Από μια συζήτηση του Αρχιμ. Βασιλείου, προηγουμένου της Ι. Μονής Ιβήρων, με γιατρούς και φοιτητές ιατρικής στην Αθήνα.

Είστε γιατροί. Ο άρρωστος θέλει από σας την υγεία. Ζητά τη ζωή, την παράταση, την αιωνιότητα. Δεν σας τα λέει όλ’ αυτά ξεκάθαρα, γιατί δεν μπορείτε να του τα δώσετε.

Και για να μην τον διώξετε, για να μη σας φέρει σε αμηχανία – με το να σας ζητά πολλά – γι’ αυτό δεν σας τα λέει ρητώς. Σας τα λέει αρρήτως. Τα πιο μεγάλα πράγματα, που ξεφεύγουν από την αίσθηση, την προσδοκία και την έκφραση, λέγονται αρρήτως, με μια ματιά, με το είναι ολόκληρο, τη σιωπή.

Ο άρρωστος έρχεται σε σας για να σωθεί από τον πόνο και το θάνατο. Τελικά θέλει ένα πράγμα: «ίνα μη αποθάνη».

Εάν σεις ξέρετε σαν άνθρωποι-γιατροί ότι υπάρχει Κάποιος που μπορεί να δώσει αυτό το αντίδοτο του θανάτου, το φάρμακο της αθανασίας, οφείλετε και πρέπει να του το πείτε, αν τον οδηγήσετε σ’ Αυτόν, γιατί μόνο αυτό θέλει από σας και τίποτε άλλο.

Κι αν δεν το ξέρει αυτό ο άρρωστος, αν νομίζει ότι σεις μπορείτε να του δώσετε μόνο «ασπιρίνη», αυτό δεν πρέπει να σας εμποδίζει και δεν σας απαλλάσσει από την υποχρέωση να του δώσετε και το Άλλο, το δραστικό, το αιώνιο.

Δεν σας ζητά ο ασθενής να του μάθετε ιατρική. Να του πείτε πώς λειτουργεί το στομάχι ή το σώμα του όλο, ούτε πώς δρα χημικά ή άλλως το κάθε φάρμακο. Ζητά την υγεία, τη ζωή.

Είναι παραδομένος στα χέρια σας ψυχή τε και σώματι. Αν δεν το καταλαβαίνει ότι είναι «ψυχή τε», αν νομίζει ότι είναι μόνο σώμα και μόνο αυτό σας προσφέρει, επειδή τη δύσκολη στιγμή σας δίδει όλο του τον εαυτό, σημαίνει ότι σας δίδει και την ψυχή του. Εσείς μπορείτε να του πείτε, με τη σιωπή ή με το λόγο σας, στην ώρα αυτή (που ανοίγεται ένας μοναδικός χώρος της ψυχής του, του είναι του όλου) και για ένα άλλο οργανισμό, για ένα άλλο σώμα ψυχικό και πνευματικό, που το αισθάνεται, αλλά δεν το βλέπει, όπως ποτέ του δεν είδε τη σωματική του καρδιά ή τα σπλάχνα του.

Αν είστε πράγματι γιατροί, πρέπει να γνωρίζετε και να ενδιαφέρεστε για όλο τον άνθρωπο και όχι μόνο για το χιτώνα του σώματός του και την πρόσκαιρη διατριβή του στη γη. Και ο λόγος και η σιωπή σας πρέπει να λέει το ίδιο πράγμα που νικά το θάνατο και εξαγγέλλει τη ζωή.

Ο πυρετός φέρνει την υγεία στο σώμα, ο πόνος φέρνει την υγεία στην ψυχή. Να δώσετε στον άρρωστο να το καταλάβει. Να του αποκαλύψετε το είναι του. Να λειτουργήσετε σας πραγματικοί γιατροί. Έτσι τα νοσοκομεία γίνονται – είναι – ναοί, όπως και τα Μοναστήρια, κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, είναι νοσοκομεία.

Αν παρατείνεις τη ζωή του άλλου, όχι δέκα χρόνια, αλλά δέκα αιώνες και ακόμη, σημαίνει ότι δεν είσαι γιατρός, αλλά κομπογιαννίτης. Γιατί ο άνθρωπος δεν ζητά μόνο παράταση ζωής. Θέλει «ίνα μη αποθάνη». Και υπάρχει Γιατρός που δίνει την υγεία αυτή, που είναι αιωνιότης.

Αυτή την υγεία κατά βάθος ζητούν όλοι όσοι έρχονται σε σας, αν και συχνά περιμένουν (εξ αιτίας της κακής παραδόσεως της πετπωκυίας φύσεως και ιστορίας μας) από σας «ασπιρίνη». Αλλά εσείς σπουδάσατε Ιατρική και πρέπει να τους δίνετε αυτό που δεν μπορούν να βρουν μόνοι τους στο περίπτερο του κόσμου. Εσείς γίνατε Γιατροί και πρέπει να δίνετε εκείνο που βρήκατε στο «Πανδοχείον» (Λουκ. 10, 34), στο ιατρείο της Εκκλησίας.

Ο χριστιανός γιατρός δεν είναι κομπογιαννίτης, αλλά διάκονος, νοσοκόμος απλός του Ενός, Μεγάλου Μοναδικού Ιατρού του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Έστω μικροί νοσοκόμοι, αδύνατοι και αδαείς, αλλά νοσοκόμοι του ενός Γιατρού.

Υπάλληλοι εξωτερικών ιατρείων, που δίδετε εισιτήριο για το νοσοκομείο της Εκκλησίας, όπου όταν μπει κανείς, μπήκε στη ζωή, την υγεία και την αιωνιότητα, άσχετα αν πεθάνει το σώμα του και ενταφιάσουν πρόσκαιρα το σκήνος του. Όχι, ποτέ κομπογιαννίτες που αγωνίζεστε για παράταση πρόσκαιρης ζωής, που δεν νικάτε το θάνατο, αλλά μόνο τον αναβάλλετε.

Αποκαλύψτε στον άνθρωπο ότι η Φύση του είναι δεκτική υγείας, μπορεί να γίνει υγεία, αιωνιότης με το θρίαμβο του Αναστάντος.

Προσδοκούμε και ζούμε την ανάσταση και την αιωνιότητα των σωμάτων στην Εκκλησία μέσα. Αυτό μας έμαθε ο Αναστημένος Χριστός. Μας το λέει και είναι ο Ίδιος. Μας το λένε και το ζουν οι μεγαλύτεροι και αληθινοί αδελφοί μας – της ιδιας με μας φύσεως – οι Άγιοι της Εκκλησίας.

Εφ’ όσον ο άρρωστος σας δίνει όλο του τον εαυτό και μπορεί να τον δείτε από τα χέρια σας να πηγαίνει στο θάνατο, χωρίς να σας ζητά κανείς το λόγο, πρέπει να του αποκαλύψετε την Αλήθεια, να του δώσετε όλο τον εαυτό σας φάρμακο δραστικό. Δεν υπάρχει άλλη σχέση – θεραπεία και σωτηρία – από την ολοκληρωτική αλληλοπροσφορά μέσα στην Εκκλησία του εν Τριάδι Θεού. Και αν είστε γιατροί σωσμένοι ή σωζόμενοι, θεωμένοι ή θεούμενοι, με το να του δώσετε τον εαυτό σας, θα του δώσετε το Γιατρό που κρύβετε μέσα σας, το Γιατρό και την Υγεία και την Αθανασία που είστε, σπουδάσαντες την Ιατρική μέσα στην Εκκλησία και καταστάντες δι’ αυτού κοινωνοί «θείας φύσεως».

Έτσι σώζετε τον ασθενή και σώζεστε ταυτόχρονα και σεις οι ίδιοι, γιατί «εν σώμα εσμεν οι πολλοί» και μια είναι η καινή βιοτή που νικά το θάνατο από τώρα, σε τούτη και στην άλλη τη ζωή. …Τίς χειμαζόμενος και προστρέχων, τω Λιμένι τούτω ου διασώζεται; Τίς οδυνώμενος και προσπίπτων, τω Ιατρείω τούτω ου θεραπεύεται; Δημιουργέ των απάντων και Ιατρέ των νοσούντων Κύριε, πριν εις τέλος απόλωμαι, σώσον με. (Απόστιχον Κυριακής εσπέρας, Ήχος δ΄).

Πηγή: Αβέρωφ

Ἀδελφοί και πατέρες, θέλω πρός ὑμᾶς λαλεῖν τά συντείνοντα πρός ὠφέλειαν ψυχῆς καί αἰδοῦμαι, μάρτυς μου ὁ Χριστός ἡ ἀλήθεια, τήν ἀγάπην ὑμῶν, γινώσκων μου τό ἀνάξιον. Διά τοῦτο γάρ ἀεί σιωπᾶν ἐβουλόμην, ὡς οἶδεν ὁ Κύριος, καί μηδέ ἀνανεύειν τό σύνολον καί πρόσωπον ἀνθρώπου ὁρᾶν, κατακρίνουσαν ἔχων μου τήν συνείδησιν, ὅτι κατετάγην ὅλως ἐγώ προηγεῖσθαι πάντων ὑμῶν ἀναξίως, ὡς τήν ὁδόν ἐπιστάμενος, ὁ μηδέ τά ἐν ποσίν εἰδώς, μηδέ ἀψάμενος ἀκμήν τῆς φερούσης ὁδοῦ πρός τόν Θεόν. Τοίνυν καί λύπη με διά τοῦτο οὐ μικρά καί ἡ τυχοῦσα κατέχει, ὅτι ὁδηγεῖν ὑμᾶς τούς τιμιωτάτους ὁ ταπεινός προκριθείς, οὕς ἔχειν αὐτός ὁδηγούς μᾶλλον ὤφειλον, ὡς πάντων ἔσχατος ὑπάρχων καί χρόνῳ καί ἡλικίᾳ, τόν ἔμπρακτον οὐκ ἔχω καί ἐμμάρτυρον λόγον ἀπό τοῦ βίου εἰς τό παρακαλεῖν ὑμᾶς καί ὑπομιμνήσκειν τά περί τῶν νόμων καί τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή καί περί ὧν λαλεῖν βούλομαι, οἶδα μηδέν ἐξ αὐτῶν διαπραξάμενός ποτε. Οἶδα δέ ἀκριβῶς ὅτι ὁ Κύριος καί Θεός ἡμῶν οὐχί τόν λέγοντα μακαρίζει μόνον, ἀλλά τόν πρό τοῦ εἰπεῖν καί πράξαντα· “Μακάριος γάρ, φησίν, ὁ ποιήσας καί διδάξας· οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν·” Τοῦ γάρ τοιούτου διδασκάλου καί οἱ μαθηταί ἀκούοντες, μιμεῖσθαι αὐτόν γίνονται πρόθυμοι καί οὐ τοσοῦτον ἐκ τῶν ἐκείνου λόγων δέχονται τήν ὠφέλειαν, ὅσον ἀπό τῶν καλῶν αὐτοῦ πράξεων διεγείρονται καί τά αὐτά ποιεῖν ἀναγκάζονται, ὅπερ αὐτός ἐγώ ἐν ἐμαυτῷ οὐκ ἐπίσταμαι· οὐδέν γάρ ἀγαθόν ἐμαυτῷ σύνοιδα. Ἀλλά δέομαι καί πααρακαλῶ πάντας ὑμᾶς, ἀγαπητοί ἀδελφοί μου, μή εἰς τόν διακεχυμένον μου βίον ὁρᾶν, ἀλλ᾿ εἰς τά τοῦ Κυρίου προστάγματα καί εἰς τάς τῶν πατέρων ἡμῶν τῶν ἁγίων διδασκαλίας. Οὐδέν γάρ οἱ φωστῆρες ἔγραψαν ἐκεῖνοι, ὅπερ πρότερον οὐκ ἐποίησαν καί ποιήσαντες οὐ κατώρθωσαν.

Τοιγαροῦν καί γενέσθω κοινή μία ἡμῖν ἡ ὁδός, αἱ ἐντολαί τοῦ Χριστοῦ, πρός οὐρανόν ἡμᾶς καί Θεόν ἐπανάγουσαι. Εἰ γάρ καί διαφόρους ὁ λόγος ὁδούς ὑπογράφει, ἀλλ᾿ οὐ πάντως κατά τήν φύσιν ἐκείνου, κατά δέ τήν ἑκάστου δύναμίν τε καί πρόθεσιν εἰς πολλάς σχίζεσθαι λέγεται. Ἐκ πολλῶν γάρ ἀρχόμενοι καί διαφόρων ἔργων καί πράξεων, ὥσπερ ἐκ τόπων τινῶν καί πολλῶν ἀπαίροντες ἕκαστος πόλεων, εἰς ἕν καταντῆσαι σπουδάζομεν καταγώγιον, τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Πράξεις δέ καί ὁδούς τῶν κατά Θεόν ἀνδρῶν τάς πνευματικάς χρή νοεῖν ἀρετάς, ἐν αἷς οἱ βαδίζειν ἀρξάμενοι πρός ἕνα τρέχειν σκοπόν ὀφείλουσιν, ὅπως ἐκ διαφόρων χωρίων καί τόπων εἰς μίαν συνέλθωσι πόλιν, ὡς εἴρηται, τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν καί συμβασιλεύειν Χριστῷ ἅμα καταξιωθήσωνται, ὑφ᾿ ἑνί βασιλεῖ τῷ Θεῷ καί Πατρί γενόμενοι. Πόλιν οὖν ἐνταῦθα μίαν μοι νοήσεις καί οὐ πολλάς, τήν ἁγίαν καί ἀχώριστον τριάδα τῶν ἀρετῶν, μᾶλλον δέ τήν πρώτην τῶν λοιπῶν, ἥν καί λέγουσιν ἐσχάτην, ὡς τέλος τῶν καλῶν οὖσαν καί μείζω πασῶν τυγχάνουσαν, τήν ἀγάπην φημί, ἐξ ἧς καί ἐν ᾗ πίστις πᾶσα τεθεμελίωται καί ἐλπίς ᾠκοδόμηται, καί δίχα ταύτης συνέστη τῶν ὄντων οὐδέν, οὔτε μήν καθόλου συστήσεται. Πολλά δέ ταύτης ὀνόματα, πολλαί αἱ πράξεις αὐτῆς, πλείονα τά γνωρίσματα, τά ἰδιώματα θεῖα καί πλεῖστα, ἡ φύσις δέ μία καί ἐπίσης πάντῃ πᾶσιν ἀπόρρητος, τοῖς τε ἀγγέλοις καί τοῖς ἀνθρώποις καί πάσῃ κτίσει ἑτέρᾳ, τῇ ἴσως ἀγνοουμένῃ ἡμῖν. Ἀκατάληπτος τόν λόγον, τῇ δόξῃ ἀπρόσιτος, ἀνεξιχνίαστος τοῖς βουλεύμασιν, αἰώνιος ὅτι καί ἄχρονος, ἀθεώρητος ὅτι νοεῖται μέν, οὐ καταλαμβάνεται δέ. Πολλά τά κάλλη ταύτης τῆς ἀχειροποιήτου καί καί ἁγίας Σιών, ἅ ὁ βλέπειν ἀρξάμενος οὐκέτι αἰσθηταῖς ἐπευφραίνεται θεωρίαις, οὐκέτι τοῦ κόσμου τούτου τῇ δόξῃ πρόσκειται.

Δότε οὖν μοι ἐκ προοιμίων προσομιλῆσαι αὐτῇ μικρόν καί προσφθέγξασθαι καί τόν πόθον ὡς ἔχω ταύτῃ ἀφοσιώσασθαι. Ἐπειδή, ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί, ἐμνήσθην τοῦ κάλλους τῆς ἀμωμήτου ἀγάπης, καί αἴφνης τό φῶς αὐτῆς εὑρέθη ἐν τῇ καρδίᾳ μου καί τῇ γλυκύτητι αὐτῆς συνηρπάγην καί τάς ἔξωθεν αἰσθήσεις ἀπώλεσα, ἔκνους ὅλως τῷ βίῳ γενόμενος, καί τῶν ἐν χερσίν ἐπιλέλησμαι. Μακράν δέ, οὐκ οἶδ᾿ ὅπως εἰπεῖν, πάλιν ἀπέστη ἀπ᾿ ἐμοῦ καί τήν ἰδίαν με ἀφῆκε θρηνεῖν ἀσθένειαν. Ὦ ἀγάπη παμπόθητε, μακάριος ὁ σέ ἀσπασάμενος, ὅτι οὐκέτι κάλλος γηγενοῦς ἐμπαθῶς ἐπιθυμήσει ἀσπάσασθαι. Μακάριος ὁ σοί περιπλακείς ἐξ ἔρωτος θείου· ἅπαντα γάρ τόν κόσμον ἀρνήσεται καί παντί πλησιάζων ἀνθρώπῳ οὐδαμῶς μολυνθήσεται. Μακάριος ὁ τά σά κάλλη καταφιλήσας καί κατατρυφήσας αὐτῶν ἐξ ἀπείρου πόθου, ὅτι ψυχικῶς ἁγιασθήσεται ἐκ τοῦ ἀχράντως ἀποστάζοντος ὕδατος καί αἵματος ἀπό σοῦ. Μακάριος ὁ ποθεινῶς σε κατασπασάμενος, ὅτι ἀλλοιωθήσεται τήν καλήν ἀλλοίωσιν πνευματικῶς καί ψυχικῶς εὐφρανθήσεται, ὅτι σύ ὑπάρχεις ἡ χαρά ἡ ἀνεκλάλητος. Μακάριος ὁ σέ κτησάμενος, ὅτι τούς θησαυρούς τοῦ κόσμου εἰς οὐδέν λογισθήσεται, καί γάρ εἶ ὁ πλοῦτος ἀληθῶς ὁ ἀκένωτος. Μακάριος δέ καί τρισμακάριος καί ὅν σύ προσελάβου· ἔσται γάρ ἐν ἀδοξίᾳ τῇ ὁρωμένῃ πάντων ἐνδόξων ἐνδοξότερος καί τιμίων πάντων τιμιώτερος καί σεμνότερος. Ἐπαινετός ὁ καταδιώκων σε, ἐπαινετώτερος ὁ εὑρών σε, μακαριώτερος ὁ ἀγαπηθείς ὑπό σοῦ, ὁ εἰσδεχθείς παρά σοῦ, ὁ διδαχθείς ἀπό σοῦ, ὁ κατοικήσας ἐν σοί, ὁ τραφείς διά σοῦ τροφήν Χριστόν τόν ἀθάνατον, Χριστόν τόν Θεόν ἡμῶν.

Ὦ ἀγάπη θεία, ποῦ Χριστόν περιέχεις; Ποῦ αὐτόν κατακρύπτεις; Τί τόν τοῦ κόσμου Σωτῆρα λαβοῦσα, μακράν γέγονας ἀφ᾿ἡμῶν; Ἄνοιξον καί ἡμῖν τοῖς ἀναξίοις μικράν σου θύραν, ἵνα καί ἡμεῖς ἴδωμεν τόν δι᾿ ἡμᾶς παθόντα Χριστόν καί πιστεύσωμεν τῷ ἐλέει αὐτοῦ ὡς οὐκέτι ἀποθανοῦμεν ἀφ᾿ οὐ αὐτόν θεασόμεθα. Ἄνοιξον ἡμῖν ἡ θύρα αὐτῷ γενομένη εἰς τήν διά σαρκός αὐτοῦ ἐπιφάνειαν, ἡ βιασαμένη τά ἄφθονα καί ἀβίαστα σπλάχνα τοῦ ἡμετέρου Δεσπότου εἰς τό βαστάσαι τάς ἁμαρτίας καί τάς νόσους ἁπάντων, καί μή ἀπορρίψῃς ἡμᾶς λέγουσα· “Οὐκ οἶδα ὑμᾶς “. Γενοῦ μεθ᾿ ἡμῶν, ἵνα γνωρίσῃς ἡμᾶς· ἀγνώριστοι γάρ σοι τυγχάνομεν. Ἐνοίκησον ἐν ἡμῖν, ἵνα διά σέ καί ἡμᾶς τούς ταπεινούς ὁ Δεσπότης ἐλθών ἐπισκέψηται προϋπαντώμενος παρά σοῦ - ἡμεῖς γάρ εἰς ἅπαν ἀνάξιοι -, ὡς ἄν προσμείνῃ μικρόν ὁμιλῶν σοι καί δέξηται καί ἡμᾶς τούς ἁμαρτωλούς προσπεσεῖν τοῖς ἀχράντοις αὐτοῦ ποσί, καί συλλαλήσῃς περί ἡμῶν ἀγαθά καί πρεσβεύσῃς ἀφεθῆναι τό χρέος ἡμῖν τῶν κακῶν, ὅπως αὐτῷ τῷ Δεσπότῃ δουλεύειν διά σοῦ πάλιν ἐξιωθῶμεν καί ὑπ᾿ αὐτοῦ προνοώμεθα καί τρεφώμεθα· τό γάρ χρεωστεῖν μέν μηδέν, λιμῷ δέ πτωχείας ἀπόλλυσθαι, παρά μικρόν τῆς ἴσης ἐστί τιμωρίας καί κολάσεως πρόξενον.

Συγχωρηθείημεν παρά σοῦ, ἁγία ἀγάπη, καί διά σοῦ τῶν ἀγαθῶν τοῦ ἡμετέρου Δεσπότου ἐν ἀπολαύσει γενοίμεθα, ὧν οὐδείς, εἰ μή διά σοῦ, γεύσεται τῆς γλυκύτητος. Ὁ γάρ σε ὡς δεῖ μή φιλήσας καί παρά σοῦ μή ἀγαπηθείς ὥσπερ χρή, τρέχει μέν ἴσως, οὐ κατέλαβε δέ ὅμως· πᾶς δέ ὁ τρέχων πρό τοῦ τόν δρόμον τελέσαι ἀμφίβολος. Ὁ δέ καταλαβών σε ἤ καταληφθείς ὑπό σοῦ, πάντως βέβαιος, ἐπειδή τέλος νόμου σύ εἶ, ἡ ἐμέ περικυκλοῦσα, ἡ ἐμέ φλέγουσα καί ἐκ πόνου καρδίας εἰς πόθον ἄπειρόν με Θεοῦ καί τῶν ἐμῶν ἀδελφῶν καί πατέρων ἀνάπτουσα. Σύ γάρ τῶν προφητῶν ἡ διδάσκαλος, τῶν ἀποστόλων ἡ σύνδρομος, τῶν μαρτύρων ἡ δύναμις, τῶν πατέρων καί διδασκάλων ἡ ἔμπνευσις, ἡ πάντων τῶν ἁγίων τελείωσις καί ἡ ἐμή νῦν πρός τήν παροῦσαν διακονίαν προχείρισις.

Ἀλλά σύγγνωτέ μοι, ἀδελφοί, τῆς κατηχήσεως τοῦ λόγου παρακινηθέντι μικρόν, τοῦ πόθου τῆς ἀγάπης τοῦτο ποιήσαντος. Ἐμνήσθην γάρ αὐτῆς καί “ἐφράνθη μου ἡ καρδία” κατά τόν θεῖον Δαυίδ καί εἰς ὕμνον ἐτράπην τῶν θαυμασίων αὐτῆς. Τοιγαροῦν ἀξιῶ καί τήν ὑμετέραν ἀγάπην ὀπίσω καταδιῶξαι αὐτῆς, ὅση δύναμις, καί καταλαβεῖν αὐτήν μετά πίστεως τρέχοντας, καί τῶν ἐλπίδων ὑμῶν οὐδαμῶς διαμάρτητε. Πᾶσα γάρ σπουδή καί πᾶσα ἄσκησις μετά καμάτων πολλῶν ἡ μή καταντῶσα εἰς τήν ἀγάπην ἐν συντετριμμένῳ τῷ πνεύματι, ματαία ἐστί καί εἰς οὐδέν καταλήγουσα χρήσιμον. Οὐδέ γάρ ἐν ἄλλῃ τινί ἀρετῇ ἤ καί πληρώσει κυριακῆς ἐντολῆς δύναταί τις γνωρίζεσθαι Χριστοῦ μαθητής· “Ἐν τούτῳ γάρ, φησί, γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους “. Ταύτης ἕνεκα ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, δι᾿ ἥν ἐνανθρωπήσας, πάντα ὑπέμεινεν ἑκουσίως τά ζωοποιά πάθη, ἵνα τό οἰκεῖον πλάσμα, τόν ἄνθρωπον, τῶν δεσμῶν ἐλευθερώσῃ τοῦ ᾅδου καί ἀναλαβών εἰς οὐρανούς ἀναγάγῃ. Ταύτης ἕνεκα τόν ἀκατάπαυστον ἐκεῖνον ἔδραμον οἱ ἀπόστολοι δρόμον καί τήν ἅπασαν οἰκουμένην τῷ ἀγκίστρῳ καί τῇ σαγήνῃ τοῦ λόγου σαγηνεύσαντες, ἀπό τοῦ βυθοῦ τῆς εἰδωλομανίας ἀνέσπασαν καί πρός τόν λιμένα τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἀνεσώσαντο. Ταύτης ἕνεκα οἱ μάρτυρες τά αἵματα ἑαυτῶν ἐκένωσαν, ἵνα μή Χριστόν ἀπολέσωσι. Διά ταύτην οἱ θεοφόροι πατέρες ἡμῶν καί τῆς οἰκουμένης διδάσκαλοι τάς ἑαυτῶν ψυχάς ὑπέρ τοῆς καθολικῆς καί ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας προθύμως ἔθηκαν· καί ἡμεῖς οἱ εὐτελεῖς ὑπεισήλθομεν τήν προστασίαν ὑμῶν τῶν τιμιωτάτων πατέρων καί ἀδελφῶν ἡμῶν, ὡς ἄν πάντα, κατά τόν ἐνόν ἐκείνους ἐκμιμούμενοι, δι᾿ ὑμᾶς πάθωμέν τε καί ὑπομείνωμεν καί πρός οἰκοδομήν ὑμῶν καί ὠφέλειαν ἐκτελέσωμεν, ἵνα παραστήσωμεν ὑμᾶς θύματα τέλεια, ὁλοκαυτώματα λογικά, τῇ τραπέζῃ Θεοῦ. Ὑμεῖς γάρ ἐστε τά τέκνα τοῦ Θεοῦ, ἅ μοι δέδωκεν ὁ Θεός ὡς παιδία, τά ἐμά σπλάχνα, οἱ ἐμοί ὀφθαλμοί. Ὑμεῖς ἐστε τό ἐμόν, ἀποστολικῶς εἰπεῖν, καύχημα καί ἡ σφραγίς τῆς ἐμῆς διδασκαλίας.

Σπουδάσωμεν οὖν, ἀγαπητοί μου ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, ὥσπερ διά πάντων, οὕτω καί διά τῆς εἰς ἀλλήλους ἀγάπης θεραπεύειν τόν Θεόν καί ὅν ᾑρετίσασθε εἰς τύπον ἔχειν πατρός πνευματικοῦ, εἰ καί τῆς ἀξίας πολύ ἀπολείπομαι, ὡς ἄν χαίρῃ μέν Θεός ἐπί τῇ ὁμονοίᾳ καί τελειώσει ὑμῶν, χαίρω δέ κἀγώ ὁ ταπεινός, ἐπεκτεινομένην ὁρῶν ἀεί τήν προκοπήν τοῦ κατά Θεόν ὑμῶν βίου ἐπί τό κρεῖττον ἐν πίστει, ἐν ἁγνεία, ἐν φόβῳ Θεοῦ, ἐν εὐλαβείᾳ, ἐν κατανύξει καί δάκρυσι, δι᾿ ὧν ὁ ἔσω καθαίρεται ἄνθρωπος καί πληροῦται φωτός θείου καί ὅλος Πνεύματος Ἁγίου γίνεται ἐν συντρετριμμένῳ ψυχῆς καί καταβεβλημένῳ φρονήματι, καί ἡ χαρά ἡ ἐμή γίνεται εἰς εὐλογίαν ὑμῶν καί προσθήκην ἀνωλέθρου καί μακαρίας ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες

Ο ανθρωπολόγος Τιμουρτζίν Μπιντέρ (Timuçin Binder), καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης (İTÜ), ανατρέπει τον ισχυρισμό για φυλετικό εκτουρκισμό της Ανατολίας μετά το 1071: Οι κάτοικοι της Ανατολίας ζουν σε αυτά τα εδάφη εδώ και σαράντα χιλιάδες χρόνια.

Χάρτης της τουρκικής προπαγάνδας

Ο ανθρωπολόγος Τιμουρτζίν Μπιντέρ (Timuçin Binder), καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης (İTÜ), ανατρέπει τον ισχυρισμό για φυλετικό εκτουρκισμό της Ανατολίας μετά το 1071: Οι κάτοικοι της Ανατολίας ζουν σε αυτά τα εδάφη εδώ και σαράντα χιλιάδες χρόνια.

Οι φοβερές εξελίξεις στη γενετική τεχνολογία δεν φωτίζουν μόνο το παρελθόν, αλλά και το μέλλον μας. Οι συγκριτικές έρευνες στο DNA απαντούν πλέον στο ερώτημα της εθνολογικής προέλευσης διαφόρων ομάδων ανθρώπων. Όμως στην Τουρκία δεν έχουν γίνει εκτεταμένες έρευνες για το θέμα αυτό.

Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ορισμένα πανεπιστήμια κάνουν αυτές τις έρευνες ατομικά, έναντι υψηλής αμοιβής, ενώ είναι σε εξέλιξη και το πρόγραμμα της "γενογραφίας" του National Geographic. Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν αρκετές αιτήσεις από την Τουρκία προς αυτά τα κέντρα, όπου οι ενδιαφερόμενοι στέλνουν στοιχεία και γενετικό υλικό και κάποιο ποσό που κυμαίνεται από τα 100 μέχρι τα 450 δολάρια. Αυτές τις ατομικές έρευνες που αφορούν την Τουρκία παρακολουθεί στενά ο ανθρωπολόγος Timuçin Binder, του τμήματος Επιστήμης Ανθρωπολογίας και Κοινωνιολογίας, του πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης (İTÜ).

Ο Μπιντέρ, που σπούδασε ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (στον κλάδο ερευνών ανθρώπινου πολιτισμού, κοινωνιολογίας και βιολογίας), έχει διεξάγει γενετικές έρευνες, οι οποίες αφορούν την ιατρική, αλλά και την ανθρωπολογία.

Με τον Μπιντέρ μιλήσαμε για τις έρευνες που αφορούν την Τουρκία.

Γενετικά, το 10-15%

* Ποιό είναι το πιο σημαντικό συμπέρασμα από τις γενετικές έρευνες που αφορούν τους Τούρκους;

Το γεγονός ότι οι άνθρωποι που κατοικούν σήμερα στην Τουρκία, είναι απόγονοι αυτόχθονων φυλών που κατοικούν στα εδάφη αυτά τα τελευταία 40.000 χρόνια. Δηλαδή, οι σημερινοί Τούρκοι δεν ήλθαν από την Κεντρική Ασία, για 40.000 χρόνια δεν το κούνησαν ρούπι από εδώ. Ανήκουν σε αυτά τα χώματα, όπως ανήκουν σ' αυτά τα χώματα και εκείνοι που ισχυρίζονται ότι προερχόμαστε από την Κεντρική Ασία.

* Δεν είχαμε φυγή πληθυσμών από την Κεντρική Ασία και εγκατάσταση στην Ανατολία;

Έγινε, όμως ο αριθμός εκείνων που ήλθαν από την Κεντρική Ασία ήταν πολύ μικρός. Οι γενετικές έρευνες μας δείχνουν πόσοι είναι εκείνοι που προέρχονται από την Κεντρική Ασία. Με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών αποδεικνύεται ότι η γενετική δομή των κατοίκων της Τουρκίας είναι αναλλοίωτη από τα προϊστορικά χρόνια.

* Πόσοι είναι εκείνοι που ήλθαν από έξω;

Το ποσοστό αυτό είναι μεταξύ 10-15% του συνόλου του πληθυσμού. Δηλαδή εκείνοι που ήλθαν από την Κεντρική Ασία ήταν το 10-15% του πληθυσμού και δεν άλλαξαν γενετικά το λαό της Ανατολίας. Η φυγή από την Κεντρική Ασία είναι ένας μύθος. Εκείνοι οι λίγοι που ήλθαν χάθηκαν μέσα στους ντόπιους πληθυσμούς. Εκτός αυτού, δεν είναι γνωστό αν εκείνοι που ήλθαν απ' έξω ήταν Ιρανοί ή Αφγανοί.

* Γιατί δεν είναι γνωστό;

Η γενετική έρευνα δεν έχει την έννοια της εθνολογικής έρευνας. Δεν υπάρχει γενετικά ο όρος Ογούζ ή Τούρκος. Η γενετική έρευνα μας δίνει στοιχεία για την καταγωγή και τον τόπο που έζησαν οι πρόγονοι ενός ανθρώπου.

Τουρκισμός, μια πολιτισμική ταυτότητα

* Όταν λέτε δεν υπάρχει "τουρκικό γενετικό υλικό" τι εννοείτε;

Ο τουρκισμός είναι μια πολιτισμική ταυτότητα που τη δημιουργήσαμε εμείς. Με τον ίδιο τρόπο και ο ελληνισμός και ο αρμενισμός είναι πολιτισμικές έννοιες που σχηματοποιήθηκαν στην ιστορία. Ο τουρκισμός είναι μια πιο σύγχρονη έννοια, που εμφανίστηκε τα τελευταία 200 χρόνια.

Η ιστορία των ανθρώπων που ζουν σήμερα σε αυτά τα εδάφη αρχίζει από χιλιάδες χρόνια πριν. Δηλαδή, δεν μπορούμε να τους ονομάσουμε όλους Τούρκους. Ο τουρκισμός είναι μια έννοια που έχει σχέση με το σήμερα. Εμείς δημιουργήσαμε τις δικές μας έννοιες κατά το δοκούν και τους ονομάσαμε όλους Τούρκους.

Δεν ξέρουμε ούτε ποιοί ήταν οι πρόγονοί μας. Εμεί τους Ουιγούρους τους ονομάζουμε Τούρκους, όμως οι ίδιοι δεν δέχονται ότι είναι Τούρκοι. Η επιμονή σε εθνικές ταυτότητες δεν οδηγεί πουθενά. Το να λες ότι είσαι Τούρκος, δεν σημαίνει ότι ήλθες από την Κεντρική Ασία. Ο τουρκισμός είναι μια ταυτότητα που δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα.

Εκείνοι που ήλθαν εδώ στα 1100, μας άφησαν ένα κείμενο με τίτλο "Danişmentname", στο οποίο όμως δεν υπάρχει η λέξη Τούρκος, ούτε οτιδήποτε άλλο που να λέει ότι ήταν Τούρκοι. Οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τη λέξη Τούρκος ή τουρκισμός, ήταν οι ξένοι. Επίσης, οι Γκιόκτουρκ (Göktürkler) ήταν εκείνοι που ονόμασαν τους εαυτούς τους Τούρκους.

Πρέπει να αναθεωρήσουμε την επίσημη ιστορία

* Αφού ήταν τόσο λίγοι εκείνοι που ήλθαν από την Κεντρική Ασία, οι δεσμοί μας με τους Ουζμπέκους, τους Κιργιζίους και τους Τουρκμένους πως εξηγούνται;

Οι γενετικές έρευνες που έχουν γίνει μας δείχνουν ότι οι κάτοικοι της σημερινής Τουρκίας έχουν πολύ μικρή σχέση ή θα λέγαμε καμμία σχέση με τους Τουρκομάνους και τους Ουζμπέκους. Οι κάτοικοι της σημερινής Τουρκίας δεν έχουν καμμία βιολογική συγγένεια με τους κατοίκους της Κεντρικής Ασίας. Από εκεί προήλθε μια πολύ μικρή ομάδα. Αν κάποιοι αναζητούν δεσμούς αίματος, τέτοιοι δεν υπάρχουν.

* Ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει καμμία σχέση και δεσμός με τις Τουρκικές Δημοκρατίες (Türk Cumhuriyetler) είναι αντίθετος με την επίσημη ιστορία.

Μάλιστα, και αυτό οφείλεται στο ότι η επίσημη ιστορία είναι προβληματική. Οι εξελίξεις ανατρέπουν την επίσημη ιστορία και θα πρέπει να την αναθεωρήσουμε, αφού οι γενετικές έρευνες αποδεικνύουν ότι είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι έχουμε συγγενικούς δεσμούς με τους Ουζμπέκους και τους Τουρκομάνους της Κ. Ασίας. Έχει σφηνωθεί στο μυαλό των ανθρώπων ότι έχουμε συγγενικές σχέσεις με τους Τουρκομάνους, τους Ουζμπέκους, τους Ουιγούρους, ακόμα και με τους Μογγόλους. Γι' αυτό όλοι απορούν με τα αποτελέσματα των γενετικών ερευνών.

* Αφού οι κάτοικοι αυτής της χώρας, που τους αποκαλούμε Τούρκους, δεν έχουν σχέση με την Κεντρική Ασία και ζούσαν εδώ πριν το 1071, αυτό σημαίνει ότι εδώ, αυτός ο τόπος έχει μια ιστορία που δεν τη γνωρίζουμε.

Είναι πολύ σημαντικό. Υπάρχει η ανομολόγητη ιστορία του 85-90% που δεν προέρχεται από την Κεντρική Ασία. Η ιστορία των ανθρώπων που ζούσαν στα εδάφη αυτά, μας παρουσιάζεται σαν ιστορία άλλων, ξένων ανθρώπων, που δεν έχουν σχέση με μας. Δεν μας λένε ότι οι άνθρωποι αυτοί ήταν οι παπούδες, οι πρόγονοί μας. Μας λένε ότι εκείνοι υπήρχαν, αλλά έφυγαν από την Ανατολία όταν ήλθαμε εμείς. Όμως οι έρευνες δεν δείχνουν αυτό. Εκείνοι ήταν οι παπούδες μας, οι πρόγονοί μας.

Ο λαός της Ανατολίας είναι πιο κοντά στους Έλληνες

* Και καλά, με βάση τις έρευνές σας, οι Τούρκοι ποιανών συγγενείς είναι;

Των Ιρανών, των Ιορδανών, των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Η γενετική απόσταση μεταξύ Τούρκων και Ιρανών είναι μικρότερη αυτής με τους Τουρκμένους. Οι Τούρκοι της Τουρκίας δεν έχουν καμμία γενετική σχέση με τους Τούβα που κατοικούν στη Ρωσία και ομιλούν τουρκικά, αλλά έχουν στενή, αναπόσπαστη γενετική σχέση με τους Έλληνες και τους Ιρανούς. Αν αποδίδαμε χρωματικά τη σχέση, οι κάτοικοι της Τουρκίας, της Ελλάδας, του Ιράν και της Ιορδανίας έχουμε το ίδιο χρώμα, με διαφορετικούς τόνους. Φυσικά, το ότι έχουμε στενούς γενετικούς δεσμούς, δεν σημαίνει ότι εμείς καταγόμαστε από αυτούς ή εκείνοι από εμάς. Μπορεί άνετα ομάδες που έχουν παρόμοια γενετικά χαρακτηριστικά, να ανήκουν σε διαφορετικά έθνη. Η διαφορά αυτή δεν έχει σχέση με το γενετικό υλικό, αλλά με τα πολιτισμικά χαρακτηρισιτκά.

* Οι Κούρδοι και οι Αρμένιοι, γενετικά, πόσο κοντά είναι στους Τούρκους;

Αν και ζήσαμε με τους Κούρδους χιλιάδες χρόνια μαζί, σ' αυτά τα χώματα, δεν έχουμε γενετική σχέση. Είναι πιο μακριά από ότι είμαστε με τους Ιρανούς και τους Έλληνες, αλλά πιο κοντά από τους Ουζμπέκους.

Η τουρκοκουρδική σύγκρουση, αυξάνει το ενδιαφέρον για τη γενετική διαφορά

* Πως εξηγείτε το φαινόμενο της αύξησης των αιτήσεων για γενετικές έρευνες το τελευταίο διάστημα;

Οι άνθρωποι τοποθέτησαν τους εαυτούς τους σε μια κατηγορία. Τούς είπαμε όλους Τούρκους ή Κούρδους. Όταν όμως αυξήθηκε το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την ιστορία, αυξήθηκε και το ενδιαφέρον για την καταγωγή τους. Είναι ένα ενδιαφέρον που σχετίζεται με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Οι συζητήσεις για το Κουρδικό, το Αρμενικό, αυξάνουν το ενδιαφέρον για την καταγωγή των ανθρώπων. Στην Αμερικοί πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν γενετικές έρευνες για την καταγωγή τους. Στην Τουρκία τώρα άρχισε το έντονο ενδιαφέρον. Στην Ευρώπη δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί οι περισσότεροι γωνρίζουν το γενετικό τους δέντρο των προηγούμενων 600-800 ετών.

* Πόσο ασφαλείς είναι οι γενετικές έρευνες και τα αποτελέσματά τους;

Απόλυτα ασφαλείς. Γιατί το γενετικό υλικό είναι κατά κάποιο τρόπο το μαύρο κουτί του κάθε ατόμου. Μπορεί να ανιχνευθεί η πορεία των ανθρώπων των τελευταίων 60 ή και 90 χιλιάδων ετών. Πιο πριν οι μελέτες βασίζονταν σε εκείνα που έγραψαν οι ιστορικοί. Τα γενετικά χαρακτηριστικά όμως δεν τα γράφουν οι άνθρωποι, για να υπάρχει η περίπτωση λάθους.

Πηγή: (Sabah - 10.12.2007), Ινφογνώμων Πολιτικά

Ἡ διεξαγωγή τῆς πέμπτης Διεθνοῦς Συναντήσεως τῶν Θρησκειῶν, πού πραγματοποιήθηκε στήν Ἀσίζη στίς 20-9-2016, ὑπό τήν συνδιοργάνωση τῆς Παπικῆς Κοινότητος τοῦ «Ἁγίου» Αἰγιδίου, τῆς «Ἐπισκοπῆς» Ἀσίζης καί τῆς Κοινότητος τῶν Φραγκισκανῶν, μέ θέμα : «Δίψα διά τήν Εἰρήνην. Θρησκεῖαι καί Πολιτισμοί ἐν διαλόγῳ. 30 χρόνια μετά τήν διαθρησκειακή συνάντηση καί ἱστορική προσευχή ἀπό τόν πάπα Ἰωάννη Παῦλο Β' στήν Ἀσίζη», καί μέ τήν συμμετοχή 400 ἀντιπροσωπειῶν καί θρησκευτικῶν προσωπικοτήτων τῆς πολιτικῆς καί τοῦ πολιτισμοῦ ἀπ’ὅλο τόν κόσμο (Ὀρθόδοξοι Οἰκουμενιστές, Παπικοί, Ἀγγλικανοί, Κόπτες, Μουσουλμάνοι, Ἰνδουϊστές, Βουδδιστές κ.ἄ.)

Ἐν Πειραιεῖ 1-10-2016

 
Ἡ διεξαγωγή τῆς πέμπτης Διεθνοῦς Συναντήσεως τῶν Θρησκειῶν, πού πραγματοποιήθηκε στήν Ἀσίζη στίς 20-9-2016, ὑπό τήν συνδιοργάνωση τῆς Παπικῆς Κοινότητος τοῦ «Ἁγίου» Αἰγιδίου, τῆς «Ἐπισκοπῆς» Ἀσίζης καί τῆς Κοινότητος τῶν Φραγκισκανῶν, μέ θέμα : «Δίψα διά τήν Εἰρήνην. Θρησκεῖαι καί Πολιτισμοί ἐν διαλόγῳ. 30 χρόνια μετά τήν διαθρησκειακή συνάντηση καί ἱστορική προσευχή ἀπό τόν πάπα Ἰωάννη Παῦλο Β' στήν Ἀσίζη», καί μέ τήν συμμετοχή 400 ἀντιπροσωπειῶν καί θρησκευτικῶν προσωπικοτήτων τῆς πολιτικῆς καί τοῦ πολιτισμοῦ ἀπ’ὅλο τόν κόσμο (Ὀρθόδοξοι Οἰκουμενιστές, Παπικοί, Ἀγγλικανοί, Κόπτες, Μουσουλμάνοι, Ἰνδουϊστές, Βουδδιστές κ.ἄ.) ἔδωσε γιά μιά ἀκόμη φορά τήν εὐκαιρία στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο νά ἀναδείξει παγκοσμίως τήν οἰκουμενιστική διαθρησκειακή πίστη καί ἐμμονή του καί νά προβεῖ σέ ἀντικανονικές ἐνέργειες καί ἀπαράδεκτες δηλώσεις, ἔχοντας μάλιστα καί τήν ὑποτιθέμενη κατοχύρωση τῶν λεχθέντων καί πραχθέντων του ἀπό τήν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης. Κατά τό διάστημα τῆς ἐκεῖ τετραημέρου παραμονῆς του δήλωσε τά ἐξῆς :

- «Ὑπάρχουν πέντε ὁδοί, οἱ ὁποῖες ὁδηγοῦν στό διάλογο : εἶναι ἐκεῖνες τῆς ἀγάπης, τῆς δικαιοσύνης, τῆς συγχώρεσης, τῆς ὀρθῆς κρίσης καί τοῦ σεβασμοῦ. Ὁ διάλογος χρειάζεται....

ἰσορροπία, δέν ὑπερκαλύπτει, ἀλλά ἰδίως δέν ἀφαιρεῖ ἀπό τό συνομιλητή τά χαρακτηριστικά του. Σημαίνει ἀμοιβαία γνωριμία, συνάντηση, ἀλλά δέν εἶναι ποτέ πολιτιστικός ἤ θρησκευτικός συγκρητισμός. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν φοβᾶται τόν διάλογο, διότι δέν τόν φοβᾶται ἡ ἀλήθεια. Ἀντιθέτως, ἄν ἡ Ὀρθοδοξία κλεινόταν στόν ἑαυτό της καί δέν συνδιαλεγόταν μέ ὅσους βρίσκονται πέρα ἀπό τό χῶρο της, ὄχι μόνο θά ἀποτύχαινε στήν ἐκπλήρωση τῆς ἀποστολῆς της, ἀλλά, ἀπό "καθολική", καί ἀπό ἐκκλησία “διαμέσου τῆς Οἰκουμένης", ὅπως εἶναι, θά μετατρεπόταν σέ ἐσωστρεφή ὁμάδα, σέ "γκέτο" στό περιθώριο τῆς ἱστορίας. Πολιτισμοί καί Θρησκεῖες ἤδη συναντήθηκαν, γιά νά δώσουν οὐσιαστική διάσταση σέ ὀδούς εἰρήνης, ἀλλά σίγουρα ἡ διαδικασία αὐτή πρέπει νά συνεχισθεῖ, γιά νά μήν ἐπιτραπεῖ ἡ ἐμφάνιση φαινομένων ἔλλειψης ἀνοχῆς καί θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ, γιά τήν προστασία τῆς ἀξίας κάθε πολιτισμοῦ, ὥστε νά μή θυσιαστεῖ στόν βωμό τῆς παγκοσμιοποίησης ἤ ἑνός πολιτισμοῦ, πού κυριαρχεῖ τῶν ἄλλων».

Σχετικά μέ τήν παπική κοινότητα τοῦ «Ἁγίου» Αἰγιδίου δήλωσε : «[Πρόκειται γιά] μιά κοινότητα, μέ τήν ὁποία συμμεριζόμαστε τόν ἀπόλυτο σεβασμό τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος καί τοῦ οἰκουμενισμοῦ»[1].

- «Πολλοί ἀπό ἐσᾶς γνωρίζουν σίγουρα ὅτι τά τελευταία πενήντα χρόνια ἔγιναν ὁρισμένα ἐξαιρετικά βήματα προόδου πρός τήν ἐπανασυμφιλίωση τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας μέ τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. Ὀφείλουμε πολλά, ἀπό τήν ἀρχή, στούς πάπες Παῦλο τόν Ἕκτο καί Ἰωάννη τόν Εἰκοστό Τρίτο, ὅπως καί στούς προκατόχους μας, Οἰκουμενικούς Πατριάρχες Ἀθηναγόρα καί Δημήτριο. Ἡ ἐνόρασή τους ὑπενθύμισε σέ ὅλους ἐμᾶς τήν ἄμεση ἀναγκαιότητα τῆς προτροπῆς τοῦ Κυρίου πρός τούς μαθητές του, στό ὅρων τῶν Ἐλαίων,ὅλοι νά γίνουν ἕνα, τό «ut unum sint». Ὑπάρχει, ὅμως, καί μιά ἄλλη ἐπανασυμφυλίωση, μιά ἑνότητα δράσης, πού σημαίνει ἔμπρακτο ἐνδιαφέρον πρός ὅσους ὑποφέρουν γύρω μας, στόν κόσμο. Διότι, ἡ ἀρχή, πού ἀποτελεῖ βάση γιά τό ἄνοιγμα πρός τούς ἄλλους καί τόν διάλογο, εἶναι ὅτι ὅλα τά ἀνθρώπινα πλάσματα, τελικῶς, ἀντιμετωπίζουν τίς ἴδιες προκλήσεις. Ὁ διάλογος αὐτός βγάζει ἀπό τήν ἀπομόνωση ἀνθρώπους, πού ἀνήκουν σέ διαφορετικές θρησκεῖες καί πολιτισμούς, προετοιμάζοντάς τους γιά μιά συνύπαρξη καί μιά σχέση ἀμοιβαίου σεβασμοῦ. Γιά τόν λόγο αὐτό, ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Πανορθόδοξη Σύνοδος ὑπογράμμισε στό τελικό της μήνυμα ὅτι ἕνας λιτός διαθρησκειακός διάλογος βοηθᾶ στήν προαγωγή τῆς ἀμοιβαίας ἐμπιστοσύνης τῆς εἰρήνης καί τῆς ἐπανασυμφυλίωσης. Αὐτή ἦταν καί ἡ ἐμπειρία μας μέ τόν πάπα Φραγκίσκο στό νησί τῆς Λέσβου, ἀκριβῶς πρίν ἀπό πέντε μῆνες, στίς 16 Ἀπριλίου τοῦ 2016. Ἦταν μιά οὐσιαστική ἀπάντηση τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς καί τῆς Δύσης σέ μιά τραγική κρίση τοῦ πλανήτη μας. Καί, συγχρόνως, ἦταν μιά ἰσχυρή ἐπαναβεβαίωση τοῦ πῶς οἱ οἰκουμενικές σχέσεις μποροῦν νά εὐνοήσουν τήν εἰρήνη καί τά ἀνθρώπινα δικαιώματα σέ μιά ἐποχή, κατά τήν ὁποία ὁ κόσμος ὁλόκληρος ἀπομακρύνει τό βλέμμα του ἀπό τά θύματα τοῦ ἐξτρεμισμοῦ καί τοῦ κατατρεγμοῦ ἤ καθορίζει τήν μοίρα τους μέ καθαρά οἰκονομικά κριτήρια, ἤ βάσει ἐθνικῶν συμφερόντων. Ἡ δύναμη τῶν οἰκουμενικῶν πράξεων καί τοῦ διαλόγου βρίσκεται στό νά ἀρχίσουμε νά κινούμεθα πέρα ἀπό τά ὅρια τοῦ ἑαυτοῦ μας, πέρα ἀπό τίς κοινότητες καί τίς Ἐκκλησίες μας. Βρίσκεται στό νά μάθουμε νά μιλᾶμε τήν γλώσσα τῆς φροντίδας καί τῆς εὐσπλαχνίας. Καί στό νά δώσουμε προτεραιότητα στήν ἀλληλεγγύη καί στήν προσφορά ὑπέρ τῶν συνανθρώπων μας»[2].

