Δημοσιεύουμε την συνέντευξη του πολιού Επισκόπου Πενταπόλεως κ.κ. Ιγνατίου που έδωσε στην Τράπεζα Ιδεών:

• Σεβασμιώτατε, θα μπορούσατε να μας κάνετε μια αναφορά στην καταγωγή σας και στα πρώτα βήματα της πίστεως μας;

Καταρχήν ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δίνετε, αυτής της συνεντεύξεως. Όμως πρέπει να εξομολογηθώ δηλαδή;

Είμαι Μακεδόνας, από την Έδεσσα, εκεί γεννήθηκα, μεγάλωσα και τελείωσα το Γυμνάσιο. Οι γονείς μου ήταν μικρασιάτες και εξορίστηκαν επί Κεμάλ. Ο πατέρας μου έκανε τρία χρόνια εξόριστος, σε καταναγκαστικά έργα και δύο χρόνια δευτέρας κατηγορίας στρατιώτης, μουλαράδες όπως ήτανε παλαιά. Τρεις χιλιάδες (3.000) εξορίστηκαν μαζί του, από τη Μικρά Ασία. Κάπου τριακόσιοι (300) έφθασαν ζωντανοί στην Ελλάδα, μεταξύ αυτών και ο πατέρας μου.

Ο πατέρας του πατέρα μου εργάστηκε στα Ακ Ταγματέν, στα μεταλλεία στα Λευκά Όρη, στον Πόντο και λέγανε τον πατέρα μου μαντενλόγλου, ο γιος του μεταλλουργού και εξελληνίστηκε το όνομα σε Μανδελίδης.

Έβγαλα το Γυμνάσιο στην Έδεσσα και ήρθα στην Θεολογική Σχολή στην Αθήνα. Είχα την ευλογία να καταταγώ στην Αδελφότητα Θεολόγων της Ζωής και στη συνέχεια στην Αδελφότητα Θεολόγων «Ο Σωτήρ» (Ορθόδοξη Χριστιανική Ιεραποστολική Αδελφότητα), όπου είμαι τακτικό και ιδρυτικό μέλος.

• Στην Ιεραποστολή στην Αφρική πως βρεθήκατε;

Ο πατήρ Χαρίτων Πνευματικάκης είχε προηγηθεί για να διαδεχθεί τον πατέρα Χρυσόστομο Παπασαραντόπουλο, το 1973, τον Ιούλιο.

 

Ήταν συνταξιούχος, η δουλειά πολλή, παγοθραυστική θα την έλεγα και η Αδελφότητα έκρινε ότι έπρεπε να στείλει βοηθό του. Μου έκανε ο προϊστάμενος της Αδελφότητας ένα τηλεφώνημα, γιατί ήμουν ιεροκήρυκας στη Λάρισα: «μπορείτε να πάτε να βοηθήσετε τον πατέρα Χαρίτωνα;». Εγώ δεν μιλούσα γιατί η είδηση έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. «Ακούς; Ακούς;». «Ακούω, πρώτα-πρώτα, δεν θέλω ερώτηση, εφόσον το λέει το Συμβούλιο της Αδελφότητος, ευχαρίστως όπου με στείλετε, φεύγω και σήμερα, αλλά δεν ξέρω την γλώσσα. Εκεί μιλάνε γαλλικά.». «Πάρε μία άνευ διδασκάλου, και τα υπόλοιπα τα βρίσκουμε καθ’ οδόν». «Όχι, πιο μπροστά από τις 15 Μαΐου, γιατί πρέπει να είμαι στην τοπική εορτή του Πολιούχου μας, του Αγίου Αχιλλείου».

Αλλά την επόμενη ημέρα μετά την εορτή πήρα το αεροπλάνο, μπήκα μέσα και με σύστησαν στον κύριο Ντούνη, τον πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας. Αυτός ήταν στην πρώτη θέση, εγώ ήμουν στην οικονομική βέβαια. Φθάνοντας, με ρώτησε: «θέλετε να πάτε αυθημερόν στην Κανάγκα ή την επόμενη ημέρα;». Του απαντώ ότι αν ήταν δυνατόν αυθημερόν, αυτό θα ήταν το καλύτερο, αλλά απορούσα αν θα μας έπαιρνε ο χρόνος; «Μη σε νοιάζει, εγώ θα τηλεφωνήσω και θα το κρατήσω το αεροπλάνο!».

Έτσι έγινε. Με περίμενε ένας αδελφός στην Κινσάσα. Βγήκα από το ένα αεροπλάνο, μπήκα στο άλλο και κατευθείαν στην Κανάγκα. Κανένας δε με ήξερε, κανέναν δεν ήξερα. Μόνον το αεροδρόμιο έβλεπα. Αλλά οι μαύροι με κατάλαβαν. Έρχεται ένας μαύρος και μου λέει στα γαλλικά «είσαι ορθόδοξος;» και το «ορθόδοξος» το κατάλαβα. «Θέλετε να πάτε στη μισσιόν;» και αυτό το κατάλαβα. Του απαντώ θετικά. «Να σας βοηθήσω; Θέλετε να σας πάρω τη βαλίτσα;». Έρχεται από πίσω του ένας άλλος: «πάτερ καλώς ήλθατε, θέλετε να σας βρω ένα ταξί να σας πάω στην ορθόδοξη μισσιόνα;», «Θέλω». Ο ένας πήγε για τη βαλίτσα, ο άλλος πήγε για το ταξί και πριν από μένα, μπήκε μια κογκολέζα που η μισή ήταν έξω από το πορτ-μπαγκάζ, οπότε βάλαμε τη βαλίτσα μου, μέσα στο όχημα. Ήταν βροχερός καιρός, οι λάκκοι ήταν γεμάτοι νερό και ο οδηγός να τρέχει… Δεν ξέρω πόσες φορές είπα το Πιστεύω και το Πάτερ Ημών, μην πάθουμε καμιά ζημιά.

Με βάζει στην αυλή της ιεραποστολής. Όταν με είδε ο πατήρ Χαρίτων, σταυροκοπιόταν, «πώς ήλθες;», δεν είχαμε μέσα τηλεπικοινωνίας, να τον ενημερώσω. Τελικά όταν έφυγε ο ταξιτζής μου λέει: «καλά ποιος σου βρήκε αυτόν τον οδηγό να σε φέρει εδώ;», «μου τον βρήκαν, δεν τον βρήκα εγώ», «ο ένας είναι μπριγκάντ – ληστής». Έμενε σε μια κατοικία που την αγοράσαμε εμείς κατόπιν για να την κάνουμε σχολείο, και το είχε σκάσει δυο – τρεις φορές από τη φυλακή, τους είχε ξεφύγει. Τον παρακαλούσαμε να φύγει από το σπίτι και δεν έφευγε, ενώ το είχαμε αγοράσει το σπίτι. Τελικώς φυσάει ένας άνεμος και ξεσκεπάζει όλο το σπίτι και φέρνει τη οροφή στην αυλή της ιεραποστολής μας. Εε, αυτός με έφερε!

Την πρώτη νύχτα κοίταζα τον ουρανό και έλεγα: «κάτω από τον ίδιο ουρανό είμαστε και στη Λάρισα και στην Κανάγκα». Από τότε πέρασε μια ζωή. Τριάντα τέσσερα (34) χρόνια, είναι η τρίτη μου «καριέρα». Τώρα είμαι 86 χρονών, λιγότερα δεν γίνονται, μόνο προχωρούν. Κάναμε μια συμφωνία με τον Θεό: «Ό,τι θα μου δώσεις θα στο δώσω πίσω, δεν κρατάω τίποτε για μένα. Και πάμε καλά μέχρι τώρα, θα δούμε τι θα γίνει μετά».

• Διακονείτε επί πολλά χρόνια στην Αφρική, συγκεκριμένα στην ορθόδοξη ιεραποστολή στην Κανάγκα του Κογκό. Αρχικώς ως υπεύθυνος του ιεραποστολικού κλιμακίου, ακολούθως ως Μητροπολίτης Κεντρώας Αφρικής και προσφάτως μετά την παραίτησή σας, λάβατε τιμητικώς τον τίτλο του Αγίου Νεκταρίου, του Γέροντος Επισκόπου Πενταπόλεως. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για το πώς ξεκίνησε η σύγχρονη ιεραποστολή στην Αφρική και συγκεκριμένα στο Κογκό;

Η ιστορία της ιεραποστολής στην Κανάγκα, αρχίζει με την επίσκεψη του πατρός Χρυσοστόμου Παπασαραντοπούλου, η οποία έγινε το 1972, τον Οκτώβριο. Δεν άντεξε παραπάνω από 2,5 μήνες και στις 29 Δεκεμβρίου τον κατέλαβε μία ρινορραγία στη μέση του δρόμου, καθώς πήγαινε στον προορισμό του, ενενήντα χιλιόμετρα περίπου (σ.σ. στο Μπουζιμάι). Η καλυτέρα λύσις ήταν να επιστρέψει στην Κανάγκα. Επέστρεψε, δεν έβρισκε γιατρό, βρήκε μια νοσοκόμα, άλλωστε η ανεψιά του ήταν νοσοκόμος στο Αντικαρκινικό (σ.σ. Αθηνών), αλλά δεν μπορούσε να βρεθεί φάρμακο και έκαναν διάφορα, που νόμισαν, πρακτικά, αλλά η μύτη έτρεχε αίμα. Ώσπου τελικά μετά δύο μέρες απέθανε.

