρισμὸς θὰ συν τελεσθῇ καὶ ἡμέρες δόξης θ᾿ ἀνατείλουν γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ Γένος μας, τὸ ὁποῖο μόνο μία ἐλευθέρα Ἐκκλησία μπορεῖ νὰ τὸ σώσῃ. Ἂν ὅμως δειλιάσουν καὶ προταθοῦν κάποιοι συμβιβασμοί, τότε ἂς ἐξακολουθήσουν –οἱ διάδοχοι αὐτοὶ Βασιλείων, Γρηγορίων καὶ Χρυσοστό μων– νὰ συνωστίζωνται στοὺς διαδρόμους τοῦ ὑπουργείου, γιὰ νὰ περιμένουν πότε θ᾿ ἀνοίξῃ ἡ θύρα τοῦ γραφείου καὶ νὰ τοὺς δεχθῇ ὁ γενικὸς δερβέναγας, γιὰ νὰ παίρνουν ἀπ᾽ αὐ τὸν κατευθύνσεις πῶς θὰ κυβερνᾶται ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος… Ἔφτασε πιὰ ἡ ὥρα ἡ Ἱεραρχία νὰ ὑψώσῃ στὸ κατάρτι τὸ σῆμα τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας τῆς Ἐκκλησίας.
Μακαριώτατε-σεβασμιώτατοι, ἀφουγκρασθῆτε τὸ λαό μας. Οἱ εὐκαιρίες δὲν περιμένουν. Πρὶν εἰσέλθουμε σὲ ἀκόμη μεγαλύτερο σκοτάδι, προσευχηθῆτε κατα¬νυκτικά, σκεφθῆτε σοβαρά, ἀποφασίστε ἀνεπηρέαστα, ἐνεργῆστε γρήγορα, τολμῆστε γεν ναῖα, σπάστε τὰ δεσμὰ χωρὶς δισταγμό, ἐλευθερῶστε τὴν Ἐκκλησία, καὶ τότε θὰ σᾶς μνημονεύουν αἰωνίως ἐπάνω στὴν ἑλληνικὴ γῆ.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