- «Ἡ οἰκοδόμηση τῆς εἰρήνης ξεκινᾶ ἀπό μέσα μας καί ἀκτινοβολεῖ πρός τά ἔξω, ἀπό τό τοπικό ἕως τό παγκόσμιο ἐπίπεδο. Ἔτσι ἡ εἰρήνη ἀπαιτεῖ μιά ἐσωτερική μετατροπή, μιά ἀλλαγή στίς πολιτικές καί τή συμπεριφορά. Ὁ διάλογος παρασύρει τούς ἀνθρώπους διαφορετικῶν θρησκευτικῶν καί πολιτιστικῶν ὑποβάθρων ἀπό τήν ἀπομόνωση στήν ἀνταλλαγή τοῦ ἀμοιβαίου σεβασμοῦ καί τῆς συνύπαρξης. Φυσικά, μερικοί ἄνθρωποι ἔχουν ἰσχυρή - θά μπορούσαμε νά ποῦμε φονταμενταλιστική - πεποίθηση ὅτι θά προτιμοῦσαν νά θυσιάσουν τή ζωή τους ἀπό τό νά ἀλλάξουν τίς ἀπόψεις τους. Ἄλλοι εἶναι, δυστυχῶς, ἀκόμα καί πρόθυμοι νά ἀφαιρέσουν τίς ζωές ἀθώων θυμάτων, γιά νά ὑπερασπιστοῦν τίς ἀπόψεις αὐτές. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος, πού εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά ἀκοῦμε περισσότερο προσεκτικά, νά "δοῦμε ὁ ἕνας τόν ἄλλο", μέ ἀγάπη καί συμπόνια πιό βαθιά "στά μάτια". Γιατί, σέ τελική ἀνάλυση, εἴμαστε πάντα πολύ πιό κοντά ὁ ἕνας στόν ἄλλο ἀπό ὅ,τι εἴμαστε σέ ἀπόσταση ἤ διαφορετικοί μεταξύ μας»[3].

 - Ὁ Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος σύστησε ἕναν ἕναν τούς ὀρθοδόξους ἐπισκόπους  τῆς συνοδείας του (Σεβ. Μητρ. Ἰταλίας καί Μελίτης κ. Γεννάδιος, Σμύρνης κ. Βαρθολομαῖος, Γαλλίας κ. Ἐμμανουήλ, Βελγίου κ. Ἀθηναγόρας, Πανοσιολ. Μ. Ἀρχιδιάκονος κ. Ἀνδρέας. Ἐπίσης, ὁ Σεβ. Μητρ. Ζιμπάμπουε κ. Σεραφείμ, ὁ Σεβ. Μητρ. Λιουμπλιάνας κ. Πορφύριος καί ὁ Θεοφ. Ἐπίσκοπος Ἀχαΐας κ. Ἀθανάσιος) στόν Πάπα Φραγκῖσκο καί αὐτοί ἔσκυψαν νά προσκυνήσουν ἤ νά φιλήσουν τό χέρι τοῦ αἱρεσιάρχη Πάπα, ἀναγνωρίζοντάς του συνεπῶς ἱερωσύνη καί ἐπισκοπικό ἀξίωμα[4].

- Κατά τό γεῦμα, ὁ Πάπας Φραγκίσκος ἀγκάλιασε θερμά τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος δήλωσε : «Δέν ὑπάρχει εἰρήνη χωρίς ἀμοιβαῖο σεβασμό χωρίς δικαιοσύνη καί χωρίς καρποφόρα συνεργασία ἀνάμεσα σέ ὅλους τούς λαούς τοῦ πλανήτη μας» καί κάλεσε ὅλους τούς θρησκευτικούς ἡγέτες νά καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια κατά τοῦ ἐξτρεμισμοῦ, ὥστε νά ἀπομονωθοῦν οἱ φονταμενταλιστές καί νά ἐνισχυθεῖ ἕνας πραγματικός, πολύτιμος καί ζωντανός διάλογος[5].

 - Ἔγινε εἰδική τελετή-προσευχή (δηλ. ἀντικανονική συμπροσευχή) γιά τήν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης, στή Βασιλική τοῦ «Ἁγίου» Φραγκίσκου τῆς Ἀσσίζης, στήν ὁποία προέστη ὁ Πάπας Φραγκῖσκος καί παρέστησαν ἐκπρόσωποι τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν Κωνσταντινουπόλεως, Ἀλεξανδρείας, Σερβίας, Ρουμανίας, Κύπρου, Ἑλλάδος καί Ἀλβανίας, ὅπως καί πλῆθος ἐπισήμων καί μελῶν τῆς Διασκέψεως.

- Ἄναψαν κεριά σέ κοινό μανουάλι.

- Ὑπογράφτηκε ἀπ’ὅλους ἡ Διακήρυξη τῆς Διεθνοῦς αὐτῆς Διασκέψεως.

Ὅλα τά ἀνωτέρω μᾶς ὑποχρεώνουν νά διακηρύξουμε πάλιν καί πολλάκις στεντορεία τῇ φωνῇ ὅτι ἡ διαθρησκειακή συνάντηση τῆς Ἀσίζης εἶναι ἡ «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν», τήν ὁποία ἀναφέρει τό Ἱερόν καί Ἅγιον Εὐαγγέλιον. Τί εἶναι ἡ «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν»; Ἡ Γαλιλαία ἦταν ἕνας χῶρος, ὅπως θά λέγαμε σήμερα, ὅπου ὑπῆρχε τό ἐσχάτως πολυδιαφημιζόμενο πολυπολιτισμικό μοντέλο. Οἱ θολοκουλτουριάρηδες, οἱ προοδευτικοί καί οἱ οἰκουμενιστές ἐπιχειροῦν τά τελευταία χρόνια πλύση ἐγκεφάλου τῶν λαῶν ὑπέρ αὐτοῦ τοῦ πολυπολιτισμικοῦ μοντέλου. Πολλοί πολιτισμοί, ὅλοι οἱ πολιτισμοί, ὅλα τά ἔθνη, ὅλες οἱ θρησκεῖες μαζί. «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν». Ὑπῆρχαν ἐκεῖ ὅλα τά ἔθνη. Ἰουδαῖοι, Πέρσες, Ἀσσύριοι, Ἕλληνες κ.ἄ. Καί τί ἦταν αὐτό τό πολυπολιτισμικό μοντέλο; Ἄς τό ἀκούσουν αὐτό ὅσοι κληρικοί καί θεολόγοι εἶναι ὑπέρ τῶν διαθρησκειακῶν συναντήσεων. Τό πολυπολιτισμικό μοντέλο ἦταν «ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει». Σκότος ὑπῆρχε ἐκεῖ. Οἱ ὑπέρμαχοι τῶν διαθρησκεικῶν διαλόγων καί συναντήσεων ἰσχυρίζονται ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες ἔχουν στοιχεῖα ἀληθείας, ὅτι ὅλες ἔχουν κάτι θετικό. Ἑπομένως, μέ τη λογική τους αὐτή, κι ἐκεῖ στή «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν» ὑπῆρχε φῶς, λίγο φῶς. Τό Εὐαγγέλιο, ὅμως, λέει ὅτι  ἡ «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν» εἶναι «ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει». Καί αὐτός «ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει, εἶδε φῶς μέγα, καί τοῖς καθημένοις ἐν χώρα καί σκιά θανάτου, φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς»[6].Νά, τό Φῶς. Ὁ Χριστός! Πουθενά ἀλλοῦ δέν ὑπάρχει φῶς. Μόνο στόν Χριστό. Καί σήμερα, ὅπου ὑπάρχουν τέτοιου εἴδους πολυπολιτισμικά μοντέλα καί διαθρησκειακές συναντήσεις καί σύγχυση, ὅπως πρόσφατα στήν Ἀσίζη, ὑπάρχει σκότος.

Ἔχει τονιστεῖ πολλές φορές ὅτι ἡ παναίρεση τοῦ συγκρητιστικοῦ Οἰκουμενισμοῦ κινεῖται σέ δύο ἐπίπεδα˙ τό πρῶτο σέ διαχριστιανικό καί τό δεύτερο σέ διαθρησκειακό. Ἔτσι, ἔχουμε τόν διαχριστιανικό Οἰκουμενισμό καί τόν διαθρησκειακό Οἰκουμενισμό, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν δύο ἀπό τίς βασικές κατευθύνσεις τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Ὁ διαθρησκειακός Οἰκουμενισμός, θεωρώντας ὅτι σέ ὅλες τίς θρησκεῖες ὑπάρχουν θετικά στοιχεῖα, προωθεῖ τήν ἕνωση μεταξύ αὐτῶν καί κυρίως μεταξύ των δῆθεν τριῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου, τοῦ Χριστιανισμοῦ, τοῦ Μουσουλμανισμοῦ καί τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ. Μέ λίγα λόγια προωθεῖ τήν λεγομένη «Πανθρησκεία». Σύμφωνα μέ τήν οἰκουμενιστική ἀρχή τοῦ «διαθρησκειακοῦ συγκρητισμοῦ», πρέπει νά βλέπουμε τά «κοινά θεολογικά σημεῖα», πού ὑπάρχουν σέ ὅλες τίς «μονοθεϊστικές θρησκεῖες», ὥστε νά οἰκοδομηθεῖ ἡ θρησκευτική ἑνότητα τῆς οἰκουμένης[7].

Εἶναι δυστύχημα νά διαπιστώνει κανείς ὅτι τίς τελευταῖες δεκαετίες βρισκόμαστε σ'ἕνα πρωτοφανή καλπασμό τοῦ συγκρητιστικοῦ διαθρησκειακοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Τό ἀντίχριστο πνεῦμα του ἔχει ἐπηρεάσει πλείστους ὅσους κληρικούς καί λαϊκούς τῆς Ὀρθόδοξου Ἐκκλησίας. Τό μέγεθος τῆς πτώσεως ἀπό τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί τήν παράδοση τῶν Ἁγίων Πατέρων, φάνηκε ξεκάθαρα στήν πρόσφατη διαθρησκειακή τῆς Ἀσίζης.

Ὅμως, μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁ κόσμος φωτίσθηκε μέ τήν ἀληθινή θεογνωσία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, μέ τό φῶς τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ «ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τό φῶς τό τῆς γνώσεως». Ἐγκαταλείπονται ὅλες οἱ ἄλλες ψεύτικες θρησκεῖες. Στά πρόσωπα τῶν τριῶν μάγων, πού προσκύνησαν τόν Χριστό, ἐκπροσωπεῖται ὅλη ἡ πρό Χριστοῦ θρησκεύουσα ἀνθρωπότης, ἡ ὁποία διδάσκεται πλέον νά προσκυνεῖ τόν Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, τήν ἐξ ὕψους Ἀνατολή, τό Φῶς ἐκ Φωτός, πού ἔλαμψε στόν κόσμο. Στόν Ἰορδάνη ποταμό, κατά τήν βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, «ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις».

Δέν ὑπάρχουν πλέον ἄλλα φῶτα, ἄλλες πίστες, ἄλλοι δρόμοι σωτηρίας. O Χριστός εἶναι ἡ μοναδική ὁδός σωτηρίας. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός διακηρύσσει ὅτι «ἐγώ εἰμί τό φῶς τοῦ κόσμου»[8]. Ὅποιος δέν βαδίζει μέσα στό δικό Του φῶς, βρίσκεται στό σκοτάδι καί δέν ξέρει ποῦ πηγαίνει. Υἱοί φωτός εἶναι μόνον ὅσοι ἀκολουθοῦν τόν Χριστό καί τήν διδασκαλία του. Κατά τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη, ὁ Χριστός εἶναι «τό φῶς τό ἀληθινόν, ὅ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον»[9]. Ἀπό τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ καί Προδρόμου, τοῦ πρό τῶν Ἀποστόλων Ἀποστόλου, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, διά τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, τῶν Ἁγίων Πατέρων καί τῶν διαδόχων τους, ἔχει μία καί μοναδική ἀποστολή : νά μαρτυρεῖ περί τοῦ Φωτός, νά ἀποκαλύπτει καί νά φανερώνει αὐτό τό Φῶς στούς «ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου» καθημένους καί νά τούς ὁδηγεῖ στό δρόμο τῆς σωτηρίας. Στό ἀποστολικό καί ἁγιοπατερικό αὐτό ἔργο οὐδέποτε ὑπῆρξαν ἐπιφυλάξεις καί συμψηφισμοί, κοσμικές εὐγένειες καί ἐξισώσεις, συγκρητισμοί καί ἀναμείξεις, διπλωματίες καί ὑποχωρήσεις σέ ἄρχοντες γιά λατρεία ἄλλων θεῶν ἤ ἀναγνώριση τῶν ἄλλων θεῶν καί τῶν ἄλλων θρησκειῶν. Εἴτε ἐπρόκειτο γιά Ἰουδαίους ἄρχοντες, εἴτε γιά εἰδωλολάτρες, εἴτε γιά Μουσουλμάνους, εἴτε γιά ἀθέους, πού ζητοῦσαν ἀναγνώριση τῶν δικῶν τους θεῶν καί σεβασμάτων, ἡ στάση τῶν Χριστιανῶν δέν ἦταν συμβιβαστική καί ἐξισωτική, ὅπως συμβαίνει σήμερα μέ πολλούς θεολόγους καί κληρικούς τῶν διαθρησκειακῶν συναντήσεων καί διαλόγων, ἀλλά ἀπόλυτη καί σαφής. Πουθενά ἀλλοῦ, σέ κανένα ἄλλο θεό ἤ σέβασμα, δέν ὑπάρχει δυνατότης σωτηρίας. Ἐνώπιον τῶν Ἑβραίων ἀρχόντων ὁδηγηθέντες οἱ Ἀπόστολοι Πέτρος καί Ἰωάννης, δέν τούς εἶπαν ὅτι ἔχουμε τήν ἴδια πίστη μέ σᾶς, ὅτι πιστεύουμε στόν ἴδιο θεό, ἀλλά μέ παρρησία τούς ἐπέκριναν γιά τήν ἄρνηση καί τήν σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν μοναδική ὁδό καί ἐλπίδα σωτηρίας : «Καί οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενί ἡ σωτηρία. οὐδέ γάρ ὄνομά ἐστίν ἕτερον ὑπό τόν οὐρανόν τό δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς»[10]. Αὐτές εἶναι οἱ ἀληθινές διαθρησκειακές συναντήσεις καί οἱ γνήσιοι διαθρησκειακοί διάλογοι.

Κατά τή διάρκεια τῶν δύο χιλιάδων ἐτῶν ἐπιφανείας καί ἐπιλάμψεως τοῦ θεϊκοῦ Φωτός, ἔθνη, λαοί καί ἄτομα φωτίστηκαν καί σώθηκαν, ἐνσωματωθέντα στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, στή Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Συναντιόμαστε ἑκατομμύρια πιστῶν στήν εὐχαριστιακή συνάντηση καί κοινωνία, διαρκῶς καί ἀδιαλείπτως, κάθε ἡμέρα σχεδόν, καί ὄχι μόνον εὐχόμαστε «ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου», εἰς τρόπον ὥστε νά καθιστοῦμε περιττή κάθε διαθρησκειακή συνάντηση, ἀλλά καί διακηρύσσουμε ὅτι «εἴδομεν τό Φῶς τό ἀληθινόν, ἐλάβομεν πνεῦμα ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθή, ἀδιαίρετον Τριάδα προσκυνοῦντες», πράγμα πού δέν μποροῦν νά κάνουν οἱ διαθρησκειακές συναντήσεις τύπου  Ἀσίζης, γιατί ἐκεῖ ὑπάρχουν πολλά ἔθνη καί λαοί, πιστεύοντα εἰς ἄλλους θεούς καί μή εὑρόντα τήν ἀληθή πίστη.

Ἀπό τῆς πλευρᾶς αὐτῆς ἡ διεξαγωγή διαθρησκειακῶν συναντήσεων, ὅπως τῆς Ἀσίζης, εἶναι ὀπισθοδρόμηση, μᾶς πηγαίνει στήν πρό Χριστοῦ ἐποχή, εἶναι ἡ Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, ἡ γῆ Ζαβουλών καί Νεφθαλείμ, ὅπου, κατά τό Εὐαγγέλιο, ὑπῆρχαν καί συναντιόνταν πολλές θρησκεῖες καί πολλοί πολιτισμοί, ἕνα πανθρησκειακό καί πολυπολιτισμικό μοντέλο, σάν αὐτό πού οἰκοδομοῦν σήμερα οἱ ἡγέτες τῆς ἀντιχρίστου «Νέας Ἐποχῆς» καί τῆς «Νέας Τάξεως Πραγμάτων», μέ κινητήριο μοχλό τό Βατικανό καί μέ θρησκευτικό πλανητάρχη τόν αἱρεσιάρχη Πάπα. Ἐνῶ, ὅμως, σέ ἐκείνη τήν Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν ἡ ἐμφάνιση καί ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ συνετέλεσε, ὥστε«ὁ λαός, ὁ καθήμενος ἐν σκότει, εἶδε φῶς μέγα καί τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καί σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς»[11], στήν νέα Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν καί τῶν διαθρησκειακῶν συναντήσεων τύπου Ἀσσίζης, τό σκότος ἐξακολουθεῖ νά παραμένει, τά ἔθνη καί οἱ λαοί, πού ἐκπροσωποῦνται, προσεύχονται στούς δικούς τους θεούς, καί δέν ἀκούγεται τό κήρυγμα τοῦ Προδρόμου καί τοῦ Χριστοῦ• «Μετανοεῖτε˙ ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»[12]. Οἱ διαθρησκειακές συναντήσεις ἀποτελοῦν ἄρνηση τοῦ Εὐαγγελίου καί προσβολή τῶν ἁγίων Μαρτύρων[13].

________________________________________

[1] 19-9-2016 Ἐπίτιμος διδάκτορας τοῦ πανεπιστημίου τῆς Περούτζια ὁ Βαρθολομαίος, http://www.amen.gr/article/epitimos-didaktoras-tou-panepistimiou-tis-peroutzia-o-oikoumenikos-patriarxis

[2] 19-9-2016 Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος στήν ἐφημερίδα τῶν καθολικῶν ἐπισκόπων Ἰταλίας:  Ὅλοι νά γίνουν ἕνα, «ut unum sint», http://aktines.blogspot.gr/2016/09/ut-unum-sint.html

[3] 19-9-2016 Βαρθολομαῖος : Φονταμενταλιστές ὅσοι δέν ἀλλάζουν τίς ἀπόψεις τους, http://www.vimaorthodoxias.gr/all/item/88327

[4] Ὠρέ, προσκυνᾶνε ποτέ Ὀρθόδοξοι Ἱεράρχες τόν ἀρχιαιρεσιάρχη Πάπα; (VIDEO), http://www.pentapostagma.gr/2016/09/ωρέ-προσκυνάνε-ποτέ-ορθόδοξοι-ιεράρχ.html

[5] 20-9-2016 Ἀδελφικός ἐναγκαλισμός Πάπα - Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, http://www.amen.gr/article/adelfikos-enagalismos-papa-oikoumenikou-patriarxi, http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=537935&catID=4

[6] Μτθ. 4, 15-16.

[7] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΠΕΙΡΑΙΩΣ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, «Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος περί Οἰκουμενισμοῦ ἐπί τῇ Κυριακῇ τῆς Ὀρθοδοξίας», Θεοδρομία ΙΔ1 (Ἰανουάριος-Μάρτιος 2012) 128-130.

[8] Ἰω. 8, 12.

[9] Ἰω. 1, 9.

[10] Πράξ. 4, 12.

[11] Μτθ. 4, 12-17.

[12] Μτθ. 3, 2 καί 4, 17.

[13] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, Διαθρησκειακές συναντήσεις˙ ἄρνηση τοῦ Εὐαγγελίου καί προσβολή τῶν ἁγίων μαρτύρων, ἐκδ. Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη 2003.

Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό

Ο Χριστός με τη διδασκαλία του συνέβαλε στην πρόοδο της Ευρώπης; Η Ευρώπη ευχαρίστησε τον Χριστό;

Αδελφοί μου, αυτά τα ερωτήματα μπορούν να αποτελέσουν θέμα μελέτης και διδαχής. Τι πρόσφερε ο Χριστός στην Ευρώπη; Οι Ευρωπαίοι ανέμεναν πολλά από τον Χριστό και Αυτός τους έδωσε περισσότερα από όσα εκείνοι περίμεναν. Τους πρόσφερε τα πάντα.

Ο Χριστός απάλλαξε την Ευρώπη από τον σκοταδισμό της αθεΐας και τη μωρία της ειδωλολατρίας. Αυτή η φράση είναι σημαντική για όποιον μπορεί να καταλάβει τι είναι ειδωλολατρία και τι είναι αθεΐα. Για όποιον δεν μπορεί να την κατανοήσει, θα την εξηγήσω περισσότερο.

Ο καιρός της αθεΐας και της ειδωλολατρίας στην Ευρώπη ήταν μία περίοδος σκοταδισμού. Μια κατάσταση παρόμοια μ’ αυτήν που υπάρχει στις μαύρες φυλές που ζουν στην Αφρική.

Αθεΐα και ειδωλολατρία σήμαινε: θεολογία δίχως τον αληθινό Θεό, γάμοι χωρίς ηθική και κοινωνία δίχως ευσπλαχνία για τον συνάνθρωπο.

Με μια λέξη αθεΐα και ειδωλολατρία σήμαινε ζωή χωρίς ουσία και θάνατο χωρίς ελπίδα.

Παράλληλα υπήρχε συνεχής φόβος για θεούς τρομακτικούς, των οποίων τον θυμό προσπαθούσαν να κατευνάζουν με αιματηρές θυσίες, είτε ζώων είτε ανθρώπων. Σκοτάδι και μωρία επικρατούσε στις φτωχές χωριάτικες καλύβες, αλλά και στον περίβολο των παλατιών. Ο σατανάς κυριαρχούσε στην Ευρώπη μέχρι ο Χριστός να εμφανιστεί. Όλοι οι ευρωπαίοι ήταν άρρωστοι στην ψυχή και στο σώμα, όπως οι λεπροί. Όταν λοιπόν ο Χριστός εμφανίστηκε σ’ αυτό το ευρωπαϊκό νοσοκομείο και τρελοκομείο, μίλησε στην Ευρώπη με τον ίδιο τρόπο που μίλησε σ’ εκείνη τη γυναίκα την άρρωστη για δεκαοχτώ χρόνια από δαιμονικό πνεύμα. Ήταν κυρτωμένη και δεν μπορούσε να ισιώσει το σώμα της. Όταν την είδε ο Ιησούς, της φώναξε και της είπε: «Ευρώπη, απαλλάσσεσαι από την αρρώστια σου». Έτσι μεμιάς η Ευρώπη, όπως η γυναίκα, ορθώθηκε, συνήλθε, διαφωτίστηκε, εξαγνίστηκε, εκπολιτίστηκε. Η Ευρώπη σαν τον φυλακισμένο, που ξαφνικά ανοίγει ένα παράθυρο στο κελί του, φωτίστηκε. Ο Χριστός έδωσε την εξουσία στους βαπτισμένους λαούς της να βαπτίζουν και άλλους σ’ όλη τη γη. Τους έδωσε την εξουσία, αφού ήταν αγιασμένοι από Αυτόν, να αγιάζουν άλλους, και αφού φωτίστηκαν, να φωτίζουν τους υπόλοιπους αδελφούς τους. Να λοιπόν, αυτό το θαύμα των θαυμάτων έκανε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός στην Ευρώπη.

Στο δεύτερο ερώτημα, με ποιο τρόπο η Ευρώπη ευχαρίστησε τον Χριστό, η απάντηση είναι πως δεν τον ευχαρίστησε με φως, αλλά με σκοτάδι. Τον ευχαρίστησε με θλίψη αντί χαρά. Τον ευχαρίστησε όπως οι Γαδαρηνοί, τους οποίους ο Χριστός ελευθέρωσε από τη δαιμονική λεγεώνα και εκείνοι Τον παρακάλεσαν να φύγει από κοντά τους. Και Εκείνος έφυγε χωρίς να πει μια λέξη. Κατάρα έμεινε σ’ αυτή την περιοχή. Η περιοχή των Γαδαρηνών, που κάποτε ήταν εύφορη και πλούσια, σήμερα είναι μία γκρίζα καταραμένη έρημος. Οι Γαδαρηνοί παρακάλεσαν τον Χριστό να φύγει από κοντά τους, ενώ οι Ευρωπαίοι δεν τον παρακαλούν να φύγει, αλλά τον διώχνουν με κάθε τρόπο.

Τον διώχνουν από τα σχολεία, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, από την πολιτική, τα φιλμ, την επιστήμη και από την επηρμένη κουλτούρα τους. Τον διώχνουν με τις σκέψεις, με τα λόγια τους και με τα έργα τους, ένας-ένας και όλοι μαζί.

Αν η περιοχή των Γαδαρηνών, που από ανοησία οι κάτοικοί της παρακάλεσαν τον Χριστό να φύγει, είχε τέτοια κατάληξη, τι θα συμβεί στην Ευρώπη, η οποία δεν τον παρακαλεί, αλλά τον διώχνει από κακία; Τι θα συμβεί στην Ευρώπη;

Τι θα συμβεί στην Ευρώπη που εγκατέλειψε τον Χριστό και επέστρεψε στον παλαιό, σκοτεινό και μωρό παγανισμό;

Η απάντηση στο ερώτημα, τι θα συμβεί στην Ευρώπη που αρνείται τον Χριστό, υπάρχει έμμεσα στο Ευαγγέλιο. Θα συμβεί το ίδιο που συνέβη στην Καπερναούμ, που ήταν πόλη με μεγάλο πολιτισμό, πλούσια, οργανωμένη, χαρούμενη, περήφανη για την ακμή της. Ο Χριστός σφράγισε την πορεία της με τα παρακάτω λόγια: «Και εσύ, Καπερναούμ, που υψώθηκες ως τα ουράνια, θα κατεβείς στα τρίσβαθα του Άδη. Πλην σε βεβαιώνω πως ο Θεός την ημέρα της κρίσεως θα δείξει μεγαλύτερη επιείκεια για τα Σόδομα παρά για σένα» (Ματθ. 11:23).

Αδελφοί μου, αν στην Ινδία και την Κίνα συνέβαιναν τόσα πολλά και μεγάλα θαύματα όπως συνέβησαν στην Ευρώπη εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια, από παλιά θα μετάνοιωναν οι κάτοικοί της και θα γίνονταν χριστιανοί.

Στενοχωριέμαι για την Ευρώπη, γιατί θα καταστραφεί όπως η Καπερναούμ. Οι περήφανοι πύργοι της θα γκρεμιστούν, θα καταστραφούν, και οι λεωφόροι της θα μετατραπούν σε τόπους που θα φυτρώσουν θάμνοι με αγκάθια, όπου θα κάνουν τη φωλιά τους τα φίδια. Στον τόπο που τώρα ακούγονται φωνές εναντίον του Χριστού, θα ακούγονται κραυγές από κουκουβάγιες και ουρλιαχτά από τσακάλια.

Τη στιγμή που η Ευρώπη νόμισε για τον εαυτό της πως εκπολιτίστηκε, τότε ήταν και που αγρίεψε. Τη στιγμή που νόμισε πως τα ήξερε όλα, τότε ήταν και που παραφρόνησε. Τη στιγμή που νόμισε πως απέκτησε μεγάλη δύναμη, τότε ήταν και που έχασε όλη της τη δύναμη.

Ορίστε, αδελφοί μου, το αντικείμενο μελέτης και διδαχής.

Δοξάστε τον Χριστό, τον Θεό, για να σας δοξάσει και αυτός στη βασιλεία των ουρανών. Αμήν.

Πηγή: (Από το βιβλίο: Αγίου Νικολάου Επισκόπου Αχρίδος, Μέσα από το παράθυρο της φυλακής. Μηνύματα στο λαό. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2012, σ. 105.), Κοινωνία Ορθοδοξίας

«... Από την μια βέβαια, είναι ενθαρρυντική ,ικανοποιητική και μάλιστα από καιρό αναμενόμενη, για να μη πω καθυστερημένη η σθεναρή αντίδραση της Εκκλησίας. Από την άλλη, όμως, εν όψει της σύγκλησης της Ιεραρχίας στις 4 Οκτωβρίου 2016, θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος, ότι καθόλου τυχαία δεν γίνεται αυτή η συντονισμένη ιερατική καταδίκη του μαθήματος των Θρησκευτικών...»

Θα με πεις υπερβολική, μέσα στην γκρίνια και ότι μονίμως ψάχνω για σκιές εκεί που δεν υπάρχουν(;)...

Δεν τον μπορώ όμως και τούτον τον καταιγισμό των απανωτών ειδήσεων για τα θρησκευτικά!! Λες και ανακαλύψαμε την Αμερική!! Λες και μας ήρθε κεραυνός εν αιθρία!!

Δεν ήξερε ,δεν ρώταγε ο πνευματικός και θρησκευτικός κόσμος της χώρας που διαρρηγνύει τώρα τα ιμάτια του και τα άμφιά του γιατί ο ... «απρόβλεπτος» Φίλης πράττει τα προβλεπόμενα;

Εδώ και τόσους μήνες είναι ήδη γνωστά τα απαράδεκτα προγράμματα σπουδών για τα θρησκευτικά. Εδώ και πολύ καιρό υψώνονται πολλές φωνές που ελέγχουν τους τάχα περισπούδαστους και σίγουρα αθεολόγητους συμβούλους και παρατρεχάμενους σε πολιτικά και ιερατικά γραφεία..... Αλλά, στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα.

Τώρα μας έπιασε ο πόνος για το αν τα πιτσιρίκια στο Δημοτικό καλούνται να μάθουν απνευστί και φαρσί τα παρά ένα εκατό ονόματα του Αλλάχ; Τώρα μας χαλάει την ησυχία μας ο «πολλά βαρύς» σε δηλώσεις και αποφάσεις υπουργός Παιδείας, που το επιπλέον που έκανε είναι ότι επαναλαμβάνει όσα κατά το παρελθόν έλεγε;

Μην μου πείτε ότι δεν φαινόταν πού πήγαινε η κατάσταση, όταν ο κ. Γιαγκάζογλου υπεραμυνόταν και εισηγείτο το νέο πνεύμα και την φρέσκια πνοή του μαθήματος, γιατί, όπως και να το κάνουμε, άλλαξαν οι εποχές και αν δεν αλλάξουμε κι εμείς και τα Θρησκευτικά μας,θα βρωμάμε ναφθαλίνη ως παλιομοδίτικοι ....

Τώρα φάνηκε το πρόβλημα ή τόσο καιρό αλληθώριζαν πολλοί και στρουθοκαμήλιζαν περισσότεροι ;

Μην μου πείτε ότι δεν ήταν φανερός ο αχταρμάς που θέλουνε το μάθημα των θρησκευτικών και κυρίως το άλεσμα των Ελληνόπουλων στο διαθρησκειακό μπλέντερ του σύγχρονου οικουμενιστικού πολτού...

Και καλά, οι λιγότερο υποψιασμένοι και αγνά σκεπτόμενοι, ίσως να έπεσαν τώρα από τα σύννεφα με τα επίσημα αποκαλυπτήρια του περιεχομένου του μαθήματος. Αυτοί όμως που ήξεραν (και αναφέρομαι στον πολιτικό στον εκπαιδευτικό και στον μηντιακό, αλλά πρωτίστως στον εκκλησιαστικό κόσμο) είναι τουλάχιστον υποκριτικό και ετεροχρονισμένο να σηκώνουν τώρα τα μανίκια για καυγά. Κάτι που θα έπρεπε να το είχαν πράξει εδώ και αρκετό καιρό.

Τουλάχιστον, θα πει ο καλοπροαίρετος, ξυπνήσαμε απότομα, εγκαίρως και στο παρά ένα. Είναι όμως έτσι ;

Δεν αντιλέγω στα όσα επί των ημερών μετά αγανακτήσεως γράφονται και μετά θυμού λέγονται για τα καμώματα του υπουργού, της κυβέρνησης των κομμάτων και των αφεντικών τους σχετικά με τα θρησκευτικά. Αντιθέτως, προσυπογράφω κι εγώ έμπλεως οργής !!

Απορώ όμως για τη χρονική συγκυρία της εντονότατης αντίδρασης από όλες τις πλευρές λες και κάποιος να τις συντονίζει.

Τα κανάλια, από εκεί που δεν έδιναν σημασία για το αν το μάθημα θα μείνει ή θα φύγει, ποιοι θα το διδάσκουν, πόσες ώρες και γιατί, τώρα έχουν γίνει οι ειδήμονες και βγήκαν στα κάγκελα με πρώτο θέμα την κόντρα Αρχιεπισκόπου-Φίλη....Θέμα πιασάρικο που πουλάει.

Το θέμα επίσης αποτελεί, πεδίον δόξης λαμπρόν για την μείζονα αντιπολίτευση προκειμένου να αλιεύσει τους δυσαρεστημένους από την «πρώτη φορά Αριστερά». Δεν κοστίζει και ποντάρει κατ΄ ευθείαν στο θυμικό του λαού. Άσε που αφήνει την καυτή πατάτα να την καθαρίσουν οι άλλοι.....

Οι εκπαιδευτικοί από τη μεριά τους είναι να τους λυπάσαι. Δάσκαλοι, καθηγητές, θεολόγοι και λοιποί, φαίνεται σαν να βιώνουν και πάλι το γνωστό «Σοκ και Δέος». Παραπατώντας από τις συνεχείς λακκούβες, γούβες και μαύρες τρύπες που ανοίγονται στον χώρο της Παιδείας, φαίνονται σαν να ψάχνουν ακόμα τον βηματισμό τους και μαζί με τα Αρχαία Ελληνικά, αναζητούν τώρα και τα χαμένα Θρησκευτικά. Νωρίς το θυμήθηκαν και αυτοί.. Κοινώς, στην εκπαίδευση έχουν χάσει άπαντες τον μπούσουλα..

Και πάμε και στην Εκκλησία.

Προκαθήμενοι μεγέθους, ταγοί σεβαστοί, Δεσποτάδες υψηλού αναστήματος, ταγμένοι στην προστασία του δόγματος και του ήθους των πιστών, δεν κατάλαβαν εγκαίρως πού πήγαινε το πράγμα ;

Τώρα το αντελήφθησαν οι Επίσκοποι και μάλιστα στον βαθμό που όφειλαν να το είχαν προ πολλού αντιληφθεί; Τι σόι σκοπιά φυλάσσουν;

Τώρα σήκωσαν την φωνή τους και την επισκοπική Πατερίτσα τους για να φρενάρουν την κατρακύλα;

Τόσο καιρό δεν καταλάβαιναν ότι από την μια προκλητική στάση του υπουργού παιδείας στην άλλη, οδηγούμαστε στην αποχριστιανοποίηση της ελληνικής κοινωνίας; Τώρα τον πήρανε είδηση; Άλλωστε, οι σπουδαίοι ( κατά τον πρωθυπουργό ο χαρακτηρισμός) θεολόγοι, με τους οποίους ο υπουργός συνεργαζόταν όλο αυτό το διάστημα, ήταν και δήλωναν και κόμπαζαν για αυτό, τέκνα αγαπητά και περιπόθητα Αγίων Πατέρων.

Και είναι απορίας άξιο και προσωπικό ερώτημα το γεγονός ότι μέσα σε δέκα ημέρες έχουν αντιδράσει τόσοι Μητροπολίτες και έχουν καταδικάσει με τέτοια ζέση και ζήλο τόσες φωνές ρασοφόρων, όσο δεν είχαν ακουστεί συνολικά όλο το προηγούμενο διάστημα. Γιατί όμως τόσο έντονα τώρα;

Από την μια βέβαια, είναι ενθαρρυντική, ικανοποιητική και μάλιστα από καιρό αναμενόμενη, για να μη πω καθυστερημένη η σθεναρή αντίδραση της Εκκλησίας. Από την άλλη, όμως, εν όψει της σύγκλησης της Ιεραρχίας στις 4 Οκτωβρίου 2016, θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος, ότι καθόλου τυχαία δεν γίνεται αυτή η συντονισμένη ιερατική καταδίκη του μαθήματος των Θρησκευτικών με πρώτο τον Αρχιεπίσκοπο να σέρνει τα εξ αμάξης στους σχεδιασμούς Φίλη ...

Και για να το πάω παρακάτω. Η χρονική συγκυρία είναι τέτοια που γεννάει λογισμούς, όχι πάντα καλούς....

Η Σύναξη Ορθοδόξων Εκκλησιών που έγινε το καλοκαίρι στο Κολυμπάρι της Κρήτης έχει προκαλέσει τριγμούς, αναστάτωση και ταραχή στο σώμα της Ελλαδικής Εκκλησίας αφού δόθηκε εκκλησιαστικότητα σε καταγνωσμένες αιρέσεις κλπ, ενισχύοντας έτσι τον οικουμενισμό που μας θέλει όλους έναν ωραιότατο πολτοποιημένο χυλό.... (όπως και τα Θρησκευτικά στην ορθόδοξη Ελλάδα).

Ως αντιλαμβάνεσθε, μόνο Αγιοπνευματική δεν την λες την Σύνοδο στην Κρήτη κρίνοντας εκ των ταραχοποιών αποτελεσμάτων της.

Ανενημέρωτο πλήρωμα με σιωπηλούς επ΄ αυτού Επισκόπους, πλην ελαχίστων, διχασμένος κλήρος, δεδιωγμένοι αγιορείτες και φίμωση φωνών. Δυστυχώς, το λαλίστατον για τα Θρησκευτικά δεν ισχύει στην περίπτωση της Συνόδου της Κρήτης. Εδώ, οι Προκαθήμενοί μας συνιστούν το «κρεῑτον τό σιγᾶν τοῦ λαλεῖν» παραπέμποντας στην Ιεραρχία για περαιτέρω πληροφορίες....

Και δεν μπορείς να μην σκεφτείς, μήπως λειτουργούν οι δηλώσεις και οι αντεγκλήσεις για το μάθημα των Θρησκευτικών ως βούτυρο στο ψωμί της Ιεραρχίας. Μήπως όλος ο ντόρος για τα Θρησκευτικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά το τεχνητό πυκνό σύννεφο καπνού για να μην ασχοληθεί το ποίμνιο, ως οφείλει και επιβάλλεται με τα των αποφάσεων στο Κολυμπάρι. Μήπως είναι ένας απλός αλλά καλοσχεδιασμένος συνδυασμός εξελίξεων που στρέφει την προσοχή στο δέντρο και όχι στο δάσος, ενώ βεβαίως κινδυνεύουν και τα δύο.

Ποιος κληρικός ή λαϊκός, Επίσκοπος ή Μοναχός θα σκεφτεί να ρωτήσει, πολλώ δε μάλλον να ζητήσει εξηγήσεις και ενημέρωση από τον Προκαθήμενο της Ελλαδικής Εκκλησίας για το τι έγινε και άλλαξε η στάση της Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κρήτη εν μια νυκτί, όταν ο ίδιος ο Μακαριότατος μπαίνει μπροστάρης στον αγώνα εναντίον της αποχριστιανοποίησης της Παιδείας των Ελληνοπαίδων, λάβρος κατά των αποδομητών και εμπνευστής της λαϊκής αντίδρασης;

Ο πολύς κόσμος που, μέσω των λαλίστατων έως φλύαρων ΜΜΕ, γνωρίζει επακριβώς το σήριαλ με τα θρησκευτικά, ενώ αγνοεί το αντίστοιχο της Κρήτης, τάσσεται πίσω από τον φλογερό Ιεράρχη του, μη αντιλαμβανόμενος ότι η οικουμενιστική σούπα που μαγειρεύεται εδώ και δεκαετίες από το Βατικανό και τους λοιπούς μάγειρες, σερβίρεται και στα σχολεία μας με πρόθυμο σερβιτόρο τον Φίλη, την παρέα του και τα αφεντικά του.

Και ενώ χάνεται το μείζον, αναζητείται το έλασσον!! Πολύ φοβούμαι, ότι μέσα στη χιονοστιβάδα των αντιδράσεων για τα θρησκευτικά, θα περάσει ομαλά και «αβρόχοις ποσίν» η κρίσιμη σύνοδος της Ιεραρχίας της Ελλάδας χωρίς να ανοίξει ρουθούνι και χωρίς να θιγούν δυσάρεστα, όπως οι φωνές κάποιων «ενοχλητικών» που μιλούν για έκπτωση στο ορθόδοξο δόγμα ή οι απαιτήσεις κάποιων «ακραίων» που επεξεργάζονται την ιδέα διακοπής μνημοσύνου του οικουμενικού Πατριάρχη και λοιπών Επισκόπων.

Κατά τα άλλα, έχω την αίσθηση, ότι η πνευματική νωθρότητα παραμένει σε υψηλά επίπεδα και καλά που «μας έκατσε» τώρα και το θέμα των θρησκευτικών για να λέμε ότι κάνουμε και κάτι για τα ιερά και τα όσια...

Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ο αποπροσανατολισμός είναι τεχνική κατευθυνόμενου προσανατολισμού..

Αυτό, άπασες οι εξουσίες το γνωρίζουν.

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Δόξα και ευχαριστία οφείλουμε στον Τριαδικό Θεό, διότι σε κρίσιμες στιγμές για την Εκκλησία Του φανερώνει προσωπικότητες που λειτουργούν ως σημεία αναφοράς και αξιομνημόνευτα παραδείγματα Ορθοδόξου αυτοσυνειδησίας και αξιοπρέπειας.

Ασφαλώς αναφερόμαστε στον Μακαριώτατο Προκαθήμενο της μικρής αλλά ιστορικής και Αποστολικής Εκκλησίας της Γεωργίας Ηλία Β΄ και στην στάση που τήρησε κατά την επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου στη Γεωργία (30.9-2.10.16).

Ορισμένοι θα επιθυμούσαν ο Πατριάρχης να περιφρονήσει τελείως τον πάπα. Να μη συμμετάσχει καθόλου στην υποδοχή και να μην συναντηθεί καθόλου μαζί του.  Η αυστηρή αυτή προσέγγιση δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί πρακτικά να εφαρμοστεί στις σημερινές συνθήκες, τόσο λόγω των συγκεκριμένων σχέσεων Κοινωνίας-Κράτους-Εκκλησίας στη Γεωργία, όσο και του ευρύτερου πλαισίου των διεθνών γεωπολιτικών συνθηκών. Ας μη ξεχνάμε ότι ο πάπας είναι και αρχηγός του Κράτους του Βατικανού.

Μελετώντας με προσοχή τα άρθρα των ανταποκριτών του Βατικανού και των δυτικών ειδησεογραφικών Πρακτορείων είναι εμφανής η προκατάληψή τους έναντι της Εκκλησίας της Γεωργίας, την οποία παρουσιάζουν ως στερούμενη και αυτής της κοινωνικής αγάπης και δέσμια ακροδεξιών στοιχείων που δεν επιθυμούν ούτε την απλή επικοινωνία με οτιδήποτε προερχόμενο από τη Δύση. Έτσι η τυχόν άρνηση του Πατριαρχείου οποιασδήποτε συνεργασίας στην παπική επίσκεψη μάλλον θα ευνοούσε τα σχέδια των παπικών οι οποίοι, περιφρονώντας την Ορθόδοξη Εκκλησία θα δημιουργούσαν γέφυρα επικοινωνίας απευθείας με την πολιτική ηγεσία της χώρας! Ας μας επιτραπεί να μην πούμε περισσότερα επ’ αυτού …

Νομίζω όμως ότι το κρίσιμο σημείο δεν είναι αν υπήρξε ή όχι  συνάντηση, αλλά το πλαίσιο και το περιεχόμενό της. Άλλωστε και η παράδοση της Εκκλησίας μας δεν είναι απόλυτη στο σημείο αυτό, καθώς ποικίλει κατά περίπτωση ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, πάντοτε όμως στα αυστηρά πλαίσια της ορθοδόξου εκκλησιολογίας και κανονικής παραδόσεως.

Πριν σχολιάσουμε τα της επισκέψεως του πάπα στη Γεωργία, αξίζει να επισημάνουμε τη στάση του Πατριαρχείου της Γεωργίας έναντι των Ορθοδόξων Γεωργιανών που διαμαρτυρήθηκαν για την επίσκεψη. Ούτε περιφρόνηση ούτε απαξιωτικοί και υβριστικοί χαρακτηρισμοί (ταλιμπάν, φονταμενταλιστές, φανατικοί, ψυχασθενείς, ζηλωτές κοκ), αλλά με αξιομίμητο σεβασμό προς τους πιστούς του το Πατριαρχείο σε επίσημο ανακοινωθέν του ενημερώνει με σαφήνεια ότι η επίσκεψη του πάπα στη Γεωργία «στοχεύει στην ενίσχυση των διεθνών σχέσεων με σκοπό την διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή», ενώ «η προσευχητική-μυστηριακή κοινωνία μεταξύ ημών  και της Καθολικής Εκκλησίας της Ρώμης έχει διακοπεί από τους μεσαιωνικούς χρόνους, και για όσο καιρό υφίστανται δογματικές διαφορές μεταξύ μας, σύμφωνα με τους Κανόνες της Εκκλησίας μας, οι Ορθόδοξοι δεν λαμβάνουν μέρος στις ακολουθίες τους»!  Τέλος, το ανακοινωθέν Πατριαρχείου Γεωργίας καταλήγει: «Η Εκκλησία της Γεωργίας έχει κρατήσει αυστηρή στάση σε θέματα οικουμενισμού, αφού διέκοψε την συμμετοχή της στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών από το 1983 και επίσης απείχε από την πρόσφατη πανορθόδοξη συνάντηση στην Κρήτη, διατυπώνοντας μάλιστα κριτική επί των εγγράφων της συναντήσεως, ως και επί της κοινής δήλωσης που προέκυψε από την πρόσφατη συνάντηση μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών στο Chieti της Ιταλίας» (ανακοινωθέν Πατριαρχείου Γεωργίας, 28.9.16).  Μακάρι όλες οι Ηγεσίες των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Αποστολικής  Εκκλησίας της Γεωργίας στην αντιμετώπιση των Ορθοδόξων πιστών τους!

Ας έρθουμε στα της επισκέψεως του πάπα:  Όποιος παρακολούθησε με προσοχή τις πολύωρες τηλεοπτικές μεταδώσεις του CTV (τηλεόραση του Βατικανού) και τις ανταποκρίσεις Διεθνών Ειδησεογραφικών Πρακτορείων μπορεί χωρίς δυσκολία να διαπιστώσει την καθ’ όλα αξιοπρεπή και ορθόδοξη στάση της Εκκλησίας της Γεωργίας απέναντι στον κατά κόσμο υψηλό προσκεκλημένο αρχηγό του Κράτους του Βατικανού και ηγέτη των Ρωμαιοκαθολικών, πάπα Φραγκίσκο. Αυτή ακριβώς την εκτίμηση  την επιβεβαιώσαμε και σε επικοινωνία που είχαμε με Γεωργιανούς φίλους στην Τιφλίδα.

Δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε την αρχοντική αγάπη και φιλόξενη διάθεση, η οποία δεν κατέληξε σε φθηνή αγαπολογία που «κνήθει τάς ἀκοάς τῆς παπικῆς μοναρχοκεντρικῆς ἐκκλησιολογίας», τις ευγενείς προσρήσεις μέσα στα αυστηρά όρια της Ορθοδόξου εκκλησιολογίας και τον απόλυτο σεβασμό στην εκκλησιαστική κανονική παράδοση εκ μέρους του Πατριάρχου, και συνολικά της Εκκλησίας της Γεωργίας. Έτσι, δόξα τω Θεώ, δεν υπήρξε η παραμικρή συμπροσευχή ούτε συντάχθηκαν για την περίπτωση βλάσφημοι «ύμνοι» ούτε ακούσαμε απαράδεκτες προσφωνήσεις ούτε τοποθετήθηκαν ασεβή πανό (π.χ. «ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»), ούτε πραγματοποιήθηκαν ατελή συλλείτουργα ούτε λειτουργικοί ασπασμοί ούτε  εκφωνήθηκε από τον πάπα το «Πάτερ ημών», ούτε… ούτε… ούτε…  Μάλιστα κατά την επίσκεψη στον Καθεδρικό Ναό της Mtskheta (1.10.16) ο Πατριάρχης προ της αφίξεως του πάπα εισήλθε στον Ι. Βήμα, προσκύνησε μόνος του και μετά βγήκε για να υποδεχθεί τον πάπα κλείνοντας την Αγία Πύλη του Βήματος!  Όποιος αναλογίζεται το τι συμβαίνει κάθε φορά που πάπας επισκέπτεται την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι, δεν μπορεί παρά να ευφραίνεται για την Εκκλησία της Γεωργίας και να θλίβεται για την περιφρόνηση της εκκλησιαστικής παραδόσεως στα καθ’  ημάς …

Στη Γεωργία, δόξα τω Θεώ, δεν σημειώθηκαν χειροφιλήματα στον Πάπα από πατριαρχικούς αρχιδιακόνους ή ακόμα και επισκόπους, όπως με θλίψη είδαμε προ ημερών στην Ασίζη, μπροστά στα μάτια του Οικουμενικού Πατριάρχου!