Το γεγονός αυτό συνεκίνησε το Πανελλήνιο και έβαλε ο Θεός στο μυαλό του πατρός Χαρίτωνος Πνευματικάκη να πάει να τον αντικαταστήσει εκεί. Ήταν άλλωστε φίλοι και συνεργάτες εδώ στην Αθήνα. Τον Ιούλιο του 1973, μόνος του, σα παγοθραυστικό, άνοιξε δρόμο. Είχε βρει περίπου 25 (χριστιανούς), τους άφησε εκεί ο π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος. Έδωσε την καρδιά του ο π. Χαρίτων, με το ζήλο που τον διέκρινε όλα του τα χρόνια και δημιούργησε ένα πυρήνα αξιόλογο.

 

• Ο πατήρ Χαρίτων εκοιμήθη το 1998 στην Κανάγκα, μετά από 25 χρόνια καρποφόρας ιεραποστολικής δράσης αποκλειστικά στην Κανάγκα, όπου έθεσε γερά θεμέλια στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Εκτός από εσάς ποιοι άλλοι υπήρξαν συνεργάτες του;

Ο πατήρ Ανδρέας Καγάγια, ελληνομαθής, έμαθε τη γλώσσα και τον εξυπηρετούσε. Ο π. Χαρίτων γνώριζε τα γαλλικά, αλλά όχι επαρκώς, όπως και ο π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος (ο οποίος γνώριζε βέβαια περισσότερα). Ο π. Χρυσόστομος και ένας ακόμη ιερεύς ο οποίος όμως απέθανε νωρίς. Με αυτούς άρχισε να εργάζεται.

 

• Παράλληλα με την κατήχηση και εξάπλωση του ευαγγελίου στην περιοχή υπήρξαν άλλες δραστηριότητες; Δημιουργήθηκε κάποιο σχολείο, ιατρείο κτλ;

Ο π. Χαρίτων βρήκε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο το οποίο έκανε σαπούνια. Το διαμόρφωσε και το έκανε Εκκλησία. Αργότερα έκανε ένα ντισπανσιέρ (σ.σ. ιατρείο). Μικρό όσο να χωρούν ο γιατρός, η νοσοκόμα και οι ασθενείς. Αυτό το ντισπανσιέρ, μεγάλωσε κατόπιν και έγινε κλινική τέλεια, τόσο που διαπραγματευόμεθα από τον Ιανουάριο, να αρχίσει ως μια εν ενεργεία κλινική, να δέχεται τους ασθενείς και για χειρουργείο και για άλλες ασθένειες. Με ιατρούς που ήταν του Σχολείου της Ορθοδόξου Ιεραποστολής και σπούδασαν στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα.

Βέβαια μετά, φέτα φέτα κόβεται το σαλάμι, αγοράστηκαν μερικά οικόπεδα. Τώρα είναι μια περιοχή τριακοσίων πενήντα περίπου μέτρων επί (τριγωνικό είναι) από μηδέν μέχρι σαράντα πέντε μέτρα, όπου στεγάζονται τώρα τα Σχολεία μας.

 

• Μπορείτε να μας μιλήσετε για τα Σχολεία της Ορθόδοξης Ιεραποστολής;

Τα σχολεία έχουν την ονομασία «ΦΩΣ ΕΘΝΩΝ». Άρχισαν το 1980. Πρώτα πήγα εγώ και διαδέχθηκα τον π. Χαρίτων (ο οποίος εγήρασε) και στη διεύθυνση και στην όλη δραστηριότητα. Όταν πήγα το 1981 είχε θεμελιωθεί το 1^ο δημοτικό σχολείο αρρένων και είχε φθάσει το κτήριο περίπου στο ύψος του ενός μέτρου. Από ΄κει και πέρα τα πήρα όλα σβάρνα. Σήμερα η αυλή της ιεραποστολής έχει ένα δημοτικό αρρένων, ένα δημοτικό θηλέων με τριακόσια περίπου παιδιά, χωριστά το θηλέων και το αρρένων, ένα γυμνάσιο αρρένων και λύκειο μαζί και ένα θηλέων γυμνάσιο. Με χίλια πεντακόσια περίπου παιδιά. Εχτίστηκαν και άλλα δύο σχολεία, στο Μικαλάι και στην Τσιλούμπα, λίγο απέχουν έξω από την Κανάγκα αυτά. Και άλλα σχολεία έγιναν στην Τσικάπα και στο Μπουζιμάι, εξατάξια. Είναι περιοχή όπου έχω μια ιδιαίτερη ευθύνη.

 

• Τα σχολεία πώς λειτουργούν σήμερα; Με τι προσωπικό; Πώς καλύπτονται οι ανάγκες;

Στα δύο σχολεία οι Διευθύντριες είναι Ελληνίδες. Ανέκαθεν είχαν την ευθύνη Ελληνίδες καθηγήτριες. Το έμψυχο εκπαιδευτικό υλικό είναι πολύ αξιόλογο, υπάρχουν δάσκαλοι και καθηγηταί που έχουν δύο πτυχία. Έχουμε στείλει αρκετά παιδιά να σπουδάσουν έξω από το Κογκό, στην Ελλάδα. Γίνεται πολύ συστηματική εκπαίδευσις και η απόδοσις είναι πολύς υψηλής τάξεως, υψηλού επιπέδου.

Ένα παράδειγμα να σας πω. Εκεί τα παιδιά για να πάνε από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο δίνουν εξετάσεις, πέρασαν όλα τα παιδιά της 6^ης τάξεως. Από δε το Λύκειο, δέκα εννέα (19) κοπέλες και είκοσι δύο (22) αγόρια, πέρασαν τις αντίστοιχες των Πανελληνίων Εξετάσεων που έχουμε εδώ και μπορούν από ‘κει και πέρα, αν επιτύχουν, να επιλέξουν όποια σχολή θέλουν (δεν είναι όπως εδώ). Σαράντα ένας (41) απόφοιτοι και πέρασαν όλοι και με σημαντικούς βαθμούς.

Προπάντων δίνουμε σημασία στο ήθος, το οποίο γίνεται φανερό. Δεν διαφημίζεται αλλά γίνεται φανερό. Οι κοπέλες σεμνές, σοβαρές. Εγώ δεν είχα δει μέχρι τώρα σ’ αυτή την ηλικία, διότι το γυμνάσιο των θηλέων έγινε τελευταία, πριν από τρία χρόνια. Πρώτα είχαμε το δημοτικό θηλέων, και άμα τελείωναν το δημοτικό σχολείο παντριολογούνταν ή πηγαίναν και έπιαναν κάποια εργασία. Δεν τα βλέπαμε τα παιδιά πια. Δεν μπορούσαμε να δώσουμε και περισσότερη αγωγή.

Τώρα τα βλέπεις στο σχολείο, στη συμπεριφορά και έχουν ήθος και έρχονται από άλλα σχολεία, άλλοι καθηγηταί και το λένε. Έχουνε κάποτε κοινές εξετάσεις, στον αύλειο χώρο το δικό μας, στις αίθουσές μας, γιατί είναι ευήλια, ευάερα, άνετα και έρχονται και δίνουν εκεί εξετάσεις. Βλέπουνε μια διαφορά στο ήθος, στους τρόπους, στην εμφάνιση.

• Αυτοί είναι και οι λόγοι που θέλουνε πολλοί να στείλουν τα παιδιά τους στα σχολεία σας;

Πιεστικοί. Έχουμε κυβέρνηση στην Κανάγκα, δεν είναι μόνο η κεντρική της πρωτεύουσας στην Κινσάσα, έχουμε και στο ύπαιθρο πέντε διαμερίσματα, με υπουργούς, υπουργό Παιδείας κτλ. Ακόμα και Σχολή Ευελπίδων στην Κανάγκα. Είναι ενημερωμένοι πριν έρθουν στην Κανάγκα, για τα σχολεία μας και ζητούν να γράψουν τα παιδιά τους. Είμαστε και υποχρεωμένοι κάπως.

Κάθε τάξη έχει 50 – 60 παιδιά. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο κορυφαίος των στρατιωτικών ήρθε από την Κινσάσα και έγραψε τα παιδιά του στο δημοτικό αρρένων. Κάθε μια και δυο μέρες είχαμε επισκέψεις και της κυρίας Στρατηγού (της γυναίκας του). Μετά από δύο – τρία χρόνια ήρθε μετάθεσις του κορυφαίου στρατιωτικού και ρωτάει την διευθύντρια: «Ποια είναι η διεύθυνσις των Σχολείων Lumiere des Nations, των παραλλήλων προς το δικό σας εδώ, στην πρωτεύουσα, να πάω να τα εγγράψω τα παιδιά μου εκεί;» «Δεν έχουμε Σχολείο εκεί.» «Δεν έχετε στην Κινσάσα και έχετε στην Κανάγκα;» «Εδώ πρωτοδημιουργήθηκαν». «Εε τότε θα πάω μόνος μου, θα αφήσω τα παιδιά μου εδώ». Και πήγε μόνος του στην Κινσάσα, όπου μετετέθη και άφησε πίσω τη γυναίκα του, με τα παιδιά του για να συνεχίσουν να τελειώσουν το δημοτικό σχολείο και το γυμνάσιο.

