Ὅποιος, ἀγαπητοί μου, ὅποιος μελετᾷ ἢ ἀκούει τὴν ὡραιότατη παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου, τὴν παρακολουθεῖ μὲ ἐνδιαφέρον καὶτὴ δέχεται εὐχαρίστως· νιώθει ὅτι ἐκφράζει ἄριστα μία μεγάλη ἀλήθεια.
Παρ᾽ ὅλα ὅμως αὐτά, ἴσως νὰ νομίζῃ, ὅτιἐκεῖ νοι ποὺ σήμερα μοιάζουν μὲ τὸν Ἄσωτο,τὸ νεώτερο υἱὸ τῆς παραβολῆς, οἱ σύγχρονοι ἄσωτοι δηλαδή, εἶνε λίγοι. Τέτοιο κατάντημα,σὰν ἐκεῖ νο στὸ ὁποῖο ἔφτασε τότε τὸ ἀρχοντόπουλο αὐτό, νὰ μὴν ἔχῃ –αὐτὸ τὸ πλουσιόπαιδο– ψωμὶ νὰ φάῃ, νὰ γίνεται χοιροβοσκὸς καὶ γιὰ νὰ χορτάσῃ τὴν πεῖνα του νὰτρώῃ ἀπὸ τὴν τροφὴ τῶν χοίρων, στοὺς πολλοὺς φαίνεται ὡς μία ἀκραία κατάστασι, κάτι ἔκτακτο, ἕνα σπάνιο φαινόμενο· νομίζουν, ὅτι τέτοιοι περιθωρι ακοὶ τύποι δὲν συναντῶνται εὔκολα, ὅ τι μετριῶν ται στὰ δάχτυλα.
Καὶ ἐντούτοις! Ἂν ἐρευνήσουμε πιὸ καλά,ἂν γίνῃ κάποια λεπτομερέστερη ἐξέτασι τῆςσημερινῆς κοινωνικῆς ζωῆς, θὰ μᾶς πείσῃ, ὅτι ἡ ζωὴ τοῦ ἀσώτου, ὅ πως τὴν ζωγράφισε ὁ Κύριος παραστατικά, δὲν εἶνε μιὰ εἰκόνα σπάνια, μιὰ περίπτωσι μοναδική· εἶνε κάτι ποὺ τὸσυναντοῦμε πολὺ συχνά. Θὰ διαπιστώσουμε,ὅτι τῆς εἰκόνας αὐτῆς ὑπάρχουν καὶ κυκλοφοροῦν παντοῦ ἀναρίθμητα ἀντίγραφα, μὲ μερικὲς μόνο μικρὲς παραλλαγές.
* * *
Οἱ ἄσωτοι, ἀγαπητοί μου, δυστυχῶς δὲν εἶνε λίγοι, εἶνε πολλοί! Εἶνε ἄσωτοι μὲ τὴν εὐρύτερη ἔννοια. Γιὰ νὰ τοὺς διακρίνουμε, ἀρκεῖ νὰ ἔ χουμε ὑπ᾽ ὄψι τὴν πλήρη σημασία ποὺἔχει ἡ λέξι ἄσωτος. Δηλαδή;
Ἄσωτος εἶνε καὶ λέγεται καθένας ὁ ὁποῖος, ζώντας μακριὰ ἀπὸ τὸ Θεό, διασκορπίζειστοὺς πέντε ἀνέμους τῆς ἁμαρτί ας ὅ,τι ὁ καλός μας Κύριος τοῦ ἔχει δώσει· τὴ ζωή, τὴνὑγεία, τὸ χρόνο, τὰ νιᾶτα, τὴν εὐφυΐα, τὶς σωματικὲς καὶ τὶς πνευματικὲς δυνάμεις, τὴ φυσικὴ ἱκανότητα, τὸν πλοῦτο, τὸ ἀξίωμα, τὶς εὐνοϊκὲς ἐν γένει περιστάσεις γιὰ τὴν ὑλικὴκαὶ πνευματική του πρόοδο καὶ ἐξέλιξι.