Δεν είναι δυνατόν να μη χαρούμε αφού ζούμε, επιτέλους, το αυτονόητο: «Ναι» στην επικοινωνία και τις συναντήσεις, αλλά απολύτως καμμία εν τη λατρεία κοινωνία με τον πάπα.  Ο Πατριάρχης Ηλίας σεβόμενος την εκκλησιαστική τάξη δεν έστειλε ούτε τυπική αντιπροσωπεία στη παπική λειτουργία στο στάδιο της Τιφλίδας, γεγονός που κακοφάνηκε ιδιαίτερα στο Βατικανό, αν κρίνουμε από τα μάλλον πικρά σχόλια των ανταποκριτών του! Όπως δε μετέδωσε το πρακτορείο Reuters οι παπικοί της Γεωργίας ανέμεναν «πολύ μεγαλύτερη προσέλευση από τους περίπου 3.000 ανθρώπους που ήρθαν στη λειτουργία σε ένα στάδιο στην πρωτεύουσα που έχει χωρητικότητα 25.000.  Ήταν ένα από τα μικρότερα πλήθη που συγκεντρώθηκαν ποτέ σε υπαίθρια παπική λειτουργία στα 16 ταξίδια του πάπα Φραγκίσκου στο εξωτερικό. Επίσης, η αντιπροσωπεία που εκπροσωπεί τον Πατριάρχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας, Ηλία ΙΙ, την οποία ανέμενε το Βατικανό να παραστεί στη Θ. Λειτουργία, δεν εμφανίστηκε»! (Philip Pullella and Margarita Antidze, Richard Balmforth). Στην ανταπόκριση αυτή υπονοείται ότι το Πατριαρχείο είχε υποσχεθεί ότι θα στείλει αντιπροσωπεία, αλλά τελικά υπαναχώρησε. Όμως, όπως μας ενημέρωσαν κατηγορηματικά από τη Γεωργία, το Πατριαρχείο είχε από την αρχή καταστήσει απολύτως σαφές στους παπικούς ότι δεν θα υπάρξει καμία Ορθόδοξη αντιπροσωπεία  του στην παπική λειτουργία.
Σημαντικές είναι οι προσφωνήσεις του Πατριάρχου Ηλία στις δύο συναντήσεις του με τον πάπα: Με την προσφώνηση στο Πατριαρχικό Μέγαρο (30.9.16) απάντησε εμμέσως πλην σαφώς στην κακόβουλη δυτική προπαγάνδα εναντίον της πιστότητας της Γεωργιανής κοινωνίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία και τις ηθικές αρχές του Ευαγγελίου. Στην προσφώνησή του στον περίφημο Καθεδρικό Ναό Svetitskhoveli της Mtskheta (1.10.16), ο Πατριάρχης Ηλίας δεν δίστασε καταλήγοντας να «χτυπήσει» τον συγκρητιστικό οικουμενισμό στην αχίλλειο πτέρνα του τονίζοντας την μοναδική αξία της αληθινής πίστης και αγάπης στην ενότητα των Χριστιανών. Αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: το αρχικό κείμενο κατέληγε: «Είθε ο Θεός να ενώσει τους χριστιανούς επί τη βάσει της αληθούς πίστεως, αμήν!», ενώ ο Πατριάρχης συνέχισε την προσφώνησή του και είπε με ιδιαίτερη έμφαση στον πάπα εκτός χειρογράφου: «Μόνο η αληθινή πίστη και η αληθινή αγάπη θα ανοίξει το δρόμο προς την ενότητα». Επίσης, λίγο νωρίτερα πάλι τόνισε: «Η αληθινή πίστη, ταπείνωση, μετάνοια και η φιλανθρωπία συνθέτουν το συντομότερο δρόμο προς τη σωτηρία». Η σπουδαιότητα των Πατριαρχικών λόγων δεν έμεινε ασχολίαστη από την ανταποκρίτρια του Βατικανού Inés San Martín!
Δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε ότι ο Γεωργιανός Προκαθήμενος δεν “υπέκυψε” στην λεκτική “πίεση” που δέχθηκε από τον πάπα, ο οποίος στην προσφώνησή του αναφέρθηκε πολλές φορές στην ενότητα του «χριστιανικού βαπτίσματος». Ο Πατριάρχης δεν προέβη στο, δυστυχώς, σύνηθες ατόπημα άλλων Ορθοδόξων Προκαθημένων που εκφράζοντας άλλη εκκλησιολογία, αλλότρια προς την Ορθόδοξη, αναγνωρίζουν την κανονικότητα και εγκυρότητα του βαπτίσματος των αιρετικών.  

Η αξιοπρέπεια της Γεωργιανής εκκλησιαστικής Ηγεσίας έναντι του πάπα εκδηλώθηκε και από το γεγονός ότι αρνήθηκε να τον ακολουθεί ως θεραπαινίς του κατά πόδας, σε όλες τις εμφανίσεις και συναντήσεις που είχε στην Γεωργία. Η εικόνα άλλων Προκαθημένων επ’ αυτού - με πιο πρόσφατη αυτή του Οικουμενικού στην Ασσίζη - είναι τουλάχιστον αξιοθρήνητη…

Ίσως το μήνυμα που έλαβε ο πάπας από την καθ’ όλα Ορθόδοξη στάση της Εκκλησίας της Γεωργίας να είναι πολύ πιο έντονο από την απόλυτη περιφρόνηση που ορισμένοι πρότειναν...

Μακαρίζαμε τους Γεωργιανούς Ορθοδόξους για την καθοδηγητική στάση της Εκκλησίας τους στη Σύνοδο της Κρήτης. Τους μακαρίζουμε για την πνευματική τους Ηγεσία, για τον Πατριάρχη και τους Επισκόπους τους, οι οποίοι κράτησαν και τώρα στάση αξιοπρεπή και σύμφωνη με την Ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση.

Τους ευχαριστούμε πολύ! Ευχόμαστε και προσευχόμαστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους και οι λοιπές Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Ηλιού
του Μακαριωτάτου και θεοπροβλήτου Πατριάρχου
Μετσχέτης και Τιφλίδος και πάσης Ιβηρίας (Γεωργίας)
πολλά  τα  έτη!

π.   Πέτρος  Χιρς                                 π. Αναστάσιος Γκοτσόπουλος

ΥΓ: Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του ο Jesse Dominick εύστοχα επισημαίνει μεταξύ άλλων: «Ο Πατριάρχης Ηλίας συναντήθηκε με τον πάπα με σεβασμό και αξιοπρέπεια, αλλά δεν τον αντιμετώπισε ως ορθοτομούντα την Αλήθεια επίσκοπο της αληθινής Εκκλησίας. Δεν τον κάλεσε να κηρύξει κατά τη διάρκεια Ορθόδοξης Θ. Λειτουργίας, ούτε να ευλογήσει τους ορθοδόξους πιστούς, ούτε τον ανέβασε σε επισκοπικό θρόνο, ούτε αντάλλαξε τον λειτουργικό ασπασμό της ειρήνης, ενέργειες που μόνο τραυματίζουν την Ορθόδοξη συνείδηση των πιστών, προκαλώντας σύγχυση και θυμό.

Ως σοφός και απαιτητικός ποιμένας, ο Πατριάρχης Ηλίας II, διατηρεί μια ισορροπία μεταξύ του σεβασμού τού επισκέπτου του και του σεβασμού προς το δικό του ποίμνιο και την Εκκλησία του, και τη δική του αρχιερωσύνη, με όλες τις επακόλουθες ευθύνες της, δίνοντας το παράδειγμα για τις σχέσεις μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών, και προσφέροντας φωνή στην Ορθόδοξη αλήθεια στη δική του ομιλία του στον καθεδρικό ναό του Svetitskhoveli: "Η αληθινή πίστη, η ταπείνωση και οι παραδόσεις μας, αυτοί είναι οι αρχαίοι θησαυροί που διατηρούμε και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε στο μέλλον. Σας χαιρετώ και πάλι και ομολογώ ότι η ενότητά μας είναι στην αληθινή πίστη. Μόνο η αληθινή πίστη και η αληθινή αγάπη θα ανοίξει το δρόμο προς την ενότητά μας"» (http://www.pravoslavie.ru/english/97534.htm).

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Ορθόδοξη Χριστιανική ομιλία από τον Σεβασμιώτατο Πενταπόλεως κ.κ. Ιγνάτιο Μαδενλίδη από σειρά ομιλιών με γενικό θέμα «Ο Γάμος».

Στο Τατόι προσγειώθηκε την Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2016, το αεροσκάφος που μετέφερε τα λείψανα των ηρώων του Νοράτλας,  το οποίο καταρρίφθηκε στο σημείο όπου βρίσκεται ο Τύμβος της Μακεδονίτισσας, τον Ιούλιο του 1974.

Το πρωί της ίδιας ημέρας, ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος βρέθηκε στην Κύπρο για την τελετή παράδοσης των λειψάνων ενώ αυτή την ώρα πραγματοποιείται ειδική τελετή στο Τατόι, παρουσία του Προκόπη Παυλόπουλου. 

«Είναι η ώρα που το κυπριακό κράτος ανταποκρίνεται ως όφειλε, σε μια εκ των ουκ άνευ υποχρεώσεων του, αποδίδοντας όχι μόνο τα λείψανα, αλλά και τις δέουσες τιμές στους ήρωες και τις οικογένειες τους», τόνισε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, στην τελετή παράδοσης όσων λειψάνων βρέθηκαν από τους 16 Έλληνες καταδρομείς, οι οποίοι βρήκαν τραγικό θάνατο μέσα στο αεροσκάφος Noratlas-«ΝΙΚΗ 4», το οποίο, κατά την τουρκική εισβολή του 1974, ξεκίνησε από την Κρήτη και, λίγο πριν προσγειωθεί στην Λευκωσία, καταρρίφθηκε από λάθος της κυπριακής αεράμυνας.

Η ανασκαφή στον χώρο όπου είχε ταφεί το Noratlas-«ΝΙΚΗ 4», έγινε, είπε ο κ. Αναστασιάδης, για να δοθούν οι τεκμηριωμένες απαντήσεις στην κάθε οικογένεια και για να αποδοθούν, επιτέλους, οι τιμές που αξίζουν σε όσους εστάλησαν σε μία αποστολή θανάτου.

Συνιστά, πρόσθεσε, την υλοποίηση της δέσμευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναγνωρίσει τον αγώνα και τη θυσία, «έστω και ετεροχρονισμένα και να τιμήσει, όπως επιβάλλεται, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της ως κράτος».

Στα θαμμένα συντρίμμια του Noratlas βρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν λείψανα των:

- Εσμία (ΡΝΑ) Ανθιμου Ηλία

- Στρτη (ΚΔ) Αναστασοπούλου Ανδρέα

- Στρτη (ΚΔ) Γιαννακάκη Κοσμά

- Στρτη (ΚΔ) Γιαννάκου Στέφανου

- Στρτης (ΚΔ)Δαλαμάγκα Ηλία

- Στρτη (ΚΔ) Ζησιμόπουλου Αντωνίου

- Στρτη (ΚΔ) Λιγδη Χρήστου

- Στρτη (ΚΔ) Μανιάτη Σπυρίδωνα

- Στρτης (ΚΔ) Μονια Αιμίλιου

- Στρτη (ΚΔ) Νάκου Γεωργίου

- Στρτη (ΚΔ) Πρινιακάκη Στυλιανού

- Στρτη (ΚΔ) Σκιαδιαρέση Νικόλαου

- Δνεας (ΚΔ) Τσάκωνα Ευάγγελου

- Στρτη (ΚΔ) Τζούρα Σωτήριου

- Στρτη (ΚΔ) Χατζόπουλου Χρήστου

- Δεκα (ΚΔ) Χριστόπουλου Αθανάσιου

Δεν έχουν ταυτοποιηθεί οι:

- Επγός (Ι) Συμεωνίδης Στέργιος

- Στρτης (ΚΔ) Δοϊτσίδης Χριστόδουλος

- Στρτης (ΚΔ) Σιορώκος Δημήτριος

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τόνισε ότι θα ήταν ασυγχώρητο λάθος, αν αποδίδοντο ευθύνες σε πολεμιστές εκείνες τις ώρες. Η σύγχυση ήταν σαφέστατη και η έλλειψη συντονισμού αποδεδειγμένη.

Αν όμως, πρόσθεσε, οι άνθρωποι στο μέτωπο, την ώρα του πολέμου, δεν έχουν ευθύνη για την καταστροφή, «δεν μπορώ να πω το ίδιο για όσους έτυχε να διαχειριστούν την τύχη των θυμάτων».

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος, απευθυνόμενος στους συγγενείς και τις οικογένειες των πεσόντων, εξέφρασε εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας συλλυπητήριά για τον θάνατο νέων Ελλήνων, «για τη θυσία των δικών σας ανθρώπων υπέρ βωμών και εστιών».

Επίσης, ζήτησε από τους συγγενείς να δεχθούν και την έκφραση του δέους, του σεβασμού και της περηφάνιας που μας διακατέχουν για τους Έλληνες που, όπως τόνισε, «έδωσαν την ύστατη ρανίδα του αίματός τους και την τελευταία τους πνοή για μια και μόνο ιδέα, τον Ελληνισμό».

Ο κ. Καμμένος ζήτησε συγγνώμη για αυτά που δεν έγιναν μέχρι σήμερα και συνέχισε: «Για την κυβέρνηση, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και εμένα προσωπικά, αποτελεί προτεραιότητα η αναγνώριση των αγώνων εκείνων που έδωσαν μάχη, εκείνων που έπεσαν, αλλά και εκείνων που ζουν, που έμειναν μέχρι τώρα στη λησμονιά με ευθύνη όλων μας. Τα δικά σας παιδιά, τα δικά σας αδέλφια απέδειξαν ότι η Κύπρος δεν είναι μακριά».

Ο κ. Καμμένος σημείωσε ότι οι αναταραχές και η αστάθεια στην ευρύτερη Μέση Ανατολή καθιστούν αναγκαία τη διατήρηση σε πολύ υψηλό επίπεδο όλων των παραγόντων ισχύος Ελλάδας και Κύπρου.

Τον τραγικό Ιούλιο του 1974, το Noratlas βρισκόταν σε πορεία προσγείωσης. Χτυπημένο, προσέκρουσε στο έδαφος φλεγόμενο και αναποδογύρισε.

Από τη σύγκρουση, εκσφενδονίστηκαν 16 καταδρομείς, οι οποίοι και περισυλλέγησαν και τάφηκαν στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμιας. Οι υπόλοιποι 15, των οποίων οι σοροί δεν είχαν εντοπιστεί, ήταν σφηνωμένοι στο μπροστινό μέρος του αεροσκάφους και τάφηκαν μαζί με τα συντρίμμια του.

Τα λείψανά τους εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, που άρχισε πριν από 14 μήνες. Τα λείψανα που βρέθηκαν ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο DNA.

Η σορός του 16ου νεκρού περισυλλέγη από το σημείο πρόσκρουσης του αεροσκάφους στον Τύμβο και στη συνέχεια τάφηκε στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Λακατάμιας.

Τα λείψανά του εκτάφηκαν την περίοδο 1979-’81 και δόθηκαν σε λάθος οικογένεια στην Ελλάδα. Επιστράφηκαν στην Κύπρο, όπου μετά από επιστημονικές εξετάσεις, μικρό μέρος των λειψάνων του ταυτοποιήθηκαν, επίσης με τη μέθοδο του DNA.

Πηγή: Έθνος

Η ευθεία αμφισβήτηση της συνθήκης της Λωζάνης από τον «σουλτάνο της Αγκύρας», η απροκάλυπτη εκδήλωση των νεο-οθωμανικών του εμμονών και ο ωμός τρόπος που τις εξέφρασε έπεσαν ως κεραυνός στα σαλόνια της αθηναϊκής ελίτ. Και είναι απολύτως φυσιολογικό να συμβαίνει τούτο, καθώς οι ψευδαισθήσεις με τις οποίες για χρόνια τρέφουν τον ελληνικό πληθυσμό έχουν μετατραπεί για τα μέλη της ιθύνουσας τάξης μας σε δεύτερη φύση.

Ως εκ τούτου, κάθε φορά που το σκηνικό που έχουν στήσει καταρρέει, εκπλήσσονται σφόδρα, αν και πάντα παροδικά. Σύντομα ανακτούν τη ψυχραιμία τους για να κατασκευάσουν ένα νέο «αφήγημα», και έτσι να συνεχιστεί ο ύπνος του δικαίου. Αυτό συνέβη, στην ουσία, και σε αυτή τη περίπτωση.

Λένε λοιπόν, για εσωτερική κατανάλωση και για να πικάρουν τους κεμαλιστές είναι οι βρυχηθμοί του Τούρκου, που απειλεί να καταβροχθίσει από τα Δωδεκάνησα μέχρι την Λήμνο και τη Σαμοθράκη κάθε νησί από το οποίο ακούγονται ήχοι μέχρι τις ακτές της Μικράς Ασίας! Έτσι, εμείς μπορούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι για να συνεχίσουμε τις καθημερινές μας ασχολίες.

Δυστυχώς, όμως, η παρούσα συγκυρία είναι απείρως πιο δραματική για την ελληνική πλευρά. Και γι’ αυτό εκπέμπεται και ένας κεκαλυμμένος πανικός στα υψηλά δώματα της εξουσίας.

Γιατί ο Ερντογάν, ο πάντα παρορμητικός, φανατικός και κατακτητικός, δεν συνηθίζει να αστειεύεται. Αποφάσισε ψύχραιμα και μεθοδικά να αναβαθμίσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό, βασιζόμενος σε υπαρκτά, θετικά για τον ίδιον, δεδομένα ώστε να επιτύχει συγκεκριμένους και πολλαπλούς στόχους. Ποια είναι τα δεδομένα και ποιοι οι στόχοι του;

1. Η αίσθηση της απόλυτης παντοδυναμίας που απολαμβάνει στο εσωτερικό της χώρας, και η οποία ψυχολογικά τον εξωθεί στη ανοιχτή διατύπωση των βαθύτερων επιδιώξεών του, που άλλωστε δεν είναι μόνον δικές του. Ο σχεδιασμός του κινείται σταθερά επί του άξονος της αποκατάστασης, με κάθε μέσο, της οθωμανικής τάξης. Το όραμά του συνεπαίρνει όχι μόνον τις ισλαμιστικές μάζες της Ανατολίας, που τον λατρεύουν ως τον μεγάλο πατέρα, αλλά και το ισχυρό εθνικιστικό κίνημα, που συντάσσεται δι’ αυτού του τρόπου στο πολιτικό του άρμα. Η σωβινιστική εξωτερική πολιτική δίνει συνάμα και εντός του στρατού, που το κύρος του επλήγη από το φιάσκο του στρατιωτικού πραξικοπήματος, αφορμή ταύτισής του με την εκτελεστική εξουσία.

2. Η μεταπραξικοπηματική πραγματικότητα επιτρέπει στην Άγκυρα να κινείται με πρωτοφανή ευχέρεια στο διεθνές πεδίο. Η Τουρκία χρησιμοποιεί εντέχνως προς όφελός της την αντιπαράθεση Αμερικής-Ρωσίας αλλά και την αντίθεση Αμερικής-Γερμανίας, που δεν πρέπει καθόλου να την υποτιμούμε, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τον ελληνοτουρκικό χώρο. Κατόρθωσε ο Ερντογάν να βρεθεί σε μια θέση, σχεδόν στο απυρόβλητο, που όλα να του επιτρέπονται ώστε να μην χολωθεί και συνταυτιστεί με τον αντίπαλο.

Ωστόσο, ο ίδιος γνωρίζει ότι αυτή η ιδανική για τη Τουρκία κατάσταση έχει ημερομηνία λήξεως. Αργά ή γρήγορα το τοπίο θα ξεκαθαρίσει και θα πρέπει να διαλέξει με ποιόν θα πάει και ποιόν θα αφήσει – αν και είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα πέσει και πάλι στην αγκαλιά των Αμερικανών. Οπότε, βιάζεται να βάλει όλα τα θέματα πάνω στο τραπέζι, αφού προς ώρας κανείς δεν θα του τραβήξει το αυτί, αλλά αντιθέτως θα βρει ευήκοα ώτα…

3. Ιδιαίτερα εύστοχα ο νεοσουλτάνος χειρίζεται τη σχέση του με τη Μόσχα. Οι «αταξίες» της Άγκυρας προς το ΝΑΤΟ, οι υποσχέσεις της για τη δημιουργία του «Turkish Stream», και η όποια συμφωνία υφίσταται για τη Συρία, είναι θεμιτά πλεονεκτήματα για τη Ρωσία, έστω και πρόσκαιρα, ώστε να προωθήσει τους στόχους της σε τρία μέτωπα –το συριακό, το ουκρανικό, αλλά και της Υπερκαυκασίας. Και μόνον το γεγονός ότι ο Πούτιν επέτρεψε, κατ’ ουσίαν, την εισβολή και κατοχή της σημαντικής αυτής λωρίδας της βόρειας Συρίας από το τουρκικό στρατό, καταδεικνύει τη σημασία που δίνει στη σχέση αυτή.

Οι Τούρκοι γνωρίζουν ότι και στις δύο περιπτώσεις που κατανίκησαν τους Έλληνες στον 20ό αιώνα, στην Μικρά Ασία το 1922 και στην Κύπρο το 1974, οι Ρώσοι ήταν ή σύμμαχοί τους –σύμφωνο Λένιν-Κεμάλ – ή έμειναν αμέτοχοι, λόγω του φόβου η Κύπρος να γίνει νατοϊκό έδαφος. Ασφαλώς, σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά, γιατί ακόμη, ευτυχώς, οι σχέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου με τη Ρωσία παραμένουν στενές και φιλικές. Ο Ερντογάν, όμως, αντιλαμβάνεται ότι έστω και αυτή τη σχετική ρωσική ανοχή τουλάχιστον στις ρητορικές του υπερβάσεις, την ώρα που διεξάγεται η καθοριστική μάχη του Χαλεπιού, δεν είναι βέβαιος ότι θα την ξαναβρεί στο μέλλον.

4. Από την πλευρά των ΗΠΑ, η αγωνία να επαναφέρουν τον αγριεμένο πρόεδρο στα νερά τους δημιουργεί μια αξιοκαταφρόνητη εικόνα για την Ουάσιγκτον. Εμφανίζονται οι Αμερικανοί να του προσφέρουν «γη και ύδωρ» σε κάθε επίπεδο, λόγω της γεωπολιτικής αξίας της Τουρκίας, και ιδιαίτερα σε μια στιγμή που προωθείται ένα νέο σύστημα ασφαλείας και ενεργειακών δικτύων που μπορούν να εξασφαλίσουν στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ την αύξηση της επιρροής τους στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και, εν μέρει, στην Ευρώπη.

Το πρόβλημα είναι, ωστόσο, ότι οι χουβαρντάδικες παραχωρήσεις των Αμερικανών γίνονται σε βάρος των αδυνάμων αντιπάλων της Τουρκίας δηλαδή: Κούρδων, Κυπρίων και Ελλαδιτών, που συμπτωματικά είναι όλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ. Επιπλέον, οι Τούρκοι λαμβάνουν υπ’ όψιν τους ότι το πολιτικό κατεστημένο στην Αμερική βρίσκεται προσηλωμένο στις επικείμενες προεδρικές εκλογές και οι αποφάσεις ενός απερχόμενου προέδρου είναι πάντοτε πολύ συγκρατημένες.

5. Η Γερμανία, έχει επίσης τα δικά της συμφέροντα στην περιοχή, ενώ οι ελληνοτουρκικές σχέσεις επηρεάζονται άμεσα από το μεταναστευτικό, για το οποίο έχει τον πρώτο λόγο. Το Βερολίνο δεν είναι καθόλου διατεθειμένο να πιέσει τον Ερντογάν για το ζήτημα της Ελλάδας. Αντιθέτως, ευνοεί τις οθωμανικές επιδιώξεις στο δικό του παζάρι με την Άγκυρα.

Και για όποιον αμφιβάλει ας ανατρέξει στην είδηση ότι τίθεται ζήτημα από τη Γερμανία για τους μετανάστες που βρίσκονται στα νησιά, ότι αυτοί δεν περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Δίνει δηλαδή το σήμα ότι άλλο τα νησιά του Αιγαίου και άλλο η ηπειρωτική Ελλάδα. Και ας έχουμε επίσης στο νου μας ότι ο τουρκικός εκβιασμός έρχεται σε μια βολική για τη Γερμανία στιγμή που ΗΠΑ και ΔΝΤ πιέζουν το Βερολίνο, για τους δικούς τους λόγους, να ανοίξει η συζήτηση για το ελληνικό χρέος.

6. Η όξυνση στο Αιγαίο αφορά, αναμφίβολα, και στο σχεδιασμό της Άγκυρας στο συριακό Κουρδιστάν. Κάθε απόπειρα να δημιουργηθεί μια κουρδική οντότητα στη Ροτζάβα, ή η πρόθεση των Κούρδων να παραμείνουν δυτικά του Ευφράτη, δημιουργεί ιδιαίτερο εκνευρισμό στους Τούρκους. Οπότε ας μην υπάρχει αμφιβολία ότι το παζάρι έναντι του ελληνισμού, συνδέεται με το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα των Κούρδων και τις εξελίξεις στη Συρία.

7. Η επιθετική ρητορεία για το Αιγαίο σχετίζεται και με το Κυπριακό. Σήμερα, όλοι παρακαλούν τον Ερντογάν να βάλει λίγο νερό στο κρασί του, ώστε να καταφέρουν να παρουσιάσουν ένα κάπως ευπρεπές σχέδιο επίλυσης, έστω κι αν αυτό θα είναι τρισχειρότερο από το «Ανάν».

Ο σουλτάνος, όμως, που δεν μπορεί να ακούει φωνές από περιοχές που ανήκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία και αυτές οι περιοχές να μην του ανήκουν, πώς θα κάνει την παραμικρή παραχώρηση, έστω και για τα μάτια του κόσμου;

Τα θέλει, λοιπόν, όλα: και μεγαλύτερο μερίδιο στην εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, που θα περνούν εννοείται από την Τουρκία, και ουσιαστικό έλεγχο όλης της Κύπρου, και πρόεδρο Τουρκοκύπριο, και στρατό πάνω στο νησί. Επομένως η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, ανεβάζει και το μερίδιό του στην Κύπρο.

Προς συμμόρφωση, βεβαίως, και όσων αλόγιστα μπήκαν σε μια διαπραγμάτευση, με μόνο εφόδιο τις διαβεβαιώσεις ισχυρών διεθνών παραγόντων. Γιατί λησμόνησαν, επηρμένοι από τις κολακείες των ισχυρών, ότι στη μόνη ισχύ που μπορείς να βασίζεσαι είναι η δική σου…

8. Άλλη μια ευνοϊκή συγκυρία για τον Ερντογάν, που σχετίζεται με τη διαδικασία της επίλυσης του Κυπριακού, είναι και η φαεινή ιδέα εκ μέρους του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών να αντικατασταθεί το σύστημα εγγυήσεων του 1960, με ένα σύμφωνο φιλίας και συμμαχίας Ελλάδος-Κύπρου-Τουρκίας.

Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια; Ότι μέσω αυτού του συμφώνου μπορούμε να πάμε σε μια συνολικότερη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών, ουσιαστικά δηλαδή να συζητήσουμε τις τουρκικές διεκδικήσεις. Άρα ο Ερντογάν, μιας και του προσφέρουμε αυτήν την ευκαιρία, και μάλιστα τον παρακαλούμε μαζί με τον κ. Έιντε, την κα Νούλαντ κ.λπ., ξεκινάει το πάρε-δώσε ή μάλλον το πάρε-πάρε, ανεβάζοντας τον πήχη των απαιτήσεών του.

9. Η συζήτηση για τα νησιά του Αιγαίου έρχεται τη στιγμή που επί ενάμιση έτος το Αιγαίο έχει καταστεί θάλασσα μειωμένης κυριαρχίας. Οι μεταναστευτικές ροές και κυρίως η ομολογημένη αδυναμία του ελληνικού κράτους να τις ελέγξουν ή να τις διαχειριστούν έχουν δημιουργήσει στην παγκόσμια κοινότητα την αίσθηση ότι εδώ δεν υπάρχει τίποτε, δεν υπάρχουν σύνορα, όπως είχε πει και ο κ. Τσίπρας, δεν υπάρχει οργανωμένη πολιτεία, παρά μόνο ένα κενό. Που γεμίζει από τη δράση δεκάδων ΜΚΟ, μυστικών υπηρεσιών, πλοίων του ΝΑΤΟ κ.λπ. Το έδαφος, λοιπόν, είναι καλά οργωμένο για τις τουρκικές διεκδικήσεις.

10. Απέναντι από την αναθεωρητική Τουρκία, των 75 εκατομμυρίων, βρίσκεται μια χώρα διαλυμένη δημογραφικά, οικονομικά, κοινωνικά, ηθικά, πολιτικά. Απέναντι στον ιμπεριαλιστή Ερντογάν, βρίσκεται μια ελληνική κυβέρνηση αδύναμη, ανίκανη και ιδεοληπτική, που διέπεται από ψευδοειρηνόφιλες διεθνιστικές αρχές, ικανές μόνον για να παίξει κάποιος τον ρόλο του «χρήσιμου ηλίθιου».

Πού θα βρεθεί, λοιπόν, καλύτερη συγκυρία για να εγερθούν οι τουρκικές απαιτήσεις στην ολότητά τους. Πολλώ δε μάλλον, που το κυβερνητικό σχήμα στην Ελλάδα έχει χάσει δια παντός την αρχική αίγλη του στο διεθνές στερέωμα ως εξωτικό εναλλακτικό φρούτο, και αντιμετωπίζεται με απαξίωση, ενώ και στο εσωτερικό πνέει τα λοίσθια.

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, ο Ερντογάν έβγαλε από το συρτάρι τη Λωζάνη και το Αιγαίο. Και για να μην μείνει στα λόγια δέσμευσε και το μισό Αιγαίο με δύο ΝΟΤΑΜ για να ασκηθεί ο τουρκικός στρατός και να προχωρήσει στην πράξη ο εκβιασμός του. Η κατάσταση τους επόμενους μήνες, που διακυβεύονται πολλά –αμερικανικές εκλογές, πόλεμος στη Συρία, κυπριακό, συμφωνία για το μεταναστευτικό- θα είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Άραγε απέναντι σε όλα αυτά, εμείς θα συνεχίσουμε να παίζουμε τις στρουθοκαμήλους;

Πηγή: Defence-point.gr

Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι, Ἡ ἀπὸ πολλῶν ἤδη δεκαετιῶν προετοιμαζόμενη «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας συνῆλθε καὶ ἐπεράτωσε τὶς ἐργασίες της στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης ἀπὸ 19-26 Ἰουνίου τοῦ τρέχοντος ἔτους. Μολονότι βασικὴ ἐπιδίωξη τῆς «Συνόδου», κατὰ τοὺς ὀργανωτές της, ἦταν ἡ ἐνίσχυση καὶ ἡ φανέρωση τῆς ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων, δυστυχῶς κατορθώθηκε τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, ἡ διαίρεση καὶ ἡ διάσπαση, καὶ σὲ ἐπίπεδο ἡγεσίας καὶ στὸ χῶρο τοῦ πληρώματος τῶν πιστῶν.

Πρὸς: 

1. Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος, κ. Ἱερώνυμον

2. Σεβασμιωτάτους ἀρχιερεῖς, μέλη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας.

Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι,

Ἡ ἀπὸ πολλῶν ἤδη δεκαετιῶν προετοιμαζόμενη «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας συνῆλθε καὶ ἐπεράτωσε τὶς ἐργασίες της στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης ἀπὸ 19-26 Ἰουνίου τοῦ τρέχοντος ἔτους.

Μολονότι βασικὴ ἐπιδίωξη τῆς «Συνόδου», κατὰ τοὺς ὀργανωτές της, ἦταν ἡ ἐνίσχυση καὶ ἡ φανέρωση τῆς ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων, δυστυχῶς κατορθώθηκε τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, ἡ διαίρεση καὶ ἡ διάσπαση, καὶ σὲ ἐπίπεδο ἡγεσίας καὶ στὸ χῶρο τοῦ πληρώματος τῶν πιστῶν.

1. Ἡ «Σύνοδος» καταστρέφει τὴν ἑνότητα καὶ προκαλεῖ διαιρέσεις

Ἀπὸ τὶς δεκατέσσαρες (14) αὐτοκέφαλες ἐκκλησίες ἀπουσίαζαν οἱ τέσσαρες (4), δηλαδὴ οἱ ἐκκλησίες Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας, καὶ μαζὶ μὲ αὐτὲς ἀπουσίαζε βέβαια καὶ τὸ ποίμνιο ποὺ ἐκπροσωποῦν, μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ ἥμισυ τοῦ συνόλου τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν. Ἡ ἀπουσία τους δὲν ὀφειλόταν σὲ λόγους ἀνάγκης, λόγῳ δυσμενῶν συνθηκῶν στὶς περιοχές τους, πολεμικῶν συγκρούσεων, φυσικῶν καταστροφῶν, ἐπιδημιῶν κ.τ.λ., ἀλλὰ....

στὴν φανερὴ καὶ ἐκφρασθεῖσα διαφωνία τους γιὰ τὸν κανονισμὸ λειτουργίας τῆς «Συνόδου» καὶ γιὰ πολλὲς ἀντιπατερικὲς καὶ ἀντορθόδοξες θέσεις τῶν κειμένων ποὺ εἶχαν προετοιμασθῆ. Ἐζήτησαν ἁρμοδίως τὴν ἀναβολὴ τῆς «Συνόδου», ὥστε νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ ἀποφασισθεῖσα ὡς ἀπαραίτητος ὅρος τῆς συγκλήσεως ὁμοφωνία, καὶ νὰ διαφυλαχθεῖ ἡ ἑνότης, ἀλλὰ τὸ αἴτημά τους προσέκρουσε «εἰς ὦτα μὴ ἀκουόντων», ἀνοικτά, φαίνεται, σὲ ἄλλες φωνὲς ποὺ ἐπιθυμοῦν τὴν διαίρεση τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τὴν διάβρωση τῆς δογματικῆς τους αὐτοσυνειδησίας.

Ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν ἐπισκόπων τῆς Οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας ἀπουσίαζαν οἱ περισσότεροι, διότι κατὰ μοναδικὴ πρωτοτυπία στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία καὶ προφανῆ ἀντικανονικότητα ἔγινε ἐπιλογή, μὲ διαβλητὰ κριτήρια, μικροῦ ποσοστοῦ ἐπισκόπων, μὲ καταστρατήγηση καὶ περιφρόνηση τῆς ἰσότητος τῶν ἐχόντων τὴν ἀρχιερωσύνη, προγραμμα-τισμένη καὶ σκόπιμη διαίρεση τοῦ σώματος τῶν ἐπισκόπων καὶ ἀποκλεισμό, διὰ τοῦ ἀποκλεισμοῦ τῶν ἐπισκόπων, τῶν προβληματισμῶν, τῶν ἀγωνιῶν, τῶν ἐρωτημάτων, τῶν σκέψεων καὶ προτάσεων τοῦ ποιμνίου.

Καὶ τὸ χειρότερο, πρωτοφανέστερο καὶ πλέον ἀπαράδεκτο• δὲν διαφυλάχθηκε ἡ ἑνότης καὶ ἡ ἰσότης οὔτε καὶ αὐτῶν τῶν ἐπισκόπων ποὺ ἔλαβαν μέρος στήν «Σύνοδο», ἀφοῦ τοὺς ἀφαιρέθηκε ἡ δυνατότης νὰ ψηφίζουν. Ἔπαυσε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν συνοδικὴ ἱστορία καὶ στὴν κανονικὴ παράδοση νὰ ἰσχύει ἡ ἰσότιμη καὶ ἰσόκυρη συμμετοχὴ ὅλων τῶν ἐπισκόπων. Ἐψήφισαν τὶς ἀποφάσεις μόνον οἱ δέκα (10) παρόντες προκαθήμενοι, οἱ ὁποῖοι, ὅπως ἐλέχθη ὀρθῶς ἀπὸ τὸν παρόντα στὴν «Σύνοδο» λογιώτατο Σέρβο ἐπίσκοπο Μπάτσκας κ. Εἰρηναῖο Μπούλοβιτς, ἔδρασαν «ὡς συλλογικός τις πάπας». Στὴν πράξη ὑπονομεύεται τὸ συνοδικὸ πολίτευμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀφοῦ καὶ ἀπὸ ὑπευθύνους πατριαρχικοὺς κύκλους ὑποστηρίζεται παρρησίᾳ καί «γυμνῇ τῇ κεφαλῇ» ἡ παπικῆς ἐμπνεύσεως ἀρχὴ ὅτι ὁ προκαθήμενος δὲν εἶναι «primus inter pares» (=πρῶτος μεταξὺ ἴσων), ἀλλά «primus sine paribus» (=πρῶτος ἄνευ ἴσων). Αὐτὴ ἡ προσβολὴ τῆς ἰσότητος τῶν ἐπισκόπων καὶ ἡ σταδιακὴ διείσδυση τοῦ μοναρχικοῦ παπικοῦ πολιτεύματος στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀποτολμήθηκε στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης. Δικαιολογημένα ἀρκετοὶ ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀρνήθηκαν ὑπ᾽ αὐτὲς τὶς ἀντισυνοδικές, ἀντικανονικές, παπίζουσες, αὐταρχικὲς καὶ μοναρχικὲς συνθῆκες, νὰ λάβουν μέρος στή «Σύνοδο» ὡς διακοσμητικὰ στοιχεῖα, ὡς «γλάστρες» ἢ ὡς μέλη τῆς συνοδείας τῶν προκαθημένων, οἱ ὁποῖοι μόνοι εἶχαν τὸ δικαίωμα νὰ ἀποφασίζουν καὶ νὰ ψηφίζουν.

Τὸ τραγελαφικὸ καὶ παράλογο ὅλου αὐτοῦ τοῦ ἀντισυνοδικοῦ σκηνικοῦ, τὸ ὁποῖο ἀπὸ τὴν ἀρχὴ εἶχε τὰ σπέρματα τῆς διαιρέσεως καὶ τῆς διασπάσεως, φάνηκε σὲ πολλὲς ἄλλες περιπτώσεις. Μνημονεύουμε τὶς πιὸ χαρακτηριστικές. Ἀπὸ τὴν εἰκοσιπενταμελῆ (25) ἀντιπροσωπία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας οἱ δεκαεπτὰ (17) ἀρνήθηκαν νὰ ὑπογράψουν τὸ πιὸ προβληματικὸ κείμενο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον»• ἐπειδὴ ὅμως τὸ ἐψήφισε ὁ προκαθήμενος, θεωρεῖται ψηφισμένο ἀπὸ ὅλους, μολονότι ἡ πλειοψηφία τὸ ἀπέρριψε. Στὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου τέσσαρες ἐπίσκοποι (4) δὲν ὑπέγραψαν τὸ ἴδιο κείμενο. Καὶ γιὰ νὰ μὴ φαίνεται τὸ κενὸ στὸν χῶρο τῶν ὑπογραφῶν, ὁ ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου, χωρὶς ἐξουσιοδότηση, τοὺς ὑποκατέστησε καὶ ὑπέγραψε «ἀντ᾽ αὐτῶν». Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐνῶ ὑπῆρχε ὁμόφωνη συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας νὰ προταθοῦν συγκεκριμένες διορθώσεις ποὺ κατεδάφιζαν ἐν πολλοῖς τὶς οἰκουμενιστικὲς δομὲς τοῦ ἐπίμαχου κειμένου, ὁ Μακαριώτατος ἀρχιεπίσκοπος, χωρὶς συνοδικὴ ἐξουσιοδότηση, ἔπεισε ἐξωσυνοδικὰ τὴν ἀντιπροσωπία καὶ ὑπεχώρησαν, πλὴν τοῦ μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου, στὸ πιὸ κρίσιμο σημεῖο τοῦ κειμένου, στὴν ἀναγνώριση ἐκκλησιαστικότητος στοὺς ἑτεροδόξους αἱρετικούς.

Ἡ μόνη μάχη μεταξὺ Ὀρθοδοξίας καὶ αἱρέσεως ποὺ δόθηκε στὴν Κρήτη, καὶ παραδόθηκαν οἱ Ὀρθόδοξοι εὔκολα στὴν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἐκτὸς ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων, ἦταν ἡ ἀντικατάσταση τῆς φράσεως τοῦ κειμένου «ἄλλων χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ὁμολογιῶν», ποὺ ἀναγνώριζε τὶς αἱρέσεις ὡς ἐκκλησίες, μὲ τὴν φράση «ἄλλων χριστιανικῶν κοινοτήτων καὶ ὁμολογιῶν», ποὺ ἐπρότειναν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ πολλοὶ ἐπίσκοποι ἄλλων ἐκκλησιῶν, ἡ ὁποία ἀπέρριπτε ὀρθοδόξως τὴν χρήση τοῦ ὅρου «ἐκκλησίες» γιὰ τοὺς αἱρετικούς. Δυστυχῶς ὁ ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ μετ᾽ αὐτοῦ, πλὴν ἑνός, ἐγκατέλειψαν τὴν ὀρθόδοξη πρόταση, χωρὶς συνοδικὴ ἐξουσιοδότηση, καὶ δέχθηκαν νὰ προτείνουν τὴν παρηλλαγμένη, ἀλλὰ οὐσιαστικῶς ἀντιφατική, παράλογη καὶ ἐν πολλοῖς δυσερμήνευτη καὶ ἀκατανόητη φράση «τῶν ἄλλων ἑτεροδόξων ἐκκλησιῶν καὶ ὁμολογιῶν», ἡ ὁποία οὔτε τοὺς αἱρετικοὺς ἱκανοποιεῖ πλήρως, διότι τὸ «ἑτεροδόξων» καταργεῖ τό «ἐκκλησιῶν», οὔτε τοὺς Ὀρθοδόξους διότι τὸ «ἐκκλησιῶν» ἀναιρεῖ τὸ «ἑτεροδόξων». Ὅπως σωστὰ ἐλέχθη, οἱ ἔξυπνοι εἰσηγητές, ἀλλὰ καὶ οἱ ψηφίσαντες τὴν δῆθεν συμβιβαστικὴ καὶ εἰρηνοποιὸ φράση, κοροϊδεύουν καὶ τοὺς μὲν καὶ τοὺς δέ, καὶ τοὺς Ὀρθοδόξους ποὺ ἀρνοῦνται ὅτι οἱ αἱρετικοὶ εἶναι ἐκκλησίες καὶ τοὺς αἱρετικοὺς ποὺ νομίζουν ὅτι εἶναι ἐκκλησίες• τὸ «ἑτερόδοξες ἐκκλησίες» εἶναι τὸ ἴδιο μὲ τό «πόρνη παρθένος», «σκοτεινὸ φῶς», «ψεύτικη ἀλήθεια», «ὑγιὴς ἀσθένεια» καὶ «ἄθεη θεοσέβεια».

2. Τίποτε κοινὸ μὲ τὶς ὀρθόδοξες συνόδους τῆς Ἐκκλησίας. Οἰκουμενιστικὴ σύνοδος

Ἡ ἀντισυνοδική, ἀντικανονική, ἀντορθόδοξη διαδικασία συγκλήσεως καὶ λειτουργίας τῆς «Συνόδου» προκάλεσε διαιρέσεις καὶ διάσπαση, μεταξὺ τῶν δεκατεσσάρων αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν, μεταξὺ τῶν ἐπισκόπων κάθε αὐτοκέφαλης ἐκκλησίας, μεταξὺ τοῦ πρώτου τῆς συνόδου κάθε ἐκκλησίας καὶ τῶν ἄλλων συνοδικῶν μελῶν καὶ βεβαίως μεταξὺ τοῦ ποιμνίου, ποὺ ἔβλεπε καὶ βλέπει τοὺς ποιμένες σὲ ἀσυμφωνία καὶ ἀντιπαράθεση, παραπληροφορούμενο καὶ παρασυρόμενο. Χειρότερη εἶναι ἡ ἀσυμφωνία καὶ ἡ διάσπαση τῆς ἑνότητος μεταξὺ τῆς σύγχρονης καὶ τῆς διαχρονικῆς Ἐκκλησίας, τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ Ἁγίων Πατέρων, τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης δὲν ἔχει τίποτε κοινὸ μὲ τὶς συνόδους τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖες ἀκολουθοῦν ἡ μία τὴν ἄλλη, ἐπικαλούμενες ἡ μία τὴν ἄλλη, ὡς συνεδρίες μιᾶς καὶ τῆς αὐτῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἑνιαίου σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἐκτεινομένου εἰς τοὺς αἰῶνας. Ὅλες διακηρύσσουν ὅτι ἀκολουθοῦν τὸ σταθερὸ ὀρθόδοξο ἀξίωμα «ἑπόμενοι τοῖς Ἁγίοις Πατράσι», τὸ μή «μεταίρειν ὅρια ἃ ἔθεντο οἱ Πατέρες ἡμῶν», ὅτι δὲν καινοτομοῦν, δὲν προσθέτουν οὔτε ἀφαιροῦν ἀπὸ ὅσα καθόρισαν οἱ προηγούμενοι Ἅγιοι Πατέρες. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης τὰ ἄλλαξε ὅλα στὸν τρόπο συγκλήσεως καὶ λειτουργίας της, διέσπασε τὴν ἑνότητά της μὲ τὶς προηγούμενες συνόδους, εἶναι ὁλοφάνερα ἄλλου εἴδους σύνοδος, «διαφορετικὸ εἶδος συνόδου», ὅπως μὲ εἰλικρίνεια καὶ καύχηση παραδέχθηκε μέσα στὴν «Σύνοδο» ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος. Ὄντως δὲν εἶναι ὀρθόδοξη σύνοδος, ἀλλὰ οἰκουμενιστικὴ σύνοδος, σύνοδος ὄχι τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.

Ἔτσι εἶχε σχεδιασθῆ καὶ ἔτσι σιγά-σιγὰ προχωροῦσε, χωρὶς νὰ φανερώνει κατὰ τὴν διάρκεια τῆς προετοιμασίας ἐμφανῶς τὸν στόχο της. Οἱ κατευθύνοντες τὰ τῆς «ἑνώσεως τῶν ἐκκλησιῶν» πρὸς μία συγκρητιστικὴ ἕνωση μὲ ἐξίσωση τῶν αἱρέσεων καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ φωτὸς καὶ τοῦ σκότους, τῆς ἀληθείας καὶ τῆς πλάνης, τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Ἀντιχρίστου, εἶχαν πείσει τοὺς ἡγέτες τῶν Ὀρθοδόξων, τῶν Παπικῶν καὶ τῶν Προτεσταντῶν νὰ μὴ διεκδικοῦν ἐκκλησιολογικὴ ἀποκλειστικότητα, ἀλλὰ νὰ ἀναγνωρίσουν ὅλους τοὺς Χριστιανούς, ὅπου καὶ ἂν βαπτίσθηκαν, σὲ ὁποιαδήποτε ὁμολογία ἢ αἵρεση καὶ ἂν ἀνῆκαν, ὅτι ἀποτελοῦν ἐκκλησία, ὅτι ἀνήκουν στὴν Μία ᾽Εκκλησία. Γιὰ τοὺς Προτεστάντες, ὅπου ὁ καθένας πιστεύει καὶ πράττει ὅ,τι θέλει, μὲ τὴν ἄνευ ὁρίων ἐκκλησιολογία τους, αὐτὸ ἦταν πανεύκολο, καὶ τὸ ἐφήρμοσαν πρῶτα οἱ ἴδιοι στὸ δικό τους «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», στὸ ὁποῖο ἄκριτα προσκολληθήκαμε καὶ ἐμεῖς εὐτελίζοντας τὴν Νύμφη τοῦ Χριστοῦ, τὴν Μία, Ἁγία, Καθολική, καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία καὶ ἐξισώνοντάς την μὲ τὴν τελευταία προτεσταντικὴ αἵρεση. ῾Ο Παπισμὸς ὑποχώρησε στὴν Β´ Βατικάνεια Σύνοδο ἀπὸ τὴν ἀποκλειστικὴ ἐκκλησιολογία στὴν διευρυμένη ἐκκλησιολογία, μὲ τὴν ἀποδοχὴ στοιχείων ἐκκλησιαστικότητας ἰδιαίτερα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τὴν ὁποία ἄρχισε νὰ ἀποκαλεῖ «ἀδελφὴ ἐκκλησία», ποὺ θὰ ὁλοκληρώσει τὴν ἐκκλησιαστικότητά της μὲ τὴν ἀναγνώριση τοῦ πρωτείου τοῦ πάπα. Τώρα εἴμαστε ἐλλιπὴς ἐκκλησία. Γι᾽ αὐτὸ καὶ στὸν διεξαγόμενο ἀκόμη Θεολογικὸ Διάλογο μὲ τὴν Ρώμη κάποιοι ἐκπρόσωποί μας τείνουν νὰ ἀναγνωρίσουν τὸ πρωτεῖο τοῦ πάπα, γιατὶ φαίνεται ὅτι αἰσθάνονται ἐλλιπεῖς.

3. Εἰσάγει αἱρετικὴ ἐκκλησιολογία

Στὴν συμφωνημένη καὶ ἐπιβληθεῖσα ἔξωθεν ἐγκατάλειψη τῆς ἐκκλησιολογικῆς μας ἀποκλειστικότητας, τοῦ ὅτι δηλαδὴ ἐμεῖς μόνο εἴμαστε ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, ἀνταποκρίθηκε ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰῶνος τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἰδιαίτερα μὲ τὴν Συνοδικὴ καὶ Πατριαρχικὴ Ἐγκύκλιο τοῦ 1920 «Πρὸς τὰς ἁπανταχοῦ Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ», καὶ στὸν τίτλο ἀλλὰ καὶ στὸ περιεχόμενο τοῦ κειμένου, ἀνεγνώριζε ἐκκλησιαστικότητα στοὺς μέχρι τότε θεωρουμένους αἱρετικοὺς λοιποὺς Χριστιανούς, Μονοφυσίτες, Παπικούς, Προτεστάντες. Ἡ ἐσφαλμένη αὐτὴ γραμμὴ ἐνισχύθηκε ἰδιαίτερα ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Ἀθηναγόρα, ποὺ δεσμεύθηκε μὲ δηλώσεις καὶ ἐνέργειες νὰ ἀναγνωρίσει τὴν ἐκκλησιαστικότητα τῶν αἱρετικῶν, τολμηρότερα δὲ προώθησε αὐτὴν τὴν δέσμευση ὁ σημερινὸς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν Εἰδικὴ Διορθόδοξη Ἐπιτροπὴ ποὺ συνεκρότησε ἐπεχείρησε τὴν δῆθεν ἐπικαιροποίηση καὶ βελτίωση τῶν παλαιῶν προσυνοδικῶν κειμένων καὶ δι᾽ αὐτῆς συνοδικὴ ἀναγνώριση τῆς ἐκκλησιαστικότητας ἀκόμη καὶ τοῦ Βαπτίσματος τῶν αἱρετικῶν, δηλαδὴ συνοδικὴ ἀναγνώριση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ πεισματικὴ ἀντίδραση στὴν πρόταση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ ἀντικατασταθεῖ τὸ «ἄλλων χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν» μὲ τό «χριστιανικῶν κοινοτήτων».