 

• Εντυπωσιακό! Η όλη προσπάθεια πώς συντηρείται; Δίδονται δίδακτρα από τους γονείς για τη συμμετοχή των μαθητών στα σχολεία;

Απαρχής ήταν δωρεάν η εκπαίδευση, αλλά τα δύο τελευταία χρόνια, επειδή οι χορηγοί μας, εδώ, έχουν την ταλαιπωρία τους την οικονομική, έχουν βάλει ένα ελάχιστο ποσό για να πληρώνουν τους δασκάλους. Πάντως η ιεραποστολή μας δεν έχει κανένα όφελος από αυτά τα δίδακτρα, είναι μόνο για να βελτιώνεται ο μισθός των εκπαιδευτικών. Είναι 10 δολάρια το μήνα για το γυμνάσιο. Είναι 4 δολάρια για τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού το μήνα και στις μικρότερες τάξεις πιο χαμηλά, 2 δολάρια.

• Τα σχολικά βιβλία;

Σχολικά βιβλία εάν μεν υπάρχουν εκεί, τα αγοράζουμε και τα δίνουμε. Αυτά τα προσφέρουμε δωρεάν. Αλλιώς στη Λάρισα έχουμε ένα γκρουπ που κάνει το τυπογραφείο και τυπώνει βιβλία και τα στέλνει δωρεάν.

 

 

• Τα προβλήματα φτώχειας που αντιμετωπίζει ο λαός στην Αφρική, και ειδικώς στην Κανάγκα, δημιουργούν πρόβλημα ώστε να ανταποκριθούν στις μαθητικές ανάγκες;

Βεβαίως, παρακολουθούν αυτήν την κατάσταση εδώ στην Ελλάδα από τα ραδιόφωνα και συμπάσχουν. Αλλά λένε, εμείς σε μια τέτοια κατάσταση γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε, ζούμε και πεθαίνουμε. Μόνιμη κατάσταση σ’ εμάς, στους περισσοτέρους.

• Αν δεν κάνουμε λάθος ο π. Χαρίτων είχε καθιερώσει να δίδεται πρωινό στους μαθητές, αυτό γίνεται ακόμη;

Ναι, έτσι ήταν, αλλά πλέον δεν είναι δυνατόν. Όχι σε όλους. Προσφέρεται στα πιο αδύναμα παιδιά, στα πιο πτωχά. Στους άλλους δεν προσφέρεται γιατί δεν υπάρχουν χρήματα. Στην αρχή σε όλα τα παιδιά εδίδετο γάλα, πρωινό, σε όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως, κάθε μέρα εκτός της Παρασκευής λόγω της νηστείας.

 

• Εκτός από τα Σχολεία «Φως Εθνών», προβήκατε στην ίδρυση του πρώτου ορθόδοξου πανεπιστημίου, της πρώτης θεολογικής σχολής στην πρωτεύουσα Κινσάσα. Μπορείτε να μας μιλήσετε για αυτή την ενέργειά σας; Πώς καταφέρατε και υλοποιήσατε ένα τόσο μεγαλεπίβολο έργο και αν θέλετε να μας πείτε ποιες είναι οι προοπτικές του εγχειρήματος σήμερα;

Ήθελα να δώσουμε ορθόδοξη θεολογική γνώση, ώστε τουλάχιστον όσοι μπορούν και θέλουν να την έχουνε. Καταρχήν ήθελα να είναι ένα είδος Τ.Ε.Ι., μεταξύ δηλαδή Λυκείου και Πανεπιστημίου, δεν είχα μεγάλη ιδέα και μάλιστα έχω τυπώσει και υπάρχουν μετάλλια που αναγράφουν «Ορθόδοξη Ακαδημία». Τελευταία μέρα που ήρθε ο Υπουργός Παιδείας εκεί, μας είπε: «δεν μπορείτε να το ονομάσετε Ακαδημία, διότι ο όρος Ακαδημία είναι ανώτερος από τον όρο Πανεπιστήμιο εδώ στο Κογκό και έχουμε δύο Ακαδημίες. Να το ονομάσετε Πανεπιστήμιο». Δεν μπορούσαμε να κάνουμε και αλλιώς και το ονομάσαμε Πανεπιστήμιο. «Αλλά θα πρέπει να αναλάβετε και την υποχρέωση να κάνετε άλλες δύο σχολές τουλάχιστον, για να έχετε το Πανεπιστήμιο». Πρώτα ο Θεός να κάνουμε τη μία και βλέπουμε.

Ένας Έλληνας, ο οποίος μας υποστήριξε έδωσε ένα οικόπεδο δέκα στρεμμάτων, το οποίον είχαν καταπατήσει κάποιοι. Υπήρξε ένας αγώνας και δικαστικός από εκείνον, προκειμένου να απελευθερώσει το οικόπεδό του για να μας το δώσει. Είχαμε δυσκολίες, φθάσαμε στο σημείο να μας φυλάνε στρατιώται μέχρι να το κλοτιρώσουμε (περιφράξουμε), με έναν κλοτήρα (φράκτη) δυόμιση μέτρων περίπου από τσιμεντόλιθους. Να βάλουμε τη σιδερένια πόρτα και από ‘κει και πέρα ανενόχλητα, να χτίσουμε πολλά δωμάτια, ώστε να στεγάζουνε και τα γραφεία και τη γραμματεία, τη διεύθυνση, το σαλόνι επισκέψεων, μια μεγάλη αίθουσα που χωράει διακόσιους ακροατές περίπου, κουζίνα, τραπεζαρία να χωρούν εκατό περίπου φοιτητές, και τα κελιά τους, τα δωμάτιά τους, όπου ανά δύο να μένουν, μια μεγάλη αυλή ευρύχωρη και στο μέσον ένας ναός, μεγάλος βυζαντινός.

Αυτό όλο μας εκόστισε περίπου δυόμιση εκατομμύρια δολάρια (2.500.000 $). Ούτε που ξέρω πως βρέθηκαν, πώς δαπανήθηκαν, εγώ ήμουν εκεί πέρα, ολημερίς να συναγωνίζομαι τους κτίστες και λοιπούς.

Το ναό τον έκτισε με δαπάνες του, το μοναστήρι της Αγίας Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους.

Αυτό το ποσό που είπα δεν περιλαμβάνει αλουμινοκατασκευές πορτοπαραθύρων, εξοπλισμό κτλ., μόνο τοίχους. Επειδή, όλο 100 επί 100 μέτρα, το οικόπεδο ήταν δικό μας, μπορούσαμε να το βάλουμε σε ένα πρόγραμμα καλό, βολικό, με κήπο, με δέντρα, λουλούδια και λοιπά, ένα καταρράκτη τεχνικό, με πρασινάδες, δηλαδή ένα πολύ ωραίο κατασκεύασμα. Δηλαδή, ο Υπουργός Παιδείας λέει «όσοι θα κάνουν Πανεπιστήμιο, να περάσουν να δούνε το Πανεπιστήμιο των Ορθοδόξων».

Στην πορεία έμαθα ότι υπάρχει ένα σύστημα τηλεδιδασκαλίας, επειδή για τα μαθήματα θα χρειάζονταν κάποιοι καθηγητές από την Ελλάδα, την Αυστραλία, την Αμερική, αυτό το σύστημα επιτρέπει σε μία οθόνη 2,5 επί 2,5 μέτρων να παρουσιάζει τον διδάσκοντα και το περιβάλλον του και να βλέπει σε αντίστοιχη οθόνη όπου και αν βρίσκεται το περιβάλλον της τάξεως όπου διδάσκονται οι φοιτηταί. Σε μία άμεση επαφή, ώστε να ερωτούν οι φοιτηταί και να παίρνουν την απάντηση από τον καθηγητή τους, και αντιστρόφως. Αυτό μας βοήθησε να έχουμε καλούς καθηγητάς από μέσα και από έξω από το Κογκό.

Σήμερα έχει περίπου πενήντα (50) φοιτητές, προσπαθούμε να μη βάζουμε παραπάνω από 10 στο κάθε έτος. Οι φοιτηταί έχουν πολύ ενδιαφέρον, ωραία ερωτήματα, πληροφορούνται καλά και σχεδόν κάθε χρόνο έχουμε πτυχιούχους καθηγητές. Εφέτος, είχαμε τους τέταρτους πτυχιούχους, μετά από πενταετή φοίτηση. Διορίζονται αμέσως, είτε γίνονται κληρικοί, όσοι μπορούν και θέλουν, είτε εκπαιδευτικοί στο δημόσιο, είτε άλλη τακτοποίηση.

Έχουμε και ένα άλλο Πανεπιστήμιο, μια άλλη Σχολή Πληροφορικής. Επρόκειτο να κάνουμε και μια Γεωργική Σχολή κοντά σε μία μεγάλη φάρμα που έχουμε, αλλά τεχνικοί λόγοι μας εμπόδισαν, γιατί βρέθηκαν μερικοί δήθεν δικαιούχοι, του αγορασθέντος αυτού οικοπέδου και μας παρενέβαλαν εμπόδια πολλά. Τώρα, λειτουργεί εκεί δημοτικό σχολείο πλήρες και υποψήφιο είναι και το Πανεπιστήμιο της Γεωπονίας.

• Από ότι καταλάβαμε οι φοιτητές κατά τη διάρκεια της φοίτησης είναι εσώκλειστοι. Ακολουθούν ένα πρόγραμμα εντός της Σχολής.

Ναι είναι υπότροφοι, τρώνε, πίνουν, διδάσκονται δωρεάν.

 

Ακόμη και τα εισιτήριά τους για να πάνε μακριά μέσα στο Κογκό τα βάζουμε εμείς, όταν έρχονται και όταν φεύγουν. Για να κινηθείς μέσα στο Κογκό, θέλεις κατά τα 90% να χρησιμοποιήσεις αεροπλάνο, δεν μπορείς αλλιώς, είναι μια χώρα όση η βαλκανική χερσόνησος σε έκταση.