Τέτοιοι ἄσωτοι εἶνε πολλοί, ἢ –γιὰ νὰ ποῦμε τὴν πικρὴ ἀλήθεια– εἴμαστε ὅλοι ἀνεξαιρέτως. Γιατὶ ποιός μπορεῖ νὰ καυχηθῇ, ὅτι ὅλες τὶς στιγμὲς τῆς μέχρι τώρα ζωῆς του τὶς πέρασε μὲ ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός μας; Ἀλλοίμονο! Γιὰ ὅλους μας ὑπῆρξαν στιγμὲς –καὶ μακάρι νὰ ἦταν μόνο στιγμές – κατὰ τὶς ὁποῖες διασκορπίσαμε τὰ ἀγαθὰ τοῦ Θεοῦ «εἰς χώραν μακράν» (Λουκ. 15,13), σὲ τόπους ἁμαρτίας.
Ἀπὸ τοὺς ἀναρίθμητους αὐτοὺς ἀσώτους,ποὺ ἀκολούθησαν καὶ συντρόφευσαν ἢ ἀκολουθοῦν καὶ συντροφεύ ουν ἀκόμη καὶ τώρατὸν Ἄσωτο υἱὸ τῆς παραβολῆς στὶς ἄγονεςἐκτάσεις τῶν ἁμαρτωλῶν περιπλανήσεων, θὰπάρουμε καὶ θὰ παρουσιάσουμε δύο - τρεῖς ἀσώτους, ὡς ἀν τιπροσωπευτικοὺς κοινοὺςτύπους πολλῶν ἄλλων ὁμοίων τους ἀσώτων. Καὶ οἱ τύποι αὐτοὶ εἶνε· ὁ ἄσωτος ἐργάτης, ὁ ἄσωτος νέος, καὶ ἡ ἄ σωτη γυναίκα.
Καὶ πρῶτα - πρῶτα ὁ ἄσωτος ἐργάτης. Τὸν γνωρίζουμε ὅλοι, γιατὶ μπροστὰ στὰ μάτια ὅλων μας εἶνε ἡ εἰκόνα τῆς ἀσωτίας τῶν ἐργατικῶν τάξεων τῆς πατρίδος μας.
Ὁ ἐργάτης! Τύπος ἀξιοσυμπάθητος, γιατὶ μὲ τὸν ἱδρῶτα του προσπαθεῖ νὰ ἐξοικονομήσῃ τὸν ἄρτο τῆς ζωῆς του, ἀλλὰ συγχρόνως καὶ τύπος πολλὲς φορὲς ἀξιοθρήνητος! Γιατὶ κοπιάζει, μοχθεῖ στὶς διάφορες βαρειὲς ἐργασίας, καὶ μόλις εἰσπράξῃ τὰ ἡμερομίσθιά του,ποὺ εἶνε καρπὸς ἱδρώτα καὶ αἵματος, τρέχεισὰν μανιακὸς νὰ τὰ διασκορπίσῃ «εἰς χώραν μακράν», σὲ ἀλλόγιστες δαπάνες. Τὸν ἔχει καταλάβει ὁ δαίμονας τῆς ἀ σωτίας καὶ δὲνἐν νοεῖ νὰ κρατήσῃ κάτι γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶτὴν οἰκογένειά του. Θὰ τὰ σπαταλήσῃ ὅλα. Τὸ Σάββατο πληρώθηκε γιὰ τὴν ἑβδομάδα ποὺ πέρασε; ἔ, ὣς τὴ Δευτέρα τὸ πρωὶ δὲν θά ᾽χῃμείνει ὀβολός, οὔτε μιὰ πεν τάρα στὶς τσέπεςτου, καὶ θὰ ζητάῃ νὰ δανειστῇ ἀπὸ τὸν ἕνα κιἀπὸ τὸν ἄλλο, γιὰ νὰ περάσῃ αὐτὸς καὶ ἡ οἰκογένειά του τὴν ἑβδομάδα ποὺ ἀρχίζει.
Ὤ πόσοι ἐργατικοὶ εἶνε τέτοιοι ἄσωτοι! Ἄκουσα, ὅτι ἕνας ψαρᾶς, ποὺ μέσα σὲ μιὰ νύχτα μὲ σκληρὴ δουλειὰ εἶχε κερδίσει ἀπὸ τὸψάρεμα 3 μὲ 4 χιλιά δες δραχμές, τὴν ἑπόμενη μέρα ἦταν ἀ πέν ταρος, καὶ τὰ παιδιά τουζητοῦσαν ἐλεημοσύνη· γιατί; διότι ὁ καλός(!) τους πατέρας, μόλις εἰσέπραξε τὸ κέρδος τοῦνυκτερινοῦ ψαρέματος, ἔσπευσε νὰ τὸ ἐξανεμίσῃ στὰ προσφιλῆ του κέν τρα τῆς διαφθορᾶς. Καὶ νὰ σκέπτεται κανείς, ὅτι μεταξὺ τῶνἐργατικῶν ἀν θρώπων τῆς τάξεως αὐτῆς οἱ ἄσωτοι εἶνε πολλοί. Ἀσωτεύουν καὶ βυθίζουντὶς οἰκογένειές τους στὴ μαύρη δυστυχία.