Ὅλα αὐτὰ βέβαια δὲν μποροῦν νὰ ἀναπτυχθοῦν σ᾽ αὐτὸ τὸ περιεκτικὸ κείμενο μιᾶς Ἀνοικτῆς Ἐπιστολῆς-Ὁμολογίας. Ἔχουν ἀναλυθῆ ἀπὸ λογίους ἐπισκόπους καὶ ἀπὸ ἀκαδημαϊκοὺς διδασκάλους, τρεῖς ἐκ τῶν ὁποίων ὑπογράφουν τὸ παρὸν κείμενο, σὲ ἐπιστημονικὲς ἡμερίδες, διορθόδοξες συναντήσεις καὶ στὸν τύπο. Ὅσοι ἐκ τῶν ἐπισκόπων ἀγρυπνοῦν καὶ ἀγωνιοῦν γιὰ τὴν κρισιμότητα τῶν καιρῶν καὶ τὸν μεγάλο κίνδυνο διαιρέσεων καὶ σχισμάτων ἐντὸς τοῦ ποιμνίου, θὰ πρέπει μὲ ἰδιαίτερη προσοχὴ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸ θέμα τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, στὴν προσεχῆ συνεδρία τῆς συνόδου τῆς Ἱεραρχίας.

Ἡ ἐκκλησιαστικότητα τῶν Παπικῶν ἔχει ἤδη ἀναγνωρισθῆ στὸ ἐπαίσχυντο καὶ προδοτικὸ κείμενο τοῦ Balamand τοῦ Λιβάνου (1993), στὸν Διάλογο μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικούς, τῶν δὲ Προτεσταντῶν καὶ Μονοφυσιτῶν στὶς Γενικὲς Συνελεύσεις τοῦ λεγομένου «Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν» στὸ Πόρτο Ἀλέγκρε τῆς Βραζιλίας, (2006) καὶ στὸ Πουσὰν τῆς Ν. Κορέας (2013). Ἡ ἀποφυγὴ ἀπὸ τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης νὰ κρίνει τὰ κείμενα τῶν Θεολογικῶν Διαλόγων καὶ τὴν συμμετοχή μας στὸ «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», ἐνῶ ἀντίθετα ἐπαινεῖ καὶ τὰ δύο, σημαίνει ὅτι οὐσιαστικὰ ἐγκρίνει ὅτι οἱ Παπικοὶ ἔχουν Χάρη, Μυστήρια Ἱερωσύνη, Ἀποστολικὴ Διαδοχή (Balamand), καὶ ὅτι ἐμεῖς χωρισμένοι ἀπὸ τοὺς Μονοφυσίτες, τοὺς Παπικοὺς καὶ τοὺς Προτεστάντες δὲν μποροῦμε νά εἴμαστε ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία (Πόρτο Ἀλέγκρε, Πουσάν). Ἡ μὴ συμμετοχὴ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στὴν συνέλευση τοῦ Balamand μεταβάλλεται τώρα σὲ συνενοχὴ μὲ τὴν ἔγκριση τῶν κειμένων τῶν Διαλόγων. Καθίσταται ἔτσι ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης σύμμαχος καὶ προαγωγὸς τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἀντίθετη πρὸς ὅλες τὶς προηγούμενες συνόδους τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖες, ἀντὶ νὰ ἐκκλησιοποιοῦν τὶς αἱρέσεις, τὶς κατεδίκαζαν καὶ τὶς ἀναθεμάτιζαν. Ἡ λέξη αἵρεση δὲν ὑπάρχει οὔτε μία φορὰ μέσα στὰ κείμενα τῆς «Συνόδου», ἡ δὲ ὀρθὴ πρόταση τοῦ Ἁγίου Ὄρους νὰ ἀπαγορευθοῦν οἱ συμπροσευχὲς μὲ τοὺς αἱρετικοὺς δὲν ἔτυχε καμμίας προσοχῆς. Ἑπομένως ὄχι μόνο ὡς πρὸς τὴν διαδικασία συγκλήσεως καὶ λειτουργίας, ἀλλὰ καὶ ὡς πρὸς τὶς ἀποφάσεις της, ἰδιαίτερα ὡς πρὸς τὴν συνοδικὴ ἀναγνώριση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῶν αἱρέσεων ὡς ἐκκλησιῶν, ἡ συνέλευση μερικῶν ἐπισκόπων στὴν Κρήτη δὲν μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθεῖ οὔτε Σύνοδος, οὔτε Ἁγία, οὔτε Μεγάλη.

Ἡ ἄτυπη «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν» ἀγωνίσθηκε καὶ ἀγωνίζεται νὰ ἀναχαιτίσει τὴν προέλαση τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ μὲ ἱστορικὲς πρωτοβουλίες, ὅπως ἡ σύνταξη καὶ ἡ κυκλοφόρηση τὸ 2009 τῆς «Ὁμολογίας Πίστεως κατὰ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ», τοῦ κειμένου γιὰ τήν «Νέα Ἐκκλησιολογία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου (2014)» καὶ ἄλλων, τὰ ὁποῖα ὑπέγραψαν ἀρκετοὶ ἀρχιερεῖς, ἑκατοντάδες κληρικῶν καὶ μοναχῶν καὶ δεκάδες χιλιάδες πιστῶν. Πρὸ τῆς συγκλήσεως τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης συνδιοργανώσαμε μαζὶ μὲ τὶς Ἱερὲς Μητροπόλεις Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως, Γλυφάδας, Κυθήρων καὶ Πειραιῶς τὴν μεγάλη Θεολογικὴ Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα στὶς 23 Μαρτίου 2016 στὸν Πειραιᾶ μὲ θέμα «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος. Μεγάλη προετοιμασία χωρὶς προσδοκίες». Μετὰ τὴν «Σύνοδο» μὲ σειρὰ συλλογικῶν, ἀλλὰ καὶ προσωπικῶν κειμένων ἀποτιμήσαμε ἀρνητικὰ καὶ ἀπορρίψαμε τήν «Σύνοδο», εἴχαμε δὲ σειρὰ διορθοδόξων ἐπαφῶν καὶ συναντήσεων πρὸ τῆς «Συνόδου» καὶ μετ᾽ αὐτήν, προσκληθέντες ἀπὸ τὰ πατριαρχεῖα Βουλγαρίας καὶ Γεωργίας, ὡς καὶ ἀπὸ τὴν ἀνήκουσα στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας Ἱερὰ Μητρόπολη Μολδαβίας.

4. Θὰ ἐπικυρωθεῖ ἡ «Σύνοδος» ἀπὸ τὴν Ἑλλαδικὴ Ἱεραρχία; Διακοπὴ μνημοσύνου.

Ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ἀποφασίσαμε νὰ συντάξουμε αὐτὴν τὴν Ἐπιστολή – Ὁμολογία, μὲ τὴν δυνατότητα νὰ ὑπογραφεῖ ἀπὸ ὅσους πιστοὺς συμφωνοῦν, λίγο πρὸ τῆς συγκλήσεως τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτήν, εἶναι γιὰ νὰ παρακαλέσουμε εὐσεβάστως νὰ μὴν ἐπικυρώσουν οἱ ἱεράρχες μας καὶ νὰ μὴν ἐγκρίνουν τὰ ἀποφασισθέντα στὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης, ἡ ὁποία, ὅπως σύντομα ἀναπτύξαμε, δὲν ἔχει τίποτε κοινὸ μὲ τὶς ὀρθόδοξες συνόδους, ἀλλὰ εἶναι μία ἀντορθόδοξη οἰκουμενιστική «Σύνοδος». Γιὰ πρώτη φορὰ σὲ συνοδικὸ κείμενο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀποτιμᾶται θετικὰ ἡ Οἰκουμενικὴ Κίνηση (Οἰκουμενισμός), καὶ ἡ «Σύνοδος ἐγκρίνει τὴ συμμετοχὴ τῶν ὀρθοδόξων καὶ ἐπιχαίρει γι᾽ αὐτήν». Τουλάχιστον νὰ ἀπορρίψουν ὡς ἄκυρο καὶ μὴ ἐγκριθὲν τὸ πολυσυζητημένο κείμενο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον», διότι οἱ διορθώσεις ποὺ πρότεινε ὁμόφωνα ἡ Ἱεραρχία πρὸ τῆς Συνόδου δὲν ἔγιναν δεκτὲς στὴν πλειονότητά τους, καὶ δὲν τὸ ἐψήφισαν στὴν Κρήτη πολλοὶ ἀρχιερεῖς. Ποῦ εἶναι ἡ ὁμοφωνία στὰ θέματα πίστεως; Ὅταν καθιστοῦμε τὶς αἱρέσεις ἐκκλησίες καὶ συμπροσευχόματε μὲ τοὺς αἱρετικοὺς αὐτὸ δὲν εἶναι θέμα πίστεως; Νὰ ἀναληφθεῖ ὡς ἐκ τούτου διορθόδοξη προσπάθεια νὰ συγκληθεῖ ἄλλη Πανορθόδοξη Σύνοδος μὲ ὀρθόδοξη διαδικασία καὶ ὀρθόδοξες ἀποφάσεις, ποὺ θὰ θεωρήσει τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης ὡς προσυνοδικὴ συνέλευση ἐπισκόπων καὶ θὰ ἀλλάξει τὶς ἀποφάσεις της.

Γνωρίζουμε τὶς δυσκολίες τοῦ πράγματος καὶ τὴν δύναμη τῶν ἰσχυρῶν, ποὺ χαίρουν καὶ συγχαίρουν γιὰ τὶς οἰκουμενιστικὲς ἀποφάσεις καὶ τὰ πρῶτα συνοδικὰ βήματα τῆς ἀναγνώρισης τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῆς ἀθώωσης τῶν αἱρέσεων. Ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ πράξουμε τὸ καθῆκον μας, καὶ στὸ πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας στέκεται ὁ Χριστός. Ἐπισημαίνουμε πάντως μὲ ἔμφαση ὅτι πολλοὶ ἐκ τῶν κληρικῶν, μοναχῶν καὶ λαϊκῶν ἔχουν κατασκανδαλισθῆ καὶ εἶναι ἕτοιμοι νὰ διακόψουν τὸ μνημόσυνο τῶν ἐπισκόπων ποὺ θὰ ἐπικυρώσουν τὶς ἀποφάσεις τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, σύμφωνα μὲ τοὺς ἱεροὺς κανόνες, τὸν 31ο τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τὸν 15ο τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου (861), χωρὶς νὰ προκαλοῦν γι᾽ αὐτὸ σχίσμα οὔτε νὰ ὑπόκεινται σὲ ἐπιβολὴ ποινῶν, ἀλλὰ ἀντίθετα πρέπει νὰ ἐπαινοῦνται, διότι πρόκειται γιὰ θεραπευτικὴ διαμαρτυρία, ποὺ προφυλάσσει τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὸν κίνδυνο τῶν αἱρέσεων καὶ τῶν σχισμάτων. Ἤδη μερικοὶ ἔχουν προχωρήσει στὴν διακοπὴ μνημοσύνου καὶ πρὸ τῆς συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, εἰς δὲ τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπολύτως δικαιολογημένα τὸ ἔχουν πράξει πολλοὶ κελλιῶτες ἱερομόναχοι καὶ μοναχοί, ἐφ᾽ ὅσον ἐκεῖ ἄμεσος ἐπίσκοπός των εἶναι ὁ πρωτεργάτης καὶ κήρυξ τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, «γυμνῇ τῇ κεφαλῇ», Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα δὲν θέλουν νὰ μνημονεύεται στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες. Διαπράττουν μεγάλο κανονικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ λάθος ὅσοι, ἀντὶ νὰ ἐπαινοῦν, καταδιώκουν τοὺς μοναχοὺς ποὺ τηροῦν τὴν πατερική, ἱεροκανονικὴ καὶ ἁγιορειτικὴ Παράδοση.

5. Ὁ Οἰκουμενισμὸς τῆς Πανθρησκείας εἰσάγεται καὶ στὰ σχολεῖα.

Ἤδη ἡ ἀμέλεια καὶ ἀδιαφορία τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ καταδικάσει τὸν Οἰκουμενισμό, καὶ νὰ ἀποφασίσει τὴν ἀποχώρησή μας ἀπὸ τό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν» εἶχε τὸν πρῶτο πικρὸ καρπό της. Νὰ καταργηθεῖ τὸ ὁμολογιακὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ἡ ὀρθόδοξη διαπαιδαγώγηση τῶν Ἑλληνοπαίδων, καὶ νὰ εἰσαχθεῖ ἡ οἰκουμενιστικὴ θρησκειολογία. Ὅταν στὶς περισσότερες μητροπόλεις καὶ ἐνορίες δὲν ἀκούγεται τίποτε ἐναντίον τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῶν διαθρησκειακῶν συναντήσεων, ὅταν πατριάρχες καὶ ἐπίσκοποι προσφέρουν ὡς δῶρο τὸ «ἱερό» κοράνιο καὶ συμπροσεύχονται μὲ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ τοὺς ἀλλοθρήσκους, ὅταν στὶς Θεολογικὲς Σχολές, τῇ συνηγορίᾳ καὶ ἐπισκόπων, εἰσάγεται ἡ διδασκαλία τοῦ Ἰσλάμ, ὅταν οἱ πρωτεργάτες τῆς μετατροπῆς τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ θρησκειολογία συνεργάζονται μὲ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο καὶ πολλὲς μητροπόλεις, ἡ εὐθύνη δὲν βαρύνει τὸν ἄθεο Ὑπουργὸ Παιδείας ἀλλὰ καὶ σὲ ὅσους μέχρι σήμερα δὲν ἀντιδροῦσαν ἀλλὰ ἐνεθάρρυναν πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση τὰ πράγματα.

Πάντως ἔστω καὶ καθυστερημένα εἶναι ἀξιέπαινη ἡ ἀντίδραση τοῦ ἀρχιεπισκόπου καὶ πλείστων ἄλλων ἀρχιερέων, ἰδιαίτερα ἡ συντριπτικὴ καὶ ὁμολογουμένως ἀκαταμάχητη ἐπιχειρηματολογία τοῦ μητροπολίτου Πειραιῶς κ. Σεραφείμ, στὴν ἱστορικὴ ἐπιστολή του πρὸς τὸν πρωθυπουργὸ κ. Τσίπρα, στὴν ὁποία ἀποδεικνύει τὴν ρατσιστικὴ κακομεταχείριση τῆς Μητέρας τοῦ Γένους Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, καὶ τὴν προνομιακὴ μεταχείριση στὴν ἐκπαίδευση τῶν Παπικῶν, τῶν Ἑβραίων καὶ τῶν Μουσουλμάνων, ὅπως ἐπιθυμοῦν οἱ διευθύνοντες τὰ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.

῾Η «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν» γνωρίζει ὅτι καὶ παλαιὰ καὶ πρόσφατα πολλοὶ ἀρχιερεῖς εἶχαν ζητήσει τὴν συνοδικὴ καταδίκη τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τὴν ἀποχώρησή μας ἀπὸ τό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν». Ἂν καθυστερήσουμε καὶ σὲ αὐτὸ τὸ καθαρὰ ἐκκλησιαστικὸ ἐπίπεδο, στὶς ἐκκλησίες μας θὰ γίνει ὅ,τι καὶ στὰ σχολεῖα. Θὰ γεμίσουν ἀπὸ Παπικούς, Προτεστάντες, Μονοφυσίτες, κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, γιατὶ ὄχι καὶ ἀπὸ Ἑβραίους, Μουσουλμάνους, Βουδιστὲς καὶ ἄλλους. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης ἔκανε τὸ πρῶτο καλὸ βῆμα πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση, ὅπως ἐκτιμᾶ ὁ πάπας Φραγκῖσκος. Θὰ τὴν ἀποδεχθοῦμε; Φυσικὰ ὄχι, διότι εἶναι ξένη πρὸς τὴν Ἀποστολικὴ καὶ Συνοδικὴ Παράδοση καὶ πρός τὴν Ἁγιοπνευματικὴ ἐμπειρία καὶ διδασκαλία ὅλων τῶν Ἁγίων, παλαιῶν καὶ νέων.

Μετὰ σεβασμοῦ καὶ τιμῆς

Γιὰ τήν «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν»

Ἀρχιμ. Ἀθανάσιος Ἀναστασίου

Προηγούμενος Ἱ. Μ. Μεγ. Μετεώρου

Ἀρχιμ. Σαράντης Σαράντος

Ἐφημέριος Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου, Ἀμαρούσιον Ἀττικῆς

Ἀρχιμ. Γρηγόριος Χατζηνικολάου

Καθηγούμενος Ἱ. Μ. Ἁγίας Τριάδος, Ἄνω Γατζέας Βόλου

Πρωτοπρ. Γεώργιος Μεταλληνός

Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Πρωτοπρ. Θεόδωρος Ζήσης

Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Δημήτριος Τσελεγγίδης

Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Σύμβουλος)

Σεπτέμβριος 2016


ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Ὅσοι ἐκ τῶν κληρικῶν, μοναχῶν, μοναζουσῶν καὶ λαϊκῶν ἐπιθυμοῦν νὰ συμμετάσχουν στὴν μικρὴ αὐτὴ κατάθεση ὀρθοδόξου ὁμολογίας ἠμποροῦν νὰ τὸ δηλώσουν γράφοντας: «Συμφωνῶ μὲ τὴν Ἀνοικτὴ Ἐπιστολὴ - Ὁμολογία γιὰ τὴ “Σύνοδο” τῆς Κρήτης καὶ προσυπογράφω». Νὰ ἀποστείλουν δὲ τὴν δήλωση μὲ τὸ ὄνομά τους, τὴν κληρική, μοναστικὴ ἢ ἐπαγγελματική τους ἰδιότητα καὶ τὸν τόπο κατοικίας σὲ μία ἀπὸ τὶς παρακάτω διευθύνσεις:

• e-mail: synaxisorthkm@gmail.com

• Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον» Τσιμισκῆ 128, 546 21 Θεσσαλονίκη

• Σύναξη Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν «Φώτης Κόντογλου» Τ.Θ. 107, 421 32 Τρίκαλα

Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μαντινείας καί Κυνουρίας κ.κ. Ἀλέξανδρος, εἶναι ἕνας πεφωτισμένος, ἐξαίρετος Ἱεράρχης τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησίας πού κοσμεῖ τήν Σεπτή Ἱεραρχία Της, καί τό ἀδαμάντινο ἦθος τοῦ ὁποίου ἀλλά καί τό πολυσήμαντο ποιμαντικόν του ἔργον ἐμπνέουν καί ὁδηγοῦν ἐπί δεκαετίας τόν λαόν τοῦ Θεοῦ. Διαποιμαίνει μίαν ἱστορική Μητρόπολι μετά πολλῆς σοφίας, διακρίσεως καί θυσιαστικῆς ἀγάπης, γεγονός πού πανθομολογεῖται ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ.

Ἐν Πειραιεῖ τῇ 29ῃ Σεπτεμβρίου 2016
 

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Θ Ε Ν
 

Η ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΑΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΩΝ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ κ.κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μαντινείας καί Κυνουρίας κ.κ. Ἀλέξανδρος, εἶναι ἕνας πεφωτισμένος, ἐξαίρετος Ἱεράρχης τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησίας πού κοσμεῖ τήν Σεπτή Ἱεραρχία Της, καί τό ἀδαμάντινο ἦθος τοῦ ὁποίου ἀλλά καί τό πολυσήμαντο ποιμαντικόν του ἔργον ἐμπνέουν καί ὁδηγοῦν ἐπί δεκαετίας τόν λαόν τοῦ Θεοῦ. Διαποιμαίνει μίαν ἱστορική Μητρόπολι μετά πολλῆς σοφίας, διακρίσεως καί θυσιαστικῆς ἀγάπης, γεγονός πού πανθομολογεῖται ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ.

Ἡ πρόσφατος προκαταρκτική ἐξέτασις πού διενεργεῖται εἰς βάρος του ὑπό τῆς Εἰσαγγελίας Πρωτοδικῶν Τριπόλεως, ὅτι δῆθεν διά τῶν δηλώσεων του κατά τοῦ φρικώδους πάθους τῆς ὁμοφυλοφιλίας, πού ἀποτελεῖ ψυχοπαθολογική ἐκτροπή τῆς ἀνθρώπινης ὀντολογίας καί φυσιολογίας, κατέστη ὑποκείμενον τοῦ γνωστοῦ «Ἀντιρατσιστικοῦ» ποινικοῦ Νόμου, εἶναι ἀνεπέρειστος καί ἐντελῶς ἀβάσιμος, διότι ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἀλέξανδρος διά τῶν δηλώσεων του ἐξέφρασε τήν διαχρονική διδασκαλία τοῦ Παναγίου Θεοῦ διά τῆς Ἐκκλησίας Του, Τοῦ Δημιουργοῦ τοῦ ἀνθρώπου, καί δέν προέτρεψε εἰς βία κατά τῶν ἀτυχῶν θυμάτων τοῦ βυθίου δράκοντος, δηλώσας ὅτι θλίβεται διά τήν τραγικήν ἀνατροπήν τῆς ζωῆς των, γιά τήν μεταλλαγή τῆς ὑγειοῦς ἀνθρωπίνης σεξουαλικότητος καί ὅτι προσεύχεται γιά τήν μετάνοιάν τους καί τήν σωτηρίαν τους. Ἑπομένως διά τῶν δηλώσεων τοῦ Σεβασμιωτάτου κ. Ἀλεξάνδρου, οὔτε ἡ ἀντικειμενική οὔτε ἡ ὑποκειμενική ὑπόστασις τοῦ ἐγκλήματος ρατσιστικῆς βίας στοιχειοθετεῖται καί ἀσφαλῶς οἱ δηλώσεις του καλύπτονται πληρέστατα ἀπό τήν Συνταγματική Ἀρχή τῆς ἐλευθερίας τῆς ἐκφράσεως, πού ἀποτελεῖ μή ἀναθεωρητέα διάταξη τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος. Θά ἦτο ἐπιλήσμων τῶν Ἀρχιερατικῶν του φρικωδῶν ὅρκων ἐάν δέν ὁμίλει, ὡς ὡμίλησε. Τόν συγχαίρομεν ἐκ βάθους ψυχῆς καί ἀδελφικῶς χαιρόμεθα διότι τό τίμιον ὄνομά του διά τήνὁμολογίαν του καί τό σθεναρό του φρόνημα «ἐγγράφη ἐν βίβλο ζωῆς».   

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὡς Σῶμα Χριστοῦ, εἶναι τό ἰατρεῖο τῶν ψυχικῶν καί σωματικῶν παθῶν καί ἡ χώρα τῶν μεταποιουμένων ἁμαρτωλῶν, καί ὄχι τῶν σατανικῶς καί ἀμετανοήτως ἐμμενόντων στήν διαστροφή τῆς ἀληθείας καί τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας καί ὀντολογίας.

Διαχρονικά, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἀγωνιζομένη ἐπί τῆς Γῆς, στηλιτεύει τήν πολυποίκιλη τραγικότητα τῆς εἰδεχθοῦς ἁμαρτίας, ὡς ἀποκοπῆς καί σχάσης ἀπό τήν κοινωνία μέ τόν Ζῶντα Θεό, τόν Δημιουργό τῆς ζωῆς, καί ὄχι τόν ἁμαρτωλό ἄνθρωπο, τόν ὁποίο περιθάλπει διά τῶν εὐχῶν καί τῶν ἱερῶν μυστηρίων της καί περιβάλλει μέ ἄφατη στοργή καί συμπάθεια, ἐφαρμόζοντας κατά περίπτωση καί τήν οἰκονομία, μέσω τῆς ὁποίας ρυθμίζει τήν ἐπιστροφή καί ἀνάνηψή του.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σέβεται τήν προσωπική καί ἰδιωτική ζωή κάθε προσώπου, ὡς ὑπεύθυνη ἐλεύθερη ἐπιλογή. Δέν ἔχει πρόθεση οὔτε νά ἐπέμβει ρατσιστικά οὔτε νά ἀναστείλει δικαιώματα καί ἐλευθερίες.

Ἡ ἀπενοχοποίηση, ὅμως, τοῦ ἐγκλήματος τῆς ἀνατροπῆς τῆς ἀνθρωπίνης ὀντολογίας καί φυσιολογίας, μέ τήν θεσμική ἀναγνώριση τῶν αἰσχίστων παθῶν τῆς ὁμοφυλοφιλίας σήμερα, τῆς παιδοφιλίας αὔριο (βλ. Ὀλλανδία) καί τῆς κτηνοβασίας μεθαύριο (βλ. Γερμανία), ἀποτελεῖ ἀσύγγνωστο καί τερατῶδες κακούργημα εἰς βάρος τοῦ αἰωνίου Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τό ὁποῖο ἐξισώνεται πλήρως μέ τήν ὕβρη τῶν Σοδόμων καί Γομμόρων. Ἡ ἀθώωση, ὑποστήριξη καί παρουσίαση τῶν αἰσχρῶν καί ἀτίμων παθῶν ὡς φυσιολογικῆς καταστάσεως καί ὡς ἁπλῆς διαφορετικότητος προσκρούει στήν πανανθρώπινη συνείδηση, ἡ ὁποία ἀνά τούς αἰῶνες γνωρίζει ὡς φυσιολογική σεξουαλική συμπεριφορά τίς σχέσεις ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί τήν γυναίκα, στό ἄρσεν καί τό θῆλυ. Αὐτή εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φυσιολογία καί ὀντολογία. Κάθε ἄλλη σχέση ἀνατρέπει τήν ἀνθρώπινη ὀντολογία, ὡς παρά φύσιν ἐκτροπή, ἡ ὁποία δέν παρατηρεῖται οὔτε καί στά ζῶα, παρά τά κατασκευασθέντα «ντοκυμαντέρς» τοῦ Σιωνιστικοῦ συστήματος.

Ἰδιαίτερα ἡ Ἁγία Γραφή, πού ἐκφράζει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τοῦ Δημιουργοῦ τοῦ ἀνθρώπου καί σοφοῦ Γνώστη τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, καταδικάζει τήν ὁμοφυλοφιλία ὡς πάθος, ἀτιμία καί ἀσχημοσύνη, τό ὁποῖο τιμωρήθηκε αὐστηρά μέ φωτιά καί θειάφι στήν πόλη τῶν Σοδόμων καί Γομόρων. Γιά τό σύνολο τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡ ὁμοφυλοφιλία εἶναι τό πιό σιχαμερό καί ἀκάθαρτο ἁμάρτημα καί ἀποτελεῖ μεγάλη ἀσέβεια πρός τόν Θεό - Δημιουργό τοῦ ἀνθρώπου σέ ἄρσεν καί θῆλυ καί βλάσφημη κατάργηση τοῦ Εὐαγγελίου.

Ἡ δημόσια προβολή τῆς ὁμοφυλοφιλίας, ἐκτός τοῦ ὅτι προσβάλλει τήν δημόσια αἰδώ καί τήν θρησκευτική μας συνείδηση, στέλνει πρός τούς νέους μηνύματα ἀνώμαλης σεξουαλικῆς συμπεριφορᾶς καί ἀποτελεῖ τορπίλλη στά θεμέλια τῆς ἑλληνικῆς οἰκογένειας καί τῆς κοινωνίας μέ τό ὀξύ δημογραφικό πρόβλημα, ἀλλά καί αἰτία ψυχοπαθολογικῶν διαταραχῶν στά παιδιά, πού θά ἀνατραφοῦν ἀπό ὁμοφυλοφιλικά ζεύγη, ὅπως ἐπιδιώκεται(1).

Στὸν νέο αἰώνα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ποὺ πραγματοποιεῖται μέσα στὴν ἱστορικὴ πορεία καὶ ζωὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐγκαταλείπονται τὰ παλαιὰ πάθη, τὰ γήϊνα, τὰ σαρκικά, καὶ βιώνεται ἀπὸ τώρα, κατὰ τὶς δυνατότητες κάθε πιστοῦ, εἴτε μέσα στὸν εὐλογημένο θεσμὸ τοῦ γάμου ὡς ἐγκράτεια καὶ σωφροσύνη, εἴτε στὸν ἰσάγγελο βίο τῶν μοναχῶν μὲ τὴν ἀρετὴ τῆς παρθενίας, ἡ πορεία ἀπὸ τὸ «κατ᾽ εἰκόνα» στό «καθ᾽ ὁμοίωσιν», ἡ νίκη τοῦ πνεύματος ἐπὶ τῆς σάρκας, ἡ ἀγγελοποίηση τοῦ ἀνθρώπου στὴ θέση τοῦ φθονεροῦ καὶ ἐκπεσόντος ἀπὸ τὴν ἀγγελικὴ τάξη Ἑωσφόρου. Ἀναφερόμενος ὁ Χριστὸς στὴν αἰφνιδιαστικὴ ἔλευση τῆς ἡμέρας τῆς κρίσεως, ποὺ θὰ ξαφνιάσει ὅσους ἀνέμελα καὶ ἀφρόντιστα ζοῦν μέσα στὶς ὑλικὲς καὶ σαρκικὲς ἀπολαύσεις, λέγει ὅτι θὰ πάθουν αὐτὸ, ποὺ ἔπαθαν πρὸ τοῦ κατακλυσμοῦ οἱ ἄνθρωποι, δίνοντάς μας ἔτσι ἀκριβέστατη εἰκόνα τῆς ὑλιστικῆς καὶ σαρκικῆς ζωῆς τους : «Ὥσπερ γὰρ ἦσαν ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ Νῶε ταῖς πρὸ τοῦ κατακλυσμοῦ τρώγοντες καὶ πίνοντες, γαμοῦντες καὶ ἐκγαμίζοντες, ἄχρι ἧς ἡμέρας εἰσῆλθε Νῶε εἰς τὴν κιβωτόν, καὶ οὐκ ἔγνωσαν ἕως ἦλθεν ὁ κατακλυσμὸς καὶ ἦρεν ἅπαντας, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου»(2). Ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς προσθέτει καὶ τὸν τρόπο ζωῆς τῶν Σοδομιτῶν, ὅμοιο πρὸς τὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων πρὸ τοῦ κατακλυσμοῦ : «Καὶ καθὼς ἐγένετο ἐν ταῖς ἡμέραις Νῶε, οὕτως ἔσται καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου· ἤσθιον, ἔπινον, ἐγάμουν, ἐξεγαμίζοντο, ἄχρι ἧς ἡμέρας εἰσῆλθε Νῶε εἰς τὴν κιβωτόν, καὶ ἦλθεν ὁ κατακλυσμὸς καὶ ἀπώλεσεν ἅπαντας. Ὁμοίως καὶ ὡς ἐγένετο ἐν ταῖς ἡμέραις Λώτ· ἤσθιον, ἔπινον, ἠγόραζον, ἐπώλουν, ἐφύτευον, ᾠκοδόμουν· ᾗ δὲ ἡμέρᾳ ἐξῆλθε Λὼτ ἀπὸ Σοδόμων, ἔβρεξε πῦρ καὶ θεῖον ἀπ᾽ οὐρανοῦ καὶ ἀπώλεσεν ἅπαντας»(3). Ὁ ἴδιος εὐαγγελιστὴς παρουσιάζει τὸν Σωτῆρα Χριστὸ νὰ ἐξαγγέλλει τὸν νέο αἰώνα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὅπου οἱ ἄνθρωποι ἐγκαταλείπουν τὰ σαρκικὰ καὶ ζοῦν ὡς ἄγγελοι˙ «Οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου γαμοῦσι καὶ ἐκγαμίζονται· οἱ δὲ καταξιωθέντες τοῦ αἰῶνος ἐκείνου τυχεῖν καὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς ἐκ νεκρῶν οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται… ἰσάγγελοι γάρ εἰσι καὶ υἱοί εἰσι τοῦ Θεοῦ τῆς ἀναστάσεως υἱοὶ ὄντες»(4).

Μέσα, λοιπὸν, στὴν καινὴ κτίση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ ὁ καινὸς, ὁ νέος ἄνθρωπος, ποὺ κτίσθηκε ἐν Χριστῷ, θάπτει τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο, νεκρώνει τὰ πάθη καὶ τὶς ἁμαρτίες καὶ πραγματοποιεῖ τὸ θαῦμα τῆς μεταμορφώσεώς του κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ κατ᾽ εἰκόνα Χριστοῦ. Ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ζοῦμε αὐτὸ τὸ θαῦμα· ἡ ἄγονη πρὶν καὶ στεῖρα ἀνθρωπότητα γέννησε καὶ καρποφόρησε ἑκατομμύρια ἁγίων ἀνθρώπων, ὁσίων, ἀσκητῶν, παρθένων, νέων καὶ νεανίδων, ποὺ κατόρθωσαν μὲ τοὺς πνευματικούς τους ἀγῶνες ὄχι νὰ ἀποφύγουν ἁπλῶς τὸ παρὰ φύσιν καὶ νὰ μείνουν στὸ κατὰ φύσιν, ἀλλὰ νὰ φθάσουν καὶ στὸ ὑπὲρ φύσιν, ἐκπλήττοντας ἀκόμη καὶ τοὺς ἀγγέλους, ποὺ ἔβλεπαν ἀνθρώπους συνδεδεμένους μὲ σάρκα νὰ κατανικοῦν τὸν ἄσαρκο Σατανᾶ καὶ νὰ συναγωνίζονται τοὺς ἀγγέλους. Οἱ ὕμνοι πρὸς τοὺς ὁσίους ἀσκητές αὐτὰ τὰ κατορθώματα ἐξυμνοῦν. Διδάσκουν οἱ ὅσιοι ἄνδρες καὶ οἱ ὅσιες γυναῖκες «ὑπερορᾶν μὲν σαρκός, παρέρχεται γάρ, ἐπιμελεῖσθαι δὲ ψυχῆς πράγματος ἀθανάτου». Ἔζησαν ὡς «ἄσαρκοι» ἐπὶ τῆς γῆς, ὡς «ἐν σώματι ἄγγελοι», «τῶν δαιμόνων ὤλεσαν τὰς φάλαγγας, τῶν ἀγγέλων ἔφθασαν τὰ τάγματα, ὧν τὸν βίον ἀμέμπτως ἐζήλωσαν»(5).

Οἱ σαρκικές πράξεις, ἐκτός τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου, χωματοποιοῦν ἀναπόδραστα τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί καταστρέφουν τίς πνευματικές του ἐφέσεις, σκοτίζοντας τόν ἀνθρώπινο νοῦ, καί καταλύουν τήν δυνατότητα κοινωνίας μέ τόν Πανάγιο Θεό, πού διασαλπίζει διαχρονικά «οὐ μὴ μείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας»(6).

Ἡ σχέση μέ τόν Θεό εἶναι βέβαια θέμα ἐλευθέρας ἐπιλογῆς, κατά τήν διάρκεια τῆς ἐπιγείου ζωῆς .Ὁ Πανάγιος, ὅμως, Θεός, στό ἐπέκεινα, στήν ἄλλη, τήν αἰώνια ζωή, ὅταν ἅπασα ἡ ἀνθρωπότης θά ὑποστεῖ τήν κοινή καί καθολική κρίση, ὅπου «οὐκ ἔστι μετάνοια», θά στηλιτεύσει, ὅπως ἀποδεικνύεται μέσω τῶν Ἱερῶν Γραφῶν, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, καί τήν ἁμαρτία καί τόν ἁμαρτωλό. Οἱ φρικώδεις λόγοι τοῦ Σαρκωθέντος Θεοῦ Λόγου, «Πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον τό ἠτοιμασμένο τω διαβόλῳ καί τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ»(7), ἀποδεικνύουν τά πράγματα.

Δέν ἔχει καμμία θέση στήν Ὀρθόδοξη Θεολογία ἡ Ὠριγενιστική θεωρία περί ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων, μέ τήν ὁποία ἐρωτοτροποῦν καί μερικοί σύγχρονοι «ὀρθόδοξοι» θεολόγοι. Σύμφωνα μ'αὐτή, ὁ Θεός εἶναι ὁ δημιουργός τοῦ καλοῦ. Τά πάντα δημιούργησε «καλά λίαν». Τό κακό δέν ἔχει τή βάση του στόν Θεό, γιατί ὁ Θεός «οὐκ ἔστιν τῶν κακῶν αἴτιος». Τό κακό ἐμφανίσθηκε μεταγενεστέρως. Δέν εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος, ἐξ αἰτίας τῆς κτιστότητος καί τῆς τρεπτότητός του, κάνοντας κακή χρήση τοῦ αὐτεξουσίου του, ἐπινόησε καί ἐπέλεξε τό κακό. Πρωταίτιος καί ἐφευρέτης τῆς κακίας εἶναι ὁ διάβολος, καί συναίτιος, θύμα τῆς κακίας εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἄρα, τό κακό δέν ἔχει ὑπόσταση, εἶναι παρυπόσταση˙ δέν ἔχει ὀντολογία, δηλ. δέν εἶναι δημιουργός τοῦ κακοῦ ὁ Θεός. Τίποτε, ὅμως, δέν νικᾶ τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ καί τό ἔλεός Του. Ἑπομένως, οὔτε καί τό κακό μπορεῖ νά ὑπερισχύσει τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, στό τέλος τῆς ἱστορίας θά ἐπικρατήσει μόνο τό καλό, δηλ. ὁ Θεός, ἐνῶ τό κακό θά ἐξαφανισθεῖ παντελῶς. Ἀκόμη καί τό πῦρ τῆς κολάσεως, κατά τόν  Ὠριγένη, εἶναι καθάρσιο καί ἰαματικό καί ὄχι τιμωρό. Ἑπομένως, κι αὐτή ἡ κόλαση ὑπάρχει ὡς θεραπευτήριο καί δέν εἶναι ἀπέραντη. Ἐφ' ὅσον τό κακό θά σταματήσει νά ὑπάρχει, δέν θά εἶναι αἰώνιο, οὔτε καί ἡ κόλαση θά εἶναι αἰώνια.

Ὅμως, θά πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ὁ Ὠριγένης ἔχει ἀναθεματισθεῖ καί καταδικασθεῖ ἀπό τήν Ε΄ Ἁγία καί Οἰκουμενική Σύνοδο (653) γιά τά μισαρά δόγματα, πού φλυαροῦσε, ἀνάμεσα στά ὁποία ἦταν ἡ θεωρία περί ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων καί ὅτι ἡ κόλαση ἔχει τέλος. Ἡ Σύνοδος ἐπίσης ἐξέθεσε εἰκοσιπέντε ἀναθεματισμούς ἐναντίον τῶν Ὠριγενιστῶν(8). Ἄρα, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, διά ἀλαθήτου ἀποφάνσεως Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἔχει ἀπορρίψει καί καταδικάσει αὐτή τήν θεωρία. Ἄλλωστε, ἡ ἐσφαλμένη ἄποψη ὅτι ἡ κόλαση ἔχει τέλος, ἔρχεται σέ σφοδρή σύγκρουση μέ ἁγιογραφικά χωρία, ὅπου ὀφθαλμοφανῶς κηρύττεται ὅτι ἡ κόλαση εἶναι αἰώνια, ὅπως τά Mτθ. 25,46, Μρκ. 3,29, Β΄ Θεσ. 1,9 καί Ἀποκ. 14,11(9) διότι εἶναι καθαρά θέμα ἐλευθέρας προσωπικῆς ἐπιλογῆς!!! Καί ἑπομένως ὁ σεβόμενος πλήρως τήν ἐλευθερία τῶν κτισμάτων Του Θεός, θά ἀνέτρεπε τήν θεόσδοτη ἐλευθερία τοῦ προσώπου παρεμβαίνων καί ἀνατρέπων τήν προσωπική ἐπιλογή.

Ὅλα τά προαναφερθέντα ἔχουν ἄμεση καί ἄρρηκτη σχέση μέ τήν σωτηρία, τόν ἐξαγιασμό, τήν κατά χάριν θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἔχουν δηλ. σωτηριολογικές συνέπειες. Εἶναι θέμα ζωῆς καί θανάτου, μετοχῆς τοῦ Παραδείσου ἤ τῆς κολάσεως. Ὅποιος διακατέχεται ἀπό τά αἰσχρά καί ἄτιμα πάθη καί δέν τά καταπολεμᾶ ἐν μετανοία, ἀλλά ἀντιθέτως ὑπερηφανεύεται γι’αὐτά καί προσπαθεῖ νά τά νομιμοποιήσει ἐπίσημα καί θεσμικά ὡς φυσιολογικά, δέν σώζεται, χάνει τόν Παράδεισο. Ὁ λόγος τοῦ Ἀπ. Παύλου, πού εἶναι τό στόμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι σαφέστατος, καθαρός καί ξάστερος˙ «μή πλανᾶσθε˙ οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδωλολάτραι, οὔτε μοιχοί, οὔτε μαλακοί, οὔτε ἀρσενοκοῖται, οὔτε πλεονέκται, οὔτε κλέπται, οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδωροι, οὐχ ἄρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι»(10).  

Ἀπό τά ἀνωτέρω ἀποδεικνύεται πασίδηλα ὅτι ἡ δῆθεν σχετική πρόοδος καί δημοκρατική εὐαισθησία, τά δῆθεν σχετικά «ἀνθρώπινα δικαιώματα» καί ὁ δῆθεν ἐλεύθερος αὐτοπροσδιορισμός καί προσανατολισμός περί τό γενετήσιο ἔνστικτο καί τήν ταυτότητα τοῦ φύλου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ καταβαράρθρωση καί ὁ καταποντισμός τῆς ἀνθρωπίνης ἐλευθερίας καί ἀξιοπρέπειας καί ὁ πλήρης εὐτελισμός τῆς ἐννοίας «ἄνθρωπος», πού στήν ἑλληνική γλώσσα σύγκειται ἀπό τό ἐπίρρημα «ἄνω» καί τό ρῆμα «θρώσκω», πού σημαίνει «ἄνω βλέπω, ἄνω φέρομαι».

Συμπερασματικῶς ἐπισημαίνουμε ὅτι ὅ,σα καί ἄν διανοοῦνται διεστραμμένα οἱ ἄνθρωποι, ὅσες καί ἄν εἶναι οἱ δαιμονικῆς ἐμπνεύσεως ἀστάθειές τους, καί ὅποια θέση κι ἄν ἔχουν στόν κόσμο τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου, σύντομα ὁ καθένας μας θά βιώσει τήν Ἀλήθεια τοῦ Ζῶντος Θεοῦ, καί ἤδη ἀπό αὐτῆς τῆς ζωῆς προγεύεται τοῦ Παραδείσου καί τῆς Κολάσεως, ὅπως μαρτυρεῖ ἡ φωνή τῆς συνειδήσεως. Ἐπιπροσθέτως, θά πρέπει νά ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅτι γιά τόν κάθε ἄνθρωπο ἡ Δευτέρα Παρουσία δέν θά ἐπισυμβεῖ σέ ἕνα ἀπώτατο ἀπροσδιόριστο μέλλον, ἀλλά στήν ὁριακή στιγμή τοῦ θανάτου του, ὁ ὁποῖος ὡς κλέπτης ἔρχεται «ὀψέ ἤ μεσονυκτίου ἤ ἀλεκτροφωνίας ἤ πρωΐ»(11).

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

+ ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ

_________________
1 Ψήφισμα τῆς εἰρηνικῆς διαμαρτυρίας γιά τίς ἐκδηλώσεις «ὁμοφυλοφιλικῆς ὑπερηφάνειας» (Gay Pride), Θεσ/κη, προαύλιος χώρος Ι. Ν. Ἁγίου Δημητρίου, 14-6-2013, http://www.tideon.org/index.php/2012-01-20-15-27-29/2012-02-28-20-52-17/4185-gay-pride-1
2 Ματθ. 24, 37-39.
3 Λουκ. 17, 26-29.
4 Λουκ., 20, 34-36. Ματθ. 22, 30 : «Ἐν γὰρ τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσι οὔτε ἐκγαμίζονται, ἀλλ᾽ ὡς ἄγγελοι Θεοῦ ἐν οὐρανῷ εἰσί».
5 ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, «Ἡ Ἐκκλησιαστικὴ ἀντίδρασις κατὰ τῆς ὁμοφυλοφιλίας», Ὀρθόδοξος Τύπος (27-6-2014)
6 Γεν. 6, 3.
7 Ματθ. 25, 41.
8 ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλου, Θεσ/κη 2003, σ. 212.  
9 «Καί ἀπελεύσονται οὖτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δε δίκαιοι εἰς ζωήν αἰώνιον», «ὅς δ’ἄν βλασφημήση εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, οὐκ ἔχει ἄφεσιν εἰς τόν αἰῶνα, ἀλλ’ἔνοχός ἐστιν αἰωνίου κρίσεως», «οἵτινες δίκην τίσουσιν ὅλεθρον αἰώνιον ἀπό προσώπου τοῦ Κυρίου καί ἀπό τῆς δόξης τῆς ἰσχύος αὐτοῦ», «καί ὁ καπνός τοῦ βασανισμοῦ αὐτῶν εἰς αἰώνας αἰώνων ἀναβαίνει, καί οὐκ ἔχουσιν ἀνάπαυσιν ἡμέρας καί νυκτός οἱ προσκυνοῦντες τό θηρίον καί τήν εἰκόνα αὐτοῦ, καί εἴ τις λαμβάνει τό χάραγμα τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ».
10 Α΄ Κορ. 6, 9-10.
11 Μαρκ. 13, 35.

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με πολλές άλλες ανεπτυγμένες χώρες, δεν διαθέτουμε επικαιροποιημένες προβολές του πληθυσμού βάσει τεκμηριωμένων εναλλακτικών σεναρίων για την περίοδο 2015-2050. Οι τελευταίες προβολές του πληθυσμού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ)1 χρονολογούνται από το 2007, εαυτές δε αξιόπιστων διεθνών οργανισμών (EUROSTAT2, UNPP3, OCDE4, IIASA-VID-OAW-WU5), δεν καλύπτουν τις υφιστάμενες ανάγκες, καθώς, αφενός μεν οι διεθνείς αυτοί οργανισμοί που ετοιμάζουν σενάρια για πληθώρα χωρών δεν δύνανται από την φύση τους να εργασθούν συστηματικά και σε βάθος αναπτύσσοντας εναλλακτικές υποθέσεις εργασίας και σενάρια για τον πληθυσμό κάθε χώρας (πόσο δε μάλλον για την Ελλάδα όπου τα διαθέσιμα δεδομένα παρουσιάζουν προβλήματα που χρήζουν επίλυσης), αφετέρου δε οι προβολές τους έχουν γίνει πριν του 2015 και έχουν λάβει υπόψη μερικώς η ακόμη καθόλου –με εξαίρεση εν μέρει τις προβολές των Η.Ε (UNPP)- τις επιπτώσεις της συνεχιζόμενης βαθειάς οικονομικής κρίσης6 και προφανώς καθόλου τις επιπτώσεις της πλέον πρόσφατης «προσφυγικής κρίσης»(2015-2016)7 Τα προαναφερθέντα, καθιστούσαν επιτακτική την ανάπτυξη προβολών του πληθυσμού της Ελλάδας που θα ελάμβαναν υπόψη τόσο τις μακρόχρονες τάσεις των δημογραφικών συνιστωσών που προσδιορίζουν την αναπαραγωγή του πληθυσμού της, όσο και τις πρόσφατες εξελίξεις (οικονομική και προσφυγική κρίση) και τις επιπτώσεις τους –στον βραχύ και μέσο χρόνο- στις δημογραφικές συνιστώσες. Στο πλαίσιο αυτό, το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας εκπόνησε πρόσφατα (Ιούνιος 2016) δημογραφικές προβολές8 τα αποτελέσματα των παρουσιάζονται και σχολιάζονται κατωτέρω9. Τα σενάρια των προβολών αυτών δίδουν αναμενόμενο συνολικό πληθυσμό στο τέλος της προβολικής περιόδου (2050) που κυμαίνεται από 10,064 εκατομ. (μέγιστο, σενάριο 2) έως 8,315 (ελάχιστο, σενάριο 3) ήτοι μειώσεις σε σχέση με το 2015 κατά 794 χιλ. και 2.543 εκατομ. σε απόλυτες τιμές και από 7,3 έως 23,4 % αντίστοιχα.

Οι προβολές για την εκτίμηση του αναμενόμενου μόνιμου πληθυσμού της Ελλάδας: Υποθέσεις εργασίας και παραδοχές για την δημιουργία των εναλλακτικών σεναρίων

Η μεθοδολογία για την εκτίμηση του αναμενόμενου μόνιμου πληθυσμού

Οι προβολές του πληθυσμού στον ορίζοντα του 2050 για την Ελλάδα που παρουσιάζονται εδώ έγιναν με την μέθοδο των συνισταμένων κοορτών (cohort component method) με χρόνο εκκίνησης την 1/1/2015 ανά φύλο και μονοετείς ηλικιακές ομάδες για την περίοδο 2015-2050. Το επιλεγέν βήμα είναι πενταετές, και επομένως οι προβλέψεις έγιναν στις διαδοχικές 1/1/2020, 1/1/2025, 1/1/2030,... 1/1/2050.

Για την δημιουργία των απαιτούμενων σεναρίων στηριχτήκαμε στα συμπεράσματα της ανάλυσης της εξέλιξης της γονιμότητας, της θνησιμότητας και των μεταναστευτικών ροών των προηγούμενων δεκαετιών στην Ελλάδα και σε υποθέσεις για τις περιρρέουσες γενικότερες κοινωνικο –οικονομικές εξελίξεις και τις πιθανές επιπτώσεις τους στις δημογραφικές συνιστώσες. Είναι ταυτόχρονα προφανές ότι εκ των τριών συνιστωσών οι οποίες θα επηρεάσουν την μελλοντική εξέλιξη του μεγέθους και της ηλικιακής δομής του πληθυσμού της χώρας μας, η συνιστώσα «μεταναστευτικές ροές» χαρακτηρίζεται από την μεγαλύτερη αβεβαιότητα και την μικρότερη αδράνεια, καθώς, οι εισροές / εκροές προσδιορίζονται όλο και περισσότερο από τις εξελίξεις (δημογραφικές, πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, κλιματολογικές κ.ο.κ.) εκτός του ελλαδικού χώρου, και δευτερευόντως και μόνον από τις επικρατούσες συνθήκες στην Ελλάδα.

Οι βασικές υποθέσεις εργασίας για την εξέλιξη του «περιβάλλοντος» και των τάσεων των δημογραφικών συνιστωσών

Στις όποιες υποθέσεις για την μέλλουσα πορεία της θνησιμότητας, της γονιμότητας (και δευτερευόντως της μετανάστευσης), προφανώς, δεν είναι δυνατόν να μην ληφθούν υπόψη οι τάσεις του παρελθόντος. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και δυο σημαντικές, σχετικά πρόσφατες εξελίξεις:

α) Η υφιστάμενη βαθιά και παρατεινόμενη οικονομική κρίση, η οποία, ακόμη και εάν ξεπερασθεί εν μέρει στα επόμενα χρόνια, αναμένεται να επηρεάσει τις βασικές δημογραφικές συνιστώσες και ακόμα,

β) η πρόσφατη «προσφυγική κρίση».