• Η λειτουργική ζωή κατά τη διάρκεια της φοίτησης τι περιλαμβάνει;

Όλο το τυπικό, όρθρο, εσπερινό, απόδειπνο και Θεία Λειτουργία όταν έχουμε. Τώρα έχουμε έναν δευτερεύοντα ναό, την Αγία Βαρβάρα, όπου γίνονται και άλλες ακολουθίες, χωρίς να παρεμβαίνουν στο πρόγραμμα ή να παρεμποδίζουν στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου. Και η διατροφή είναι δωρεάν πρωί, μεσημέρι, βράδυ.

Αυτά μας γονατίζουν.

 

• Τα λειτουργικά έξοδα.

Μας γονατίζουν, μας έχουν φέρει… το κρατούμε με νύχια και με δόντια.

• Είχατε γράψει παλαιότερα σε άρθρο σας, πως ακόμη και αν άλλες δραστηριότητες χρειαστεί να περιοριστούν ή να διακοπούν, πρέπει το Πανεπιστήμιο να μείνει ανοικτό.

Βεβαίως, ιερή υποχρέωσις.

• Ποιος είναι ο κυρίαρχος ρόλος που διαδραματίζει το Πανεπιστήμιο; Ως φυτώριο δημιουργίας στελεχών που θα αξιοποιηθούν ως κατηχητές, ως ιερείς;

Όλοι ιερείς δεν μπορούν να γίνουν, δεν μπορούν αλλά ίσως και να μην θέλουν. Πολλοί θέλουν, αλλά συγκυρίες αποτελούν εμπόδιο για αυτό. Εμείς θέλουμε να μάθουν πρώτα από όλα, την ορθόδοξη θεολογία, να μάθουν....

Να την ξέρουν για τον εαυτό τους και για τους διπλανούς τους, το περιβάλλον τους. Να διαδοθεί η ορθόδοξη θεολογία, αυτό θέλουμε. Πρέπει να πούμε ότι φοιτηταί μονάχα παρακολουθούν την Θεολογική Σχολή, όχι και δεσποινίδες, γιατί είναι εσωτερικό μέρος.

 

• Αναφέρατε ότι σας βοήθησε με την προσφορά του οικοπέδου ένας ομογενής της περιοχής. Η ελληνική κοινότητα έχει βοηθήσει την ορθόδοξη εκκλησία στην Κανάγκα και στη χώρα γενικότερα;

Καταρχήν δεν είναι πολλοί Έλληνες και δεν έχουνε χρήματα οι πολλοί Έλληνες, ή όλοι οι Έλληνες. Εκείνοι που έχουνε τη δυνατότητα βοηθούν, παραδείγματος χάριν ο κ. Ντούνης έχει αρτοποιείο, μεγάλο αρτοποιείο. Ήταν ο πρώτος στην Κινσάσα. Τώρα ήρθανε Λιβανέζοι (λέγεται ότι ξεπλένουν βρώμικα χρήματα) και έχουν κάνει τώρα το μεγαλύτερο αρτοποιείο. Αυτός προσφέρει το ψωμί δωρεάν, σε όλους τους φοιτητάς. Είναι μια βοήθεια δυνατή.

Έπειτα βοήθησε η κοινότητα στη γεώτρηση, για να βγάλουμε δικό μας νερό και έφθασε στα 290 μέτρα βάθος, για να βγάλει καλό νερό, καθαρό και αρκετό νερό. Να πίνουν, να πλένονται και να ποτίζουν.

Το οικόπεδο ήδη είπαμε ότι το έδωσε δωρεάν ο Έλληνας, ο κ. Σοφιάδης Κωνσταντίνος, και όταν χρειαστεί μια τεχνική βοήθεια συμπαρίστανται, όπου μπορούν συμπαρίστανται.

• Σήμερα είναι πολύ λίγοι οι Έλληνες που έχουν απομείνει στη χώρα. Παλαιότερα αν δεν κάνουμε λάθος υπήρχε και απευθείας πτήση της Ολυμπιακής Αθήνα – Κινσάσα. Ήταν πολύ περισσότεροι οι Έλληνες.

Υπήρχε και η Air Zair, και η Sabena που έκανε δρομολόγια. Το πρώτο μου ταξίδι το έκανα με Sabena, από Αθήνα κατευθείαν στην Κινσάσα.

• Προφανώς αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Πατρίδα ή να αναζητήσουν άλλους προορισμούς, λόγω των προβλημάτων της χώρας.

Ναι εκείνοι που άφησαν τις περιουσίες τους, έχασαν τα πάντα, ήταν ευχαριστημένοι που έσωσαν τον εαυτό τους.

• Μετά την αποχώρηση των Βέλγων το 1960, η χώρα επανειλημμένως γνώρισε περιόδους αστάθειας, πολεμικών συγκρούσεων. Προβλήματα που δεν έχουν εκλείψει ακόμη και σήμερα, στα ανατολικά του Κογκό, υπάρχουν, ένοπλες ομάδες που δημιουργούν μεγάλα προβλήματα. Υπάρχει ειρηνευτική δύναμη του Ο.Η.Ε., ο οποίος υποστηρίζει ότι από το 1999 έως το 2001, στον εμφύλιο πόλεμο που έλαβε χώρα, οι νεκροί ανήλθαν σε περίπου τρία εκατομμύρια ανθρώπους. Πώς αναπτύσσεται μια ιεραποστολική προσπάθεια σε ένα περιβάλλον γεμάτο κινδύνους και θα θέλαμε να μας πείτε πώς αντιμετωπίζουν οι γηγενείς, οι αφρικανοί την Ορθόδοξη Εκκλησία;

Είναι αλήθεια ότι τηλεκηδεμόνες, απ’ έξω δηλαδή τέσσερις, πέντε, Αμερικανοί, Γάλλοι, τα μπερδεύουν τόσο και ενισχύουν τους εμφυλίους πολέμους, τους δίνουν όπλα απ’ εδώ, όπλα απ’ εκεί, για να σκοτώνονται και αυτοί να αντλούν πλούτο. Το Κογκό είναι το πλουσιότερο μέρος της Αφρικής. Όπου να σκάψεις κάτι θα βρεις, από διαμάντια, μέχρι χρυσό, μέχρι χαλκό, μέχρι… ξέρετε την πρώτη ύλη για την ατομική ενέργεια την έβγαλαν από το Λουμπουμπάσι. Τώρα τελευταία δε την πρώτη ύλη για τα κινητά τηλέφωνα βρέθηκε στο Ανατολικό Κογκό. Ενώ υπήρχε μια τακτική συγκοινωνία, αεροπορική με την Τσικάπα, σχεδόν σταμάτησε και αυτή η επικοινωνία και τα αεροπλάνα πηγαινοέρχονται στο ανατολικό Κογκό, είτε τα πολιτικά της συνήθους γραμμής, είτε τα ελικόπτερα, και ανεβοκατεβαίνουν και παίρνουν το υλικό, το οποίο είναι πανάκριβο. Αν τους πλησιάσει κανείς να τους απαγορεύσει, του δίνουν μερικά δολάρια και τελειώνει η υπόθεση. Παίρνουν όλο αυτό το αγαθό, το φορτώνουν και το εκμεταλλεύονται ξένοι.

Είναι αλήθεια ότι είναι πολύ μεγάλη η χώρα, βαλκανική όπως σας είπα. Αλλά υπάρχουν και πάρα πολλές φυλές, με χούγια από πυγμαίους μέχρι υψηλούς. Διάφορες φυλές που υπερασπίζονται την παρουσία τους, τα δικαιώματά τους και βγάζουν μαχαίρι, ματσέτα, αν έχουν και πυροβόλα τα χρησιμοποιούν. Δεν τους σκοτώνουν τρίτοι απ’ έξω, μεταξύ τους. Δυστυχώς δεν έχουν και πολιτικούς ώριμους να προλαμβάνουν κάποια κακά, αλλά δεν υπάρχουν και πολιτικοί ιδεολόγοι, για αυτό είναι μάλλον δυσκολότερο να απαλλαχθούν τέτοιων κινδύνων. Δεν έχει δε και πολύ αξία η ζωή των μαύρων. Άμα σκοτώσουν διακόσιους δεν είναι και τίποτε, το βράδυ τους τρώει το ποτάμι, το Κογκό και τους κατεβάζει στον ωκεανό. Δυστυχώς υπάρχουν τέτοια πράγματα. Γίνεται εκ μέρους των υψηλά ισταμένων μια προσπάθεια, επικαλούνται και τη βοήθεια των θρησκευτικών χώρων, για να παρεμβαίνουν για την ενότητα, αλλά δεν είναι αρκετά αυτά.

Εμάς, δεν ξέρω τι γίνεται με τα άλλα θρησκεύματα, αλλά εμάς μπορώ να πω ότι μας σέβονται. Μάλιστα, κάποτε που είχε γίνει μια αναστάτωσις στην Κανάγκα, με δηώσεις, διαρπαγές, με συμμορίες και φόνους, εμάς δε μας πείραξε κανένας, ενώ απ’ έξω και σκότωσαν και βίασαν. Και μάθαμε, μας είπε δηλαδή ο κυβερνήτης ότι είχε στείλει στρατιωτικούς, αξιωματικούς να μας περιφρουρεί. Μας έκανε εντύπωση.