Με τὰ τὸν ἄσωτο ἐργάτη μέσα ἀπὸ τὸ ζοφερὸ στε ρέωμα τῶν ἀσώτων, σὰν σβησμένο ἄστρο, προβάλλει τώρα ὁ ἄσωτος νέος. Δυστυχισμένες οἱ οἰκογένειες ἐκεῖνες, στὶς ὁποῖες ἕνα ἢ καὶ περισσότερα ἀπὸ τὰ νεαρά τουςμέλη πῆ ραν τὸ δρόμο τῆς ἀσωτίας. Νέος ἄσω τος ἢ καὶ νέα ἄσωτη εἶνε μία φοβερὴ πληγὴ γιὰ τὴν οἰκογένεια.
Ἡ πληγὴ αὐτὴ δὲν κλείνει εὔκολα. Ὁ ἄσωτος νέος μὲ τὶς παράλογες ἀπαιτήσεις του κάνει καθημερινὲς «ἀφαιμάξεις» ἀπὸ τὸ ταμεῖο τοῦ συνόλου τῆς οἰκογενείας· ὅλους στὸ σπίτι τοὺς «φορολογεῖ». Ὑπὸ τὸ πρόσχημα ὅτι σπουδάζει στὸ πανεπιστήμιο κ᾽ ἔχει ἔξοδα, ἢ ὅτι πρόκειται ν᾽ ἀνοίξῃ κάποια ἐπικερδῆ ἐπιχείρησι καὶ χρειάζεται κεφάλαια, ἢ ὅτι θὰ κάνῃ ἕνα ταξίδι σὲ ἄλλο μέρος μήπως ἐκεῖ βρῇ δουλειά, ἢ ὅτι… κ.τ.λ., ἐξαπατᾷ τὸν δύστυχο πατέρα καὶ τοῦ ἀποσπᾷ τὸ σχετικὸ ποσό, τὰ χρήματα δηλαδὴ ἐκεῖνα, ποὺ αὐτὸς ὁταλαίπωρος προώριζε γιὰ τὴν ἀποκατάστασικάποιας ἀπὸ τὶς θυγατέρες του. Ἐξαπατᾷ τὸν πατέρα, ἐξαπατᾷ καὶ τὴ μητέρα, τὴν ὁποία βρῆκε τὸν τρόπο νὰ τὴν συγκινῇ μὲ τὰ δάκρυα καὶ τὰ ἐλεεινὰ παρακάλια του. Ἐξαπατᾷ –ἀλλοίμονο!– καὶ αὐτὴ τὴν ἀδελφή του, ἡὁποία εἴ τε ὡς ὑπηρέ τρια στὰ ξένα σπίτια, εἴτεὡς μοδίστρα μὲ τὴ βελόνα καὶ τὸ ῥάψιμο, εἴτεὡς ὑπάλληλος σὲ γραφεῖο ἢ σὲ κατάστημα,εἴτε ὡς ἐργάτρια σὲ βιοτεχνία ἢ σὲ ἐργοστάσιο, ἐργάζεται καὶ μὲ τὶς οἰκονομίες της ἔχεισχηματίσει μιὰ μικρὴ προῖκα· ὁ ἄσωτος νέος καὶ τὰ χρήματα τῆς ἀδελφῆς του –ἂν αὐτὴ ἔκανε τὴν ἀνοησία νὰ τοῦ τὰ ἐμπιστευθῇ – δὲνθὰ διστάσῃ νὰ τὰ διασκορπίσῃ.