Ειδικότερα, η πρόσφατη οικονομική και κοινωνική κρίση έχει ήδη κάποιες επιπτώσεις στην θνησιμότητα, στην γονιμότητα αλλά και στην μετανάστευση τόσο των νέων ηλικιακά Ελλήνων, όσο και σε αυτή τμήματος των μονίμως εγκατεστημένων προ του 2010 αλλοδαπών στην χώρα μας και β) η πρόσφατη «προσφυγική κρίση» πιθανότατα σταθεροποίησε και θα σταθεροποιήσει στην Ελλάδα τμήμα των αλλοδαπών που προσέφυγε/ θα προσφύγουν σε αυτήν με στόχο την δια μέσω της Ελλάδας εγκατάστασή τους σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Κατ’ επέκταση, αφενός μεν είναι ελάχιστα ρεαλιστικό να μην λάβουμε υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις και να στηριχθούμε για τις προβολές μας στις μακρόχρονες τάσεις, τάσεις που για την δημιουργία σεναρίων για την μετανάστευση δεν προσφέρουν ούτως ή άλλως καμιά βοήθεια10.

Ιδιαίτερα, όσον αφορά την θνησιμότητα, η κρίση του δημόσιου συστήματος υγείας είναι σχετικά πρόσφατη. Αυτό προφανώς δεν επιτρέπει την εκτίμηση των επιπτώσεων που έχει -ή δυνητικά θα έχει- η κρίση αυτή εάν παραταθεί (ή ακόμα αν επιδεινωθεί), στην υγεία του πληθυσμού της χώρας μας, δηλαδή στη νοσηρότητα και την θνησιμότητα. Έτσι, αν για παράδειγμα, η παιδική θνησιμότητα, ως και αυτή των νέων παραγωγικής - εργάσιμης ηλικίας, μετά το 2009 και μέχρι σήμερα δεν έχει επηρεασθεί11, δεν είναι δυνατόν να αποκλεισθεί (ιδιαίτερα στην υπόθεση της περαιτέρω υποβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας και των περεταίρω δυσκολιών πρόσβασης σε αυτό από όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού), η ανακοπή της ανοδικής τάσης των πιθανοτήτων ζωής σε κάποιες ηλικιακές ομάδες ή ακόμη και η αναστροφή των τάσεων αυτών.

Δεν είναι επομένως δυνατόν να αποκλεισθούν «ρήξεις» που δεν καταγράφονται στις υφιστάμενες -βραχυχρόνιες ή μακροχρόνιες- χρονοσειρές. Επί πλέον, δεν είναι δυνατόν να μην ληφθούν υπόψη για την μελλοντική εξέλιξη της θνησιμότητας και τα “cohort effects”, οι αλλαγές δηλαδή των διατροφικών και άλλων συμπεριφορών των νεότερων σχετικά γενεών που σήμερα υποβάλλονται μεν σε ιδιαίτερα χαμηλές πιθανότητες θανάτου αλλά θα φθάσουν προοδευτικά, μέχρι το 2050, σε μεγάλες ηλικίες (και επομένως σε ηλικίες υψηλής θνησιμότητας). Η ενδεχόμενη εμβάθυνση της κρίσης του δημόσιου συστήματος υγείας και, κατ’ επέκταση, η ατελής πρόληψη των παθολογιών που απορρέουν από τις νέες αυτές συμπεριφορές (η ατελής δηλ. πρόληψη ή θεραπεία, που θα έχουν ως επίπτωση την αυξημένη νοσηρότητα και κατ’ επέκταση την αυξημένη θνησιμότητα ομάδων του πληθυσμού σε μια μεταγενέστερη περίοδο) ως και η όποια επιδείνωση των κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών, δεν μπορεί παρά να επηρεάσουν αρνητικά την μακροβιότητα του πληθυσμού της Ελλάδας.

Ταυτόχρονα, και ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση, η «προσφυγική κρίση» δύναται να επηρεάσει επίσης την μελλοντική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού της Ελλάδας. Η παράταση της διάρκειας κλεισίματος των βορείων συνόρων, η μερική αναίρεση των συμφωνιών του Σέγκεν, η ατελής εφαρμογή των πρόσφατα συμφωνηθέντων, τόσο από την Τουρκία, όσο και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δύναται να οδηγήσουν σε παράταση της παραμονής και μονιμότερη εγκατάσταση στην Ελλάδα τμήματος των ήδη εισελθόντων (αλλά και των μελλοντικά εισερχομένων αλλοδαπών, προσφύγων ή μη) που στόχο είχαν, έχουν και θα συνεχίσουν να έχουν την μετάβασή τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι επιπτώσεις, τόσο στο αναμενόμενο μέγεθος του μόνιμου πληθυσμού, όσο και στις δημογραφικές συνιστώσες (θετικές στην γονιμότητα, αρνητικές πιθανότατα στην θνησιμότητα), στην περίπτωση αυτή, θα είναι άμεσες.

Η δημιουργία επομένως σεναρίων προβολών δεν είναι δυνατόν να στηριχθεί μόνον -ή κυρίως- σε έναν συνδυασμό συστηματικής προβολής των υφιστάμενων τάσεων. Ως εκ τούτου, τα σενάριά των δημογραφικών προβολών που δημιουργήσαμε στηρίζονται και σε γενικότερα σενάρια (σενάρια prospectives /foresights) που δημιουργήθηκαν κυρίως βάσει υποθέσεων για τις μελλοντικές κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις. Στο πλαίσιο της «ποιοτικής» αυτής προσέγγισης βάσει των πιθανών εξελίξεων, δημιουργήσαμε αρχικά δυο βασικές «διαδρομές», η δεύτερη εκ των οποίων έχει δυο εκδοχές -«μονοπάτια» (συνεχιζόμενη κρίση/ προοδευτική έξοδος από αυτήν μετά από μια μακρά σχετικά περίοδο αβεβαιότητας). Οι διαδρομές αυτές αποτέλεσαν και την βάση για την δόμηση στη συνέχεια 6 σεναρίων δημογραφικών προβολών (βλ Σχήμα 1).

Η πρώτη διαδρομή (‘Ανθεκτικότητα’) -σε αυτήν στηρίζονται και τα δυο εκ των έξι σεναρίων των προβολών μας - εδράζεται στην υπόθεση αφενός μεν της προοδευτικής επιστροφής σε συνθήκες «κανονικότητας» με ρυθμούς ήπιας μεγέθυνσης και παραμονή στην ζώνη του ευρώ, χωρίς περαιτέρω σημαντική απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και μειώσεις των κοινωνικών δαπανών, χωρίς ριζικές αλλαγές επι τω χείρω στο δημόσιο σύστημα υγείας (και στις προϋποθέσεις πρόσβασης σε αυτό), ως και χωρίς σημαντική πτώση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, αφετέρου δε της προοδευτική μείωσης της ανεργίας - κυρίως δε εκείνης των νέων- από τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας/αρχές της επομένης). Το σενάριο αυτό προϋποθέτει μια προοδευτική «χαλάρωση» των απαιτήσεων των εταίρων και εγγράφεται στην λογική μιας «μινιμαλιστικής» προοδευτικής σχετικής σύγκλισης στα πλαίσια της ΕΕ (χαμηλοί μεν αλλά θετικοί ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ και παράλληλα διατήρηση ενός ελάχιστου κράτους πρόνοιας), με την Ελλάδα να μην απομακρύνεται ιδιαίτερα από τις λογικές ανάπτυξης των λοιπών χωρών-μελών της ΕΕ. Το σενάριο αυτό, όσον αφορά τις υποθέσεις για την πορεία των δυο εκ τριών δημογραφικών συνιστωσών δίδει: α) προοδευτική -αν και με επιβραδυνόμενους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν- αύξηση των προσδόκιμων ζωής (δυο εκδοχές) και β) αύξηση του συνθετικού δείκτη γονιμότητας σε μια πρώτη φάση, σταθεροποίησή του δε σε 1,55-1,6 παιδιά/γυναίκα την τελευταία εικοσαετία της προβολικής περιόδου (επίσης δυο εκδοχές).

Η δεύτερη διαδρομή (‘Ανισότητα’), υιοθέτει την υπόθεση της παράτασης της κρίσης, με επιδείνωση των αρνητικών επιπτώσεών της και συνεχιζόμενη αύξηση των ανισοτήτων12, είτε μέσω της περαιτέρω απορρύθμισης της αγοράς εργασίας και της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, είτε ακόμα μέσω της δραστικής συρρίκνωσης των κοινωνικών δαπανών (είτε ακόμη εν τέλει ακόμη και με έξοδο από την ευρωζώνη). Εάν, και από την οπτική γωνία των οικονομικών και τομεακών ευκαιριών (opportunities) οι προαναφερθείσες λογικές διαφοροποιούνται, οι επιπτώσεις τους στο δημόσιο σύστημα υγείας (και επομένως την θνησιμότητα) είναι σχεδόν ταυτόσημες, εφόσον πιθανότατα θα οδηγήσουν σε μείωση του προσδόκιμου ζωής (στα σενάρια των δημογραφικών προβολών μας που στηρίζονται στην διαδρομή αυτή υιοθετούνται δυο παραλλαγές για την θνησιμότητα). Όσον αφορά την γονιμότητα αυτή δύναται είτε να ακολουθήσει μια ιδιαίτερα «χαμηλή πτήση» (σταθεροποίηση για μεγάλη περίοδο γύρω από 1,30-1,35 παιδιά/γυναίκα), είτε, τα νοικοκυριά, στα πλαίσιο μιας μονιμότερης πλέον προσαρμογής τους στο γενικότερο κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον και σε συνθήκες που δεν θα επιτρέπουν ιδιαίτερες αναμονές βελτίωσης, τόσο της θέσης τους, όσο και αυτής των επιγόνων τους (κοινωνική ανέλιξη μέσω κυρίως της επένδυσης στην εκπαίδευση και σε όμορα αυτής πεδία) και υπό το «choc» της γήρανσης, να αντιδράσουν θετικά αυξάνοντας μετά το 2030 των αριθμό των παιδιών τους (γύρω από το 1,7/ γυναίκα).

Οι προαναφερθείσες «διαδρομές» απετέλεσαν την βάση για τα έξι σενάρια δημογραφικών προβολών που δημιουργήσαμε, σενάρια που εμπεριέχουν διαφοροποιημένες υποθέσεις όχι μόνον για την θνησιμότητα και τη γονιμότητα αλλά και για τα συνολικά μεταναστευτικά ισοζύγια. Ειδικότερα, όσον αφορά την μετανάστευση, η πρώτη διαδρομή –«ανθεκτικότητα»-, στα σενάρια δημογραφικών προβολών που απορρέουν από αυτήν (Σενάρια 1 και 2) υιοθετεί δυο διαφοροποιημένες υποθέσεις για τα μεταναστευτικά ισοζύγια (θετικό/θετικότατο). Η δεύτερη διαδρομή-«ανισότητα»-, υιοθετεί επίσης δυο υποθέσεις για την μετανάστευση, που διαφοροποιούνται αυτών της πρώτης (μια υπόθεση που οδηγεί σε ένα ελαφρώς αρνητικό ισοζύγιο εξόδων-εισόδων και μια δεύτερη υπόθεση που οδηγεί σε ένα θετικό ισοζύγιο), υπόθεσες που σε συνδυασμό με αυτές για την γονιμότητα και τη θνησιμότητα οδήγησαν στην δημιουργία τεσσάρων (Σενάρια 3-6) νέων σεναρίων.

Σχήμα 1: Σενάρια δημογραφικών προβολών

Τα έξη σενάρια δημογραφικών προβολών δίδουν προφανώς διαφοροποιημένα αποτελέσματα στο τέλος της προβολικής περιόδου (2050), τόσο όσον αφορά το πλήθος του αναμενόμενου μόνιμου πληθυσμού, όσο και την κατανομή του ανά φύλο και ηλικία και συνοδεύονται και από δυο επιπλέον «σενάρια» (0 και 00), τα οποία δεν έχουν απαιτήσεις πρόβλεψης, στο βαθμό που αφενός μεν αμφότερα υιοθετούν την υπόθεση μηδενικών μεταναστευτικών ισοζυγίων, αφετέρου δε, το μεν πρώτο (Σενάριο 0) υιοθετεί την σταθερότητα της θνησιμότητας και της γονιμότητας στα επίπεδα του 2014, το δε δεύτερο (Σενάριο 00),τις ευνοϊκότερες υποθέσεις για την πορεία των δυο αυτών συνιστωσών13

Τα αποτελέσματα των δημογραφικών προβολών

Τα σενάρια των προβολών μας δίδουν συνολικούς πληθυσμούς στο τέλος της προβολικής περιόδου (2050) που κυμαίνονται από 10,064 εκατομ. (μέγιστο, Σενάριο 2) έως 8,315 (ελάχιστο, Σενάριο 3)14, ήτοι μειώσεις σε σχέση με το 2015 κατά 794 χιλ. και 2.543 εκατομ. σε απόλυτες τιμές και από 7,3 έως 23,4 % αντίστοιχα (Γραφήματα 1-3). Η μείωση του πληθυσμού την επόμενη τριακονταπενταετία αναμένεται να είναι ανεξαρτήτως σεναρίων, συνεχής, αν και με διαφοροποιημένους ρυθμούς ανά σενάριο/περίοδο. Οφείλουμε ταυτόχρονα να επισημάνουμε ότι προφανώς το ειδικό βάρος των αλλοδαπών στους αναμενόμενους συνολικούς πληθυσμούς διαφοροποιείται ανά Σενάριο. Το υψηλότερο ποσοστό θα καταγραφεί με βάση τις υποθέσεις για τα μεταναστευτικά ισοζύγια στα Σενάρια 4 & 6 (καθαρό θετικό ισοζύγιο αλλοδαπών 668 χιλ. έναντι καθαρού αρνητικού ισοζυγίου Ελλήνων 285 χιλ.) και το χαμηλότερο δε στο σενάριο 1 (καθαρό θετικό ισοζύγιο αλλοδαπών 392 χιλ. έναντι καθαρού αρνητικού ισοζυγίου Ελλήνων 33 χιλ.)15

Σε όλα τα σενάρια, οι θάνατοι) αυξάνονται συνεχώς ως αποτέλεσμα της προοδευτικής γήρανσης του πληθυσμού (της αύξησης δηλαδή του% των > 65+ ετών) Οι γεννήσεις (αντιθέτως παρουσιάζουν αυξομειώσεις (πτώση αρχικά, μικρή άνοδος στη συνέχεια και εκ νέου πτώση), αν και ο αριθμός τους σε κάθε προβολική πενταετή περίοδο είναι πάντοτε μικρότερος αυτού που κατεγράφη την πενταετία 2010-2014 -507 χιλ.- εγγίζοντας σε ακραίες περιόδους (Σενάριο 5, 2025-29) τις 311 χιλ. (μείωση σχεδόν κατά 39% σε σχέση με το 2010-14). Ως εκ τούτου, τα φυσικά ισοζύγια (γεννήσεις- θάνατοι), σε όλα τα σενάρια και σε όλες τις πενταετίες (2015-19, 2020-24,… 2045-49) παραμένουν αρνητικά, αν και με μεγάλες διακυμάνσεις (ελάχιστο – 188,0χιλ. στο Σενάριο 2 την πενταετία 2030-34, μέγιστο 458 χιλ. στο Σενάριο 3 την πενταετία 2045-49) (βλ. Γραφήματα 4 & 5). Η φαινόμενη μετανάστευση ανά πενταετείς περιόδους (Γραφήματα 6 & 7) σε τέσσερα από τα έξι σενάρια (Σενάρια 1,2 4 & 6) είναι θετική, αν και με σημαντικές διακυμάνσεις, ενώ στα Σενάρια 3 και 5 είναι αρνητική μέχρι το 2035 και θετική εν συνεχεία. Οι διαφορές αυτές οφείλονται αποκλειστικά στα διαφοροποιημένης έντασης αρνητικά μεταναστευτικά ισοζύγια των Ελλήνων, καθώς σε όλα τα σενάρια τα ισοζύγια είσοδοι - έξοδοι των αλλοδαπών είναι θετικά.

Διαφορές ανάμεσα στα σενάρια καταγράφονται όμως και στην ηλικιακή δομή του πληθυσμού, και αποτυπώνονται στην μεταβολή της μέσης και διάμεσης ηλικίας (Γραφήματα 8 &9). Έτσι, η μέση ηλικία από 43,5 έτη το 2015 αναμένεται να αυξηθεί το 2050 από 3,5 έως 6,5 έτη, η δε διάμεση από 44 έτη το 2015, από 8 έως 5 έτη. Η αύξηση των δύο αυτών δεικτών την επόμενη τριακοναταπενταετία δεν είναι συνεχής, καθώς σε ορισμένα σενάρια (π.χ. Σενάριο 6 για την μέση ηλικία και Σενάρια 3-6 για την διάμεση ηλικία) οι μέγιστες τιμές τους την 1/1/2050 θα είναι χαμηλότερες από αυτές που αναμένεται να καταγραφούν σε πρότερα ενδιάμεσα έτη. Οι διαφορές αυτές προκύπτουν προφανώς από τις διαφορές που καταγράφονται από το 2015 έως το 2050 στην εξέλιξη του ειδικού βάρους (%) των μεγάλων ηλικιακών ομάδων, δηλαδή των 0-14/15-64/65+ ετών (Γραφήματα 10-15)16. και δίδουν ως τελικό αποτέλεσμα διαφοροποιημένες πληθυσμιακές δομές ανά σενάριο το 2050 (Γραφήματα 16-21).

Κατ’ επέκταση, σε όλα τα σενάρια το πλήθος και το ειδικό βάρος του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (15-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί σημαντικά ανάμεσα στο 2015 και το 2050. Η μείωση αυτή, θα είναι συνεχής (σαφώς εντονότερη στα Σενάρια 3 & 5 και ηπιότερη στο Σενάριο 2), ενώ η μείωση του ποσοστού τους στον αναμενόμενο συνολικό πληθυσμό επιταχύνεται σε όλα τα σενάρια μετά το 2030. Η επιτάχυνση αυτή οφείλεται κυρίως σε δυο λόγους: αφενός μεν στην προοδευτική είσοδο στην ομάδα του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας των ολιγοπληθών γενεών >2010 (των ατόμων δηλ. που γεννήθηκαν ή θα γεννηθούν μετά το 2010), αφετέρου δε στην προοδευτική έξοδο από την ομάδα των 15-64 ετών των πολυπληθέστερων γενεών των δεκαετιών ’60 και ’70 (των ατόμων δηλ. που γεννήθηκαν στις δυο αυτές δεκαετίες). Η δημογραφική γήρανση επομένως δεν ανακόπτεται και οι ρυθμοί επιταχύνονται ελαφρώς μετά το 2015: Έτσι, ενώ το % των άνω των 65 ετών αυξήθηκε την τελευταία τριακονταπενταετία κατά 8% (από 13% το 1980 στο 21% του συνολικού πληθυσμού το 2015), το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί εκ νέου, αναλόγως των σεναρίων από 9- 12%.. Η αύξηση αυτή οφείλεται σε όλα τα σενάρια κυρίως στην προοδευτική είσοδο την επόμενη τριακονταπενταετία στην ηλικιακή ομάδα των >65 ετών των πολυπληθών σχετικά γενεών της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου (1950-1980, 150,5 χιλ. γεννήσεις ετησίως κατά μέσο όρο)17.

Υποσημειώσεις

1. ΕΛΣΤΑΤ, http://www.statistics.gr

2. EUROSTAT, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database

3. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, World Population Prospects 2015, http://esa.un.org/unpd/wpp/Download/Standard/Population/)

4. OECD, https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=POP_PROJ

5. Wittgenstein Centre for Population and Global Human Capital (WIC): Vienna Institute of Demography/Vienna University of Economics and Business./ International Institute for Applied Systems Analysis, http://www.oeaw.ac.at/vid/dataexplorer/

6. Υπενθυμίζουμε ότι το ΑΕΠ από 238 δις το 2009 συρρικνώθηκε σε 176 δις το 2015 και αντίστοιχα τα χρέη των ιδιωτών προς το δημόσιο από 35 ανήλθαν σε 88 δις, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από 237,5 δις μειώθηκαν σε 123, 4 δις, το συνολικό ποσοστό ανεργίας από 9,6% ανήλθε στο 24,9% (485 χιλ άνεργοι το 2009, 2 εκατομμύρια το 2015), το % των ατόμων με υλικές στερήσεις αυξήθηκε από 23 στο 40%, και η παιδική φτώχεια από 23,7% στο 26,6%

7. Την δεκαετία 2006-2015, εισήλθαν παρατύπως στη χώρα μας πάνω από 1,8 εκατομ. αλλοδαπών (εκ των οποίων 50% σχεδόν το 2015). Η κατανομή των εισερχομένων διαφοροποιείται σημαντικά στις δύο υπο-περιόδους. Στην πρώτη περίοδο (2006-10), οι προερχόμενοι από άλλη Ευρωπαϊκή χώρα (κυρίως την Αλβανία) αποτελούν το 50% σχεδόν των παρατύπως εισερχομένων, που στο μεγαλύτερο τμήμα τους είναι οικονομικοί μετανάστες, ενώ τη δεύτερη περίοδο (2011-15), οι υπήκοοι της Συρίας, Ιράκ και Αφγανιστάν αποτελούν σχεδόν το 80 % των εισερχομένων. Η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της θέσης είναι - και θα παραμείνει να είναι- μια εν δυνάμει πύλη εισόδου προσφύγων και οικονομικών μεταναστών που στοχεύουν να εγκατασταθούν στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες της ΕΕ..

8. Οι προβολές αυτές εκπονήθηκαν στο ΕΔΚΑ χρηματοδοτήθηκαν από τον Οργανισμό Ερευνάς και Ανάλυσης Διανέοσις (http://www.dianeosis.org) . Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν εκτός από το υποφαινόμενο και οι: κκ. Α. Κωστάκη -Καθηγήτρια. του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών-, Chr. Bergouignan -Καθηγητής του Παν. του Bordeaux/Γαλλία), Κ. Ζαφείρης -Επικ. Καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης- και Π. Μπαλτάς - Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΟΠΑ/ΕΔΚA-. Τα βασικά αποτελέσματα της μελέτης αυτής δημοσιοποιηθήκαν πρόσφατα από την Διανέοσις (βλ. http://www.dianeosis.org/research).

9. Οφείλουμε ταυτόχρονα να υπενθυμίσουμε ότι οι προβολές ενός πληθυσμού βάσει εναλλακτικών σεναρίων είναι απλώς ασκήσεις γενίκευσης που επιτρέπουν, με δεδομένο τα μεγάλα περιθώριο αβεβαιότητας (ιδιαίτερα για τη μελλοντική μετανάστευση), να οριοθετήσουμε απλά και μόνον τα πεδία του πιθανού, και ως εκ τούτου, τα όποια αποτελέσματά τους δεν μπορεί να λαμβάνονται ως βεβαιότητες.

10. Η Ελλάδα μετά τα τέλη της δεκαετίας του 80 μεταβάλλεται από χώρα εξόδου σε χώρα εισόδου, και τα δεδομένα των τελευταίων απογραφών το επιβεβαιώνουν: Οι αλλοδαποί ανέρχονται στην απογραφή του 1981 σε 180.000 άτομα (εκ των οποίων 63% από τις πλέον ανεπτυγμένες χώρες αποτελώντας λιγότερο από το 2% του συνολικού πληθυσμού). Μια δεκαετία αργότερα, στην απογραφή του 1991, ο πληθυσμός τους δεν μεταβάλλεται σημαντικά, αν και οι προερχόμενοι από τις πλέον ανεπτυγμένες χώρες αποτελούν λιγότερο από το 50% του συνόλου. Στην απογραφή του 2001 όμως ο αριθμός τους υπερ- τετραπλασιάζεται, καθώς καταγράφονται πλέον 762.000 άτομα μη έχοντα την ελληνική υπηκοότητα (7% του πληθυσμού της χώρας μας που εγγίζει πλέον τα 11 εκατομ.), ενώ το 2011, στην τελευταία απογραφή, ο πληθυσμός τους ανέρχεται πλέον στις 912.000, αυξημένος κατά 150 χιλ. σε σχέση με το 2001. Ταυτόχρονα, με την εμβάθυνση της κρίσης και την σημαντική αύξηση της ανεργίας, οι έξοδοι νέων Ελλήνων σε αναζήτηση εργασίας σε χώρες του εξωτερικού αυξήθηκαν ταχύτατα, ενώ η ένταση και η διάρκεια της παραμονής τους εκτός Ελλάδας δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν με βάση την μεταναστευτική εμπειρία του παρελθόντος (1955-1975).

11. Διαπιστώνεται απλώς μια επιβράδυνση των πτωτικών τάσεων της παιδικής θνησιμότητας ως και αυτής των 65-74 ετών, με αποτέλεσμα οι πιθανότητες θανάτου των ομάδων αυτών να έχουν σχεδόν σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια.

12. Αύξηση των ανισοτήτων, οφειλόμενη, εκτός των άλλων, και στην περεταίρω «σύνθλιψη» μεγάλου τμήματος των μεσαίων στρωμάτων.

13 Το Σενάριο 00 διαφοροποιείται ουσιαστικά του Σεναρίου 2 μόνον ως προς την μετανάστευση. Ειδικότερα στα δυο αυτά σενάρια θνησιμότητα και γονιμότητα ακολουθούν την ίδια πορεία, αλλά στο Σενάριο 2 λαμβάνεται υπόψη και η μετανάστευση που δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη στο Σενάριο 0.

14. Τα «Σενάρια» 0 και 00 δεν λαμβάνονται υπόψη, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, δεν έχουν απαιτήσεις πρόβλεψης

15. Βλέπε αναλυτικότερα την δεύτερη έκθεση που εκπονήθηκε στα πλαίσια της μελέτης αυτής (Ο πληθυσμός της Ελλάδας στο ορίζοντα του 2050:προβολή του μόνιμου πληθυσμού, του πληθυσμού στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης και του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, 2015-2050, μεθοδολογία και αποτελέσματα, ΕΔΚΑ, Βόλος, 2016).

16. Έτσι- πχ. το 2050 το ποσοστό των άνω των 65 ετών και των >85 ετών στον συνολικό πληθυσμό κυμαίνεται από 33,1% -30,3% για τους πρώτους και 6,5%-4,9% για τους δεύτερους (Σενάρια 1 και 6 αντίστοιχα), ενώ τα ποσοστά των νέων (0-14 ετών και 0-18 ετών) κυμαίνονται από 14,8% -μέγιστο, Σενάριο 6 έως 12,0% -ελάχιστο, Σενάριο 3- για τους πρώτους και 19% - 15,4% για τους δεύτερους.

17. Υπενθυμίζουμε ότι ο μέσος ορός των γεννήσεων τις δεκαετίες 1981-90, 1991-2000 και 2001-10 ανέρχεται σε 118,4, 102, 1 και 117,4 χιλ. αντιστοίχως

Παράρτημα: Γραφήματα

Πηγή: Δημογραφικά Νέα, Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Η παρούσα επιστολή προέκυψε από την επισκόπηση του εκπαιδευτικού υλικού και των οδηγιών προς τους δασκάλους και θεολόγους καθηγητές, που διατίθενται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) βάσει των νέων Προγραμμάτων Σπουδών (Π.Σ.) για το μάθημα των Θρησκευτικών. Φυσικά απόκειται στον εκπαιδευτικό η ειδικότερη χρήση των κειμένων και μουσικών έργων της διδακτέας ύλης, που δεν αποτελούν σχολικά βιβλία. Ωστόσο το δημοσιευμένο, πλέον, υλικό μετουσιώνει σε πρακτική μορφή σε ποιο μαθησιακό αποτέλεσμα αποβλέπουν τα νέα Π.Σ. και παρουσιάζει με απτό τρόπο τον χαρακτήρα και τους σκοπούς του νέου μαθήματος. Η δημοσίευση του παραπάνω υλικού επιτρέπει και επιβάλλει να εκφράσω τις πρόδηλες απορίες και αντιρρήσεις, που δημιουργούνται από την μελέτη του, σε συνδυασμό και με τις θέσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας σχετικώς προς το μάθημα.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ

ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Δ/νσις : Ἰωάννου Γενναδίου 14 – 115 21, Ἀθῆναι

Τηλ. 210-72.72.204, Fax 210-72.72.210, e-mail:

contact@ecclesia.gr

Αθήνα 27 Σεπτεμβρίου 2016

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β’

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥΣ

ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ

Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε,

Η παρούσα επιστολή προέκυψε από την επισκόπηση του εκπαιδευτικού υλικού και των οδηγιών προς τους δασκάλους και θεολόγους καθηγητές, που διατίθενται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) βάσει των νέων Προγραμμάτων Σπουδών (Π.Σ.) για το μάθημα των Θρησκευτικών. Φυσικά απόκειται στον εκπαιδευτικό η ειδικότερη χρήση των κειμένων και μουσικών έργων της διδακτέας ύλης, που δεν αποτελούν σχολικά βιβλία. Ωστόσο το δημοσιευμένο, πλέον, υλικό μετουσιώνει σε πρακτική μορφή σε ποιο μαθησιακό αποτέλεσμα αποβλέπουν τα νέα Π.Σ. και παρουσιάζει με απτό τρόπο τον χαρακτήρα και τους σκοπούς του νέου μαθήματος. Η δημοσίευση του παραπάνω υλικού επιτρέπει και επιβάλλει να εκφράσω τις πρόδηλες απορίες και αντιρρήσεις, που δημιουργούνται από την μελέτη του, σε συνδυασμό και με τις θέσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας σχετικώς προς το μάθημα.

Εν πρώτοις οφείλω να επαναλάβω το αυτονόητο, για ποιο λόγο είμεθα συνομιλητές της Πολιτείας. Μέχρι σήμερα η δημόσια επιχειρηματολογία του κ. Υπουργού Παιδείας, Έρευνας καί Θρησκευμάτων κατέληγε διαρκώς με την επωδό ότι «η Πολιτεία αποφασίζει», σαφώς υπονοώντας ότι η Εκκλησία επιθυμεί να ποδηγετήσει στην Πολιτεία. Άραγε στην δημοκρατική μας πατρίδα έχει χώρο η λουδοβίκεια άποψη ότι Πολιτεία είναι μόνο ο Υπουργός; Το ότι επαναλαμβάνεται διαρκώς ότι άρθρο 3 παρ. 1 του Συντάγματος έχει χαρακτήρα αριθμητικής διαπιστώσεως, όταν γίνεται λόγος για

επικρατούσα θρησκεία, είναι κάτι ασήμαντο για την λήψη πολιτικών αποφάσεων σε μία δημοκρατία, εφ’ όσον πρόκειται για ζητήματα θρησκευτικής εκπαιδεύσεως; Η Εκκλησία της Ελλάδος, στο τομέα της θρησκευτικής αποστολής Της, δεν εκπροσωπεί την θρησκευτική πλειοψηφία των κατοίκων αυτής της χώρας; Απευθυνόμαστε λοιπόν στην πολιτική ηγεσία της Πατρίδας ως μια κοινωνική ομάδα, ενότητα Κλήρου και Λαού, επί ενός ζητήματος θρησκευτικής αγωγής, που μας αφορά.

Δεύτερον, όλο αυτό το διάστημα η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εμφανιζόταν να επιχειρηματολογεί απέναντι σε αιτήματα, που ουδέποτε προέβαλε η Εκκλησία προκειμένου να προσπεράσει τις επιφυλάξεις μας ως φανατικές, παλαιολιθικές, ή αντιδημοκρατικές. Ουδέποτε ισχυρίσθηκε η Ιερά Σύνοδος ότι το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος υποχρεώνει την Πολιτεία να «κατηχεί» τα παιδιά μέσα στις σχολικές αίθουσες, ώστε να γίνουν χριστιανοί ή ότι η Εκκλησία αναμένει τέτοιου είδους εξυπηρετήσεις από το Κράτος στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών. Και εν πάση περιπτώσει η Εκκλησία δεν κρύβεται πίσω από το Σύνταγμα · η σχέση του ελληνικού Λαού με την ορθόδοξη πίστη είναι ενεργό συλλογικό βίωμα με ιστορικό βάθος, για το οποίο οι κληρικοί είμαστε κυρίως υπεύθυνοι, και δεν επιβάλλεται εξουσιαστικά από νομικούς κανόνες. Αυτές λοιπόν είναι αναληθείς υπεραπλουστεύσεις, που μας αποδόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας, προκειμένου να αποφευχθεί μία έντιμη και σοβαρή συζήτηση για την βελτίωση της θρησκευτικής εκπαιδεύσεως στο σχολείο, την οποία και η Εκκλησία επιθυμεί.

Η Ορθοδοξία δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την σύγκριση με τα άλλα θρησκεύματα και δόγματα. Η σύγκριση όμως προϋποθέτει ότι το μάθημα παρέχει στον μαθητή συνεκτική και πλήρη εικόνα της ιδιαιτερότητας της Ορθοδοξίας, δηλαδή ένα σύνολο δομημένων γνώσεων με ψύχραιμη, επιστημονική - θεολογική προσέγγιση και όχι σκόρπιες ψηφίδες κοινωνιολογικού ή φιλοσοφικού προβληματισμού με αφορμή το θρησκευτικό φαινόμενο. Επί πλέον, προϋποθέτει το απαραβίαστο και ανέλεγκτο του θρησκευτικού φρονήματος του μαθητή από το Κράτος.

Ήδη από το 2015 η ρητορική των εκπροσώπων του Υπουργείου Παιδείας συστηματικά διαστρέβλωνε, κατά βολικό τρόπο, τον ρόλο του υπάρχοντος μαθήματος των Θρησκευτικών ως μίας δήθεν ανελεύθερης και προσηλυτιστικής διαδικασίας «παραγωγής πιστών» της ορθόδοξης Εκκλησίας μέσα στις σχολικές αίθουσες. Ακούσθηκαν επιθετικές απόψεις κατά του μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, ότι δηλαδή επηρεάζει τὴν

«ταύτιση ή η σύγχυση των χώρων του θρησκευτικού με τον δημόσιο που είναι κατεξοχήν κοσμικός και ανεξίθρησκος», όπως δήλωσε, σχεδόν αμέσως μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου της, η Αναπλ.Υπουργός κ. Σία Ἀναγνωστοπούλου, η οποία τάχθηκε υπέρ της απαλλαγής χωρίς οποιαδήποτε επίκληση λόγων θρησκευτικών συνειδήσεως (και κατ'

οὐσίαν δηλαδή υπέρ της μετατροπής τοῦ μαθήματος από υποχρεωτικό σὲ προαιρετικό).

Αργότερα εντός του έτους 2015, άρχισε να κυκλοφορεί μία νεώτερη θέση του Υπουργείου Παιδείας ότι το μάθημα οφείλει να αλλάξει, διότι αίφνης η πολιτική ηγεσία άρχισε να ανησυχεί για τη διαφύλαξη της «υποχρεωτικότητάς» του εν όψει του μέχρι τότε δήθεν κατηχητικού – προσηλυτιστικού του χαρακτήρα. Αυτό σηματοδοτούσε την έναρξη μίας προσπάθειας να τεθεί σε εκβιαστική βάση η κατάργηση της πλειοψηφικής παρουσίας του γνωστικού υλικού για την Ορθοδοξία και του θεολογικού χαρακτήρα του μαθήματος, προκειμένου να εισαχθεί πλέον ένα μάθημα μη θεολογικό (π.χ. κοινωνιολογικό, ιστορικό ή φιλοσοφικό) και με υποβαθμισμένη την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση υπό την απειλή της

–ειδάλλως– καταργήσεως του μαθήματος.

Πιο πρόσφατα άρχισε να κυκλοφορεί και ακόμα νεώτερη επιχειρηματολογία του Υπουργείου Παιδείας, ότι η ομαλή ένταξη των μεταναστών και προσφυγών στην ελληνική κοινωνία, επιβάλλει πλέον ένα διαφορετικό μάθημα Θρησκευτικών. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πρώτη συνέτρεξε και στηρίζει αυτούς τους απελπισμένους αδελφούς μας χωρίς διακρίσεις φυλής ή θρησκείας. Απομένει όμως να διευκρινισθεί, εάν αυτή η δικαιολογία περί της μεταβολής του μαθήματος των Θρησκευτικών συνδέεται με την υποβάθμιση των μαθημάτων των Αρχαίων Ελληνικών και της Ιστορίας, για τα οποία προτείνεται να μην εξετάζονται στο τέλος του σχολικού έτους. Υφίσταται ευρύτερος σχεδιασμός, ώστε οι επόμενες γενιές Ελλήνων πολιτών να αποτελούνται από μία σχετική πλειοψηφία ελληνογενούς πληθυσμού με ασθενή ταυτότητα και ένα άθροισμα εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, για τις οποίες θα ακολουθείται η πολιτική της μη ομαλής αφομοιώσεώς τους από την ελληνική κοινωνία; Εάν έτσι είναι, πρόκειται για μια εκπαιδευτική επιλογή εθνικής και ιστορικής εμβέλειας, για την οποία οφείλουν οι υπεύθυνοι να δημοσιοποιήσουν τις προθέσεις τους.

Σε αντίθεση με την άποψη περί μη προσκολλήσεως στο παρελθόν, πιστεύω ότι τα μαθήματα των Θρησκευτικών, της Ελληνικής γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ιστορίας αποτελούν αναγκαία μαθήματα ταυτότητας και διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο στη διαμόρφωση του φρονήματος των αυριανών Ελλήνων πολιτών. Για τον λόγο αυτό, οι απόψεις της Εκκλησίας υπερβαίνουν τις συγκυριακές διαφωνίες επιστημονικών ή πολιτικών χώρων. Η Ιερά Σύνοδος συνειδητά δεν τοποθετήθηκε στην σχετική επιστημονική διαφωνία των δύο ενώσεων θεολόγων, της «Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων» και του «Καιρού». Οι απόψεις μας δεν σημαίνουν την συμπαράταξη ή αντιπαράθεση της Εκκλησίας με τις προτάσεις εκατέρας των επιστημονικών ενώσεων ή των πολιτικών κομμάτων επί των θέματος.

Στις 14.1.2016 επισκέφθηκε τον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας καί Θρησκευμάτων κ. Νικόλαο Φίλη αντιπροσωπεία της Ιεράς Συνόδου για να του παραδώσει υπόμνημα με τις θέσεις της Ιεράς Συνόδου για το μάθημα των Θρησκευτικών, απευθυνόμενο σε αυτόν. Με το κείμενο αυτό η Εκκλησία της Ελλάδος α) δήλωνε ότι διαφωνούσε με την άποψη ότι το υπάρχον μάθημα ήταν «κατηχητικό», δηλαδή ότι αποβλέπει στη δημιουργία πιστών, β) δήλωνε ότι είναι στο πλευρό της Πολιτείας με στόχο τη βελτίωση του μαθήματος, όμως με κριτήρια επιστημονικά και παιδαγωγικά, και όχι με πολιτική στόχευση και γ) πρότεινε επίσης να διατηρηθούν οι παιδαγωγικές κατευθύνσεις και σκοποί των υπαρχόντων Προγραμμάτων Σπουδών και να εμπλουτισθούν με όσα χρήσιμα (θρησκειολογικά, φιλοσοφικά κ.λπ.) στοιχεία είχαν τα -τότε Πιλοτικά και ήδη ισχύοντα- νέα Π.Σ..

Ο κ. Υπουργός δήλωσε στην αντιπροσωπεία της Ιεράς Συνόδου ότι θα πράξει ό,τι του υποδείξει ο επιστημονικός σύμβουλος του Υπουργείου, το Ι.Ε.Π., και παρέδωσε τον φάκελο στον εκεί παριστάμενο Πρόεδρο του Ι.Ε.Π., Καθηγητή κ. Γεράσιμο Κουζέλη, αρνούμενος να διαβάσει το κείμενό μας με την αιτιολογία ότι πρόκειται για καθαρώς επιστημονικό ζήτημα αποκλειστικής αρμοδιότητας του Ι.Ε.Π.. Αναρωτιέται κανείς γιατί δεν επέδειξε ανάλογη αυτοσυγκράτηση και διακριτικότητα απέναντι στις αρμοδιότητες του Ι.Ε.Π., όταν ακολούθως έσπευσε να προκαταλάβει το αποτέλεσμα του διαλόγου για το μάθημα, δηλώνοντας επανειλημμένα τις προσωπικές του βεβαιότητες ότι είναι

«κατηχητικά» τα υπάρχοντα Π.Σ. των Θρησκευτικών, αναφερόμενος μάλιστα στις δικές του σχολικές εμπειρίες από τα βιβλία των Θρησκευτικών. Τα ισχύοντα όμως βιβλία δεν γράφθηκαν τη δεκαετία του 1970 και η πολιτική δεν ασκείται βάσει παιδικών αναμνήσεων ή ιδεολογικών απωθημένων.

Δεν αντελήφθη ότι με τον τρόπο αυτό αδίκησε ένα χρήσιμο σχολικό μάθημα, στοχοποίησε και περιθωριοποίησε τους θεολόγους – εκπαιδευτικούς του Υπουργείου Παιδείας, εμφανίζοντας τους ως μισσιονάριους, που διεξάγουν θρησκευτική προπαγάνδα μέσα στην σχολική τάξη. Είναι ενδεικτικό ότι προχθές μόλις και η κ. Αναπληρώτρια Υπουργός Παιδείας υπέπεσε στο ίδιο σφάλμα, όταν δήλωσε ότι δεν καταλαβαίνει «γιατί η Εκκλησία θεωρεί ότι απειλείται, όταν ο Υπουργός Παιδείας αποφασίζει να εφαρμόσει αυτό που οι ίδιοι οι θεολόγοι, δηλαδή η επιτροπή, τού έχει εισηγηθεί» (24.9.2016). Δηλαδή η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εμμένει στην προκατάληψη ότι οι επιστήμονες θεολόγοι, εκπαιδευτικοί του Υπουργείου ή επισημονικοί σύμβουλοι του Ι.Ε.Π., εκπροσωπούν την Εκκλησία μέσα στην σχολική κοινότητα.

Έθεσε λοιπόν ως αφετήρια της δημόσιας συζητήσεως τις προσωπικές του πεποιθήσεις ως ευκλείδεια αξιώματα και προεξόφλησε το αποτέλεσμα, χωρίς να έχει παραλάβει οποιοδήποτε σχετικό επιστημονικό πόρισμα του Ι.Ε.Π.. Η διαπίστωση του υπάρχοντος μαθήματος ως «κατηχητικού» δεν προέκυψε ούτε από τον «Εθνικό και Κοινωνικό Διάλογο για την Παιδεία». Εν πάση περιπτώσει αν υπήρξε επιστημονικό πόρισμα του Ι.Ε.Π. περί του «κατηχητικού» χαρακτήρα των προηγούμενων Π.Σ., όφειλε να το θέσει στη δημοσιότητα.

Ακόμα και εάν ήταν το μάθημα ομολογιακό (όρος που δεν ταυτίζεται με το κατηχητικό) μέχρι σήμερα, δεν νομίζω ότι είναι οπισθοδρομικές οι ευρωπαϊκές χώρες, που προσφέρουν στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων μάθημα Θρησκευτικών με ομολογιακό χαρακτήρα: η Νορβηγία, η Αυστρία, η Κύπρος, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Βόρεια Ιρλανδία (:Μ. Βρετανία), η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Λετονία, η Μάλτα και η Λιθουανία.

Οφείλω επίσης να επαινέσω την νομοθετική πρωτοβουλία του κ. Υπουργού Παιδείας να φέρει προς ψήφιση στην Βουλή διάταξη, με την οποία, πολύ εύλογα, έδωσε το δικαίωμα στους Έλληνες Ισραηλίτες και Ρωμαιοκαθολικούς συμπολίτες μας, ώστε να διδάσκονται τα παιδιά τους την θρησκευτική τους πίστη με εκπαιδευτικό του δόγματός τους και της επιλογής τους, τον οποίο προτείνει η οικεία θρησκευτική κοινότητα και τον προσλαμβάνει το Υπουργείο Παιδείας (άρθρο 55 Νόμου 4386/2016, ΦΕΚ Α΄ 83). Φυσικά το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά των μουσουλμάνων συμπολιτών μας στη Δυτική Θράκη. Το αναπάντητο ερώτημα είναι γιατί το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να στερήσει το δικαίωμα ανάλογης θρησκευτικής εκπαίδευσης στα παιδιά των ορθόδοξων χιστιανικών οικογενειών της χώρας μας.

Παρ' όλα αυτά δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 13 Σεπτεμβρίου 2016 οι Υπουργικές Αποφάσεις, που καθιερώνουν νέα Προγράμματα Σπουδών σε Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο βιαστικά, χωρίς να προηγηθεί καμία προπαίδευση και ενημέρωση των καθηγητών θεολόγων και χωρίς να έχουν ετοιμασθεί νέα βιβλία Θρησκευτικών.

Είχε σπεύσει μάλιστα ο εν λόγω κ. Υπουργός, λίγο πριν την ορισθείσα συνάντησή μας μαζί με τον κ. Πρωθυπουργό το βράδυ της 1^ης.9.2016, να προκαταλάβει τις εξελίξεις με αιφνιδιαστική δήλωση στη Βουλή και Δελτίο Τύπου το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, ότι «από φέτος σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης θα εφαρμοσθεί το νέο πρόγραμμα του μαθήματος των θρησκευτικών».

Σχόλια για το περιεχόμενο των Προγραμμάτων.

Υφίσταται πάντοτε μία κατηγορία καλοπροαίρετων ανθρώπων, που θέλουν να είναι προοδευτικοί, και στο άκουσμα κάθε μεταρρυθμίσεως τάσσονται αυθωρεί, λόγω ιδεολογικού αυτοματισμού, υπέρ της μεταβολής μόνο και μόνο επειδή πρόκειται για κάτι καινούριο, χωρίς φυσικά να είναι ενήμεροι για το περιεχόμενό της. Η υποστήριξη είναι επόμενο να συμβαίνει ιδίως για την μεταρρύθμιση σε ένα μάθημα, όπως τα Θρησκευτικά, που έχουν στοχοποιηθεί ως «συντηρητικό» και

«εκκλησιαστικό». Λόγοι υπευθυνότητας επέβαλαν στην Εκκλησία να μην υπαναχωρήσει, προτού μάλιστα λάβει και γνώση του εκπαιδευτικού υλικού, από τις επιφυλάξεις και αντιρρήσεις, που εξέφρασε στον κ. Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων γραπτώς με το υπ’ 158/72/14.1.2016 υπόμνημα της Ιεράς Συνόδου και τις προβάλλαμε ήδη από την εποχή που έγιναν γνωστοί οι σχεδιαζόμενοι στόχοι και μέθοδοι του νέου μαθήματος.

Πλέον, από το εκπαιδευτικό υλικό κειμένων και μουσικών έργων και τις σχετικές οδηγίες, δηλαδή το βασικό όχημα εφαρμογής των νέων Π.Σ., που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Ι.Ε.Π. ( http://www.iep.edu.gr/index.php/el/?option=com_content&view=article&id= 451 ) σταχυολογώ μερικά παραδείγματα και διατυπώνω την απορία: αν υποθέσουμε ότι ήταν υπερβολικά «χριστιανικό» ή και «κατηχητικό» το μάθημα των Θρησκευτικών μέχρι τώρα, τι είδους μάθημα διαμορφώνουν πλέον οι παρακάτω υπερβολές ή τα άσχετα με το θεολογικό αντικείμενο κείμενα και μουσικά έργα;

Α. στην Γ΄ Δημοτικού, που είναι η πρώτη τάξη διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών, το εκπαιδευτική υλικό αναλύει θρησκευτικές έννοιες και το περιεχόμενό τους σε διάφορα θρησκεύματα:

1. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Θρησκευτικές γιορτές: μέρες γεμάτες χαρά και σημασίες» ο μαθητής των 7-8 ετών διδάσκεται «Χαιρόμαστε γιορτάζοντας»: την Ρος Ασανά (Εβραϊκή Πρωτοχρονιά), την Ιντ αλ-φιτρ των μουσουλμάνων. Για τις ορθόδοξες εορτές υπάρχει μία μονοσέλιδη αναφορά για τα είδη τους.

2. ακολουθεί αναφορά στα θρησκευτικά σύμβολα της κάθε θρησκείας και ανάλυσή τους, ενώ το εκπαιδευτικό υλικό πληροφορεί τον οκτάχρονο μαθητή για «Τα 99 Ωραιότατα Ονόματα για τον Αλλάχ των μουσουλμάνων» και τα «Τα ονόματα του Θεού για τους Εβραίους: Γιαχβέ, Αδωναϊ, Ελοχίμ».

Σε αυτόν τον θεματικό κύκλο εκτίθενται οι εορτές με τα σύμβολα του Θεού, χωρίς να υπάρχει οργανική και λογική σύνδεση ανάμεσά τους. Σε μια από τις θεματικές με τίτλο «Αναγνωρίζοντας σύμβολα του Θεού» αναφέρονται θρησκευτικά σύμβολα, που δεν είναι σύμβολα του θεού των θρησκειών. Δίπλα στα σύμβολα του Θεού στον Χριστιανισμό (ιχθύς, άμπελος κ.λπ.), παρατίθενται σύμβολα, όπως η ημισέληνος, το Γιν και Γιάνγκ κ.ά. που δεν είναι σύμβολα των θεών των συγκεκριμένων θρησκευμάτων. Εντελώς άσχετη με την συγκεκριμένη Θεματική Ενότητα (εορτές) και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματά της είναι η υποενότητα με τα ονόματα του θεού των μουσουλμάνων και των εβραίων. Δηλαδή, η απόπειρα συσσώρευσης κοινών στοιχείων από διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις είναι ολοφάνερα πιεσμένη και επιπόλαια, με αποτέλεσμα την σύγχυση των μαθητών.

3. πιο κάτω υπάρχουν λίγες παράγραφοι υπό τον τίτλο «Η Κυριακή των Χριστιανών» και ακολουθεί το «Σάββατο των Εβραίων» (Τι σημαίνει «Σάββατο», Η Συναγωγή, Η Τορά, Η Μενορά, κ.λπ), «Η Παρασκευή των Μουσουλμάνων» (Ποια η σημασία της «Παρασκευής», Το κάλεσμα σε προσευχή του μουεζίνη από τον μιναρέ, Νίψεις προσώπου, χεριών και ποδιών, ανυποδησία, Οι πιστοί μέσα στο τζαμί την ώρα της προσευχής, Κοράνιο, Ιμάμης, Κοράνιο, Ιμάμης, Μια παρουσίαση του τζαμιού από Μουσουλμάνους συμμαθητές μας).