Αλλά προπάντων μας περιφρουρεί η κυρία Θεοτόκος. Να σας πω, ήτανε το ’91, Οκτώβριος, που έγινε μια τέτοια αναστάτωσις και ακούστηκε πυροβολισμός στην εξώπορτα, στη σιδερένια εξώπορτα της αυλής μας. Οι αδελφές στο κοινόβιό τους, κάνανε παράκληση. Ο π. Χαρίτων έκανε την προσευχή του: «Παναγία μας Πορταΐτισσα, φύλαξέ μας, τώρα, τώρα σε θέλω». Έφυγαν οι υποψήφιοι εισβολείς. Πώς έφυγαν; Αυτή η σιδερένια πόρτα ήταν δευτερεύουσα, δεν ήρθαν από την πρωτεύουσα πόρτα και όταν είδανε το νυχτοφύλακα και είδανε το ενιαίο του χώρου, είπανε «μας συγχωρείτε δεν ξέραμε ότι αυτό είναι της ορθοδόξου ιεραποστολής». Υπεχώρησαν και έφυγαν. Άφησαν την καδένα σπασμένη και τον κάλυκα του φυσιγγίου που την είχανε σπάσει. Τα κρατούμε σα φυλακτό αυτά κάτω από την εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας.

Είναι περίπτωση που είπανε από την Ελληνική Πρεσβεία: «έρχεται στην Κανάγκα, ένα αεροπλάνο για να πάρει τους Ευρωπαίους, για να τους απομακρύνει, ετοιμαστείτε να επιβιβαστείτε». Ο δε Μητροπολίτης ο Τιμόθεος Κοντομέρκος, είχε κάνει και την ανάθεση των διαφόρων χώρων σε μαύρους κληρικούς. Αλλά ο πατήρ Χαρίτων είπε «ευχαριστούμε κύριε Πρέσβη, αλλά δεν προτιθέμεθα, να εγκαταλείψουμε το χώρο μας», «Προσέξτε διότι τα πράγματα είναι πάρα πολύ σοβαρά, εμείς τουλάχιστον δεν μπορούμε να φέρουμε την ευθύνη σας», «Όχι δεν έχετε καμία ευθύνη», «Σκεφθείτε το και απαντήστε μας καλύτερα».

Ο π. Χαρίτων είπε στις εννιά – δέκα περίπου συνεργάτιδές του, καθηγήτριες, δασκάλες, νοσοκόμες: «ακούστε παιδιά εγώ δεν θα φύγω, εσείς γράψτε σε ένα χαρτί ποια θέλει να φύγει, να ετοιμαστεί να φύγει» και απήντησαν όλες «δεν εγκαταλείπουμε τη μισσιόν». Δεν εγκατέλειψαν, ήρθε το αεροπλάνο, πήρε κάποιες ευρωπαίες άλλες, γιατί υπάρχουν και άλλες ιεραποστολές εκεί και έφυγε.

Αυτό έκανε αίσθηση στους Κογκολέζους ότι οι Έλληνες ιεραπόστολοι δεν εγκατέλειψαν τη βάση τους, γίναμε πιο συμπαθείς από αυτό και γενικώς έχουν πάρει το μήνυμα ότι εμείς δεν ανακατευόμαστε με την πολιτική, με θέματα οικονομικά της χώρας.

Εμείς λέμε «Τάδε λέγει Κύριος» και τα κλασικά μαθήματα στους μαθητές μας. Το Ευαγγέλιο καθαρό, ανόθευτο, ορθόδοξο προς το λαό. Το σέβονται, το έχουν πάρει είδηση, έχουνε αντανακλαστικά, θα απευθυνθούν σε άλλα θρησκεύματα για να στελεχώσουν κάποια προπαγάνδα κρατική, σε ‘μας όχι, δεν έχουμε αυτό το πρόβλημα. Έτσι οι σχέσεις μας με τους κρατικούς είναι διακριτές, όποιος και αν είναι ο ηγέτης της χώρας… ο Μουμπούτου… οι διάδοχοί του… οποιοσδήποτε άλλος… δεν παρεμβαίνουμε στην πολιτική εμείς. Η πολιτεία έχει άποψη είτε κατόπιν ψηφοφορίας είτε κατόπιν κινήματος, όποιος είναι ο κοινά αποδεκτός, αυτός είναι ο ηγέτης. Άλλωστε δεν έχουμε και πάρε – δώσε.

• Με καθολικούς ή προτεστάντες έχετε κάποιου είδους σχέσεις;

Μια καλημέρα. Δεν έχουμε συμπροσευχές και τέτοια. Δεν το επιτρέπουν οι κανόνες μας. Κάποτε ήρθε ένας εκπρόσωπος του καρδιναλίου που ήταν στην Κανάγκα και με βρήκε και μου είπε «έχουμε κηρύξει μια εβδομάδα προσευχής για την ειρήνη εδώ του τόπου και σας παρακαλούμε να λάβετε μέρος». Εγώ του λέω: «είστε Θεολόγος;», «ναι», «να σας απαντήσω ότι υπάρχουν λόγοι κανονικοί, που αυτό δεν το κάνουμε, ξεχάστε μας». Έκτοτε δεν είχαμε καμία σχέση.

• Απ’ ότι καταλαβαίνουμε η παρουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το φως στο λύχνο που φέγγει το Φως του Ευαγγελίου, και προσελκύει όποιον καλοδιάθετο που επιθυμεί και θέλει να γνωρίσει την αλήθεια. Επομένως, προσπάθειες ή ενέργειες που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν προσηλυτιστικές δεν υφίστανται.

Έχουμε ένα ιατρείο. Δεν ρωτάμε τι είσαι, μωαμεθανός είσαι, προτεστάντης είσαι, καθολικός είσαι. Είσαι άρρωστος; Να δούμε την πίεσή σου, να δούμε τι φάρμακα χρειάζεσαι, πάρτα, φύγε. Δεν πληρώνει τίποτε, αυτά έχουμε και τα δίνουμε.

Έρχεται κάποιος να γράψει το παιδί του στο σχολείο, δε ρωτάμε τι θρήσκευμα έχει. Μόνον όταν μάθουμε ότι είναι μάρτυρες του ιεχωβά, δεν δεχόμαστε. Το είδος αυτό δεν το δεχόμαστε στα σχολεία μας.

• Το έργο που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, δεν πραγματοποιήθηκε ούτε με τυμπανοκρουσίες ούτε με προβολή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τουλάχιστον στην Ελλάδα, ούτε κρατική υποστήριξη. Κάτω από αντίξοες συνθήκες – η αφρικανική ήπειρος έχει κλίμα δύσκολο, ασθένειες πολλές, κινδύνους, πολέμους. Παρόλα αυτά φαίνεται να εξαπλώνεται ραγδαία, όλο και περισσότερο η Ορθοδοξία, το Ευαγγέλιο στην Αφρική. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι όντως θέλημα Θεού να σπαρεί εν τέλει ο ευαγγελικός λόγος έως εσχάτου της γης; Να χτυπήσουν οι καμπάνες της Ορθοδοξίας παντού;

Όταν πρωτοπήγα το 1981, χωρίς να αλλάξω σχήμα, ούτε ράσα, ούτε γένια, ούτε μαλλιά, μας έβλεπαν, με έβλεπαν με απορία. Έλεγαν τι είναι αυτός; Μάγος είναι; Τι είναι; Αυτό το είδος δεν το βλέπουμε. Όπου περπατούσαμε μας βλέπανε με μία περιέργεια, απορία. Τώρα δεν υπάρχει αυτό. Μας έχουν μάθει τόσο καλά. Ύστερα μάλιστα από δύο επισκέψεις που έκαναν οι Πατριάρχες Πέτρος ο Έβδομος (που έπεσε με το ελικόπτερο εδώ στην Ελλάδα, στο Άγιο Όρος, το 2004) και ο νυν Θεόδωρος ο Δεύτερος, όπου με την επίσκεψή τους εγένοντο πρόσωπα τιμής και πολλής προβολής από τα τοπικά μέσα ενημερώσεως. Και άλλες περιπτώσεις που γίναμε τόσο γνωστοί, ώστε δεν χρειάζεται να μας ρωτάνε. Είναι σύνηθες το φαινόμενο, να ταξιδεύω με κάποιον δίπλα μου στο αεροπλάνο και να αρχίζει η συζήτηση: «είστε ορθόδοξος, έτσι δεν είναι; Έχετε την καλοσύνη να μου πείτε ποιες είναι οι διαφορές σας με τους καθολικούς;» και ανοίγουν την πόρτα μιας συζητήσεως. Απαντούμε, δεν έχουμε άλλες δυσκολίες. Δεν κάνουμε προσηλυτισμό, όταν ερωτώμεθα απαντώμεν, όταν δεν ερωτώμεθα διδάσκουμε το «Τάδε λέγει Κύριος», το Πιστεύω μας.

• Υπήρξε κάποιο σημείο καμπής που μπορούμε να οριοθετήσουμε ως χρονική αφετηρία μιας πιο γρήγορης, ραγδαίας εξάπλωσης…

Ναι, ναι, ναι σημαδιακά. Εγώ τουλάχιστον το πρόσεξα πάρα πολύ. Ξέρετε ότι ο Άγιος Νεκτάριος, μέχρι τελευταία δεν ήταν γραμμένος στα δίπτυχα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Δεν θεωρείτο ως ιεράρχης που πέρασε από εκεί, σβήστηκε το όνομά του και δεν ξαναγράφτηκε. Οπότε ο Πέτρος ο Πατριάρχης ο Έβδομος, σε συνεργασία με τον Ιερόθεο τον Μητροπολίτη Ύδρας, έκαμαν τελετή επίσημη, επανόδου του Αγίου Νεκταρίου, στα δίπτυχα τα λεγόμενα που είναι γραμμένα όλα τα ονόματα των Μητροπολιτών του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και επίσημη επάνοδο στην Εκκλησία, στο Πατριαρχείο. Εε από το τότε μπορώ να σας πω ότι η ιεραποστολή στην Αφρική, επήρε μία άνοδο απρόσμενη. Φούντωσε θα λέγαμε.