Ὁ ἄσωτος ἔχει τὴ μανία νὰ διασκορπίζῃ στὸν διάβολο καὶ στὴν ἁμαρτία ὅ,τι οἱ ἄλλοιμὲ κόπους μεγάλους καὶ ἱδρῶτες πολλοὺς ἔχουν συνάξει. Ὁ ἴδιος δὲν ἔχει ἐργαστῆ, δὲνξέρει πῶς βγαίνουν τὰ χρήματα, δὲν μπορεῖ νὰ ἐκτιμήσῃ τὴν ἀξία τους, καὶ γι᾽ αὐτὸ τὰσπαταλᾷ χωρὶς νὰ τὰ λυπᾶται.
Ἀλλὰ νά καὶ ἕνας τρίτος τύπος, ἄλλης κατηγορίας ἀσώτων –καὶ τώρα δὲν πρόκειταιγιὰ ἄντρα· εἶνε ἡ ἄσωτη γυναίκα. Ἡ ἄσωτη γυναίκα, εἴτε ὡς κόρη εἴτε ὡς ἀδελφὴ εἴτε ὡς σύζυγος, δὲν γνωρίζει μέτρο καὶ περιορισμό,δὲν ἔχει φρένο στὶς δαπάνες της. Ἂν τὴν ἀφήσουν νὰ κυβερνήσῃ σπίτι καὶ νὰ διαχειριστῇ χρήματα, πολὺ γρήγορα τὸ ταμεῖο τοῦπα τέρα της ἢ τοῦ ἀδελφοῦ της ἢ τοῦ συζύγου της θὰ ἐξανεμιστῇ.
Καὶ δυστυχῶς ὑπάρχουν πολλοὶ ἄντρες, ἰδίως σύζυγοι, ποὺ δὲν μποροῦν νὰ βάλουνφραγμὸ στὶς ἐξωφρενικὲς πολλὲς φορὲς ἀπαιτήσεις της. Ἡ ἄσωτη γυναίκα, ὅταν μένῃ ἀχαλίνωτη, σπαταλᾷ ὅ,τι ἔχει καὶ ὅ,τι παίρνει ἀπὸ τὸν ἄντρα της ·ὅλα τὰ θυσιάζει στὸ βωμὸ τῶν νέων εἰδώλων τῆς ἐποχῆς, δηλαδὴ τῆς μόδας, τῆς ἐξωτερικῆς ἐμφανίσεως, τῆς ἐπιδείξεως, τῆς κοσμικῆς ζω ῆς γενικά.
Μία τέτοια γυναίκα πραγματικὰ μὲ τὰ ἴδια της τὰ χέρια ξεθεμελιώνει τὴν εὐτυχία τοῦ σπιτιοῦ της.
* * *
Αὐτοί, ἀγαπητοί μου, εἶνε μερικοὶ ἀντιπροσωπευτικοὶ τύποι ἀσώτων. Πῶς μποροῦν νὰ λυτρωθοῦν ἀπὸ τὰ πάθη τους καὶ νὰ ἐπιστρέψουν στὸν ἴσιο δρόμο καὶ νὰ σωθοῦν;
Ἆραγε οἱ ἄσωτοι αὐτοί, βλέποντας τὸ κατάντημα τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ τῆς παραβολῆς ἀλλὰ καὶ τόσων ἄλλων ἀσώτων, παλαιοτέρων καὶ συγχρόνων, θὰ θελήσουν νὰ σωφρονιστοῦν καὶ νὰ σταματήσουν τὴν πορεία τους πρὸς τὸν ὄλεθρο; Ἢ μήπως, ἐξακολουθώντας ἀμέριμνοι τὸ μαγευτικὸ ταξίδι τους στὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας,πρέπει νὰ δοκιμάσουν ὅλες τὶς συνέπειες τῆς ἄσωτης ζωῆς τους, νὰ κατεβοῦν καὶ στὸτελευταῖο σκαλὶ τοῦ ἐξευτελισμοῦ, καὶ τότενὰ ξυπνήσουν ἐπὶ τέλους ἀπὸ τὸν θανατηφόρο λήθαργο, νὰ συναισθανθοῦν τὴν κατάστασί τους, νὰ ἔλθουν στὸν ἑαυτό τους, καὶ μετα νοημένοι νὰ ἐπαναλάβουν τὴν μακαρία φωνὴ τοῦ ἀσώτου «Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου»; (Λουκ. 15,18,21).
Ἂς τὸ εὐχηθοῦμε μὲ ὅλη τὴν ψυχή μας γιὰτὸν ἑαυτό μας καὶ γιὰ ὅλους τοὺς ἀσώτους.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