4. δίδεται ως εκπαιδευτικό υλικό (σελ. 34) στους μαθητές απόσπασμα για την Υπαπαντή του 12ετούς Ιησού («Ο Συμεών υποδέχεται τον μικρό Ιησού – Υπαπαντή») και παράλληλα δίδεται στον μαθητή η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (UNICEF 1989). Αναρωτιέται κανείς εάν πρόκειται για εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα των Θρησκευτικών σε παιδιά Γ΄ Δημοτικού ή υλικό σεμιναρίου κάποιας μη κυβερνητικής οργανώσεως για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το γεγονός λοιπόν της Υπαπαντής του Ιησού ως παιδιού δεν αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο ανάλυσης της θεολογικής επιστήμης, αλλά στο πλαίσιο μιας κοινωνικής, πολιτικής και νομικής ανάλυσης για την ιδιαίτερη θέση και σημασία των παιδιών στον κόσμο και την κοινωνία.

5. στη «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός;» το εκπαιδευτικό υλικό προτείνει στον μαθητή για τον Χριστό τα εξής κεφαλαιώδη χαρακτηριστικά του Ιησού: «1. Ήρθε στον κόσμο σαν ξένος»,

«2. Ο Μεσσίας που όλοι προσδοκούσαν», «3. Ένας δάσκαλος που όλοι θαύμαζαν» «4. Κοντά σε όλους χωρίς διάκριση», «5. Αρνήσεις και κατατρεγμοί» και μέχρις εκεί. Ο Χριστός δηλαδή για εμάς τους ορθοδόξους ήταν περίπου ένας φέρελπις, σοφός και κατατρεγμένος μετανάστης – δάσκαλος. Αγνοούνται ιδιαίτερες θεολογικές διαστάσεις που αναδεικνύουν μία μοναδικότητα της αποστολής και του προσώπου του Κυρίου, χωρίς σύγχυση με κοσμικές έννοιες (δάσκαλος, ξένος κ.λπ.). Η πολύ βασική σωτηριολογική προοπτική της έλευσης του Ιησού «Οὐκ ἦλθον κρῖναι τόν κόσμον, ἀλλά σῶσαι τόν κόσμον» επίσης παραβλέπεται πλήρως.

Β. στην Δ΄ Δημοτικού:

1. Στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Όταν οι άνθρωποι προσεύχονται» ο μαθητής των 9 ετών μαθαίνει γενικώς, με οριζόντια ανάπτυξη, περί της «προσευχής» στην Βίβλο, στην Καινή Διαθήκη, στο Ισλάμ, στον Ιουδαϊσμό καθώς και μία Ινδιάνικη προσευχή. Η προσευχή δεν αναλύεται δηλαδή μέσα ένα θεολογικό πλαίσιο, αλλά ως μια διεθνής συνήθεια, από την άποψη της κοινωνιολογίας των θρησκειών.

2. ακολουθεί η «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Σπουδαία παιδιά», όπου μεταξύ άλλων, δίδεται εκπαιδευτικό υλικό για τον Ισαάκ, τον Μωυσή, Δαβίδ και ακολουθεί ο «Ο διψασμένος κότσυφας», λαϊκό παραμύθι από το Μπαγκλαντές και «Ο Φαντασμένος» της Ζωρζ Σαρρή – όλα αυτά μαζί. Το βάρος πέφτει όχι στο παιδί ως έννοια μέσα στην θεολογία, αλλά στο πώς οι διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις, λαϊκές παραδόσεις, λογοτεχνικά κείμενα κ.λπ. αντιμετωπίζουν το παιδί.

3. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί» παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό μεταξύ άλλων για το χριστιανικό Βάπτισμα, για το Βάπτισμα και Χρίσμα των Ρωμαιοκαθολικών, Βάπτισμα των Προτεσταντών, τις «Τελετές ενηλικίωσης στον Ιουδαϊσμό», τις «Τελετές ενηλικίωσης των Μουσουλμάνων». Είναι ξεκάθαρη η μη θεολογική, λαογραφική και εθνολογική οπτική της ανάλυσης.

4. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5: Ιεροί τόποι και ιερές πορείες» δίδεται εκπαιδευτικό υλικό με εναρκτήριο το κείμενο: «Οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές της την ακούν και την ζηλεύουν: και πού δεν έχει πάει η Ζωή! Αυτά, όμως, μέχρι πέρσι· γιατί φέτος άλλαξε προορισμούς η Ζωή: πρώτα σε ένα κοντινό κέντρο φιλοξενίας προσφύγων, μετά στο νοσοκομείο της πόλης μας, στο τέλος σε μια φυλακή. Τρόμαξαν τα άλλα παιδιά μόλις άκουσαν τους νέους προορισμούς». Προφανώς το κείμενο αποβλέπει, πλην άλλων, να ευαισθητοποιήσει τα παιδάκια της Δ΄ Δημοτικού για το προσφυγικό πρόβλημα ως ανθρωπιστικό ζήτημα. Το κάνει όμως όχι απλώς με όρους απολύτως μη θεολογικούς και γενικά μη θρησκευτικούς. Το εκθέτει ως ζήτημα κοινωνικής ψυχολογίας ή ως έρεθισμα για αναθεώρηση της προσωπικής μας βιοθεωρίας –η θεολογική διάσταση απουσιάζει.

Στο ίδιο κεφάλαιο συνδέεται το εκπαιδευτικό υλικό συγκεχυμένα με την πορεία των Εβραίων προς την Γη της Επαγγελίας, τα ταξίδια του Ιησού, και με τους τόπους προσκυνήματος των χριστιανών στην Ελλάδα, των Ρωμαιοκαθολικών στην Πορτογαλία, το χατζ στην Μέκκα, το Μπενάρς των ινδουϊστών στο Γάγγη κ.λπ.. Το ζήτημα είναι η περιπλάνηση του ανθρώπου στην αναζήτηση του Θεού, που δεν διαφέρει από την περιπλάνηση ενός πρόσφυγα, ως αντικείμενο κοινωνιολογικής εξιστόρησης και φιλοσοφικής μελέτης.

5. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Χριστιανοί άγιοι και ιερά πρόσωπα άλλων θρησκειών» δίδεται εκπαιδευτικό υλικό για τον άγιο Φραγκίσκο και τα ζώα, την Αγία Λυδία την Φιλιππησία, Μωάμεθ, τον απεσταλμένος του Αλλάχ, Ραβίνο Ελεάζαρ, τον Bούδα τον «φωτισμένο δάσκαλο», όπως αποκαλείται, τον Κομφούκιο τον «φιλόσοφο της Ανατολής», τον Λάο-Τσε τον γεροδιδάσκαλο κ.λπ..

6. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 7: Ιερά βιβλία» δίνεται εκπαιδευτικό υλικό για την Αγία Γραφή το «Ιερό βιβλίο των Χριστιανών», το Κοράνιο των Μουσουλμάνων, την Τανάκχ των Εβραίων, τις Βέδες των Ινδουϊστών, το Ταό-Τε-Κίνγκ του Λάο Τσε. Εκτός των προβλημάτων που δημιουργεί η πρόχειρη παράθεση διαφορετικών θρησκευτικών στοιχείων κάτω από «κοινές» έννοιες, επιπρόσθετες δυσκολίες δημιουργούνται από τις διαφορές στη νοηματοδότηση των στοιχείων αυτών. Εν προκειμένω, τα ιερά κείμενα έχουν διαφορετική σημασία και αξία στη ζωή των πιστών τον Ινδοϊσμό από ό,τι στο Ισλάμ. Ο κατακερματισμός των θρησκειών σε επιμέρους στοιχεία προκειμένου να αναδειχθούν κάποιες ομοιότητες μεταξύ τους, δεν επιτρέπει στους μαθητές να κατανοήσουν τη λειτουργική θέση των στοιχείων αυτών σε ένα οργανωμένο όλο, όπως είναι η θρησκεία, από την οποία έχουν αποκοπεί τα στοιχεία αυτά.

Γ. στην Ε΄ Δημοτικού:

1. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Μαθητές και δάσκαλοι» ο Χριστός παρουσιάζεται βάσει του εκπαιδευτικού υλικού στους μαθητές απλώς ως δάσκαλος που «δίδασκε παντού» («Ο Θεάνθρωπος ως διδάσκαλος, συνοδοιπόρος και οδηγός»).

2. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Συμπόρευση με όρια και κανόνες» δίδεται ως εκπαιδευτικό υλικό η «ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΗΕ (1948)». Η ύλη αυτή προσφέρεται σε παιδιά, που, σε αυτήν την ηλικία, ακόμα δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τι είναι ο Ο.Η.Ε. και η νομική και πολιτική έννοια των

«ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Και εξ άλλου αυτό το υλικό έχει σχέση με ένα μάθημα θρησκευτικής αγωγής ή τα Θρησκευτικά έγιναν μάθημα πολιτικής ηθικής ή προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

3. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Συμπόρευση με όρια και κανόνες» παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό στα παιδιά για τις Δέκα Εντολές, την εντολή του Κυρίου για την αγάπη προς τους εχθρούς, και τους

«Κανόνες σε άλλες θρησκείες»: την Χαντίθ των μουσουλμάνων, τον νόμο του Ντάρμα των Ινδοϊστών, τον κανόνα της μη βίας των Βουδιστών, την αφοσίωση των Εβραίων στον νόμο,

4. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Προχωράμε αλλάζοντας» το εκπαιδευτικό υλικό ξεκινά με τον όρο «Ζητώντας συχώρεση / δίνοντας συχώρεση» (sic) και κείμενα για την «Μετάνοια και συγχώρηση στη βιβλική εμπειρία», την «Συγγνώμη και άφεση στην παράδοση της Εκκλησίας», την Νηστεία και άσκηση στις θρησκείες του κόσμου: Ισλάμ, Ινδοϊσμός, Βουδισμός.

5. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Αποστολές για την «καλή είδηση» παρουσιάζεται μέσα από κείμενα το: ¨«Χριστός Ανέστη!» Μια

«καλή είδηση» για όλο τον κόσμο¨. Η Ανάσταση εμφανίζεται στον μαθητή αποθρησκευτικοποιημένη, εξομοιωμένη με την εμπειρία μίας καλής ειδήσεως να δίνεται βαθύτερη εξήγηση μέσα από τα προτεινόμενα κείμενα της θεολογικής διάστασης της Ανάστασης στην ορθόδοξη θεολογία.

Δ. στην ΣΤ΄ Δημοτικού και στο Κεφάλαιο «3. Μπροστά στον «ξένο» σήμερα» ο μαθητής διδάσκεται την άποψη του μαρξιστή δημιουργού Μπέρτολτ Μπρεχτ για τους ξένους μέσα από το ποίημά του ¨Για τον όρο

«μετανάστες»¨. Ο μαθητής παραμένει ανυποψίαστος ότι πολλά περισσότερα και βαθύτερα για τον «ξένο» είχαν ειπωθεί στη γραμματεία της Εκκλησίας μας (σε επόμενη τάξη (Β΄ Γυμνασίου) παρατίθεται ο λόγος Αγίου Επιφανίου «Δος μοι τούτον τον ξένον») και κυρίως για την ορθόδοξη οπτική του ξένου όχι ως «άλλου» με τους όρους της κοινωνιολογίας και της πολιτικής ή εθνολογικής θεωρίας, αλλά ως

«πλησίον» κατά την ορθόδοξη θεωρεία.

Δυστυχώς όλη η διδακτική ύλη είναι διαιρεμένη σε αφηρημένες έννοιες της ψυχολογίας, της πολιτικής επιστήμης, της κοινωνιολογίας της θρησκείας, της ηθικής φιλοσοφίας (λατρεία, αυτογνωσία, αγιότητα, επικοινωνία, ήθος, προσευχή, γιορτή κ.λπ.), για τις οποίες παρατίθενται σε διαθρησκειακό και πολιτιστικό επίπεδο απόψεις και δείγματα γραφής από κείμενα.

Γνωρίζετε όμως κ. Πρόεδρε ότι για την συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών το μάθημα στο σχολείο λειτουργεί στην συνείδησή τους ως μια αυθεντική φωνή, μία κυριαρχική υπόδειξη του σχολείου για το σωστό και το λάθος. Το μάθημα των Θρησκευτικών λειτουργεί επίσης και ως ένα μάθημα βιοθεωρίας. Γι' αυτό και τα παιδιά πολλές φορές διατυπώνουν αντιρρήσεις ή αμφιβολίες για τις απόψεις των γονέων τους, με βάση όσα διδάχθηκαν στην σχολική τάξη. Και αυτός είναι και ο σπουδαίος παιδαγωγικός ρόλος της Πολιτείας μέσω της εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων. Έτσι λοιπόν όλα τα παραπάνω παρέχονται ως εκπαιδευτικό υλικό σε ηλικίες, που ο μαθητής - παιδί ορθόδοξης οικογένειας είναι αδύνατο να έχει ακόμα ολοκληρωμένη και απόλυτα συνειδητή εικόνα της δικής του θρησκευτικής πίστης, ακόμα και εάν πηγαίνει σε κατηχητικό σχολείο της Ενορίας του. Και έρχεται το εκπαιδευτικό υλικό όχι μόνο να μην βοηθήσει το παιδί μιας ορθόδοξης οικογένειας στη διαμόρφωση μιας συνεκτικής εικόνας για την Ορθοδοξία, αλλά να κλονίσει και τις νωπές ακόμα θρησκευτικές του πεποιθήσεις, να του προκαλέσει σύγχυση, ενσπείροντας του την λογική αμφιβολία ότι δεν αποκλείεται τελικά ο Χριστός να είναι και προφήτης του Ισλάμ ή ότι όλες οι θρησκευτικές παραδοχές είναι το ίδιο αληθείς - όλα αυτά σε παιδιά των 8 ή 9 ετών ετών χωρίς την ανεπτυγμένη κριτική ικανότητα και το στέρεο γνωστικό υπόβαθρο, που προϋποθέτει μια τέτοια συζήτηση.

Ε. χωρίς να έχει προηγηθεί μια εις βάθος ανάλυση για τον Χριστό (Χριστολογία) ο μαθητής φθάνει στην Β΄ Γυμνασίου για να πληροφορηθεί:

1. στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Ποιος είναι ο Θεός των Χριστιανών; «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» σχετικά με τις

«Γνώμες των ανθρώπων για τον Ιησού Χριστό i. Πρόσωπα της εποχής του (Πιλάτος, Νικόδημος, Ιώσηπος, Κέλσος) ii. Φιλόσοφοι, καλλιτέχνες (Μπ. Πασκάλ, Μ. Μπούμπερ, Μ. Γκάντι, Τ. Λειβαδίτης)» και μετά από ένα εκπαιδευτικό υλικό με κείμενα και υποθέματα με τίτλο «ΙΙ. Ο Ιησούς Χριστός στην Καινή Διαθήκη» ακολουθεί εκπαιδευτικό υλικό: «III. Ο Ιησούς στο Κοράνιο και στις Χαντίθ i. Κοράνιο, Ο Υιός της Μαρίας (2, 87 και 253. 3,45 και 4.157,171), Ιησούς και λόγος του Θεού (3, 39, 45 και 4, 71)

Προφήτης (3, 49, 53), Εσχατολογικός προφήτης (93, 61) Θαυματουργός (21, 91 και 66, 12), ii. Χαντίθ. Ο Ιησούς απρόσβλητος από τον πειρασμό τη στιγμή της γέννησής του, i. Κοράνιο: Ο Υιός της Μαρίας (2, 87 και 253. 3,45 και 4.157,171), Ιησούς και λόγος του Θεού (3, 45 κ.α.)» κ.λπ. και για τον Χριστό στην: «ii. Χαντίθ. Ο Ιησούς απρόσβλητος από τον πειρασμό τη στιγμή της γέννησής του». Προκύπτει το ερώτημα για πόσους «Χριστούς» θα αποκτήσει γνώσεις ο μαθητής των 13 ετών; Η ισόρροπη ανάπτυξη σ' αυτήν την ηλικία, χωρίς μια στέρεη χριστολογική ανάλυση σε προηγούμενες τάξεις, δεν προκαλεί, το λιγότερο, θρησκευτική σύγχυση σε έναν ορθόδοξο μαθητή, που μπορεί να έχει ακούσει στην οικογένεια ή στο κατηχητικό για τον Ιησού και πληροφορείται στο σχολείο ότι υπάρχουν, όχι ένας, αλλά 3 «Χριστοί»;

2. στη Β΄ Γυμνασίου και στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3. Ποιος είναι ο άνθρωπος;» το εκπαιδευτικό υλικό εκτείνεται «Από τον Οδυσσέα μέχρι τους υπερήρωες των σύγχρονων κόμικ» (ακολουθεί προτεινόμενο δοκίμιο του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου «Το τέλος του ηρωισμού», στίχοι από τα τραγούδια ο «Μικρός Ήρωας» του Λ. Κηλαηδόνη, και «Ο αγαπημένος ήρωάς μου» της Τατιάνας Ζωγράφου).

Ακολουθούν οι απόψεις του Έριχ Φρομ και του Άγγελου Τερζάκη στο βασικό θέμα: «ii. Η δύναμη και η αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου» για να συνεχίσει η ύλη στο: «II. Ο σκοπός και το νόημα της ζωής του ανθρώπου: Η βιβλική πρόταση και η θεολογική ερμηνεία» με αποσπάσματα κειμένων και βιογραφιών ορθοδόξων Αγίων (8 σελίδες) και να καταλήξει με κείμενα για το βασικό θέμα: «IV. Ο άνθρωπος στις άλλες θρησκείες i. Ιουδαϊσμός, Ο άνθρωπος ως αντικείμενο της θείας φροντίδας (Ψλ 8, 5-7) ii. Ισλάμ, Ο άνθρωπος ως «χαλίφης» (τοποτηρητής) της δημιουργίας του Θεού (Κοράνιο, 2, 30-34), Ορθοπραξία (Κοράνιο, Πέντε Στύλοι), Ο άνθρωπος ως μικρόκοσμος (Ρουμί, Ντιβάν 13, 7-11), iii. Ινδουισμός, Κάρμα και άτμαν: Καλές πράξεις και ατομική «ψυχή», Η

λύτρωση του ανθρώπου μέσα από την αφοσίωση και την αγάπη, iv. Βουδισμός, Ο σεβασμός απέναντι σε όλα τα πλάσματα).

Δηλαδή ο άνθρωπος εντάσσεται σε ένα προβληματισμό, που αφορά καλλιτέχνες, φιλοσόφους, παιδαγωγούς, ψυχολόγους και την αντίληψη των θρησκειών. Κέντρο της ανάλυσης του εκπαιδευτικού υλικού είναι ο άνθρωπος ως έννοια όχι απαραίτητα θρησκευτική και επ' ευκαιρία της ανάλυσης αυτής δίδεται υλικό για την θέση του ανθρώπου στα διάφορα θρησκεύματα. Είναι σαφές ότι το παραπάνω αντικείμενο θεματικά και μεθοδολογικά δεν έχει πλέον κεντρική σχέση με την θεολογία, αλλά μπορεί να το διδάξει ένας φιλόλογος για το μάθημα της «Έκφρασης- Έκθεσης» ή της φιλοσοφίας.

3. στη Β΄ Γυμνασίου "ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Εμείς και οι

«άλλοι»" ουσιαστικά το μάθημα εκτρέπεται σε πολιτική επιστήμη, κοινωνιολογία, ηθική φιλοσοφία, και θεωρία ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα βασικά θέματα επαναλαμβάνουν την ύλη της ΣΤ΄ Δημοτικού, αφορούν τον «άλλον», τον ξένον, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό προς αυτήν και είναι: «Ποιος είναι για μας ο «άλλος»; i. Από τις παραδοσιακές κλειστές κοινότητες στις σύγχρονες πλουραλιστικές κοινωνίες των

«άλλων», ii. Ο άλλος ως ξένος. Από τον «μακρινό» στον «ανεπιθύμητο», iii. Όψεις της ετερότητας (γλωσσική, θρησκευτική, πολιτισμική, φυλετική ετερότητα), iv. Ο πολιτισμένος κόσμος απέναντι στον «άλλο»,

• Ακρότητες και εντάσεις: Μισαλλοδοξία, ρατσισμός, διακρίσεις, πόλεμοι, γενοκτονίες και «ολοκαυτώματα», προσφυγιά, ξενοφοβία, • Ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η νομική κατοχύρωσή τους: Μια απάντηση του πολιτισμένου κόσμου» ενώ ακολουθεί υλικό με βασικά θέματα: «ΙΙ. Ο ξένος σε διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις i. Ιουδαϊσμός

«Ξένον μην καταπιέζετε, γιατί ξέρετε πώς αισθάνεται ο ξένος, αφού κι εσείς ήσασταν κάποτε ξένοι» (Εξ 23, 9. Λευ 19, 33-34. Αρ 15, 15-16), ii. Ισλάμ, Η μετοίκηση του Μωάμεθ και ο μετανάστης στο Κοράνιο, Ο πιστός ως ξένος στον κόσμο για χάρη της πίστης (Κοράνιο, 2, 18), iii. Ινδοϊσμός, Η ξενιτειά και η περιπλάνηση ως όρος της φωτισμένης ζωής, iv. Βουδισμός, Σεβασμός και φροντίδα για τον ξένο και τον περιπλανώμενο, Ιουδαϊσμός,

«Ξένον μην καταπιέζετε, γιατί ξέρετε πώς αισθάνεται ο ξένος, αφού κι εσείς ήσασταν κάποτε ξένοι» (Εξ 23, 9. Λευ 19, 33-34. Αρ 15, 15-16).

δ. αξίζει να σημειωθεί ότι η «Ορθοδοξία και Νέος Ελληνισμός» ως

«βασικό θέμα» δίδεται μόνο στη Β΄ Γυμνασίου και με εκπαιδευτικό υλικό 26 σελίδων στο τέλος της διδακτέας ύλης και επομένως και του σχολικού έτους (ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6), χωρίς να εκτίθεται ως βασικό θέμα σε καμία άλλη τάξη από την Γ΄ Δημοτικού μέχρι την Γ' Λυκείου.

ε. εξ ίσου εντυπωσιακό είναι ότι η Μητέρα Εκκλησία των Ορθοδόξων Εκκλησιών, το «Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης» υπάρχει ως «βασικό θέμα» μόνο στην εκπαιδευτικό υλικό της Β΄ Γυμνασίου και στο τέλος της σχολικής ύλης, καταλαμβάνοντας έκταση μόλις μισής σελίδας (με 2 παραγράφους «α. Η ιστορία του», «β. Ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη σύγχρονη Ορθοδοξία»).

Ακόμα λοιπόν και εάν το μάθημα των Θρησκευτικών επιθυμούσε να μελετήσει την Εκκλησία, ως ιστορικό φαινόμενο, μετατρεπόμενο σε

«ιστορία θρησκειών», οι παραπάνω επιλογές αποκαλύπτουν μια επίμονη ενασχόληση του εκπαιδευτικού υλικού με σύγχρονα πολιτικά, φιλοσοφικά και κοινωνικά προβλήματα, και όχι με την ανάλυση της πορείας της Εκκλησίας στον ιστορικό χρόνο, ούτε με την ανάλυση σύγχρονων εκκλησιαστικών θεσμών, οι οποίοι αντιμετωπίζονται μόνο σε όσο μέτρο έχουν συνάφεια με επίκαιρα και κοσμικά προβλήματα.

ΣΤ. Στο Λύκειο το εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα επικεντρώνεται στην μελέτη εννοιών από την άποψη της ηθικής φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της φιλοσοφίας της θρησκείας και κοινωνιολογίας της θρησκείας. Ενδεικτικά:

1. στην Α΄ Λυκείου (Θρησκεία και σύγχρονος άνθρωπος) και στην

«ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.1. Αναζήτηση του Θεού» δίδεται στους μαθητές το τραγούδι «Ο Προσκυνητής» του Αλκίνοου Ιωαννίδη με κενά σε ορισμένους στίχους και ο μαθητής καλείται να βρει από πού λείπουν και συμπληρώσει τις λέξεις: «ταξίδι - ψυχή μου - κάποιος – τάματα (2) - προσευχή - έρωτας – αγάπη».

2. στην Α΄ Λυκείου, στη «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.3. Επικοινωνία» (με τους ανθρώπους; με τον Θεό;) το εκπαιδευτικό υλικό παραθέτει προς διδασκαλία και μελέτη: α) ένα ινδιάνικο παραδοσιακό παραμύθι (Ο Άνεμος) για τον «Άνεμο», που απήγαγε την όμορφη κόρη ενός ινδιάνου φύλαρχου, β) τους στίχους από το τραγούδι «Ο Μπαγάσας» του Νικόλα Άσιμου (1997, «Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί πάνω...»), γ) τους στίχους από το «Περιβόλι» (1966) και την «Συννεφούλα» (1966) του Διον. Σαββόπουλου, δ) τον 61^ο Ψαλμό, ε) στίχους από το τραγούδι «Umbrella» (2007) της Rihanna, στ) κείμενα για τον «Θείο Έρωτα» και την «Προσευχή», ζ) κείμενο του Ισπανού Αγίου της Ρ/καθολικής Εκκλησίας Ιωάννου του Σταυρού, η) τους στίχους από το τραγούδι «Δίψα» (2003) του Νίκου Πορτοκάλογλου («Δεν είν’ η Κίρκη, η μάγισσα, του σεξ η θεά, η Καλυψώ, η Ναυσικά με του μπαμπά τα λεφτά...») και θ) αμέσως μετά ακολουθεί απόσπασμα από την «Επί του Όρους ομιλία» (Ματθ. κεφ. 5-7). Προφανώς, μόνο εάν υποβαθμισθεί η βαθειά θεολογική και ανθρωπολογική διάσταση της «Επί του Όρους ομιλίας» μπορεί να συνδεθεί με τους στίχους των παραπάνω τραγουδιών. Το εκπαιδευτικό υλικό δίνει τροφή για σκέψη πάνω σε έννοιες, όπως η «επικοινωνία», που έχουν, πλην άλλων, και θρησκευτική σημασία, προσπαθώντας όμως να προβληματίσει γι' αυτές με τα εργαλεία της ψυχολογίας ή της μουσικής κ.λπ., αλλά πάντως όχι ως κύριο αντικείμενο θεολογικού προβληματισμού.

3. στην Α΄ Λυκείου το κεντρικό ζήτημα της ελευθερίας και του αυτεξούσιου του ανθρώπου, στο οποίο έχει συνεισφέρει τόσα πολλές και κεφαλαιώδεις προτάσεις η ορθόδοξη πατερική και εν γένει θεολογική γραμματεία («ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4.1 Ελευθερία») περιορίζεται σε εκπαιδευτικό υλικό με πατερικά κείμενα μόλις 1 σελίδας και εμπλέκεται με, άσχετα προς την ορθόδοξη οπτική, δοκίμια για τους φυλακισμένους, στίχους από ελληνικό παραδοσιακό τραγούδι για την φυλακή, στίχους για την «Έξοδο» των Εβραίων από ξένα τραγούδια (spirituals, όπως το «Go Down Moses» του Louis Armstrong κ.λπ.). Είναι σαφές και εδώ πού πέφτει το κέντρο βάρους: η βασική θέαση του ζητήματος της ελευθερίας με αφετηρία την κοσμική οπτική διαφόρων τεχνών και επιστημών (πολιτική, κοινωνιολογία κ.λπ.), στην οποία απλώς συνεισφέρει και συμβάλλει και η θεολογική προσέγγιση.

4. στην Β΄ Λυκείου δίνονται στον μαθητή ως αφορμές για προβληματισμό γύρω από την έννοια «Στερεότυπα» διάφορες φωτογραφίες, της μουσουλμάνας μαθήτριας με μανδίλα σε ελληνική παρέλαση, από κατάστημα μουσουλμάνου ιδιοκτήτη με αραβική επιγραφή στο κέντρο της Αθήνας, η φετινή φωτογραφία της Αιγύπτιας αθλήτριας και της Γερμανίδας αθλήτριας από αγώνα μπιτς βόλεϊ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο. Είναι ενδεικτική και εδώ η εξαλλαγή του μαθήματος με επίκεντρο την κοινωνιολογία της θρησκείας, την εθνολογία ή την πολιτική επιστήμη και όχι τον θεολογικό προβληματισμό πάνω στις διαθρησκειακές ή εθνολογικές διαφορές.

5. στην ίδια τάξη, στο πλαίσιο νοηματοδοτήσεως της έννοιας

«Διάλογος» δίδεται μία γελοιογραφία του Economist για τους θρησκευτικούς πολέμους: ένα πεδίο μάχης γεμάτο ερείπια και νεκρούς, ένας επιζών αναφέρει «Όλα ξεκίνησαν με μια διαφωνία ποιανού ο θεός ήταν πιο ειρηνικός, καλοσυνάτος και συγχωρητικός». Πρόκειται για αντιθρησκευτικά ερεθίσματα, που υποβάλλουν στον μαθητή, στο πλαίσιο ενός μαθήματος θρησκευτικής αγωγής, την αποδοχή της ιδέας ότι οι θρησκείες είναι υπαίτιες για την βία στον κόσμο και ότι η ισχυρή πίστη οδηγεί σε μισαλλοδοξία. Αυτή είναι η θέση του επίσημου σχολείου στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών; Και εν πάση περιπτώσει μήπως αυτό είναι αντικείμενο ανάλυσης της κοινωνιολογίας των θρησκειών ή του μαθήματος της αγωγής του πολίτη;

6. επίσης στην ίδια τάξη, κατά την νοηματοδότηση της έννοιας

«Διάλογος», παρατίθεται και η εξιστόρηση του Σχίσματος Δυτικής Εκκλησίας και Ανατολικής Εκκλησίας του Χριστού. Η εξιστόρηση αυτή στο πλαίσιο της έννοιας «Διάλογος» βγάζει το σύνθετο πρόβλημα του Σχίσματος από την ανάλυση της θεολογικής διαφοράς των δύο

Εκκλησιών, και το αντιμετωπίζει απλώς ως ένα πρόβλημα έλλειψης

«Διαλόγου» με κοσμικά κριτήρια κοινωνικής ή ηθικής ανάλυσης.

Z. Η διδακτέα ύλη των Θρησκευτικών στο Δημοτικό Σχολείο συμπληρώνεται από προτεινόμενο μουσικό υλικό για εκπαιδευτική χρήση. Τα προτεινόμενα μουσικά έργα συσχετίζονται με τις «θεματικές ενότητες» της ύλης και τα «βασικά θέματά» τους και προτείνονται με ορισμένη σειρά μουσικά έργα της εκκλησιαστικής και της κοσμικής μουσικής. Χωρίς φυσικά πρόθεση υποτιμήσεως του έργου και της αξίας των δημιουργών, των οποίων τα τραγούδια επιλέχθηκαν και προτείνονται ως διδακτέα ύλη στο μάθημα των Θρησκευτικών, αναρωτιέται κανείς τι σχέση μπορεί να έχουν μεταξύ τους, αλλά και με το μάθημα των Θρησκευτικών, τραγούδια που θα μπορούσαν να είναι σπουδαίο αντικείμενο προβληματισμού και διδασκαλίας σε άλλα μαθήματα ηθικής ή μουσικής αγωγής, όπως ενδεικτικά:

α. στην Θεματική Ενότητα 1 της Γ΄ Δημοτικού «Ζούμε μαζί» προτείνεται το τραγούδι «Ας κρατήσουν οι χοροί» (1983) του Διονύση Σαββόπουλου και μαζί προτείνεται στους μαθήτες (αμέσως μετά στο ίδιο κεφάλαιο) το «Απολυτίκιο Τριών Ιεραρχών, Ἦχος α΄».

β. στην Θεματική Ενότητα 5 της Γ΄ Δημοτικού «Τα παιδιά: H χαρά και η ελπίδα του κόσμου» με βασικό θέμα: «ΙΙ. Ο Ιησούς ως παιδί» προτείνονται τα τραγούδια «Ήσουν παιδί σαν τον Χριστό» (1966) του Μάνου Χατζηδάκη, «Καλημέρα, τι κάνεις» (1992) του Σταμάτη Σπανουδάκη, ακολουθεί το «Ἀπολυτίκιον Ὑπαπαντής» και μετά προτείνεται το τραγούδι «Η μικρή Ελπίδα» (1994) των «Χαΐνηδων». Πρόκειται για αξιόλογα τραγούδια, αλλά, επειδή αναφέρονται στα παιδιά, αρκεί αυτό για να συνδεθούν, από την άποψη του συγκεκριμένου μαθήματος, με το εκκλησιαστικό γεγονός του Υπαπαντής του Ιησού ως παιδιού και να αποτελούν εκπαιδευτικό υλικό για τα «Θρησκευτικά»; Αφήνοντας στην άκρη ότι εκκοσμικεύεται και ισοπεδώνεται η ιδιαιτερότητα της εορτής της Υπαπαντής για τους ορθοδόξους χριστιανούς, δεν είναι αυτή μια εξαιρετικά ρηχή και μη θεολογική προσέγγιση της εισόδου του μικρού Χριστού στον Ναό των Ιεροσολύμων, που την αποσυνδέει από τις βαθύτερες θρησκευτικές και σωτηριολογικές διαστάσεις της; Αν το Υπουργείο Παιδείας πιστεύει ότι ο μαθητής του Δημοτικού είναι ακόμα ανέτοιμος για να διδαχθεί και να κατανοήσει την θεολογική σημασία ενός εκκλησιαστικού γεγονότος είναι προτιμότερο να το αφήσει για επόμενη σχολική τάξη, αντί να το υποβιβάζει ή να υπεραπλουστεύει την σημασία του, προκαλώντας και σύγχυση στα παιδιά.

γ. το μουσικό υλικό της Ε΄ Δημοτικού ξεκινά με την υπόμνηση προς τον εκπαιδευτικό: « … , καλό είναι να υπάρχει μια σχετική προετοιμασία από τον διδάσκοντα πριν την ακρόαση ή να προτρέπονται οι μαθητές

ώστε να αντλήσουν τις σχετικές πληροφορίες. Ένα παράδειγμα: αποκτά άλλη διάσταση η ακρόαση του τραγουδιού «Η δική μου η πατρίδα» (1998), σε στίχους της Νεσιέ Γιασίν και μουσική του Μάριου Τόκα, αν γνωρίζουν τα παιδιά ότι οι στίχοι του τραγουδιού γράφτηκαν το 1977 από τη τότε δεκαοχτάχρονη τουρκοκύπρια ποιήτρια Νεσιέ Γιασίν (Neshe Yashin), σήμερα καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, και ότι ο ελληνοκύπριος μουσικοσυνθέτης Μάριος Τόκας υπηρετούσε τη θητεία του ως φαντάρος κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974. Και, βέβαια, έχει τη δική του σημασία να ακουστεί το τραγούδι ερμηνευμένο, εκτός από τον Γιώργο Νταλάρα, και από Μάριο Τόκα ή την Δικοινοτική Χορωδία για την Ειρήνη, τραγουδισμένο και στις δύο γλώσσες». Το συγκεκριμένο τραγούδι δεν περιλαμβάνεται στο προτεινόμενο μουσικό υλικό. Ωστόσο οι υποδείξεις του Ι.Ε.Π. για την δυνατότητα παρουσίασης της Τραγωδίας της Κύπρου μέσα από ένα τραγούδι, το οποίο κατά το Ι.Ε.Π. συμβολίζει τη «δικοινοτική συναδέλφωση» δίνει ένα ξεκάθαρο στίγμα: ότι το Ι.Ε.Π. ενθαρρύνει, όποιον δάσκαλο επιθυμεί, να περάσει μέσα από το μάθημα των Θρησκευτικών συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις πάνω σε ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά ζητήματα. Δεν νομίζω ότι επιτρέπεται το μάθημα των Θρησκευτικών να μετατραπεί σε διαδικασία μυήσεως των μαθητών σε συγκεκριμένες ιδεολογικές τοποθετήσεις, που θα διχάσουν την σχολική κοινότητα και για τις οποίες καλό είναι τα παιδιά, αφού μορφωθούν κατάλληλα, να αποκτήσουν προσωπική γνώμη, χωρίς την αφ' υψηλού υπαγόρευση του σχολείου.

δ. στην Θεματική Ενότητα 2 της Ε΄ Δημοτικού με τίτλο

«Συμπόρευση με όρια και κανόνες» προτείνονται ως εκπαιδευτικό υλικό τα τραγούδια το «Κανονάκι» (1979) του Διον. Σαββόπουλου, το «Ρίσκο» (1985) των «Φατμέ», η «Βαβέλ» (2016) της Νατάσας Μποφίλιου κ.λπ.. Παραμένει και εδώ ασαφές τι σχέση μπορούν να έχουν με ένα μάθημα θρησκευτικής αγωγής, αντί να ενταχθούν σε ένα μάθημα μουσικής παιδείας ή ηθικής.

ε. στην Θεματική Ενότητα 3 της Ε΄ Δημοτικού με τίτλο «Προχωράμε αλλάζοντας» με βασικό θέμα: «Όλοι κάνουμε λάθη» προτείνονται ως εκπαιδευτικό υλικό τα τραγούδια «Ο παπαγάλος» (2000) του Μίλτου Πασχαλίδη, «Φτιάξε καρδιά μου το δικό σου παραμύθι» (1996) του Διονύση Τσακνή, και αμέσως μετά με θέμα «ΙΙ. Μετάνοια και συγχώρηση στη βιβλική εμπειρία» προτείνεται το «Ελέησόν με, ο Θεός» (ηχογράφηση 2016 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγ. Γεωργίου Κων/πόλεως).

στ. στην ίδια τάξη, Θεματική Ενότητα 4 «Οι Προφήτες της Βίβλου: Κλήση για μετάνοια και αναγγελία του ερχομού του Μεσσία» και βασικό θέμα: «Κλήση και αφοσίωση, i. Ζωή γεμάτη περιπέτειες και αφοσίωση στον Θεό: • Ηλίας (Β΄ Βασ 17) • Ησαΐας» προτείνεται ως εκπαιδευτικό υλικό το τραγούδι «Κεμάλ» (1993) του Μάνου Χατζηδάκι, ένα σπουδαίο

τραγούδι κοινωνικού και επαναστατικού προβληματισμού, άσχετο όμως με το θέμα του ερχομού του Μεσσία ως θεολογικού γεγονότος, μετά ο

«Καλόγερος» (1972) του Γιάννη Μαρκόπουλου και στο ίδιο κεφάλαιο ακολουθούν ο Ψαλμός «Μακάριος ο φοβούμενος τον Κύριον» και τέλος το τραγούδι «Άγγελος Εξάγγελος» (1972) των Μπομπ Ντίλαν – Διον. Σαββόπουλου.

ζ. στην ΣΤ΄ Δημοτικού στην Θεματική Ενότητα 4 με τίτλο «Η Θεία Ευχαριστία: Πηγή και κορύφωση της ζωής της Εκκλησίας» με βασικό θέμα «ΙΙ. Το μυστήριο της Θείας Λειτουργίας ή Ευχαριστίας: η καρδιά της εκκλησιαστικής ζωής» προτείνεται ως εκπαιδευτικό υλικό το τραγούδι

«Εφτά ποτάμια» (2005) των «Χαΐνηδων», ακολουθεί ο «Μυστικός Δείπνος» (1985) του Σταμάτη Σπανουδάκη, η «Λειτουργία του Αγίου Χρυσοστόμου» του Sergei Rachmaninoff (Opus 31) κ.λπ. Πρόκειται για απόλυτο κυκέωνα.

Αναρωτιέμαι κανείς ποια λογική ακολουθεί, εάν υπάρχει, αυτή η

«λίστα τραγουδιών» ως εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα των Θρησκευτικών στο Δημοτικό. Επιδιώκει να προσεγγίσει την «θρησκεία» ως κοινωνικό φαινόμενο, έξω από την εσωτερική, θρησκευτική διάσταση που έχει για τα ίδια τα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας εν προκειμένω; Προσπαθεί να περάσει στον μαθητή της προεφηβικής ηλικίας την υποσυνείδητη παραδοχή ότι δεν έχει και τρομερή διαφορά έναν Ψαλμός του Δαυίδ από ένα τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν; Ότι κατά βάθος η Εκκλησία είναι κοινωνικό - ανθρώπινο γεγονός, μην αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στο κυρίαρχο για εμάς τους ορθοδόξους γεγονός ότι την έχει ιδρύσει ο Χριστός; Κατά συνέπεια, το σχολείο προτείνει μία εξωτερική, καθαρά κοσμική οπτική για την Εκκλησία, που αμβλύνει την ιδιαιτερότητά της σε σχέση με άλλες εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας και μάλιστα με μη θρησκευτικό περιεχόμενο (π.χ. κοσμική μουσική).

Μετά τα ανωτέρω προκύπτει ότι το μάθημα των Θρησκευτικών όντως δεν μετατράπηκε σε «θρησκειολογία», διότι και η «θρησκειολογία» είναι κλάδος της Θεολογικής επιστήμης. Απλώς το μάθημα καταργήθηκε και πρόκειται πλέον για ένα μη θεολογικό μάθημα, καθώς έχει εξαλλαχθεί πλέον σε διδασκαλία βασικών εννοιών μέσα από πολιτιστική, φιλοσοφική, ιστορική, κοινωνιολογική, ηθική ή και καλλιτεχνική προσέγγιση του θρησκευτικού φαινομένου. Το κέντρο βάρος έφυγε από την θεολογική ανάλυση, ο μαθητής παρατηρεί την θρησκεία απέξω, από την άποψη άλλων επιστημών και τεχνών, όχι ως αντικείμενο της θεολογικής επιστήμης. Παράλληλα, το νέο μάθημα ψάχνει και εκθέτει στον μαθητή θρησκευτικές αναφορές στον χώρο των επιστημών και των

τεχνών, στην κοινωνιολογία, στην ιστορία, στην ηθική φιλοσοφία, στην λαογραφία, στην λογοτεχνία, στην μουσική κ.λπ..

Το βέβαιο είναι ότι από αυτές τις ψηφίδες γνώσεων δεν γίνεται στην σχολική τάξη αυτοτελής διδασκαλία του δόγματος και της λειτουργικής της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης ή των άλλων θρησκευτικών παραδόσεων και η όποια σύγκριση δεν λειτουργεί σε θεολογική βάση, αλλά σε έδαφος παρατήρησης των κοσμικών εκδηλώσεών τους.

Είναι απολύτως σαφές ότι για ένα παιδί και ιδίως της προεφηβικής ηλικίας, χωρίς την κριτική ικανότητα ενός ενήλικα, το εκπαιδευτικό υλικό συγχέει τις διαφορές των θρησκευτικών αντιλήψεων και το κυριώτερο, δεν καταφέρνει να μεταδώσει ολοκληρωμένες γνώσεις για την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση ως αρμονικό σύνολο και τις θεολογικές διαφορές της από τα άλλα θρησκεύματα. Οι θρησκευτικές παραδόσεις όμως δεν μπορούν, κατά την ανάπτυξη του μαθήματος των Θρησκευτικών, να αντιμετωπίζονται περίπου ως ποδοσφαιρικές ομάδες με τα εργαλεία της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της πολιτικής ή της αισθητικής ανάλυσης.

Πλέον το νέο μάθημα έγινε μία διδασκαλία ηθικής και πολιτικής θεωρίας, καλλιτεχνικής παιδείας, κοινωνιολογία των θρησκειών, πολιτισμός και ιστορία θρησκειών, και όλα αυτά για να διασωθεί, υποτίθεται, η «υποχρεωτικότητά» του. Η θεολογική ύλη, όπου υπάρχει, αντιμετωπίζεται ασπόνδυλα, διότι ακριβώς το εκπαιδευτικό υλικό αρθρώνεται όχι με κριτήρια μιας επιστημονικά δόκιμης διδασκαλίας ενός θεολογικού μαθήματος, αλλά με κριτήρια την υπηρέτησης της σύνδεσής τους με την κοσμική τέχνη και τις επιστήμες άλλων κλάδων και την ανάπτυξη μιας «κριτικής θρησκευτικότητας».

Ο όρος «κριτική θρησκευτικότητα» που αναφέρεται ως εκπαιδευτικός στόχος του μαθήματος των Θρησκευτικών στις πρόσφατες Υπουργικές Αποφάσεις τι σημαίνει; Ότι προφανώς ο μαθητής εκπαιδεύεται με στόχο να αναπτύξει μια συγκεκριμένη στάση εκλογίκευσης απέναντι στις θρησκείες. Και ο όρος χρησιμοποιείται αντιθετικά προς την «άκριτη θρησκευτικότητα».

Δεν νομίζω ότι επιτρέπεται σε ένα δημοκρατικό Υπουργείο Παιδείας να στοχεύει στην ποδηγέτηση των μαθητών για τον πολιτικά ορθό τρόπο του «θρησκεύειν», ασκώντας θρησκευτικό πατερναλισμό. Όπως ο καθένας είναι ελεύθερος να μην πιστεύει, είναι ελεύθερος να πιστεύει με τον συναισθηματικό, μυστικιστικό ή περισσότερο λογικό τρόπο που επιθυμεί. Έργο του Κράτους, στο πλαίσιο άλλων μαθημάτων, είναι να διδάξει τον σεβασμό κοινών ηθικοπολιτικών αξιών, ακόμα και εάν η ατομική θρησκευτική τοποθέτηση τις αποδοκιμάζει. Δεν μπορεί όμως να εκριζώνεται η θεολογική επιστήμη από το μάθημα των Θρησκευτικών, προκειμένου το μάθημα να υπηρετήσει (κοινά ή μη κοινά αποδεκτούς) σκοπούς πολιτικής καθοδηγήσεως.

Επομένως, το συμπέρασμα είναι ότι το μάθημα των Θρησκευτικών τώρα πλέον έγινε «κατηχητικό» μετά τις Υπουργικές Αποφάσεις της 13.9.2016, διότι προσπαθεί, με σαφή πολιτικά κριτήρια, να κατηχήσει και να στρατεύσει τους μαθητές σε μια εκκοσμικευμένη στάση απέναντι στο θρησκευτικό φαινόμενο. Παράλληλα συντηρεί μία θεολογικά ρηχή προσέγγιση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, εκμηδενίζοντας την ιδιαιτερότητα του ορθόδοξου δόγματος και της χριστιανικής παράδοσης, αφού τα καταβιβάζει και τα μελετά στο επίπεδο του απλού κοινωνικού ή φιλοσοφικού κινήματος, όπως ο τροσκισμός ή η οικολογική κίνηση.

Πρόταση

Η παιδαγωγική στάθμιση ότι οι νέοι μας πρέπει να έχουν και θρησκευτική μόρφωση δεν είναι κατάλοιπο σκοταδισμού ή κάποιας ξεπερασμένης συντηρητικής ιδεολογίας, αλλά μορφωτική επιλογή, με σαφή παιδαγωγική στοχοθεσία, η οποία δεσμεύει την Πολιτεία, ακόμα και εάν οι προσωπικές πολιτικές θέσεις των υπεύθυνων ή οι κομματικές αντιλήψεις οποιουδήποτε χώρου δεν συμφωνούν με αυτό.

Στην μοναδική συνάντηση που διοργανώθηκε από το Ι.Ε.Π. με την συμμετοχή Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος, το αίτημα της Επιτροπής ήταν σαφές: η έναρξη ουσιαστικού, επιστημονικά τεκμηριωμένου και δομημένου διαλόγου, προκειμένου να τεθούν ουσιαστικές βάσεις, ώστε με ασφάλεια να τύχουν εφαρμογής στην εκπαίδευση οι αλλαγές, που θα αποφασισθούν για το μάθημα. Το αίτημα αυτό δεν απαντήθηκε ποτέ από το Ι.Ε.Π., ούτε υπήρξε πρόσκληση για άλλη συνάντηση. Το αίτημά μας για ανοικτό και ουσιαστικό διάλογο παραμένει σε εκκρεμότητα, αλλά με προαπαιτούμενο την έναρξή του από μηδενική βάση.

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

Ο ΑΘΗΝΩΝ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ

Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου

Με το Ν. 3512/2006 «Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών και άλλες διατάξεις» αποφασίστηκε η ανέγερση του Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών. Παρότι έχει παρέλθει μία δεκαετία από την ψήφιση του νόμου, η ανέγερση του Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών, πλέον ουδεμία ανάγκη ανέγερσης και λειτουργίας του υφίσταται. Κατά συνέπεια, η τυχόν κατάργηση του Ν. 3512/2006 και η ανάκληη των διοικητικών πράξεων που εκδόθηκαν κατ' εφαρμογή του δεν θα προσβάλουν την θρησκευτική ελευθέρια των μουσουλμάνων της Αθήνας.

Πηγή: Radical Islam Monitor in Southeast Europe

Σε μια άκρως προκλητική δήλωση έμπλεη νέο-οθωμανικού αναθεωρητισμού κατά της χώρας μας προχώρησε την 29 Σεπτεμβρίου 2016 ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν μιλώντας σε εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοικήσεως. Αναφερόμενος στην κατάσταση της χώρας μετά από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου δήλωσε με έμφαση ότι: «… Την Λωζάννη μας έκαναν να πιστέψουμε ότι ήταν νίκη. Όμως χάσαμε τα νησιά μας όπου εκεί υπάρχουν ακόμη τα τζαμιά μας!» (Πηγή: http://www.milliyet.com.tr/erdogan-muhtarlarla-yeniden-bulustu-siyaset-2318633/).

Εμπνευσμένη από την ρητορική του Αχμέτ Νταβούτογλου, μέντορος του Ερντογάν και αθέατου δρώντα από το προεδρικό παρασκήνιο, η δήλωση του Τούρκου προέδρου μόνον τυχαία δεν είναι, καθώς ακολούθησε σήμερα δημοσίευμα της Sabah με τίτλο:

«Να τα νησιά που είπε ο Ερντογάν ότι δώσαμε με την Λωζάννη» περιέχοντας φωτογραφίες (!) και χάρτη και αναφέροντας τα: Αστυπάλαια, Χάλκη, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κάσος, Κως, Λέρος, Νίσυρος, Πάτμος, Ρόδος, Σύμη, Τήλος, Καστελόριζο, Αδελφοί Σύρνας, Αγαθονήσι, Αντίτηλος, Αρκοί, Αρμαθιά, Αλίμια, Αστακιδονήσια, Αυγό, Χαμηλή, Διβούνια, Φαρμακονήσι, Γιαλεσίνο, Γλάρος, Γυαλί, Ίμια, Καλόλυμνος, Κανδειλούσα, Κίναρος, Λειψοί, Λεβίθα, Λιάδι, Μαρμαράς, Μαύρα, Νίμος, Οφειδούσα, Παχιά, Περγούσα, Πλατύ, Ψέριμος, Σύρνα, Σέσκλιο, Σοφράνα, στοχοποιώντας τα Δωδεκάνησα και επιχειρώντας να παρουσιάσει ένα νέο κατάλογο αμφισβητήσεως νήσων και νησίδων.