«Πώς πάει η ιεραποστολή στην Αφρική;» με ρωτούσαν και απαντούσα «σα το νερό κάτω από τα χόρτα». Έκτοτε λέω «σαν τη φωτιά στην καλαμιά την ξερή που τη σπρώχνει βίαιος άνεμος». Τώρα τελευταία είδα στο ιντερνέτ ότι ο νυν Πατριάρχης Θεόδωρος ο Δεύτερος, έχει κάνει κάποιες διαρρυθμίσεις, στην κατάταξη των Μητροπόλεων, προσέθεσε και άλλες, χειροτόνησε και τρεις νέους.

Δηλαδή έχουμε μία αύξηση των ορθοδόξων, εκτός από τους χώρους όπου επικρατεί ο μουσουλμανισμός. Οι μουσουλμάνοι έχουν απαιτήσεις να χτίσουν μιναρέδες στην Ευρώπη, αλλά καμία διάθεση ούτε το Ευαγγέλιο να μην λειτουργήσει, ούτε το σταυρό του να μην κάνει κανείς και να μην θεαθεί. Απορώ πως μένουν οι Μητροπολίτες με ελαχίστους χριστιανούς ορθοδόξους και σαν κυνηγημένους. Αλλού όμως σε άλλα κράτη της Αφρικής, που είναι ελεύθερη η κάθε θρησκεία να δρα έχουμε προόδους αριθμητικούς και ποιοτικούς, γιατί έχουμε και καλούς Μητροπολίτες, ευσεβείς, μορφωμένους.

• Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα για τον αριθμό των πιστών σήμερα στην Κανάγκα και στη χώρα γενικότερα;

Δυστυχώς δεν είναι εύκολο να μετρούνται οι πιστοί. Κρατούμε βέβαια στοιχεία των βαπτιζομένων αλλά δεν υπάρχει ο τεχνικός εξοπλισμός, για την τήρηση ενός αρχείου με ακρίβεια. Εκτιμώ ότι διακόσιες χιλιάδες (200.000) θα έχουμε στο Κογκό.

• Σε όλο το Κογκό, μαζί με το ιεραποστολικό κλιμάκιο στο Κολουέζι που συντηρεί η Ιερά Μονή Γρηγορίου Αγίου Όρους;

Ναι στην Κατάγκα όπως λέγεται η περιοχή και στο Μπραζαβίλ μαζί.

• Τι είναι αυτό που θέλγει τους Αφρικανούς στην Ορθοδοξία; Με ποιο τρόπο τους προετοιμάζετε για να γίνουν δεκτοί στους κόλπους της Εκκλησίας;

Το θέλουν και το ζητούν αυτό. Φέτος στην Κανάγκα δεχθήκαμε χιλίους παρά έναν, ο αριθμός είναι σημαντικός, χίλιοι παρά ένας εβαπτίστηκαν φέτος το Πάσχα. Κουράστηκαν οι παπάδες να βαπτίζουν. «Φτάνει την άλλη φορά οι άλλοι. Όχι! Δεν φεύγουμε απ’ εδώ αν δεν μας βαπτίσετε!».

 

Μένουν πιστοί στο βάπτισμά τους. Κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα έρχονται προσκυνηταί από την ύπαιθρο. Με τα πόδια παρακαλώ, μέχρι και τετρακόσια χιλιόμετρα περπατάνε, δέκα μέρες. Έχουμε περιπτώσεις που μερικοί φέρνουν και τα παιδιά τους να τα βαπτίσουνε, ή διότι τα παιδιά γίνονται μπελάς: «θέλουμε να ‘ρθούμε να δούμε το κέντρο της Ορθοδοξίας» και έρχονται με πληγιασμένα πόδια.

Οι αδελφές που είναι εκεί πέρα, οι νοσοκόμες, καταγίνονται με τα πληγιασμένα πόδια, να ξεπρηστούνε, να τα ξεσπυριάσουνε κτλ. Δηλαδή, εκτός Κανάγκας υπάρχουν χωριά πολλά που έχουν ορθοδόξους, κάνουν τη χορτοκαλύβα τους, βάζουν τις εικόνες τους και κάποια καθίσματα κορμούς δέντρων και συγκεντρώνονται πρωί και απόγευμα, κάνουν όρθρο, κάνουν δικές τους προσευχές, ακούν το λόγο του Θεού. Είναι κάποιοι που ξέρουν να διαβάζουν περισσότερο το ευαγγέλιο και έχουν στόχο Χριστούγεννα και Πάσχα, μια εβδομάδα να έρθουν στο Κέντρο. Έρχονται από εξακόσιοι μέχρι χίλιοι. Τώρα λίγοι αραίωσαν γιατί κάναμε κέντρα έξω από την Κανάγκα και στέλνουμε ιερείς να βαπτιστούν εκεί.

Ήταν ένας ιερεύς που πήγε πριν μερικά χρόνια σε ένα τέτοιο κέντρο έξω.. «Δόξα τω Θεώ» λένε, «μα επτά χρόνια αδελφοί μου δεν ήρθε κανένας από εσάς»… (Μα είναι μακριά, είναι πολλά τέτοια γκρουπ)… «να ξέρετε ότι περάσαν από εδώ αιρετικοί να μας προσηλυτίσουν, και εμείς τους είπαμε ότι είμαστε Ορθόδοξοι, τελείωσε». Τόσα χρόνια δεν άλλαξαν την πίστη τους. Είναι σταθεροί.

Κάθε χρόνο κάνουμε σεμινάρια των υπευθύνων αυτών, μέχρι 200 μαζεύονται και όταν λείπει κάποιος έρχεται ο αντικαταστάτης του, ο βοηθός του. Μια φορά τους δώσαμε το ημερολόγιο και μου λέει ένας «Πάτερ, αυτό το παιδί το βλέπετε στην αγκαλιά του τάδε, πέθανε επιστρέφοντας στο δρόμο, από την κακουχία. Είναι και το αδελφάκι του αλλά δεν είναι στη φωτογραφία αυτή»

Άλλο περιστατικό. Είχε τρία – τέσσερα παιδιά, που να τα αφήσουν. Τα μεγαλύτερα, ήταν μεγαλύτερα και μπορούσαν να περπατήσουν. Το ένα ήταν μωρό και μάλιστα ήθελαν να το βαπτίσουν. Η γυναίκα λέει: «μα δεν μπορεί να έρθει το παιδί». Ο άνδρας λέει «γυναίκα, εγώ θα πάρω τα άλλα τα παιδιά και θα πάω, εσύ κάτσε με το άλλο το παιδί, θα έχεις και την ευθύνη εσύ, αν πεθάνει αβάπτιστο το παιδί». Μερικά χιλιόμετρα παρακάτω ακούει φωνές «εεεε, εε στάσου» φώναζε η γυναίκα, σκέφθηκε «άκου να έχω εγώ την ευθύνη, γιατί να μην την έχει και εκείνος; Θα πάω μαζί του». Ήρθαν κατατσακισμένη, αλλά ήρθαν.

Βλέπετε είναι ορισμένοι που έχουν αχρηστεμένα τα πόδια τους, όχι παράλυτοι, έτσι γεννήθηκαν. Έχουν ένα δίκυκλο και έρχονται σέρνοντάς το. Όταν φθάνουν εμείς τους αλλάζουμε τα λάστιχα, τους κάνουμε μερικές διορθώσεις για να πάνε καλύτερα στο σπίτι τους και το χαίρονται και αυτοί, συγκινητικά πράγματα.

• Από ότι καταλαβαίνουμε κατηχούνται όσοι είναι στην Κανάγκα και στα κέντρα όπου υπάρχουν γκρουπ με κατηχητή έμπειρο και κατηρτισμένο επαρκώς.

Ό,τι ξέρουν το μεταδίδουν, και εγγυώνται για αυτούς που είναι να βαπτιστούν, ότι θα έχουν το νου τους για τη συνέχεια της κατηχήσεώς τους.

• Μας είπατε ότι αντέχουν οι πιστοί στις προσβολές που δέχονται από προσηλυτιστικές προσπάθειες από προτεστάντες ή από καθολικούς. Το πρόβλημα της μαγείας πώς το αντιμετωπίζετε; Πώς το αντιμετωπίζουν οι πιστοί;

Οι μάγοι παίρνουν το μάθημά τους μόνοι τους.

Θα σας πω ένα παράδειγμα να καταλάβετε. Στο γυμνάσιό μας ήρθε ένας για πρώτη φορά στην 1^η γυμνασίου. Ένας μαθητής, έξυπνο παιδί, από μακρυά, μιάμιση ώρα έξω από την Κανάγκα και ερχόταν και πήγαινε με τα πόδια. Από τη στιγμή που ήρθε έβλεπε τα περισσότερα παιδιά να κάνουν το σταυρό τους, άκουγε την προσευχή. Ως επισκέπτης έμπαινε μέσα στην εκκλησία και έβλεπε. Έχουμε ένα μεγάλο ναό ξέρετε. Ο Πατριάρχης ο Θεόδωρος ο Β΄ τον χαρακτήρισε ως τον μεγαλύτερο ορθόδοξο ναό στην Αφρική. Αυτό εγώ δυσκολεύομαι να το πιστέψω, αλλά ως δεύτερο δεν το συζητώ, διότι η Ευαγγελίστρια στην Αλεξάνδρεια, είναι κατά τι μεγαλύτερη από τον Άγιο Ανδρέα που σήμερα εορτάζει (σ.σ. η συνέντευξη ελήφθη την 30-10-2015) και έχουμε πανηγύρι.