Σε παράλληλη εξέλιξη στην τουρκική εφημερίδα Yeni Safak εμφανίσθηκε άρθρο, στο οποίο στοχοποιείται ο πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος ενθρόνισε προσφάτως νέο μητροπολίτη Σμύρνης (σ.σ. για πρώτη φορά μετά το 1922) και διερωτάται ο αρθρογράφος εάν με την πράξη αυτή παραβιάστηκε η Συνθήκη της Λωζάννης, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση προτρέπονται οι Τούρκοι ιστορικοί να μελετήσουν τρόπους ανταποδόσεως στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας!

Η νέα κατάφωρη, εμφανέστατη αναθεωρητική και προσεκτικώς μελετημένη δήλωση του Ερντογάν σε αγαστή αρμονία με προφανώς κατευθυνόμενα δημοσιεύματα έρχεται να πυροδοτήσει τη νέα σαφώς προμελετημένη ένταση μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, προδικάζοντας θερμό Φθινόπωρο.

Όλα αυτά συμβαίνουν προτού καν παρέλθει μια εβδομάδα από την συνάντηση Τσίπρα και Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, συνάντηση που έμεινε στη μνήμη για τις αστοχίες της ελληνικής πλευράς και κυρίως για την ακολουθία υπερπτήσεων στις οποίες προέβη η Τουρκία ως απάντηση στις διπλωματικές αβρότητες και δηλώσεις υπέρ της Τουρκίας τόσο του πρωθυπουργού όσο και του υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά.

Θυμίζουμε ότι πραγματοποιήθηκαν εντός τριών ημερών δύο υπερπτήσεις από τις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις στο σύμπλεγμα Οινουσσών (την Κυριακή 25/09 στη νησίδα Παναγιά από CN-235) και στην περιοχή Φούρνων (την Τρίτη 27/09 στη νησίδα Ανθρωποφάγοι) γεγονός που αποδεικνύει ότι 2,5 μήνες μετά από το πραξικόπημα η νέο-οθωμανική αναθεωρητική πολιτική επιστρέφει δριμύτερη και με νέες αποσταθεροποιητικές στοχεύσεις.

Ωστόσο, αξίζει να διερευνηθεί από τις ελληνικές πολιτικές αρχές (σ.σ. κυβέρνηση και αντιπολίτευση) εκτός από τις αρμόδιες στρατιωτικές και διπλωματικές, η επιλογή της νέας ρητορικής του Τούρκου προέδρου. Η αναφορά στην Συνθήκη της Λωζάννης η οποία παρουσιάστηκε από τους κεμαλιστές (σ.σ. οι οποίοι σκιαγραφούνται χωρίς να αναφέρονται) και εμφανίστηκε ως νίκη – υπονοώντας ότι αντιθέτως επρόκειτο για ήττα – καθώς επιβεβαιώθηκε η απώλεια νησιών προς την Ιταλία και όχι προς την Ελλάδα, εγείρει από την Τουρκία εκ νέου θέματα κυριαρχίας και μάλιστα σε ανώτατο επίπεδο.

Η διασύνδεση δε των δηλώσεων και των δημοσιευμάτων με το περιεχόμενο της Συνθήκης της Λωζάννης δεν θα πρέπει να μας εκπλήξει εάν αποτελέσει αφορμή για προσπάθεια επαναδιαπραγματεύσεως συνολικώς της Συνθήκης της Λωζάννης από το καθεστώς Ερντογάν, γεγονός που θα παράξει άκρως αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα.

Η συναισθηματική θρησκευτική σύνδεση με την υπενθύμιση ότι εκεί έχουμε ακόμα τα τζαμιά μας, δεν αφήνει καμία αμφιβολία περί των προθέσεων του διδύμου Ερντογάν-Νταβούτογλου και της νέας προσθήκης εργαλείων στην αναθεωρητική τουρκική γεωστρατηγική. Το ζήτημα που προέκυψε από τον πρόεδρο της Τουρκίας σε συνδυασμό με τις υπερπτήσεις είναι πολύ σοβαρό για να υποβαθμιστεί κατά τη συνήθη πρακτική της αυτοφινλανδοποιημένης ελληνικής κυβερνήσεως και θα επανέλθουμε με ιδιαίτερη πληρέστερη ανάλυση.

Ένα πρώτο συμπέρασμα εξάγεται από τη νέα προσχεδιασμένη έξαρση των τουρκικών διεκδικήσεων. Εκτιμάται ότι το καθεστώς Ερντογάν πιθανώς ετοιμάζεται να προκαλέσει κρίση στο Αιγαίο και στην Κύπρο, καθώς αντιμετωπίζει σοβαρά αδιέξοδα στο συριακό πρόβλημα και επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την αμερικανική προεκλογική περίοδο, μέσω της ασκήσεως γεωστρατηγικού bullying κατά της χώρας μας.

Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και χρήζει ιδιαίτερης αναλύσεως καθώς οφείλουμε να συνεκτιμήσουμε και άλλους παράγοντες σε συνδυασμό με τις νέες παραμέτρους που έθεσαν εσχάτως οι Αγγλοσάξονες και οι Ισραηλινοί, προκαλώντας σφοδρότατη ενόχληση στην Άγκυρα…

*Ο υπογράφων επιθυμεί να ευχαριστήσει θερμά τον Τουρκολόγο αναλυτή Χρήστο Μηνάγια, για τη μετάφραση και παράθεση των τουρκικών πηγών.

Πηγή: Defence-point.gr

Παραθέτομεν αποκλειστικώς την έκθεσιν του Καθηγουμένου της Ι. Μ. Σταυρονικήτα Πανοσ. Αρχιμ. Τύχωνος και εν συνεχεία σχολιάζομεν:

Εν Αγίω Όρει τη 21-7-2016

Προς την σεβαστήν Ιεράν Κοινότητα

του Αγίου Όρους, εις Καρυάς

Την Υμετέραν Πανοσιολογιότητα αδελφικώς εν Κυρίω κατασπαζόμεθα,

Συμφώνως προς την εντολήν της Εκτάκτου Διπλής Ιεράς Συνάξεως (202ας Συνόδου), μετέβην εις Κρήτην, από της 15ης Ιουνίου μέχρι της 26ης συμφώνως προς το πρόγραμμα το οποίον μου εστάλη από την Αρχιγραμματείαν, δια τας εργασίας της Αγίας και Μεγάλης Παν­ορδοδόξου Συνόδου, ως σύμβουλος της αντιπροσωπίας του Σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η ιδιότης αυτή του συμβούλου κατά την πρόοδο των εργασιών της Αγίας Συνόδου εφάνη ότι ήτο τιμητική – συμβολική, καθόσον δεν μας ανετέθη κάποια τυχόν αρμοδιότης και δεν μας εζητήθη η συμμετοχή μας εις σχετικήν τινα διεργασίαν. Είχομεν όμως την δυνατότητα της πλήρους συμμετοχής εις τας εργασίας της Αγίας Συνόδου και τας σχετικάς εκδηλώσεις. Συνέπεια τούτου ήτο η συναναστροφή μετά των μελών όχι μόνον της Πατριαρχικής αντιπροσωπίας, αλλά και αυτάς των άλλων Εκκλησιών. Είχα λοιπόν την ευκαιρία να γνωρίσω και να επικοινωνήσω με πλήθος Αρχιερέων, να λάβω την ευχή τους και συγχρόνως να γίνω αποδέκτης του προς το Αγιώνυμον Όρος σεβασμού των, αλλά και των προσδοκιών των δια την συνέχισιν της εμπράκτου υποδειγματικής πνευματικής ζωής και ακτινοβολίας αυτής προς τον εν ποικίλαις περιστάσεσιν ευρισκόμενον κόσμον. Επίσης διεπίστωσα την απλότητα και ανεπιτήδευτον καταδεκτικότητα των περισσοτέρων εξ αυτών, καθώς και την μετ’ αυτών εν Πνεύματι Αγίω κοινωνίαν, συννενόησιν και ταυτότητα προσεγγίσεως εν πολλοίς των θεμάτων της Αγίας Συνόδου, αλλά και πολλών άλλων.

Η ευσυνειδησία αυτή και συνέπεια προς την ιδιότητα του Ορθοδόξου Αρχιερέως ήτο εμφανής εις την συντριπτικήν πλειοψηφίαν των μελών της Αγίας Συνόδου, ώστε να γίνεται πλέον αντιληπτή και φανερή, η αδυναμία τινών εξ αυτών να συλλάβουν και να εκφράσουν διακριτικά και επίκαιρα τον θεολογικόν λόγον, καθώς και η έντονη επήρεια τινών εκ του κοσμικού φρονήματος. Όμως εις κανένα δεν δυνάμεθα να αποδώσωμε, τουλάχιστον δεν άφησεν κανείς να εννοηθή κάτι ανάλογο, διάθεσιν η πρόθεσιν σχετικοποιήσεως της Ορθοδόξου Πίστεως και ιδιαίτερα όσον αφορά τον διάλογο και την επικοινωνίαν με τους Ρωμαιοκαθολικούς. Αντιθέτως μάλιστα ομοφώνως εγένετο δεκτόν και κατεγράφη ως απαράδεκτος προσηλυτιστική μέθοδος η ουνία.

Είναι πράγματι απαράδεκτος και άνευ ουδενός ερείσματος η όλη πολεμική εναντίον της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και φανερώνεται τώρα μάλιστα εκ των υστέρων, το πως ο αντικείμενος κατάφερε να παρασύρη και καλούς ακόμη αδελφούς, με επιχειρήματα στηριζόμενα στις υπόνοιες και στις υποψίες, να δημιουργούν ένα πλαίσιο συκοφαντικών κατηγοριών, το οποίον σε τελική ανάλυσι στρέφεται εναντίον αυτής ταύτης της αμωμήτου Ορθοδόξου Εκκλησίας. Διότι πράγματι εάν και μέρος τι εκ των κατηγοριών, αι οποίαι εξετοξεύθησαν εναντίον της Αγίας Συνόδου είχον κάποιαν υπόστασιν, τότε δικαιολογημένα θα μπορούσε κανείς να διερωτηθή εάν υφίσταται ακόμη η Ορθόδοξος Εκκλησία. Όμως εις πείσμα του αντικειμένου η Αγία Σύνοδος τόσων Ορθοδόξων Αρχιερέων και αρκετών άλλων μελών Αυτής, ως συμβούλων, έδειξεν την πανσθενουργόν και ζωοποιόν Χάριν του Παναγίου Πνεύματος ενεργουμένην όχι μόνον εις τας κατά παράδοσιν Ορθοδόξους χώρας, αλλά, λόγω των διαμορφουμένων κοινωνικών συνθηκών, εξαπλουμένην παγκοσμίως, μαρτυρούσα δε την Αλήθειαν του Μονογενούς και προσκαλούσα πάντας εις σωτηρίαν.

Πλέον συγκεκριμένως, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος ησχολήθη με τα έξι Θέματα, τα οποία είχον προετοιμασθή υπό των Πανορθοδόξων Προσυνοδικών Διασκέψεων και τα οποία είχον σταλή προς όλας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας, και προς την ημετέραν Ιεράν Κοινότητα, και εζητείτο η σχετική τοποθέτησις επ’ αυτών. Ούτω το πρώτον θέμα “Η αποστολή της Εκκλησίας εν τω συγχρόνω κόσμω” συνεπληρώθη εις τινα σημεία προς καλυτέραν θεολογικήν διασάφησιν του κειμένου. Ετέθη ως αρχή του κειμένου το χωρίον “Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόλλυται, αλλ’ έχει ζωήν αιώνιον» κ.λπ. καθώς επίσης προσετέθη και η πέμπτη παράγραφος, η οποία αναφέρεται εις την ιεραποστολήν, επισημαίνοντας ότι η μεταφορά του μηνύματος του Ευαγγελίου συμφώνως προς την τελευταίαν εντολήν του Χριστού “Πορευθέντες κ.λπ.» αποτελεί διαχρονικήν αποστολήν της Εκκλησίας. Επίσης εγένοντο μερικαί βελτιώσεις και προσθαφαιρέσεις εις διατυπώσεις του Α  κεφαλαίου περί της αξίας του ανθρώπου και εις το Β  περὶ ελευθερίας και ευθύνης, εις το οποίον προσετέθη εις την δευτέραν παράγραφον ως συνέπεια του κακού και η φράσις “παρατηρούμενα νοσηρά φαινόμενα της λήψης εξαρτησιογόνων ουσιών και της υποταγής εις άλλους εθισμούς». Τέλος εις το εκτενέστερον ΣΤ  κεφάλαιο εγένοντο μερικαί επαναδιατυπώσεις εις τας παραγράφους 11, 14 και 15. Σημαντικώτερη, νομίζομεν, είναι η προσθήκη εις την 14ην παράγραφον η οποία λέει “Η Εκκλησία προσδοκώσα την ανακεφαλαίωσιν των πάντων εις το εν Σώμα του Χριστού, υπενθυμίζει εις πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον, ότι ο Χριστός πάλιν θα έλθη κατά την Δευτέραν Παρουσίαν Του “κρίναι ζώντας και νεκρούς» και ότι “της Βασιλείας Αυτού ουκ έσται τέλος». Με την προσθήκην αυτήν αποσαφηνίζεται η εσχατολογική προοπτική της Εκκλησίας και επισημαίνεται ότι ο σκοπός του ανθρώπου είναι η επιτυχής προετοιμασία του δια την συμμετοχήν του εις την επουράνιον μελλοντικήν Βασιλείαν του Κυρίου. Καταλήγει δε το περί ου ο λόγος κείμενον αναφέροντας ότι “η Εκκλησία προβάλλει την θυσιαστικήν αγάπην του Εσταυρωμένου Κυρίου Της ως την μόνην οδόν προς ένα κόσμον ειρήνης, δικαιοσύνης, ελευθερίας και αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και των λαών, των οποίων μόνον και έσχατον μέτρον είναι πάντοτε ο υπέρ της του κόσμου ζωής θυσιασθείς Κύριος….».

Εις το δεύτερον θέμα “Η Ορθόδοξος Διασπορά», δεν υπήρξαν σημαντικαί παρατηρήσεις. Προσετέθη εις τας περιοχάς των Επισκοπικών συνελεύσεων ως ιδιαιτέρα περιοχή ο Καναδάς, καθώς επίσης και εις τον κανονισμόν αυτών των συνελεύσεων, εις το άρθρον 5 εδάφιον γ , η φράσις, μετά των άλλων Εκκλησιών, διορθώθηκε, μετά των ετεροδόξων, δείχνοντας τοιουτοτρόπως και την τάσιν του Σώματος της Αγίας Συνόδου σχετικώς με το θέμα του­το. Εγένετο σχετική συζήτησις περί του κανονικώς ορθού να υφίσταται ένας Επίσκοπος εις εκάστην περιοχήν – πόλιν. Όμως απετέλεσε κοινήν διαπίστωσιν, ότι λόγω της μεταναστεύσεως και των ισχυρών δεσμών των μεταναστών με τους τόπους καταγωγής των, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθή η κανονική ακρίβεια και εγένετο αποδεκτή η ενδιάμεσος λύσις των Επισκοπικών Συνελεύσεων, προς κοινήν Ορθόδοξον παρουσίαν έναντι των εκασταχού Αρχών, με προοπτικήν όμως την εξομάλυνσιν της καταστάσεως κατά το μέλλον.

Εις το τρίτον θέμα “Το Αυτόνομον και ο τρόπος ανακηρύξεως αυτού», δεν υπήρξε κάποια ουσιώδης συζήτησις εκτός κάποιων προβληματισμών, τους οποίους εξέφρασεν ο Σεβασμιώτατος Ταλλίνης και Εσθονίας κ. Στέφανος.

Εις το τέταρτον θέμα “Το Μυστήριον του Γάμου και τα κωλύματα αυτού», καταδικάζονται σαφώς, η πίεσις δια την αναγνώρισιν νέων μορφών συμβιώσεως, ο πολιτικός λεγόμενος γάμος ως διάφορος προς τον ευλογούμενον υπό του Θεού και της Εκκλησίας γάμον, τα σύμφωνα συμβιώσεως του αυτού φύλου, καθώς και Πάσα άλλη μορφή συμβιώσεως διαφορετική του γάμου. Εις τα κωλύματα του γάμου εγένοντο ωρισμέναι μεταβολαί, αι οποίαι δεν φαίνεται μεν να επιφέρουν κάποιαν αλλαγήν εις την επικρατούσαν κατάστασιν, δίδουν όμως το δικαίωμα δια υποψίαν τινά αλλαγής της στάσεως της Εκκλησίας απέναντι του θέματος του δευτέρου γάμου των κληρικών. Συγκεκριμένως το 4° εδάφιο, ενώ έλεγε “Η ιερωσύνη αποτελεί, συμφώνως προς την ισχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 της Πενθέκτης εν Τρούλλω συνόδου) κώλυμα προς σύναψιν γάμου», διεμορφώθη ως εξής, “Η ιερωσυνη αυτή καθ’ εαυτήν δεν αποτελεί κώλυμα γάμου, αλλ’ όμως συμφώνως προς την ισχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 της Πενθέκτης εν Τρούλλω συνόδου) μετά την χειροτονίαν κωλύεται η σύναψις γάμου». Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθή η διατύπωσις αυτή από οποιονδήποτε δια καταστρατήγησιν της σαφούς εντολής των Ιερών Κανόνων. Όμως θα ήτο παράλειψις να μη αναφέρω την παρέμβασιν του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Πολωνίας, ότι το μυστήριον του γάμου είναι ιερόν και κατ’ ενώπιον Θεού και η ένωσις την οποίαν επιφέρει εις τους προσερχόμενους έχει αιωνίαν ισχύν και επεκτείνεται και εις τον μέλλοντα αιώνα και δι’ αυτό δεν μπορεί να είναι επιτρεπτόν εις ένα ιερέα να υποβιβάζη την αξίαν του ιερού τούτου Μυστηρίου και να γίνεται αρνητικόν παράδειγμα δια το πλήρωμα της Εκκλησίας.

Επίσης εις την παράγραφον 5,ι σχετικώς με τον γάμον Ορθοδόξων μεθ’ ετεροδόξων, αφηρέθη το δεύτερον σκέλος αυτής, το οποίον ανεφέρετο εις την κατά συγκατάβασιν και φιλανθρωπίαν δυνατότητα ευλογίας αυτού προς ικανοποίησιν της Εκκλησίας της Γεωργίας. Όμως η τελευταία παράγραφος 7 περί εφαρμογής της εκκλησιαστικής οικονομίας, ετέθη αμέσως μετά ως παράγραφος 5,ιι αφίνουσα εν τέλει εις την διάκρισιν εκάστης Εκκλησίας το θέμα της τελέσεως των μικτών γάμων.

Εις το πέμπτον θέμα “Η σπουδαιότης της νηστείας και η τήρησις αυτής σήμερον», παρ’ όλον που δεν υπήρχεν ουδεμία πρότασις αλλαγής του σχετικού κειμένου, η επιπολαιότης, κατά την γνώμην μου, ελαχίστων επισκόπων προεκάλεσεν ου μικράν συζήτησιν. Κατ’ αρχήν εζητήθη από τον Σεβ. Περγάμου να αφαιρεθή η τελευταία φράσις της πρώτης παραγράφου, η οποία και ολοκλήρωνε την παράγραφον, λέγοντας δια την νηστείαν “και ως εικών της μελλούσης ζωής», η οποία ως αναφέρεται εις την ιδίαν παράγραφον είναι φράσις ειλημμένη εκ του Τριωδίου. Εθεώρησε λοιπόν ο Σεβασμιώτατος ότι δεν δύναται να συνδέεται με την μέλλουσαν ζωήν η νηστεία, επειδή εμείς μετά το Πάσχα καταλύομε και διακόπτομε την νηστείαν και ότι ο όρος εικών δέον να αναφέρεται εις τον Χριστόν η εις τον άνθρωπον ως κατ’ εικόνα Θεού πλασθέντα. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται ιδιαιτέρα σοφία δια να κατανοήση κανείς ότι ο όρος εικών αποτελεί εις την Ορθόδοξον θεολογίαν μίαν πολυσήμαντον έννοιαν και εις την προκειμένην περίπτωσιν θέλει ο υμνωδός να μας διδάξη και να μας μυήση ότι με την νηστείαν προετοιμαζόμεθα και προγευόμεθα την μέλλουσαν ζωήν και τα μοναδικά, άφθαρτα και ανεκτίμητα πνευματικά της αγαθά, τα οποία οφείλουν να αποτελούν εικονικώς και κατά την παρούσαν ζωήν, τον κύριον σκοπόν μας. Όμως συμφωνούντος του Σεβ. Μπάτσκας κ. Ειρηναίου και παρ’ όλην την σωστήν παρέμβασιν του Σεβ. Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου η φράσις αύτη του Τριωδίου απελείφθη εκ του κειμένου.

Εν συνεχεία εγένετο παρέμβασις από δύο κυρίως επισκόπους, ένα εκ της Ελληνικής Εκκλησίας και ένα εκ της Κυπριακής Εκκλησίας, οι οποίοι εκφράζοντες ιδίας απόψεις, υπεστήριζαν ενθέρμως και μετά ρητορικής δεινότητος την ελάφρωσιν του κόσμου εκ των υπερβολικών νηστειών και την καθιέρωσιν προαιρετικών και υποχρεωτικών νηστειών, προσπαθήσαντες, ελπίζομεν εξ αγνοίας και αγαθότητος, να παρασύρουν την Αγίαν Σύνοδον εις το θεολογικόν ατόπημα του συμβιβασμού και συσχηματισμού της Εκκλησίας με το κοσμικόν πνεύμα και όχι της προωθήσεως και καθοδηγήσεως του κόσμου υπό της Εκκλησίας εις την Ευαγγελικήν τελειότητα συμφώνως προς την διακριτικήν διδασκαλίαν της αγίας μας Παραδόσεως περί τούτου. Τελικώς δια της βοής των πολλών επισκόπων να μείνη ως έχει, δεν εγένετο άλλη παρέμβασις εις το κείμενον.

Ενώ συνεζητείτο το θέμα της νηστείας, ήκουσα απροσδοκήτως εις παρέμβασίν του ο Σεβ. Περγάμου να καταφέρεται κατά τινων, οι οποίοι υπερβάλλουν και επιβάλλουν επί πλέον νηστείας, ως νηστείαν του Σαββάτου, τριήμερον νηστείαν προ της Θείας Κοινωνίας κ.λπ. υπερβολάς. Εις τους συντελεστάς αυτού του ατοπήματος ανέφερε γενικά κάποιους γέροντας και ονομαστικά το Άγιον Όρος, κατά την αντίληψίν μου με άκρως υποτιμητικόν και περιφρονητικόν τρόπον. Φυσικά εγνώριζα τον Κανονισμόν και δεν εσκέφθην ποτέ να τον παραβιάσω, αλλά μετά τα όσα ελέχθησαν δια το Άγιον Όρος, ως απεσταλμένος της Διπλής Ιεράς Συνάξεως του Αγίου Όρους, εθεώρησα υποχρέωσίν μου να απαντήσω και να αποκαταστήσω την αλήθειαν και προς του­το εζήτησα τον λόγον. Ο Παναγιώτατος το αντελήφθη αμέσως, το ανέφερε εις το σώμα με σαφώς θετικήν διάθεσιν, αλλά επεσήμανε την αδυναμίαν Του να ικανοποιήση το αίτημά μου λόγω της δεσμεύσεώς Του εκ του κανονισμού. Εν συνεχεία και με την παρότρυνσιν πολλών άλλων μελών της Αγίας Συνόδου, ο Παναγιώτατος ανέφερε ότι θα μου δώση τον λόγο μετά το πέρας της συνεδρίας, το οποίον και επραγματοποιήθη. Αξίζει, νομίζω, να σημειωθή ότι μαζί με την όλην θετικήν, “πνευματικήν και Ορθόδοξον θεολογικήν παρουσίαν της Εκκλησίας της Πολωνίας, κατά τας εργασίας της Συνόδου, και εις το σημείον αυτό παρενέβη δια του ελληνομαθούς Σεβ. επισκόπου Σιεμιατίτσε κ. Γεωργίου και εζήτησε με την ευλογίαν του Αρχιεπισκόπου Πολωνίας να επιτραπή να ομιλήση ο εκπρόσωπος του Αγίου Όρους εκ μέρους της Εκκλησίας της Πολωνίας.

Είχα λοιπόν την ευκαιρίαν ενώπιον της ολομελείας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, αποκαθιστώντας την αλήθειαν να αναφέρω ότι εις το Άγιον Όρος δεν παραβιάζεται η κατάλυσις του Σαββάτου εκτός του Μεγάλου Σαββάτου, δεν απαγορεύεται η προσέλευσις εις το Ιερόν Μυστήριον της Θείας Κοινωνίας κατά την Κυριακήν και ότι όχι μόνον δεν αποτρέπονται οι μοναχοί από την συχνήν Θείαν Κοινωνίαν αλλά και προτρέπονται προς τούτο μαζί με τους ευλαβείς προσκυνητάς, επειδή θεωρείται απαραίτητον στοιχείον της γνησίας πνευματικής ζωής. Επίσης ανέφερα ότι οι αγιορείται πνευματικοί τυγχάνουν ευρύχωροι πνευματικά και προσπαθούν διακριτικά με πόνον και αγάπην δια τον κάθε άνθρωπον, να τον βοηθήσουν εις την επώδυνον οδόν της μετανοίας και να τον προωθήσουν φιλάδελφα εις την Ευαγγελικήν υπόδειξιν της πορείας προς την τελειότητα. Και τέλος ανέφερα ότι χάριτι Θεού συνεχίζεται η φιλοκαλική Πατερική παράδοσις και σήμερον εις το Αγιώνυμον Όρος εις όλας τας μορφάς του μοναχικού βίου, προξενώντας αισθήματα αισιοδοξίας και πνευματικής χαράς σε όλους όσους το αγαπούν, κατανοούν τον πνευματικόν Του πλούτον και εμπνέονται από αυτόν.

Εις το έκτον θέμα “Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν Χριστιανικόν κόσμον», επικεντρώθη περισσότερον η προσοχή όλων, καθόσον είχε δεχθή την μεγαλυτέραν κριτικήν και είχον προταθή πολλαί παρατηρήσεις επί του κειμένου υπό των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Η Εκκλησία της Ρουμανίας είχεν ήδη αποστείλει τας παρατηρήσεις της επί των κειμένων εις την Γραμματείαν της Αγίας Συνόδου και τας οποίας υπεστήριξεν επιτυχώς ο Μακαρ. Πατριάρχης Αυτής κ. Δανιήλ, με ουσιαστικήν θεολογικήν επιχειρηματολογίαν και πνευματικόν δυναμισμόν, συμβάλων ούτω αποτελεσματικώς εις την αισίαν έκβασιν των εργασιών της Μεγάλης Συνόδου.

Το σημείον εις το οποίον παρουσιάσθη η μεγαλύτερα δυσ­κολία συνεννοήσεως ήτο εις την παράγραφον 6, όπου αναφέρεται εις την αναγνώρισιν της ιστορικής ονομασίας των άλλων Εκκλησιών και ομολογιών. Η μία άποψις υπεστήριζεν ότι διαχρονικά απεδίδετο εις τους ετεροδόξους ο χαρακτηρισμός Εκκλησία, δια λόγους ιστορικούς, κοινωνιολογικούς και λόγω του αυτοπροσδιορισμού των ως Εκκλησίαι, χωρίς αυτό να σημαίνη εις καμμίαν περίπτωσιν την ταύτισιν η την εξίσωσιν με την ουσιαστικήν και δογματικήν έννοιαν του όρου Εκκλησία. Αυτήν την άποψιν υπεστήριζον κυρίως το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, η Εκκλησία της Αλβανίας κ.α. Η άλλη άποψις υπεστήριζε την απάλειψιν του όρου Εκκλησία προς χαρακτηρισμόν των ετεροδόξων, προς σαφεστέραν αποτύπωσιν των ουσιαστικών δογματικών διαφορών αι οποίαι υφίστανται μετά της Μιας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Την γνώμην αυτήν υπέβαλον με διαφόρους παραλλαγάς η Εκκλησία της Ελλάδος, της Ρουμανίας, Πολωνίας κ.α.

Εις την απογευματινήν συνεδρίαν της Παρασκευής 24 Ιουνίου, ο πρόεδρος της Συνόδου, Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος αντιληφθείς την επερχομένην δυσκολίαν προς διευθέτησιν του θέματος, επρότεινε να συσταθή μία επιτροπή με την συμμετοχήν των Εκκλησιών, αι οποίαι έχουν προτάσεις, προκειμένου να ευρεθή μία έκφρασις και διατύπωσις του υπό συζήτησιν θέματος, η οποία να ικανοποιή όλας τας πλευράς. Σημειωτέον ότι δεν αντελήφθην να έχη υπάρξει κάποια, έστω και υποτυπώδης, γραμματειακή επεξεργασία και προετοιμασία των διαφόρων θέσεων των Εκκλησιών προς διευκόλυνσιν των εργασιών της Συνόδου. Δυστυχώς εκείνην την κρίσιμον στιγμήν εζήτησε και έλαβε τον λόγον ο Σεβ. Περγάμου, ο οποίος, κατά την αντίληψίν μου ευρισκόμενος εκτός πρα-γματικότητος, είπε ότι το κείμενον είναι πολύ καλόν και δεν βλέπει τον λόγον να γίνη επιτροπή και δι’ αυτό δεν χρειάζεται κάποια τέτοια κίνησις. Η υποχώρησις του Παναγιωτάτου εις την παντελώς αδιάκριτη και ακατανόητη εμμονή του Σεβ. Περγάμου εις τα όσα είχον διατυπωθή εις το κείμενον, χωρίς διάθεσιν διαλόγου, κατανοήσεως της απόψεως των άλλων Εκκλησιών και προσπάθειας συγκερασμού των διαφορετικών προσεγγίσεων του θέματος, επέφερε την εύλογον αντίδρασιν, μέχρι και εμφανούς εκνευρισμού, του μέχρι τότε ηρέμου και με θεολογικά επιχειρήματα συμμετέχοντος εις τας συζητήσεις Πατριάρχου Ρουμανίας. Επιπλέον και το Πατριαρχείον Σερβίας κατέθεσε γραπτήν γνώμην, με την οποίαν υπεστήριξεν ότι το θέμα δεν είναι ώριμον και δι’ αυτό πρέπει η να αναβληθή η να παραταθούν αι εργασίαι της Συνόδου προς καλυτέραν επεξεργασίαν του κειμένου.

Αι εργασίαι έληξαν εκείνο το απόγευμα σε κλίμα μεγάλης πνευματικής δυσφορίας, απογοητεύσεως και εντόνου προβληματισμού δια την εξέλιξιν του θέματος κατά την επομένην ημέραν. Δεν δύναμαι να αποκρύψω και τα έντονα αισθήματα αγανακτήσεως, τα οποία διεπίστωνα να ανέρχωνται εις τον νουν μου, και όχι μόνον εις τον ιδικόν μου αλλά και πολλών άλλων, δια τα πρόσωπα τα οποία δια της στενόκαρδης, η να το διατυπώσωμεν ειλικρινέστερον, υπερφίαλης συμπεριφοράς των, άφησαν να διακινδυνεύση η αξιοπρέπεια και η υπόστασις όχι μόνον του Οικουμενικού Πατριαρχείου αλλά και αυτής ταύτης της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Ίσως όλα αυτά να τα επέτρεψεν ο Κύριος, δια να μη ξεχνάμε την τραγικήν ανθρωπίνην αδυναμίαν μας και ότι πράγματι την Εκκλησίαν την οδηγεί και την σώζει η πανσθενουργός Χάρις του Παναγίου Πνεύματος. Το πρωί της επομένης ημέρας, συναισθανόμενοι ίσως όλοι περισσότερον τας ευθύνας των, επροτάθη και έγινεν αποδεκτή η διατύπωσις “Παρά ταύτα η Ορθόδοξος Εκκλησία αποδέχεται την ιστορικήν ονομασίαν των μη ευρισκομένων εν κοινωνία μετ’ αυτής άλλων ετερόδοξων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών». Με αυτήν την διατύπωσιν καθίσταται σαφές ότι η ονομασία Εκκλησία προς τις ετερόδοξες Εκκλησίες, οι οποίες σημειωτέον δεν ευρίσκονται σε κοινωνίαν πίστεως και Ιερών Μυστηρίων με την Μίαν Εκκλησίαν, αποδίδεται εις αυτάς, επειδή έτσι ονομάζονται κατά την ροήν της ιστορίας και έχει, αύτη η ονομασία, σημασίαν και περιεχόμενον αποκλειστικώς ιστορικόν και κοινωνιολογικόν και σε καμμίαν περίπτωσιν ουσιαστικόν και δογματικόν τοιούτον.

Εν συνεχεία διορθώθησαν και αποσαφηνίσθησαν και ωρισμέναι ακόμη φράσεις, όπως παράγραφος 5, της απολεσθείσης ενότητος των Χριστιανών, διορθώθηκε με την απάλειψιν της λέξεως απολεσθείσης, ώστε να μη δύναται κανείς να υπονοήση ότι και η Ορθόδοξος Εκκλησία έχει κάποιο έλλειμα σχετικώς με το πλήρωμα της Αληθείας. Επίσης, δια παρομοίους λόγους, εις την παράγραφον 7 απελείφθη η φράσις και «αι κοιναί προσπάθειαι προς αποκατάστασιν της χριστιανικής ενότητος». Επίσης εις το τέλος της 9ης παραγράφου προσετέθη με πρωτοβουλίαν της Εκκλησίας της Ρουμανίας η φράσις “Οι διμερείς και πολυμερείς θεολογικοί διάλογοι δέον όπως υπόκεινται εις πανορθοδόξους περιοδικάς αξιολογήσεις», προς διασφάλισιν καλυτέρου ελέγχου της πορείας των θεολογικών διαλόγων. Εις την παράγραφον 16 προσετέθη πριν από το “Χριστιανικάς Εκκλησίας και Ομολογίας» η λέξις ετεροδόξους. Επίσης εις την παράγραφον 17 αντικατεστάθη η φράσις “εις την μαρτυρίαν της αληθείας και την προαγωγήν της ενότητος των Χριστιανών.» με την φράσιν “δια την προώθησιν της ειρηνικής συνυπάρξεως και της συνεργασίας επί των μειζόνων κοινωνικοπολιτικών προκλήσεων.», μη αποδίδοντας πλέον το έργον της μαρτυρίας της αληθείας και της προαγωγής της ενότητος των Χριστιανών εις το Π.Σ.Ε., αλλά προσδιορίζοντας το έργον του εις την προώθησιν της ειρήνης και των κοινωνικών προκλήσεων.

Ακολούθως εις το άρθρον 19 προσετέθη απόσπασμα από την δήλωσιν του Τορόντο, η οποία διευκρινίζει ότι η συμμετοχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις το Π.Σ.Ε. δεν συν­επάγεται ότι θεωρεί τας άλλας Εκκλησίας, ως Εκκλησίας υπό την αληθή και πλήρη έννοια του όρου. Επίσης εις το άρθρον 20 αντί μετά των άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών, διορθώθηκε, μετά του λοιπού χριστιανικού κόσμου. Εις το άρθρον 21 αντί προσέγγισιν των Εκκλησιών διορθώνεται εις προσέγγισιν των χριστιανών, ενώ εις το τέλος τίθεται σημαντική προσθήκη “διότι αι μη Ορθόδοξοι Εκκλησίαι και Ομολογίαι παρεξέκκλιναν εκ της αληθούς πίστεως της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας.». Εις το άρθρον 22 παρ’ όλην την φιλότιμον θεολογικήν προσπάθειαν του Πατριάρχου Ρουμανίας, ο οποίος εξέφραζε τας παρομοίας με τας ιδικάς μας απόψεις της Εκκλησίας της Ρουμανίας, προσέκρουσε εις αδυναμίαν κατανοήσεως των ορθών απόψεών του παρά των λοιπών, με αποτέλεσμα να δυνηθή να περάση μίαν ελαφράν βελτίωσιν εις το τέλος “το οποίον ανέκαθεν εν τη Εκκλησία απετέλει την ανωτάτην αυθεντίαν επί θεμάτων πίστεως και κανονικών διατάξεων. (κανών 6 της Β  Οἰκουμενικῆς Συνόδου)», απολειφθείσης της φράσεως “τον αρμόδιον και έσχατον κριτήν». Δια να αντιληφθήτε το μέγεθος της δυσκολίας προς συνεννόησιν, αρκεί να αναφέρω την άποψιν αρχιερέως τινός, σχετικώς με την δυνατότητα να εκφράζεται η ορθή πίστις ενίοτε και δια μέσου προσώπων, ότι δεν πρέπει να αφήσωμεν άλλο περιθώριο εις τους γεροντάδες, αρκετά τους έχουμε παραχωρήσει, αυτά ανήκουν σ’ εμάς τους επισκόπους, αγνοώντας προφανώς ότι το Πνεύμα όπου θέλει πνει και ότι κανείς μας δεν μπορεί να αναπληρώση την πνευματικήν του ένδειαν με διοικητικάς επιβολάς και διατάξεις.

Εις το άρθρον 23 προσετέθη με πρότασιν της Εκκλησίας της Ελλάδος και συμφωνίαν όλων, η ουνία ως απαράδεκτος ενέργεια η μέθοδος προσεγγίσεως των Χριστιανών. Εδώ εφάνη η μεγάλη αγανάκτησις όλων των Ορθοδόξων απέναντι εις την απαισίαν ταύτην μέθοδον των Δυτικών, η οποία και σήμερον ακόμη χρησιμοποιείται υπ’ αυτών, όπως εμφαίνεται με τον πρόσφατον διορισμόν ουνίτου επισκόπου εις Αθήνας. Επίσης κατωτέρω η φράσις “εμπνεόμενοι υπό των κοινών θεμελιωδών αρχών της πίστεως ημών» διορθώθηκε με την “εμπνεόμενοι υπό των κοινών θεμελιωδών αρχών του Ευαγγελίου,» ώστε να αποφευχθή οποιαδήποτε υπόνοια περί ταυτότητος της πίστεως με τας άλλας ομολογίας.

Εν τέλει, εξεδόθη και μία εγκύκλιος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου προς ενημέρωσιν του χριστεπωνύμου πληρώματος με συνοπτικώτερον τρόπον. Νομίζω ότι χαρακτηρίζεται από πλέον ουσιαστικόν, ζωντανόν και ρέοντα θεολογικόν λόγον και συμπεριλαμβάνει το σημαντικόν θέμα, το οποίον και ημείς είχομεν προτείνει,». Το συνοδικόν έργον συνεχίζεται εν τη ιστορία αδιακόπως δια των μεταγενεστέρων, καθολικού κύρους συνόδων – ως λ.χ. της επί Μεγάλου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Μεγάλης Συν­όδου (879 – 880) και των επί αγίου Γρηγορίου του Παλαμά συγκληθεισών Μεγάλων Συνόδων (1341, 1351, 1368), δια των οποίων εβεβαιώθη η αυτή αλήθεια της πίστεως, εξαιρέτως δε περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και περί της μεθέξεως του ανθρώπου εις τας ακτίστους θείας ενεργείας».

Καταλήγοντας, θα ήθελα να σημειώσω, ότι αι παρατηρήσεις επί των προσυνοδικών κειμένων, εις τας οποίας προέβημεν και κατεγράψαμεν εις την απαντητικήν προς τον Παναγιώτατον Πατριάρχην κ. Βαρθολομαίον επιστολήν της ΕΔΙΣ, συνέπιπτον και σχεδόν εταυτίζοντο με τας παρατηρήσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπως αναφέρει και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών εις την προς την Ιεράν Κοινότητα απάντησίν Του, της Εκκλησίας της Ρουμανίας κ.α. Δεν γνωρίζω εάν υπήρξε κάποια αλληλεπίδρασις εις την διαμόρφωσιν των θέσεων των Εκκλησιών, αλλά αυτό καθ’ εαυτό το γεγονός της εκφράσεως κοινών θέσεων και της εκ τούτου διαπιστώσεως της υπάρξεως κοινού υποβάθρου του ορθοδόξου πνευματικού βιώματος και της θεολογικής αντιλήψεως, πρέπει να μας χαροποιή ιδιαιτέρως και να μας εμποιή αισιόδοξα αισθήματα δια το μέλλον.

Μετά την παρέλευσιν κάποιου χρονικού διαστήματος, νομίζομεν ότι δυνάμεθα να αποτιμήσωμεν νηφαλιώτερον τας εργασίας της Αγίας Συνόδου. Θεωρούμε λοιπόν επιτυχίαν και μόνον την σύγκλησιν αυτής της Μεγάλης Συνόδου, διότι δεν είναι δυνατόν να προετοιμάζεται μόνον επί δεκαετίας, χωρίς ποτέ να συγκαλήται. Αποτελεί μίαν επιτυχή, δυναμικήν και πνευματικώς επιβεβλημένην ενέργειαν του Παναγιωτάτου, η οποία αφού διήλθε δια μέσου των συμπληγάδων των ανθρωπίνων αδυναμιών και μικροτήτων, χάριτι Θεού και τη απείρω Αυτού μακροθυμία ήχθη εις αίσιον πέρας. Κατόπιν μάλιστα των διορθώσεων και διασαφηνίσεων επί του κειμένου δια τας σχέσεις με τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον, τα κείμενα απηχούν και εκφράζουν το διαχρονικόν Ορθόδοξον βίωμα επικαιροποιημένον, ώστε να αντιμετωπίζη την σύγχρονον πραγματικότητα και μέρος των προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζουν σήμερα οι πιστοί. Δεν νομίζομεν ότι δικαιολογείται κανείς πλέον σήμερα, μετά την διάψευσιν των προσυνοδικών ψευδολογιών και ανυπόστατων φόβων, να διεγείρη θέματα άσχετα με τας αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και να δημιουργή προβλήματα εις τας συνειδήσεις των απλών πιστών.

Θα ήθελα να μου επιτρέψητε, πριν κλείσω την ελλιπή μου ταύτην έκθεσιν, να προτείνω ταπεινώς προς το Ιερόν Σώμα, την ανάθεσιν εις επιτροπήν η όπως άλλως κρίνη Αύτη, την επεξεργασίαν και τοποθέτησιν επί διαφόρων θεολογικών και εκκλησιαστικών θεμάτων της Αγιορειτικής Κοινότητος εν ηρεμία και χωρίς οιανδήποτε χρονικήν πίεσιν, ως ευσυνειδήτου διακονίας και ταπεινής συμβολής εις την Ορθόδοξον θεολογικήν επίγνωσιν και ενίσχυσιν της πίστεως του πληρώματος της Εκκλησίας. Διεπίστωσα ότι μίαν τοιαύτην ταπεινήν θεολογικήν διακονίαν, συγχρόνως με την αγίαν βιοτήν και την Μυστηριακήν ζωήν, αναζητά και προσδοκά όλον το Ορθόδοξον πλήρωμα απανταχού της γης.

Επί δε τούτοις, ευχαριστών Υμάς δια την τιμήν ην μοι προσεποιήσατε φιλαδέλφως και εκζητών την Υμετέραν επιείκειαν εις τας ατελείας μου, διατελώ μετά πολλής της εν Χριστώ φιλαδελφίας και αγάπης.

Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής του Σταυρονικήτα

Αρχιμανδρίτης Τύχων

Σχόλιον Ο.Τ. εις την άνωθεν έκθεσιν προς την Ι. Κοινότητα

Η ως άνω έκθεσις του Πανοσιολογιωτάτου Καθηγουμένου αποτελεί κειμήλιον δια την εκκλησιαστικήν ιστορίαν του μέλλοντος όχι μόνον διότι αναφέρεται εις λεπτομερείας των εσωτερικών διεργασιών της Συνόδου της Κρήτης, αλλά πολύ περισσότερον επειδή εγράφη υπό ευλαβούς Ηγουμένου ενός εκ των 20 ιστορικών Ι. Μονών του Αγίου Όρους, αι οποίαι και σήμερον δίδουν εις τους Ορθοδόξους απανταχού της οικουμένης και οδοδείκτας της ορθής πνευματικής πορείας της Εκκλησίας, αναβλύζοντες τους ποταμούς της Παραδόσεως καθ’ ον μέτρον όμως στοιχούνται προς την αδιάκοπον υπερχιλιετή άσκησιν και βίωσιν της αληθείας του Κυρίου φανερουμένη εις τα πρόσωπα, τας πράξεις και τους λόγους των αγιασάντων Αθωνιτών Πατέρων. Δια τούτο με μεγάλην προσοχήν οφείλει κανείς να μελετήση αυτήν.

Εις την αρχήν της εκθέσεως αναφέρεται ότι η πρόσκλησις του Πανοσ. Καθηγουμένου ήτο «τιμητική-συμβολική» καθώς δεν ανετέθη εις αυτόν κάποια αρμοδιότης.  Μας λυπεί αυτό ιδιαιτέρως, διότι το πλήρωμα της Εκκλησίας ανέμενε το Άγιον Όρος να έχη βαρύνοντα ρόλον και ευθύνην δια το γεγονός της Συνόδου, η οποία διεκδικεί κατά τους συγκαλέσαντας αυτήν οικουμενικόν κύρος. Επομένως, η πρόσκλησις και εν συνεχεία ο παροπλισμός του Ηγουμένου μάλλον εντάσσεται εις το γενικόν πλαίσιον της Συνόδου, όπου υπήρχαν αντιπρόσωποι, όμως απεφάσισαν οι Προκαθήμενοι. Αν συνυπολογίση κανείς ότι την ιδιότητα του συμβούλου είχε και η Πανοσ. Καθηγουμένη της Ι. Μ. Χρυσοπηγής καθώς και η συνεργασθείσα με την CIA Καθηγ. κ. Ελισάβετ Προδρόμου, μάλλον συμπεραίνει ότι κάθε άλλο παρά τιμητική ήτο η προσ­κλησις εις το Άγιον Όρος, το οποίον δι’ αυτής υπεβιβάσθη εις ένα φορέα ως κάθε άλλος. Ο π. Τύχων μετέβη μεν ως Ηγούμενος του ζώντος φρονήματος του Αγίου Όρους επέστρεψε δε ως υποτακτικός των κελευσμάτων προσαρμογής της Ορθοδόξου ζωής εις τα μέτρα των σημερινών Επισκόπων. Η αβρότης των Επισκόπων έναντι του Αγίου Όρους, την οποία διεπίστωσεν, εις τας συνομιλίας του, εμάλαξε την Αγιορειτικήν ακρίβειαν. Τοσούτον μάλιστα, ώστε να παραβλέπεται το γεγονός ότι ήτο φανερή «η αδυναμία τινών εξ αυτών να συλλάβουν και να εκφράσουν διακριτικά και επίκαιρα τον θεολογικόν λόγον, καθώς και η έντονη επήρεια τινών εκ του κοσμικού φρονήματος»! Διερωτώμεθα αν η σχετικοποίησις της Ορθοδόξου Πίστεως τυγχάνει πάντοτε εμπρόθετος η μήπως πολλάκις προέρχεται εκ της αλλοτριώσεως από το κοσμικόν φρόνημα; Αν κάποιος Επίσκοπος αρνεί­ται εις τα λόγια την σχετικοποίησιν είναι ασύνηθες εις την πράξιν να πορεύεται διαφορετικώς; Δεν είμεθα της γνώμης ότι τα εχέγγυα παρέχει εις αυτό η ομόφωνος καταδίκη της ουνίας, καθώς αυτή ευρίσκεται ήδη από παλαιοτέραν Σύνοδον καταδεδικασμένη.

Αναγινώσκομεν εις την έκθεσιν ότι «η όλη πολεμική» εναντίον της Συνόδου είναι «απαράδεκτος και άνευ ουδενός ερείσματος» διότι τα επιχειρήματα στηρίζονται εις «υπόνοιες και στις υποψίες». Άγιοι ως ο Ιουστίνος Πόποβιτς κ.α. έπεφταν τόσον έξω; Οι ένδεκα Μητροπολίται που ηρνήθησαν να συμμετάσχουν εις την Σύνοδον παρεσύρθησαν; Οι Ιεράρχαι που δεν υπέγραψαν κάποια εκ των κειμένων είναι ανίδεοι; Καθηγηταί ως ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο π. Θεόδωρος Ζήσης, ο κ. Δ. Τσελεγγίδης κ.α. τυγχάνουν απαίδευτοι; Ποία επιχειρήματα δεν ευσταθούν; Μήπως ότι είναι η πρώτη φορά εις την δισχιλιετή πορείαν της Εκκλησίας κατά την οποίαν αφηρέθη η ψήφος από τους Επισκόπους, είναι συκοφαντία; Μήπως είναι συκοφαντία ότι οι παρόντες Επίσκοποι παρεβίασαν την εντολήν που έλαβαν από το σύνολο της τοπικής τους Ιεραρχίας; Μήπως δεν ισχύει ότι αι Αυτόνομαι Εκκλησίαι εξεπροσωπήθησαν μόνον εκ των Προκαθημένων τους αντιθέτως προς την εκκλησιολογίαν; Μήπως ο ίδιος ο Παν­οσιολογιώτατος δεν γράφει ότι δια του κειμένου περί του γάμου ηνοίχθη δυνατότης δια δεύτερον γάμον εις τους κληρικούς; Αυτά όλα και άλλα πολλά «άτινα εάν γράφηται καθ’ εν, ουδέ αυτόν οίμαι χωρή­σαι» εις δεκάδας τόμους χαρακτηρίζονται ως συκοφαντικαί κατηγορίαι; Εις την έκθεσιν όμως γίνεται εμμέσως επίκλησις των «τόσων Ορθοδόξων Αρχιερέων» οι οποίοι μετείχαν. Να υπενθυμίσωμεν ότι αυτοί έφθασαν μόλις τους 160, ολιγώτεροι και από αυτούς της Β  Οἰκουμενικῆς Συνόδου, η οποία είχε συγκληθή ως τοπική και όχι «Μεγάλη», αποτελούν δε μόλις το 1/6 των Ορθοδόξων Επισκόπων!