 

Εντυπωσιάστηκε το παιδί, ρώτησε, έμαθε, λέει στην Διευθύντρια του γυμνασίου: «θέλω να βαπτιστώ και εγώ», «καλά θα δούμε, μη βιάζεσαι», «κυρία θέλω να βαπτιστώ και εγώ», «περίμενε πρέπει πρώτα να ακούσεις, να κατηχηθείς». Τέλος πάντων μετά από λίγο καιρό γίνονταν βαπτίσεις, βαπτίστηκε και αυτός.

Ενθουσιασμένο το παιδί, χαριτωμένο το ‘λεγε δεξιά αριστερά, το ‘πε και στον πατέρα του. Ο πατέρας του έγινε Τούρκος, που λέμε. Να το σφάξει, να το σχίσει το παιδί. Πώς το ‘κανε αυτό. Αλλά να μην πούνε ότι ο πατέρας σκότωσε το παιδί του. Πάει σε ένα μάγο και του λέει «για να το σκοτώσεις το παιδί μου, τι θέλεις», «το παιδί σου;», «ναι δεν μπορώ να το κάνω εγώ, να το κάνεις εσύ». Έκαναν το παζάρι και βάλθηκε ο μάγος να το σκοτώσει το παιδί.

Ανεβοκατέβαινε το παιδί για το γυμνάσιο. Κάποια μέρα πήγε από κοντινότερο δρόμο, αλλά περνούσε μέσα από δασάκι και παρουσιάζονται δύο μαύρα φίδια, ένα ενάμιση μέτρο, ένα από εδώ και ένα από εκεί. Φοβήθηκε το παιδί και κάνει το σταυρό του, όπως κατηχήθηκε. Αμέσως τα φίδια να κάνουν μεταβολή και φεύγουν. Το παιδί γνώρισε τη δύναμη του σταυρού και ενθουσιασμένο όταν έφθασε στο γυμνάσιο, άρχισε να το λέει και στους συμμαθητάς του, στη Διευθύντρια και το πανηγύριζε. Τον απασχολούσε όλη την ημέρα. Επέστρεψε στο σπίτι, το λέει στον πατέρα. Ο πατέρας λέει «αχ, ματαιώθηκε». Πάει στον μάγο και τον ρωτάει τι έγινε, πες μου τι έκανες, «μου είπε το παιδί μου ότι είδε δυο μαύρα φίδια», «ναι, ναι, ναι», «αλλά έκανε το σταυρό του και αυτά έφυγαν». Του λέει τότε ο μάγος «φίλε αυτοί έχουν πιο δυνατούς μάγους από εμάς». Αυτή την εξήγηση έδωσε, δεν είπε ότι έγινε θαύμα.

Και άλλες τέτοιες περιπτώσεις έχουμε.

Πήγε μια μάγισσα στη φιλενάδα της, που είχανε κοινά παιχνίδια, φλυαρίες κτλ. Αλλά η μία ήταν ορθόδοξη και παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια, έφτιαξε το σπίτι της με τον άνδρα της, καλό νοικοκυριό και ύστερα από χρόνια που δεν είχαν συναντηθεί, αποφάσισε η μάγισσα να πάει να δει τη φιλενάδα της για να τη συγχαρεί. Πάει στο σπίτι, χτυπάει την πόρτα, μπαίνει μέσα. «Κάτσε να σε κεράσω ένα γλυκό», της απαντάει η φίλη της: «μήπως ήρθες να μου κάνεις μάγια;», «α μπα πώς σου ήρθε αυτό, εμείς οι μάγοι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε σε σας, ούτε που το επιχειρώ». Έφαγε το γλυκό, ευχήθηκε και έφυγε.

Δηλαδή, έχουμε περιστατικά… μάλιστα τώρα τελευταία πριν να έρθω μου είπαν πήγε ένας σε ένα μάγο και φορούσε μέσα από το πουκάμισό του ένα σταυρό, το σταυρό της βαπτίσεώς του. Όταν ήρθε η σειρά του, να πει το πρόβλημά του στο μάγο, πριν προλάβει να πει, του λέει ο μάγος: «καλά εσύ είσαι ορθόδοξος και ήρθες σε μάγο; Πώς το ‘κανες αυτό; Τι μπορεί να κάνω εγώ περισσότερο απ’ ότι η Εκκλησία σου, πήγαινε δεν έχω να πω τίποτε άλλο για σένα». Ο μάγος του είπε «φοράς και σταυρό» που δεν φαινόταν «και ήρθες να σε βοηθήσω εγώ, πήγαινε στη δουλειά σου». Φοβερό.

 

• Να προχωρήσουμε σε ένα άλλο θέμα, το οποίο είναι και αυτό εντυπωσιακό. Από πολλά χρόνια έχετε εγκαταστήσει στην περιοχή της Κανάγκα, έναν ραδιοφωνικό σταθμό, και στη συνέχεια άλλους τρεις στην πρωτεύουσα Κινσάσα, το Κολουέζι και το Pointe-Noire. Θέλετε να μας μιλήσετε για το έργο αυτό;

Ο πρώτος έγινε στην Κανάγκα, ο δεύτερος στην Κατάγκα, στο Κολουέζι και ο τρίτος στο Pointe – Noire. Όταν πήγε εκεί ο πατήρ Θεολόγος Χρυσανθακόπουλος, ήμουν Δεσπότης Κεντρώας Αφρικής και εκείνος έκανε εκεί ιεραποστολή, τον βοήθησα με αρχείο, εκπομπές αλλά αυτός το έστησε. Ο τελευταίος στην πρωτεύουσα στην Κινσάσα. Υπάρχουν αυτοί και λειτουργούν.

Τι άλλο; Ο ραδιοφωνικός σταθμός είναι ένα κήρυγμα που μιλάει και ακούγεται χιλιόμετρα στα FM. Ο πρώτος μάλιστα ήταν σε μια κεραία, σε ένα πύργο 80 μέτρα υψηλό. Όταν θέλαμε να βάλουμε τις κεραίες αυτές, πήρα μαζί μου 4-5 μαύρους από τους πιο δυνατούς, που να ξέρουν να βιδώνουν. Αλλά την τελική ευθύνη θα την είχα εγώ. Αν δεν βιδώνανε καλά… από κάτω περνούσε κόσμος και θα σκοτωνόταν.... ποιος θα είχε την ευθύνη; Ανέβηκα επάνω. Ανέβηκα 250 σκαλιά, ύψους το κάθε ένα 30 πόντους. Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η ανάβασις και επικίνδυνη. Οι κάντιες που είχαν εκεί τις φωλιές άρχισαν να πετούν λυσσασμένες, λέω «έχε γούστο να μου βγάλουν τα μάτια». Νόμιζαν ότι θα χαλάσουμε τις φωλιές και τα παιδιά τους. Έπειτα, ήρθε μια καταιγίδα, καταιγίδα... εκεί υπάρχουν κεραυνοί, που άμα αρχίσουν και πέφτουν, νομίζεις ότι είναι η Δευτέρα Παρουσία. Ήμαστε στόχος στην κεραία, να πέσει κανένας κεραυνός. Όσες προσευχές και να έκανα, δεν απομακρύνθηκαν και γίναμε παπί, γέμισαν νερό μέχρι και τα παπούτσια μας.

Από τις επτά το πρωί μέχρι τις επτά το βράδυ ασχοληθήκαμε και μετά έρχεται ένας αέρας και είδα τα δόντια των μαύρων, που κινούνταν και χτυπούσαν σα να βρισκόμαστε στον Όλυμπο, στα χιόνια. Εε άρχισα να τρέμω και εγώ, αλλά ευτυχώς είμαστε κοντά. Τελειώσαμε, δοκιμάσαμε, κατεβήκαμε κάτω. Μας περιμένανε 30 μαύροι κάτω. Πέρασε ο Διοικητής του εκεί Ο.Τ.Ε., ο πύργος ήταν γαλλικής κατασκευής, πολύ υψηλός, ρώτησε λοιπόν αυτός «ποιος είναι αυτός που ανέβηκε εκεί πάνω;», του είπαν ότι είναι ο πατήρ Ιγνάτιος, «τι λέτε εγώ δεν μπορώ να ανεβώ εκεί πάνω». Λοιπόν, πριν κατεβούμε είπαμε να ψάλλουμε το απολυτίκιο του Αγίου Ανδρέου του Αποστόλου και το «Τις Θεός Μέγας ως ο Θεός ημών». Είχαν έρθει και από εδώ δύο φίλοι συνεργάτες για την εγκατάσταση. Ήταν μία πολύ συγκινητική ημέρα αυτή.

Η εμβέλεια ήταν μέχρι 400 χιλιόμετρα, όπου ταίριαζε γεωφυσικώς. Παίρνουμε επιστολές. Μάλιστα ήρθε την επομένη το πρωί, ένας πιστός μας, ο οποίος από μακριά κουνώντας χέρια και πόδια έλεγε «felicitations, felicitations mon pere», «συγχαρητήρια, άκουσα “Εδώ Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ορθοδόξου Εκκλησίας”, άκουσα και είπα να βγω στο δρόμο να ‘ρθώ να σε συναντήσω, να σε συγχαρώ».

Άλλαξε το κλίμα, πήραμε επιστολές με διάφορες ερωτήσεις, τις οποίες απαντούσαμε από το ραδιόφωνο, είναι ένα κατηχητικό σε μεγάλη εμβέλεια, μεγάλη διαφορά. Από ένα χωριό μάλιστα, μας ζήτησαν να πάμε να τους βαπτίσουμε: «δεν θέλουμε κατήχηση, γιατί κάθε μέρα το πρωί και το απόγευμα ακούμε το ραδιοφωνικό μας σταθμό». Ήταν μια ευχάριστη πληροφόρηση.

 

• Οι εκπομπές σας οι ραδιοφωνικές εκτός από τους ντόπιους που θέλουν να βαπτιστούν, γίνονται δεκτές, ακούγονται, παρακολουθούνται και από προτεστάντες ή καθολικούς;

Πώς! Έχω σημάδια. Ένας καθηγητής και ιεροκήρυξ κρατούσε και σημειώσεις. Γιατί εγώ είχα εκπομπές, απαντήσεις σε ποικίλες ερωτήσεις, αλλά είχα και σχολιασμούς στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, στις Πράξεις των Αποστόλων, αυτά ακούγονται πολύ.

• Άρα βοήθησε πολύ και επεκτάθηκε η Ορθόδοξη Εκκλησία σε περιοχές απρόσιτες.

Μου είπε κάποιος κληρικός δικός μας, ο οποίος τελείωσε τη Θεολογική σχολή εδώ και ξέρει τα ελληνικά πολύ καλά, και τα γαλλικά και τη ντόπια γλώσσα πολύ καλά, «πάτερ Ιγνάτιε, όπου ακούγεται κήρυγμα εδώ στην Κανάγκα είναι επηρεασμένο από το Ραδιόφωνό μας, εμείς μπορούμε να κρίνουμε». Αυτός ήταν και θεολόγος και αριστούχος μάλιστα. Είχε απήχηση ήταν το κάτι άλλο, δεν είχαν ακούσει ξανά μια φωνή όπως η δική μας. Βάλαμε και παιδική εκπομπή με μια ιστορία και διδάγματα, εκπομπή για τους γονείς πώς να διδάσκουν τα παιδιά και άλλα.

• Με την αύξηση των πιστών, αυξήθηκαν και οι λειτουργικές ανάγκες, χτίστηκαν αρκετοί ιεροί ναοί και τελευταία ολοκληρώθηκε και ο νέος, μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτόν και τη λειτουργική ζωή εν γένει;

Σήμερα έχουν πανηγύρι, στο μεγάλο Ναό, πανηγύρια. Έχουμε πέντε χορωδίες, από πιτσιρίκια του δημοτικού (βγάζουν όρθρο και θεία λειτουργία), γυμνασίου, φοιτητών, κοριτσιών, πέντε χορωδίες έχουμε.

Είναι αλήθεια ότι τελευταία χτίστηκαν πάνω από είκοσι (20) ναοί. Όλοι με τέσσερις τείχους. Ναοί καλοί, με αγιογράφηση βυζαντινή. Σε διάφορα μέρη (περιοχές) που σημαδεύουν το χώρο τους, αλλά ο καλύτερος ναός είναι ο νέος του Αγίου Ανδρέου στην Κανάγκα.

 

 

Αυτό είναι κατόρθωμα του Συλλόγου Ορθοδόξου Ιεραποστολής στο Εξωτερικό «Ο Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος», στην Πάτρα. Πρόεδρος είναι ο κύριος Σίμος Νικόλαος. Αντιπρόεδρος ήταν μια κυρία, της οποίας το όνομα δεν το θυμάμαι αυτή τη στιγμή (είμαι πλέον 86 ετών), η οποία έκανε μεγάλη θυσία, πούλησε το σπίτι της και έχτισε αυτό το ναό, το νέο ναό του Πρωτοκλήτου, ο οποίος σημάδεψε και την πόλη. Ως μηχανικός εργάστηκε ένας Έλληνας από την Αφρική, τα σχέδια έγιναν στην Ελλάδα.

Όταν ο Δήμαρχος ήθελε να βάλει τα αξιοθέατα της πόλεως σε ένα διαφημιστικό, έβαλε και το ναό μας. Ήρθε κάποιος Ρουμάνος Αξιωματικός των Ηνωμένων Εθνών, είδε από το αεροπλάνο την εκκλησία και είπε «αυτή η εκκλησία πρέπει να είναι Ορθόδοξη». Μόλις κατέβηκε στο αεροδρόμιο, ρώτησε «έχετε εδώ Ορθοδοξία;», «ναι, έχουμε»… «έχετε εκκλησία μεγάλη», «ναι έχουμε»… «μπορείς να με πάς;». Τον πήρε λοιπόν ένας κογκολέζος, και τον έφερε στην εκκλησία. Τον περιποιηθήκαμε και συγκινήθηκε πάρα πολύ, «νομίζω ότι βρίσκομαι στην πατρίδα μου, κοντά στις πιο μεγάλες εκκλησίες της». Ήταν ευσεβής Αξιωματικός. Πέρασαν και Ρώσοι και Σέρβοι, και άλλοι Ορθόδοξοι, που τύχαινε λόγω υπηρεσίας, εμπορίου ή άλλου λόγου να βρεθούν στην Κανάγκα.

Είναι ένας πολύ εντυπωσιακός ναός, και αγιογραφημένος, όχι τελείως βέβαια, δεν μας έφθασαν τα χρήματα. Να πάρουμε μία ανάσα και θα γίνει ακόμη ωραιότερος.

• Θυμάστε ακριβώς τις διαστάσεις;

Νομίζω ότι είναι περίπου είκοσι έξι (26) μέτρα πλάτος και κάπου σαράντα (40) μέτρα μήκος, με τρούλους (τον κεντρικό και άλλους μικροτέρους). Πάντως χωράνε πάνω από χίλιοι καθισμένοι.

Το εξαιρετικό είναι να βλέπετε κάπου πεντακόσια (500) παιδιά, με άσπρο και μπλε, να μπαίνουν μέσα, τόσο αθορύβως όσο να μην καταλαβαίνετε ότι μπήκε γυμνάσιο μέσα. Ακίνητα, αμίλητα, να λένε όλα μαζί το Πιστεύω, το Πάτερ Ημών, να γονατίζουν όλα μαζί, να παίρνουν το αντίδωρό τους με τη σειρά χωρίς να σπρώχνονται, χωρίς να μιλάνε. Είναι πολύ συγκινητικό.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι έκανε για μοντέλο στην Ορθόδοξη Ελλάδα. Από το πρωί έρχονται από τον Όρθρο, εξομολογούνται, κοινωνούν. Κάθε Κυριακή για τη μετάδοση της Θείας Κοινωνίας στο λαό έχουμε τρία κάποτε και τέσσερα Άγια Ποτήρια, να κοινωνούν επί είκοσι λεπτά με μισή ώρα.

 

• Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρήσατε, κλείνοντας τι θα θέλετε να μας πείτε από την καρδιά σας;

Μια σύσταση πρώτα – πρώτα για όσους μας ακούν. Καλόν είναι να διευρύνουν τον ορίζοντα της προσευχής τους και να καλύπτουν και τους χριστιανούς τους πέραν της Ελλάδος, διότι υπάρχουν και πολλοί και καλοί. Και θαύματα γίνονται να αρχίσω και να μην τελειώνω να σας διηγούμαι, με πολύ ενδιαφέρον μάλιστα.

Το δεύτερον να μην τους ξεχνάμε, τώρα είναι κρίση βέβαια, οικονομική και τα λοιπά, αλλά έχω την πεποίθηση ότι αν δώσει κανείς ένα ευρώ, αυτό θα γίνει δύο, θα γίνει δέκα. Θα τα ευλογήσει ο Θεός. Με πολλά «ένα ευρώ», γίνονται πολλά… τουλάχιστον να μην υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να πάνε σχολείο, ένεκεν ελλείψεως ελαχίστων χρημάτων.

Εμείς κοιτάμε πρώτα στον Ουρανό και έπειτα βλέπουμε στον ορίζοντα που βρίσκεται η Ελλαδίτσα μας; Η Ελλαδίτσα κάνει θαύματα, με οποιαδήποτε συνθήκη, διάβαζα κάποτε ότι παγκοσμίως και κατά αναλογίαν είμεθα οι πρώτοι ευεργέται. Το ξέρετε αυτό; Γιατί έχουμε μεγάλες καρδιές. Άλλες συγκινήσεις που δοκιμάζουμε από δωρεές… το καμιόνι που έχουμε δεκαοκτώ – είκοσι χρόνια τώρα, είναι από το εφάπαξ που πήρε μία νοσοκόμα, παρακαλώ. Μία νοσοκόμα! Βγήκε στη σύνταξη και το εφάπαξ το έδωσε και πήραμε το καμιόνι, με ανατρεπόμενη καρότσα. Τι εκκλησίες και σχολεία κουβάλησε στην πλάτη του αυτό το καμιόνι, αν είχε φωνή να μιλήσει θα μας έλεγε: «γέρασα μωρέ παιδιάάά». Έχει ο Θεός. Ο Θεός να σας ευλογεί όλους. Αμήν.

 

Τράπεζα Ιδεών, με τη συνεργασία του Pontos-News.gr