Εις την συνέχειαν της εκθέσεως δίδεται αναφορά περί ενός εκάστου των κειμένων. Δια το κείμενον περί της «αποστολής της Εκκλησίας εις τον σύγχρονον κόσμον» αναφέρονται απλώς άνευ ιδιαιτέρων σχολίων αι προσθαφαιρέσεις. Δια το κείμενον αυτό όπως και δια τα υπόλοιπα υπάρχουν εξαντλητικαί μελέται, τας οποίας δεν προτιθέμεθα να επαναλάβωμεν. Θα αρκεσθώμεν μόνον να θέσωμεν το ερώτημα, το οποίον αν και διαλανθάνη της προσ­οχής είναι θεμελιώδες: Υπήρχεν ανάγκη, ώστε η Εκκλησία να συναχθή δια να καθορίση εκ νέου την «αποστολήν της εις τον σύγχρονον κόσμον»; Οφείλει να μεταβληθή η αποστολή της Εκκλησίας εις το παραμικρόν μετά από δύο χιλιάδας έτη; Ήτο ασυγχρόνιστος με την εποχή της; Δια πόσα έτη συνέβαινε αυτό;! Μήπως αυτό δεν ήτο και το σύνθημα της Β  Βατικανῆς; Αν το κείμενον διετύπωσε νέα πράγματα, τότε έως τώρα ήτο παρωχημένη η Εκκλησία, αν επανέλαβε τα ίδια τότε προς τι η επαναβεβαίωσις; Δια πρόκλησιν εντυπώσεων; Δια να γραφή ένα κείμενον «εκθέσεως ιδεών»; Η μήπως ήτο επιτακτική ανάγκη Συν­οδος να συμπεριλάβη, ως και έπραξε, τας «γενετικάς αλλαγάς», τον ρατσισμόν «των φύλων» και τα «μέσα ενημερώσεως» εις την αποστολήν της;

Δια το κείμενον δια την «Διασποράν» τα πράγματα ομιλούν από μόνα τους. Ενημερωνόμεθα ότι ελέχθη ποίον είναι το «κανονικώς ορθόν», όμως  η Σύνοδος κατέληξεν εις «ενδιάμεσον λύσιν». Τι τελικώς είναι η λύσις αυτή; Οικονομία η αντικανονικότης; Υπάρχει οικονομία εις δογματικά ζητήματα η πρόκειται απλώς δια διοικητικόν θέμα; Θα ηδύνατο δηλαδή η δομή της στρατευομένης Εκκλησίας να έχη και ετέραν μορφήν; Εις ποίον ιστορικόν προηγούμενον εστηρίχθη η Σύνοδος δια την απόφασιν; Εις αυτά τα ερωτήματα τα οποία είναι ουσιώδη οφείλουν να δώσουν όσοι συμμετείχαν εις την Σύνοδον –και οι σύμβουλοι- κρυσταλλίνην απάντησιν. Δυστυχώς, η Σύνοδος αδυνατούσα να δώση λύσιν εποίησε δύο και πονηρά: επεκύρωσε συνοδικώς την ανωμαλίαν (δηλ. εσχετικοποίησε την Κανονικήν παράδοσιν) και προέτεινεν αυτήν δια καθολικήν αποδοχήν, διότι «πρέπει να είμεθα πραγματισταί», ως εδήλωσεν Ιεράρχης (δηλ. εισήγαγε την εκκοσμίκευσιν: ότι το κριτήριον της αναγκαιότητος υπερβαίνει το κριτήριον της φύσεως της Εκκλησίας).

Εις το ζήτημα του «Αυτονόμου» αφιερώνονται μόλις τρεις γραμμαί! Αγνοείται τελείως, ώστε να επισημανθή, ότι εις την Εκκλησιαστικήν Ιστορίαν δεν υπήρξαν Αυτόνομοι Εκκλησίαι. Ο «θεσμός» εδημιουργήθη εις τα νεώτερα έτη λόγω δυσλειτουργίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις το διοικητικόν πεδίον και κατ’ επίδρασιν οθνείων αντιλήψεων. Δεν υπήρχον ουδέποτε υπάλληλοι σχέσεις μεταξύ των τοπικών Εκκλησιών! Όμως και αυτό το επεκύρωσεν η Σύνοδος αποδούσα μάλιστα προσωπικώς και όχι συνοδικώς εις τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως το δικαίωμα, που ποτέ προηγουμένως δεν κατείχε, να αποφαίνεται εις διενέξεις Αυτοκεφάλων Εκκλησιών δια μίαν Αυτόνομον Εκκλησίαν!

Το κείμενον περί «γάμου» κρύβει ένα από τα πιο προκλητικά γεγονότα της Συνόδου. Ο Ηγούμενος της Ι. Μ. Σταυρονικήτα αποδέχεται με τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον ότι αι μεταβολαί εις το κείμενον «δίδουν το δικαίωμα δια υποψίαν τινά αλλαγής της στάσεως της Εκκλησίας»! Τελικώς μετετοπίσθη εν δυνάμει έστω και ελαχίστως η παράδοσις της Εκκλησίας; Μήπως επιβεβαιούνται τώρα αι «συκοφαντίαι»; Ακατανόητη τυγχάνει η φράσις «ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθή η διατύπωσις αυτή από οποιονδήποτε δια την καταστρατήγησιν» των Ι. Κανόνων! Επαφίεται πλέον εις τον καθένα η ερμηνεία της και εμείς θα ελπίζωμεν ότι δεν θα το πράξη; Ευρίσκουν ισχυρόν έρεισμα, συνοδικά επικυρωμένον, όσοι κληρικοί επιθυμούν να τελέσουν δεύτερον γάμον; Όποιος επικαλεσθή το κείμενον αυτό η απάντησις θα είναι ότι πρέπει να συνέλθη επομένη Σύνοδος, δια να το διευκρινίση; Ανοίγωμεν με ελαφράν την καρδίαν περιπετείας δια την Εκκλησίαν… Ούτε όμως δια τους μεικτούς γάμους λαμβάνει θέσιν ο π. Τύχων. Τους αποδέχεται; Συμφωνεί η παράδοσις του Αγίου Όρους εις αυτό; Παρακαλούμεν δι’ απάντησιν!

Δια το κείμενον περί «νηστείας» το πρόβλημα επισημαίνεται εις την «επιπολαιότητα», ως αναφέρεται, ελαχίστων Επισκόπων. Δι’ εν τόσον «μεγάλο» γεγονός επιτρέπεται η επιπολαιότης και μάλιστα από Επισκόπους; Δια τας ενστάσεις έναντι της Συνόδου οι προσδιορισμοί ήσαν βαρύτατοι εις την έκθεσιν, όμως δια την επιπολαιότητα των Επισκόπων ευρέθησαν ευκόλως αι απαλύνουσαι αυτήν χαρακτηρισμοί (ρητορική δεινότητα, άγνοια, αγαθότητα κ.λπ.). Ποίον είναι δεινότερον η αυστηρά κριτική, η επισκοπική επιπολαιότης η μήπως η υστερόβουλος κολακεία; Δύο εκ των Επισκόπων, οι οποίοι δι’ άγνωστον λόγον(;) δεν κατονομάζονται, εζήτησαν την μείωσιν της νηστείας. Ποίος νους θα ηδύνατο να διανοηθή ότι υπάρχουν ακόμη υπολείμματα υποστηρικτών των θέσεων του Μ. Μεταξάκη, ο οποίος όταν εσχεδίαζε την Συν­οδον αυτήν, επεθύμει την τροποποίησιν της νηστείας. Αν ευρέθησαν έστω και δύο να υποστηρίζουν αυτάς τας θέσεις παρά το γεγονός ότι είχον μεσολαβήσει προ ετών αι αντιδράσεις του Αγίου Όρους δια το κείμενον της νηστείας, ώστε να ευρεθή εις την σημερινήν του μορφήν, τι θα είχε συμβή αν δεν είχαν λάβει χώραν ποτέ; Μήπως και «οι υπόνοιες και υποψίες», ως αρνητικώς εχαρακτηρίσθησαν αι αντιδράσεις των συγχρόνων, μήπως δεν συνεκράτησαν την Σύνοδον από τα χειρότερα;

Αλγεινήν εντύπωσιν προκαλεί η στάσις του Σεβ. Περγάμου, ο οποίος κατεφέρθη «με άκρως υποτιμητικόν και περιφρονητικόν τρόπον» κατά του Αγίου Όρους. Πως ανέχεται η Ι. Κοινότης να υβρίζεται η χιλιετής πορεία των Αγίων του μοναδικού εις τον κόσμον περιβολίου της Υπεραγίας Θεοτόκου; Υπήρξεν όμως μεγαλυτέρα προσβολή από την λεκτικήν: συμφώνως με μαρτυρίαν του Σεβ. Ναυπάκτου τελικός κριτής των κειμένων ήτο ο Σεβ. Περγάμου, εκμαγείον της θεολογίας του οποίου κατέστησε τας αποφάσεις. Η Ι. Κοινότης ανέχεται την προσβολήν του Άθωνα, θα ανεχθή και την διαβολήν της Ορθοδόξου θεολογίας από την αποκλίνουσαν «ζηζιούλιαν» θεολογίαν; Όμως δεν εξέπληξε κανένα η στάσις του, διότι όπως μετέδωσεν από τας στήλας του ο Ο.Τ., δις κατά συνέντευξιν τύπου αι τοποθετήσεις του εκπροσώπου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως π. Ιωάννου Χρυσαυγή ήσαν εξίσου υποτιμητικαί δια το Άγιον Όρος. Το ίδιον επίσης υποτιμητική ήτο και η στάσις του Πατριάρχου ότε εζητήθη ο λόγος υπό του Ηγουμένου της Σταυρονικήτα. Η δικαιολογία ότι δεσμεύεται από τον κανονισμόν είναι ανήκουστος. Δεν ενεθυμήθη ότι εις Οικουμενικήν Σύνοδον, την Έκτην, ικανοποιήθη παράλογον αίτημα μοναχού, διότι οι Πατέρες όντως Πνευματοκίνητοι έπραξαν κατά το Αποστολικόν ότι εξ ανάγκης «και μετάθεσις νόμου γίνεται»!

Δια το κείμενον περί των διαχριστιανικών σχέσεων καιρία κατά την έκθεσιν ήτο η συμβολή του Πατριάρχου Ρουμανίας, ο οποίος είναι γνωστός «εν τη Ιουδαία»… Το ενδιαφέρον έλκει περισσότερον ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος επαινείται τελευταία δια την υποδειγματικήν προεδρίαν της Συνόδου, υπεχώρησε και συνετάχθη πλήρως με τον Σεβ. Περγάμου παρά τας διαφωνίας των Εκκλησιών! Δεν επιθυμούμε να εικάσωμεν τι θα συνέβαινε, αν δεν υπήρχαν ισχυραί αντιδράσεις (ιδού δι’ άλλην μία φοράν ωφελούν). Όμως παρά το γεγονός ότι υπήρχαν τρεις λύσεις (ονομασία των ετεροδόξων ως Εκκλησιών, απάλειψις του όρου Εκκλησίαι και αναβολή του ζητήματος δι’ επομένην Σύνοδον) επελέγη η πρώτη! Ενώ είχε την δυνατότητα η Σύνοδος με τας δύο λύσεις να οικοδομήση γεφύρας με τους αντιοικουμενιστάς επελέγη η πρώτη, η οποία προφανώς μοναδικόν σκοπόν είχε να ικανοποιήση τους ετεροδόξους! Η τελική διατύπωσις, παρά την άποψιν της εκθέσεως ότι είναι ιστορική και κοινωνιολογική (ως η Σύνοδος να είναι επιστημονικόν όργανον) έχει επιβεβαιωθή από συγγραφάς οικουμενιστών ότι αναγνωρίζει τους ετεροδόξους ως Εκκλησίας. Άλλωστε, είναι δυνατόν θεολογικώς να υπάρξη διάστασις μεταξύ ιστορίας και πραγματικότητος; Επιπλέον θα ηδύνατο η Σύνοδος να συμπληρώση απλώς έξι λέξεις, αλλά δεν το έκανε: «οι ετερόδοξοι δογματικώς δεν είναι Εκκλησίαι».

Ο π. Τύχων ισχυρίζεται ότι με την αλλαγήν κάποιων διατυπώσεων δεν αποδίδεται το έργον ενότητος των Χριστιανών εις το ΠΣΕ, αλλά μόνον η προώθησις της ειρήνης και η αντιμετώπισις των κοινωνικών προκλήσεων. Πέραν από το γεγονός ότι ακόμη και αυτά τα ζητήματα άπτονται της πνευματικότητος, η οποία διαφέρει εις την Ορθοδοξίαν και εις τας αιρέσεις, το ότι η Σύνοδος προσδιώρισεν έτσι το ΠΣΕ δεν σημαίνει ότι εις το εξής το ΠΣΕ θα παύση να αυτοπροσδιορίζεται ως θεσμός προωθήσεως της «ενότητας» και οι μετέχοντες εις αυτό θα το αποδέχωνται. Επομένως, αντί να διορθωθή η ρίζα του προβλήματος, δηλ. να απορριφθή η συμμετοχή εις το ΠΣΕ, θέτομεν την κεφαλήν μας εις το χώμα, ως ποιεί η στρουθοκάμηλος.

Το περιστατικόν Αρχιερέως που κατεφέρθη εναντίον της αδιαψεύστου αρχής ότι και πρόσωπον και όχι μόνον Σύνοδος δύναται να ορθοτομή, αποτελεί την επιβεβαίωσιν ότι πολλοί εκ των συμμετεχόντων Επισκόπων έχουν αλλοτριωθή εκ του κοσμικού φρονήματος, αποφασίζουν όμως δι’ όλην την Εκκλησίαν! Ο Ο.Τ. είχε γράψει ότι ένας από τους λόγους, δια τους οποίους δεν έπρεπε να συγκληθή η Σύνοδος αυτή είναι ότι κανείς εκ των συμμετεχόντων δεν διεκρίνετο δια την αγιότητά του.

Όσον αφορά την προσθήκην με αναφοράν περί της «καθολικού κύρους Συνόδου», η έκθεσις υπονοεί ότι επρόκειτο δια διασφάλισιν της Παραδόσεως. Η άλλη ανάγνωσις όμως, η χρήσιμος δια τους οικουμενιστάς, είναι η διασφάλισις ότι η παρούσα Σύνοδος είναι και αυτή μέρος των «καθολικού κύρους Συνόδων». Δεν είναι τυχαίον ότι οι εκπρόσωποι τύπου και άλλοι Ιεράρχαι επανελάμβαναν συνεχώς περί της Συνόδου της Κρήτης ότι «οι Πατέρες της Συνόδου» και άλλας παρομοίους εκφράσεις, δια να υποβάλουν παντού την ιδέαν ότι πρόκειται δια μίαν Σύνοδον, ως εκείναι εις τας οποίας μετείχον Άγιοι και ωρθοτόμησαν δια δογματικά ζητήματα, παρά το γεγονός ότι η παρούσα Σύνοδος εις ουδέν δεν ωμοίαζε προς αυτάς.

Ο Άγιος Καθηγούμενος κατακλείει την έκθεσιν με την βεβαιότητα της επιτυχίας αυτής της Συνόδου. Δεν τον στενοχωρούν αι αποτειχίσεις; Δεν τον προβληματίζουν αι διακοπαί μνημοσύνων; Δεν αγωνιά δια την στάσιν των Πατριαρχείων που απουσίασαν; Μέλημα όλων θα έπρεπε να είναι η ενότης της Εκκλησίας και όχι η ρήξις με όσους διαφωνούν δια των προκλητικών εκφράσεων περί «προσυνοδικών ψευδολογιών και ανυποστάτων φόβων». Αλλά όταν μέλημα καθίσταται το πως θα είμεθα ευάρεστοι εις την προϊσταμένην μας αρχήν, τότε λησμονούμεν ότι εικών του Θεού είναι κάθε αδελφός.

Πηγή: Ορθόδοξος Τύπος

Είναι αργά. Πολύ αργά τη νύχτα. Ακόμη ένα βράδι που δεν με πιάνει ο ύπνος. Σκέψεις. Πολλές σκέψεις για όσα έγιναν, για όσα γίνονται. Δεν υπάρχει χώρος στο μυαλό μου για να μπορέσω να δω αυτά που έρχονται. Κάποιες φορές ρίχνω φευγαλέες ματιές στο αύριο και φοβάμαι. Όχι. Δεν φοβάμαι για εμένα. Φοβάμαι εμένα. Στη ζωή μου έκανα πολλά άσχημα και λίγα καλά. Πιό πολλά όμως είναι εκείνα που δεν έκανα. Φοβάμαι όλα αυτά που δεν θα κάνω και που θα μου καταστρέψουν το τελευταίο μου καταφύγιο, την ελπίδα.

Χρόνια τώρα είμαι χωρίς δουλειά. Είμαι ένας από αυτούς που καταστράφηκαν από τους «σωτήρες» αυτού του τόπου. Δεν έχω να προσφέρω στην οικογένειά μου. Στα 52 μου χρόνια ζω με τα 100 ευρώ που μου δίνει η μάνα μου και τα 70 ευρώ της κάρτας αλληλεγγύης. Ντράπηκα πολύ όταν πήγα τα χαρτιά μου για να την αποκτήσω. Ντρέπομαι περισσότερο κάθε φορά που στέκομαι μπροστά στην χαμογελαστή ταμία του σούπερ-μάρκετ και την δίνω για να πληρώσω. Ντρέπομαι περισσότερο που δεν κάνω τίποτε για να αλλάξω κάτι, για να γίνει καλύτερη η ζωή μου, όπως κάποτε, τότε που δούλευα και που χωρίς σπατάλες ζούσα με αξιοπρέπεια... Όμως κρύβομαι από τον ίδιο μου τον εαυτό κάθε φορά που σκέφτομαι ότι τα νέα παιδιά δεν θα έχουν μνήμες από μια καλή ζωή, δεν θα έχουν μνήμες από μια αξιοπρεπή ζωή…

Είναι πολύ δύσκολη η νύχτα. Κάθε νύχτα είναι δύσκολη. Μα, πιο δύσκολη είναι η σιωπή που με περιτριγυρίζει και που στο τέλος μπαίνει μέσα στα σωθικά μου και με γεμίζει με ένα απίστευτο πηχτό κενό. Δεν έχω πια όνειρα. Εφιάλτες έχω. Και οι εφιάλτες αυτοί ζωντανεύουν κάθε φορά που κοιτάζω έναν νέο άνθρωπο στα μάτια. Γιατί ξέρω πως εγώ είμαι ένας από αυτούς που σώπασαν, ένας από αυτούς που έτρεξαν να κρυφτούν στον μικρόκοσμό τους, όταν ένιωσαν την απειλή. Ένας από αυτούς που έκλεισαν τα μάτια, τα αφτιά, το στόμα τους, γνωρίζοντας πως αυτό που συμβαίνει είναι ανθρωποσφαγή. Χωρίς αίμα, τόσοι πολλοί νεκροί και είναι όλοι σχεδόν νέοι.

Βγήκα έξω να περπατήσω. Γύρισα πίσω μου να δω και στο πέρασμά μου υπήρχε μια σκιά. Αυτό είμαι τώρα. Μια σκιά που τρέχει να κρυφτεί στο σκοτάδι που κατακτά τον χώρο παντού ολόγυρά μου. Περπατώντας σκέφτηκα τους νεκρούς και αναρωτήθηκα σε τι διαφέρω. Είναι βαθιά η νύχτα. Περιμένω να ξημερώσει για να ξαναζήσω μια ακόμη άδεια ημέρα. Με σκυμμένο το κεφάλι και με τα μάτια μου να κοιτάζουν στο πουθενά. Αποφεύγοντας τους φίλους που ντρέπομαι να με κερνάνε έναν καφέ και που τους κρύβω όλα όσα περνάω. Και τα περνάω επειδή σώπασα όταν έπρεπε να μιλήσω. Επειδή κρύφτηκα όταν έπρεπε να δηλώσω παρών. Επειδή φοβήθηκα και διάλεξα να προσπαθήσω να κρατήσω κάτι μικρό, που θα είναι δικό μου. Δεν ήξερα, δεν πίστευα πως θα μου τα πάρουν όλα. Δεν ήξερα πως είχα γίνει απόβλητος εκείνων που ποτέ δεν ανησύχησαν για να γεμίσουν το πιάτο του φαγητού, που ποτέ δεν ένιωσαν την αγωνία της επόμενης ημέρας, που ποτέ δεν αντίκρυσαν τα μάτια τους παιδιού τους να τους κοιτάζουν με απορία και ένα μεγάλο γιατί…

Κάθομαι σιωπηλός στο σκοτεινό δωμάτιο και περιμένω ξέροντας πως αυτή η σιωπή είναι και η οριστική μου καταδίκη. Κάνω τον σταυρό μου, ζητάω έλεος για όσα έχω κάνει και όσα δεν έχω κάνει. Δεν ζητάω έλεος για εμένα. Αλλά για τα παιδιά. Για τους νέους. Για να μπορέσουν να καταλάβουν πως έγιναν φτηνά εμπορεύματα στους πάγκους των διεθνών αγορών και των ντόπιων υπηρετών τους. Για να μπορέσουν γρήγορα να σηκωθούν όρθια και να πάρουν τις ζωές τους πίσω. Γιατί αν αργήσουν, τότε θα μάθουν να ζουν σαν δούλοι. Και γι αυτό θα φταίω εγώ. Δώσε μου δύναμη Θεέ μου, να σηκωθώ όρθιος για να αντιμετωπίσω τους φόβους και τους δαίμονές μου σε μια μάχη που το έπαθλό της θα είναι η αξιοπρέπεια και η ίδια η ψυχή μου.

Άραγε, αργεί πολύ να ξημερώσει;

Πηγή: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Στὴν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ τὴν ἐλευθερία τοῦ Πνεύματος.

«Γι' αὐτὸν τὸν λόγο, ἐπειδὴ εἴχαμε αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους σὲ ὅλη τὴν Τουρκοκρατία, γι' αὐτὸ καὶ δὲν ἔσβησε ἡ Ὀρθοδοξία. Ἐὰν οἱ Ὀρθόδοξοι τότε στὴν Τουρκοκρατία ἦταν αὐτοὶ ποὺ εἶναι σήμερα, θὰ εἶχε σβήσει ἡ Ὀρθοδοξία. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἱστορικὸ πικρὸ γεγονός.

Λοιπόν, ἐλεύθερος κατὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος βρίσκεται σὲ κατάσταση φωτισμοῦ. Γι' αὐτὸ καὶ λέμε στὴν Ἐκκλησία «Εἰρήνη πάσι», διότι ἔτσι ἔχει τὴν εἰρήνη.

«Εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμὶν» (Ἰω Ιδ’, 27). Καὶ ὅταν λέει ὅτι σᾶς δίδω εἰρήνη, σημαίνει ὅτι σᾶς δίδω Πνεῦμα ἅγιον, προσευχὴ στὴν καρδιά, καὶ ἔτσι ὁ ἄνθρωπος εἰρηνεύει, ἔχει τὴν δικαίωση. Ἔχει τὴν καταλλαγὴ μὲ τὸν Θεό. Ἀρχίζει νὰ γίνεται φίλος τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν φωτισμὸ καὶ μετὰ...

στὴν θέωση εἶναι 100% πλέον φίλος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐλεύθερος.

Αὐτὴ εἶναι ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν φθάνει στὸ νὰ ἀπαλλαγεῖ, ὄχι μόνο ἀπὸ τὴν συμφεροντολογία, ὅπως στὴν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ, ἀλλὰ καὶ στὴν κατάσταση τῆς Θεώσεως ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὴν δουλεία καὶ τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως, διότι τρέφεται ἀπὸ τὸν Ἴδιο τὸν Θεὸ καὶ σ' αὐτὴν τὴν κατάσταση ἐὰν συνεχίσει μπορεῖ νὰ πάει καὶ χρόνια καὶ μῆνες κ.ο.κ. Ὁπότε ἡ καλύτερη μελέτη εἶναι νὰ ἐπανέλθουμε στοὺς βίους τῶν Ἁγίων νὰ τὰ δοῦμε ἐκεῖ καὶ νὰ καταλάβουμε ὅτι ἁμαρτία εἶναι ἔλλειψη φωτισμοῦ, ἐλευθερία εἶναι ἀπὸ τὸν φωτισμὸ στὴν θέωση.

Αὐτὰ εἶναι πολὺ ἁπλὰ τὰ πράγματα καὶ εἶναι ἡ θεραπεία τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου. Γι' αὐτὸ λέγω ὅτι, ἐὰν ἐμφανιζόταν σήμερα ἡ Ὀρθοδοξία στὴν ἀκμή της καὶ ὄχι στὴν κατάπτωσή της, ὅπως σήμερα, θὰ θεωρεῖτο κατὰ πάντα θετικὴ ἐπιστήμη καὶ θὰ ἦτο κάτι παραπάνω ἀπὸ ψυχολογία καὶ ψυχιατρική».

Πηγή: (Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἰεροθέου, «Ἐμπειρικὴ Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου, Καθ ολικῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὶς προφορικὲς παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη» Τόμος Β΄), Τρελογιάννης, Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό

1. Οι πρωτοπόροι στον αγώνα κατά της κλασικής παιδείας

Πριν από 10 περίπου χρόνια και συγκεκριμένα κατά τη διετία 2006-2007 ο χώρος της εκπαίδευσης είχε γνωρίσει σοβαρές αναταράξεις εξαιτίας εκείνου του αλήστου μνήμης βιβλίου Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, το οποίο η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ έστερξε τελικά να αποσύρει το Φθινόπωρο 2007. Τότε ορισμένοι εξέφρασαν τη βεβαιότητα ότι μπορεί να είχε κερδηθεί μια μάχη, αλλά ο πόλεμος θα συνεχιζόταν αδυσώπητος, γιατί η άλλη πλευρά θα επανερχόταν δριμύτερη, κραδαίνοντας ως τίτλους τιμής τις ηροστράτειες επιδόσεις ορισμένων εκπροσώπων της[1]. Οπότε εμείς οι άλλοι θα έπρεπε να είμαστε έτοιμοι, ώστε να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά με την ενότητά, την ενημέρωση και προπάντων την πειστικότητα των επιχειρημάτων μας.

Δυστυχώς οι προβλέψεις εκείνες επαληθεύτηκαν ήδη, αν κρίνει κανείς από τα μέτρα του Υπουργείου Παιδείας για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο. Συγκεκριμένα:

1. Αφαιρούνται τρεις συνολικά ώρες από τη διδασκαλία του στο γυμνάσιο και ειδικότερα μία από κάθε τάξη, με αποτέλεσμα να γίνουν δύο (2) οι εβδομαδιαίες ώρες για κάθε τάξη αντί των τριών που υπήρχαν προηγουμένως. Και

2. Το μάθημα παύει πλέον να εξετάζεται κατά τις προαγωγικές και τις απολυτήριες εξετάσεις του γυμνασίου.
Την ίδια στιγμή δημιουργείται μια ευκρινής και αναπόδραστη «δυναμική», που οδηγεί νομοτελειακά στο οριστικό ξεθεμελίωμα και των τελευταίων υπολειμμάτων της κλασικής παιδείας σε ολόκληρη τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Θα ήθελα, λοιπόν, με την ευκαιρία, να συγχαρώ την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων και προσωπικά τον πρόεδρό της, το φίλο και συμφοιτητή μου Τάκη Στέφο, για την ευαισθησία τους να οργανώσουν ειδική ημερίδα (16/9/2016) με σκοπό την έντονη διαμαρτυρία για τον απηνή διωγμό που υφίσταται η κλασική παιδεία στη γενέθλια χώρα της.

Η τωρινή επίθεση εναντίον της κλασικής παιδείας στην Ελλάδα δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Είναι πολλοί αυτοί που δικαιούνται να διεκδικήσουν επί του προκειμένου τον τίτλο του σκαπανέα και του πρωτοπόρου. Το έχει η μοίρα αυτού του τόπου να πριονίζουν το πολιτιστικό κλαδί στο οποίο ακουμπάμε ως έθνος οι ίδιοι οι υποτιθέμενοι πνευματικοί ταγοί του.

Άλλοτε πρόκειται για λαμπρούς κατά τα άλλα κλασικούς φιλολόγους με σημαντικό διδακτικό και συγγραφικό έργο, που όμως αντιμάχονται με απίστευτη αδιαλλαξία την παιδευτική αξιοποίηση των Αρχαίων Ελληνικών στον εκπαιδευτικό χώρο, επειδή κατατρύχονται από ένα περίεργο Σύνδρομο Επίκτητης Αρχαιοελληνικής Αντιπάθειας[2]. Και άλλοτε για ηγετικά στελέχη του πάλαι ποτέ Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με σημαντική εκπαιδευτική προσφορά, που, ελαυνόμενα ίσως από συντεχνιακή νοοτροπία, προωθούσαν προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 τη μείωση των ωρών διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών και την ισόποση αύξηση των διδακτικών ωρών των μαθημάτων της δικής τους ειδικότητας, με την ανομολόγητη αλλά πιθανολογούμενη προσδοκία ότι θα μπορούσαν έτσι να απορροφηθούν από το δημόσιο μερικές εκατοντάδες αδιόριστoι ομότεχνοί τους[3]. — Εξάλλου στο ενδιαφέρον βιβλίο του Ελλάδος Σήμα ο ομότιμος καθηγητής και πρώην κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης, επίσης φίλος και συμφοιτητής, γράφει μεταξύ άλλων τα εξής : «Μερικοί στα Πανεπιστήμιά μας με ύπουλο τρόπο τεμαχίζουν τον όλο εθνικό βίο, απορρίπτουν το πρώτο τμήμα, το αρχαιοβυζαντινό, και αποδέχονται μόνον την μετά το 1821 περίοδο (με την Τουρκοκρατία ως προοίμιο). Η τμήση που επιχειρούν είναι αυθαίρετη και πολλαπλώς επιζήμια»[4]. Το πώς και το γιατί θα το δούμε στη συνέχεια.

Αλλά η επίθεση κατά της κλασικής παιδείας έχει να επιδείξει, επιπλέον, και τίτλους ανακολουθίας και σύγχυσης. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 το βιβλίο του J.-Β. Duroselle (1991) με θέμα την ευρωπαϊκή Ιστορία, το οποίο αποσιωπούσε τη συμβολή της Ελλάδας στη διαμόρφωση της Ευρώπης, είχε προκαλέσει στη χώρα μας γενικευμένη και από κάθε άποψη δικαιολογημένη αγανάκτηση. Αυτό, βέβαια, δεν είχε εμποδίσει πολλούς από τους αγανακτισμένους και διαμαρτυρομένους να αντιταχθούν σθεναρά στη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής στο γυμνάσιο. Α, όλα κι όλα! Καλή και άγια η κλασική παιδεία και τα αγαθά της αλλά μόνο με την προϋπόθεση ότι θα την υμνολογούν οι ξένοι. Αντίθετα, για τους Έλληνες μαθητές κρίνεται ακατάλληλη, γιατί τους κάνει κακό! — Τότε είχαν ορισμένοι αναφέρει σκωπτικά μια παροιμιακή έκφραση, με την οποία η καυστική θυμοσοφία του λαού μας στηλιτεύει παρόμοιες περιπτώσεις ασυνέπειας και υποκρισίας: «Κλάψτε μου τον άντρα μου, γιατί εγώ σκοτίζομαι»Ι[5]

Υπάρχει, όμως, ένα ακόμη λαμπρό δείγμα του ψυχικού διχασμού και της ανακολουθίας που μας χαρακτηρίζουν ως λαό: ενώ απαιτούμε επίμονα –και έχουμε κάθε ιστορικό και πολιτιστικό δικαίωμα να το κάνουμε– τα ελγίνεια μάρμαρα από το Βρετανικό Μουσείο, ταυτόχρονα καρατομούμε την κλασική παιδεία στην ίδια την ιστορική της κοιτίδα. Ας μη βιαστούν ορισμένοι να ισχυριστούν ότι πρόκειται για δύο άσχετα, μεταξύ τους πράγματα, γιατί θα είναι σαν να ομολογούν ότι τα ελγίνεια μάρμαρα μάς χρειάζονται αποκλειστικά και μόνο για να αυξηθεί θεαματικά η τουριστική κίνηση της χώρας μας με συνακόλουθη κατακόρυφη άνοδο της εισροής συναλλάγματος. Αλλά η παραθεώρηση της παιδευτικής σημασίας του αρχαίου πνεύματος το οποίο συμβολίζουν, ακριβώς, τα ελγίνεια μάρμαρα και η αντιμετώπισή των τελευταίων με πνεύμα στυγνής υλιστικής χρησιμοθηρίας, εκτός της κραυγαλέας ασυνέπειας που υποδηλώνουν, προσφέρουν και ένα πρώτης τάξεως επιχείρημα στην άλλη πλευρά, που έχει τους δικούς της λόγους να απορρίπτει το δίκαιο αίτημά μας.

2. Ψευδεπίγραφη προοδευτικότητα ή επιδερμικός μαρξισμός;

Είναι ολέθριο λάθος να αποκόπτονται οι γλωσσικοί και οι πολιτιστικοί δεσμοί της ελληνικής νεολαίας με τη μακραίωνη πνευματική παράδοση του λαού μας, και αυτό στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης προοδευτικότητας. Δεν αποκτά κανείς τίτλους προοδευτικότητας όταν απεμπολεί τον αρίφνητο γραμματειακό πλούτο της ελληνικής αρχαιότητας, ο οποίος άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο δυτικό πολιτισμό. Και κυρίως, όταν φτωχαίνει δραματικά τη γλώσσα του έθνους, η οποία επέτρεψε στον ελληνισμό, σε πείσμα των ατέλειωτων ιστορικών περιπετειών του, να επιβιώσει στη διαδρομή των αιώνων και να σταθεί όρθιος. Αντίθετα, η στάση του κατ’ επίφαση προοδευτικού είναι κραυγαλέα περίπτωση παιδευτικής μειοδοσίας, που ισοδυναμεί με καίριο πλήγμα εναντίον της εθνικής συνείδησης του λαού μας.

Και επειδή οι καιροί είναι δύσκολοι και πονηροί, ας μας επιτρέψουν οι θιασώτες της πολιτικής ορθότητας να σταθούμε για λίγο σε αυτό το τελευταίο σημείο. Ό,τι συγκροτεί και συγκρατεί ένα λαό είναι η εθνική του συνείδηση, δηλαδή η άγρυπνη εκείνη συλλογική βούληση των πολιτών να ζήσουν ενωμένοι και ελεύθεροι το παρόν και το μέλλον τους – μια βούληση που αναβλύζει από τη ζωντανή σύνδεση με το παρελθόν και τροφοδοτείται από αυτήν.

Ταυτόχρονα, η εθνική συνείδηση αποτελεί εγγύηση της ευνομίας, της κοινωνικής συνοχής, της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Όταν, λοιπόν, το παρελθόν ενός λαού «κόπτεται και εις πυρ βάλλεται», η πολιτιστική ιδιοπροσωπία του λαού αυτού ξεθωριάζει, ενώ ατονεί ταυτόχρονα και απονευρώνεται η εθνική του συνείδηση με αποτέλεσμα οι πολίτες να αρχίζουν σταδιακά να νιώθουν μετέωροι και να μετατρέπονται σε ένα ουδετεροεθνές συνονθύλευμα καταναλωτών. Οπότε, στο πλαίσιο του πολυπολιτισμικού μωσαϊκού που μεθοδεύεται διεθνώς, οι τοπικές κοινωνίες μπορούν κάλλιστα να μεταλλαχτούν σε πιόνια της γεωπολιτικής σκακιέρας, τα οποία, χωρίς αντιστάσεις και αμυντικούς μηχανισμούς, προσφέρονται για ανομολόγητους «σχεδιασμούς» και είναι ευάλωτα σε κάθε λογής κακόβουλα «σενάρια».

Με αυτά τα δεδομένα, ο εδαφικός ακρωτηριασμός ή και διαμελισμός του αντίστοιχου κράτους, αν δεν βρίσκεται επί θύραις, είναι πάντως μια κατάσταση που δυνητικά θα μπορούσε να προκύψει, εφόσον βέβαια παρουσιάζονταν ή «δημιουργούνταν» οι κατάλληλες συνθήκες και ευκαιρίες… Πολύ σωστά παρατηρεί με επιγραμματικότατα ο Μικρογιαννάκης ότι «στη ζωή των εθνών η απεμπόληση χρόνου ακολουθείται από την απώλεια χώρου»[6].

Οι παρατηρήσεις αυτές δεν αφορούν προσωπικά τον Υπουργό Παιδείας κ. Φίλη, τον οποίο δεν έχω καμιά πρόθεση να στοχοποιήσω. Ομολογώ μάλιστα πως είχα δοκιμάσει τον περασμένο Ιούλιο μια ευχάριστη έκπληξη, όταν τον είχα δει να στηρίζει ένθερμα την διεξαγωγή του Παγκόσμιου Συνεδρίου με θέμα τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Βέβαια, την τελική ευθύνη των αποφάσεων τη φέρει ο ίδιος ως αντιπρόσωπος της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, όπως υπεύθυνος είναι ο ίδιος και για την επιλογή των συμβούλων, στους οποίους «τείνει ευήκοον ους». Πολύ φοβάμαι λοιπόν ότι έχει παρασυρθεί από τις απαράδεκτες εισηγήσεις κάποιων πανεπιστημιακών συμβούλων του, που τον ωθούν προς μια εντελώς λανθασμένη κατεύθυνση.

Στο βωμό μιας κατ’ επίφαση προοδευτικότητας ή και ενός επιδερμικού και κακοχωνεμένου μαρξισμού οι παραπάνω πανεπιστημιακοί σύμβουλοι, με κάποια κείμενά τους που χαρακτηρίζονται από ανατριχιαστική ανευθυνότητα και μηδενιστική πλειοδοσία, θεωρούν την κλασική παιδεία κάτι σαν σύγχρονη Ιφιγένεια και ευαγγελίζονται τη θυσία της με σκοπό να φυσήξουν οι ούριοι άνεμοι του λαϊκισμού, που θα οδηγήσουν το σκάφος της εκπαίδευσης στη χώρα της ραστώνης και της ισοπεδωτικής «εξίσωσης προς τα κάτω». Και δεδομένου ότι μίλησα ήδη για την κατ’ επίφαση προοδευτικότητα, ας μου επιτραπεί μια επί τροχάδην αναφορά στο μαρξισμό με την επίκληση δύο ονομάτων: του Δημήτρη Γληνού και του ίδιου του Μαρξ.

Η αποκοπή των Ελλήνων μαθητών –εξαιτίας της κατάργησης των Αρχαίων Ελληνικών– από το ανεξάντλητο παιδευτικό κεφάλαιο της αρχαίας γραμματείας σημαίνει απώλεια της δυνατότητάς τους να αποκτήσουν πολιτιστική μνήμη. Αλλά αυτό, με τη σειρά του, ισοδυναμεί με φαλκίδευση του δημιουργικού ιστορισμού, του οποίου ο Δημήτρης Γληνός ήταν ένθερμος θιασώτης: «(Ο δημιουργικός ιστορισμός»), γράφει, είναι αρμονικός συνδυασμός των αξιών του παρελθόντος με τις δυνάμεις και τις ορμές του παρόντος, έτσι που και τα περασμένα να δίνουν κάθε στοιχείο, που μπορεί να χρησιμεύει για ιδανικό παράδειγμα και να αφομοιώνεται από το παρόν και η σύγχρονη ορμή ν’ απλώνεται άνετα και να εξυψώνει τα δικά της στοιχεία σε αξίες πολιτισμού όσο μπορεί περισσότερο ικανοποιώντας και τις σύγχρονες ψυχικές ανάγκες»[7].

Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που «τα περασμένα» και «οι αξίες του παρελθόντος» θα ριχτούν στον Καιάδα της λήθης, ο παραπάνω «αρμονικός συνδυασμός» θα καταστεί ανέφικτος, οπότε η παιδεία των νέων ανθρώπων θα αποδειχτεί ετεροβαρής και ανάπηρη. Όσο για τον Μαρξ, παραθέτω απλώς τη μαρτυρία ενός βιογράφου του, του Φραντς Μέρινγκ, που την αφιερώνω εξαιρετικά στους συμβούλους του κ. Υπουργού και ειδικότερα σε όσους συγκεντρώνουν υπογραφές για τον ενταφιασμό της κλασικής παιδείας στην εκπαίδευση: «Ο Μαρξ, γράφει ο Μέρινγκ, παρέμενε πάντοτε προσηλωμένος στους Αρχαίους Έλληνες και ήταν έτοιμος να διώξει με το μαστίγιο από το ναό του πνεύματος κάθε άθλια ύπαρξη που ήθελε να στρέψει τους εργάτες ενάντια στην αρχαία κληρονομιά[8]».

Βέβαια, οι υποστηρικτές της «σκληρής γραμμής» εναντίον των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο θα μπορούσαν να επιχειρήσουν μια στρατηγική αναδίπλωση επικαλούμενοι το ακόλουθο «ανέξοδο» επιχείρημα, που έρχεται από τις παλαιότερες δεκαετίες, δηλαδή από την εποχή κατά την οποία κυριαρχούσε η άκρατη γραμματικο-συντακτική τυπολατρία. Οπότε το επιχείρημά τους φαίνεται ελκυστικό, επειδή συνοδεύεται από την καταδίκη του απωθητικού «παλιού», από τη στροφή προς την ουσία και την ίδια στιγμή από την «ήσσονα προσπάθεια»: «Εκείνο που πρωτίστως μας ενδιαφέρει, θα μπορούσαν να ισχυριστούν, είναι το περιεχόμενο των αρχαίων κειμένων, των οποίων η μεγάλη παιδευτική σημασία είναι για μας δεδομένη και αυτονόητη. Εδώ και όχι στην αρχαία γλώσσα πρέπει να πέσει το κέντρο βάρους της διδασκαλίας. Τι νόημα έχει η ταλαιπωρία των μαθητών με τα λεξίδια, τους τύπους, τις αναγνωρίσεις και τις αντικαταστάσεις, που αποτελούν κατά βάση διαδικασίες πνευματοκτόνες; Η ελαχιστοποίηση όλων αυτών όχι μόνο δεν βλάπτει τα Αρχαία Ελληνικά, αλλά και τα ενδυναμώνει αντίθετα, γιατί στρέφει το διδακτικό έργο προς τη σωστή κατεύθυνση. Κατά τα άλλα, όταν λέμε ‘γλώσσα΄, εννοούμε τη ζωντανή λαλιά της καθημερινής ζωής και της κοινωνικής πραγματικότητας, δηλαδή τη Νέα Ελληνική. Αυτήν πρέπει να τη μάθουν τα παιδιά όσο καλύτερα γίνεται».

3. Τα «επαγωγά» που δεν πρέπει να αφεθούν «ανέλεγκτα»

Αυτά όλα τα «επαγωγά» δεν πρέπει να μείνουν «ανέλεγκτα», δηλαδή χωρίς αντίλογο.

Θεωρούμε κατ’ αρχάς δεδομένο πως η Νέα Ελληνική, που είναι η επίσημη γλώσσα της εκπαίδευσης και της Πολιτείας, διδάσκεται συστηματικά από την πρώτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου και ότι η διδασκαλία της επιδέχεται βελτίωση, που πρέπει οπωσδήποτε να επιδιωχτεί. Η Νέα Ελληνική, όμως, είναι άραγε ένα σύστημα κλεισμένο στον εαυτό του, χωρίς παράθυρα στον έξω κόσμο, ή μήπως δέχεται επηρεασμούς από πολλές και διάφορες πλευρές με αποτέλεσμα να εξελίσσεται και όχι σπάνια να αλλοιώνεται και να παραμορφώνεται; Είναι προφανές ότι συμβαίνει το δεύτερο. Η καθημερινή γλώσσα των μαθητών μας επηρεάζεται από τις ανάγκες της ζωής που επιβάλλουν ένα πλήθος νεολογισμών, από τους επείσακτους όρους των ξένων γλωσσών, από την τεχνική ορολογία των Η/Υ, από τα προβληματικά ελληνικά που χρησιμοποιούν οι διάφορες «τηλεπερσόνες» ή από τις ποικιλώνυμες «αργκό» των γηπέδων και της καφετέριας. Θα έβλαπτε άραγε, αν επηρεαζόταν παράλληλα και από τα Αρχαία Ελληνικά, που και αυτών ασφαλώς η διδασκαλία επιβάλλεται να εκσυγχρονιστεί οπωσδήποτε και να γίνει ουσιαστικότερη; Κατά τη γνώμη μου, ο επηρεασμός αυτός όχι μόνο δεν θα ήταν βλαπτικός, αλλά και θα αποδεικνυόταν πολλαπλά ωφέλιμος για τους ακόλουθους λόγους:

1. Καθώς το γλωσσικό όργανο της καθημερινής επικοινωνίας του μαθητή δεν θα ήταν πλέον μετέωρο, αλλά θα αποκτούσε ρίζες στο πλούσιο έδαφος της Αρχαίας Ελληνικής, πρωτίστως, αλλά και των παλαιότερων μορφών της γλώσσας μας, ο μαθητής θα είχε στη διάθεσή του βάσεις γλωσσικής αναφοράς, που θα του επέτρεπαν να κατανοήσει ευκολότερο όχι μόνο γιατί κάτι λέγεται κατ’ αυτόν τον τρόπο στη Νέα Ελληνική, αλλά και γιατί θα ήταν λάθος αν λεγόταν διαφορετικά.

2. Χάρη στην επαφή με την Αρχαία Ελληνική, ο μαθητής θα αποκτούσε αντισώματα που θα τον βοηθούσαν να αντιστέκεται αποτελεσματικότερα στην πλημμυρίδα των παρείσακτων ξενισμών και, παράλληλα, να μην αποβάλλει ως ξένο σώμα κάθε λόγια ελληνική λέξη που χρησιμοποιείται στη θέση ενός ξενόφερτου όρου.

3. Σε μια εποχή, κατά την οποία το κινητό τηλέφωνο, η οθόνη του υπολογιστή και η κυρίαρχη εικόνα προωθούν τη μισολογία και την αγραμματοσύνη, οι εξοικειωμένοι με την Αρχαία Ελληνική μαθητές θα μπορούσαν να μιλήσουν την καθημερινή γλώσσα τους περισσότερο σωστά και να προφυλαχτούν από τερατουργήματα του τύπου «του επιμελή μαθητή», «το βαρέο επάγγελμα», «το συγκοινωνούντο δοχείο», «έχει παράγει» ή «έχει παράξει», «ανεξαρτήτου ηλικίας», «υπέρ του δέοντος» κτλ.

4. Η Αρχαία Ελληνική θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στη γλωσσική ασυδοσία, στην εσφαλμένη αντίληψη πως η καταστρατήγηση των γραμματικών και των συντακτικών κανόνων συνιστά πιστοποιητικό γλωσσικού εκσυγχρονισμού, στην τάση για εκδίωξη από τη γλωσσική χρήση κάθε λόγιου όρου ακόμη και αν αυτός προσαρμόζεται στο τυπικό της Νέας Ελληνικής και στη βάναυση κακοποίηση του γλωσσικού καλού γούστου με σκοπό τον εύκολο εντυπωσιασμό.

5. Και το πιο σημαντικό. Χάρη στην Αρχαία Ελληνική, η εξοικείωση με την παλαιότερη γραμματεία μας θα ήταν ευχερέστερη και ο μαθητής θα αποκτούσε πρόσβαση στα κείμενα του Παπαρρηγόπουλου, του Βιζυηνού και του Παπαδιαμάντη, για παράδειγμα, αντί να παραμένει αποκομμένος από αυτά. Αν χαρακτηρίζουμε εγκληματική μειοδοσία το να απορρίπτεται το εθνικό παρελθόν μας που ανάγεται χρονικά σε περιόδους προγενέστερες του 1821 και της τουρκοκρατίας, είναι αναμφισβήτητα πνευματική γενοκτονία και παιδευτικός σκοταδισμός το να συρρικνώνουμε την ελληνική γραμματειακή παραγωγή σε τέτοιο βαθμό, ώστε να συγκρατούμε από αυτήν αποκλειστικά και μόνο καθετί που είναι γραμμένο στη Νέα Ελληνική, άρα να θεωρούμε ουσιαστικά ως χρονολογία γέννησης του ελληνικού πολιτισμού την καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας της διοίκησης και της εκπαίδευσης![9]

Εδώ μου είναι δύσκολο να μη θυμηθώ τον αείμνηστο Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο, που τόνιζε το εξής: ο καλύτερος ορισμός της βαρβαρότητας είναι το να θεωρεί κανείς ότι όλα αρχίζουν με τον ίδιο και γι’ αυτό οτιδήποτε έχει χρονικά προηγηθεί το απορρίπτει ως περιττό ή επικίνδυνο. Μπορεί να μηρυκάζουν όσο θέλουν ορισμένοι τη συγχρονική διάσταση της γλώσσας ως συστήματος, όμως το δεδομένο και το αυτονόητο παραμένει και αξίζει να το υπογραμμίσουμε: η διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής και μέσω αυτής η ευχερέστερη πρόσβαση σε παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας θα επανέντασσε γόνιμα στο πολιτιστικό μας κεφάλαιο τους γραμματειακούς θησαυρούς του εθνικού μας παρελθόντος, με την έννοια ότι θα τους καθιστούσε γλωσσικά προσιτούς στις νεότερες γενεές, οπότε ο δημιουργικός ιστορισμός, στον οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, θα μπορούσε να αποδώσει πλούσιους πνευματικούς καρπούς[10].

Πρέπει επιτέλους να το συνειδητοποιήσουμε: ο αντίπαλος της Νέας Ελληνικής δεν είναι η Αρχαία Ελληνική, όπως πασχίζουν να την παρουσιάσουν οι συλλέκτες υπογραφών πανεπιστημιακοί. Αντίθετα, η Αρχαία Ελληνική είναι το έδαφος, στο οποίο ή Νέα Ελληνική ριζώνει και ανθοφορεί. Όσο και αν κραδαίνουν θριαμβευτικά τη γλωσσική «συγχρονία» οι ζηλωτές του Saussure επειδή νομίζουν ότι ανακάλυψαν την Αμερική, δεν θα μπορέσουν ποτέ να συσκοτίσουν την αλήθεια, που είναι ακλόνητη και κρυστάλλινη. Αν θέλουμε η γλώσσα της καθημερινής ζωής μας να μην μοιάζει με αντεστραμμένο δέντρο που τα κλαδιά του σέρνονται στη γη ενώ οι ρίζες του ανεμίζουν στον αέρα, η εξοικείωση με την Αρχαία Ελληνική και τις παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας είναι απαραίτητη.

Η Νέα Ελληνική έχει άλλους αντιπάλους. Έχει αντίπαλό της το Greeklish, δηλαδή το λατινικό αλφάβητο, που μέσω των υπολογιστών εισδύει ύπουλα στο γραπτό λόγο των νέων αποξενώνοντάς τους από το «οπτικό ίνδαλμα» της ελληνικής γλώσσας και αποσαθρώνοντας τις όποιες γλωσσικές δομές έχουν κατακτήσει. Και πρωτίστως, βέβαια, έχει την ίδια την αγγλική γλώσσα, που επελαύνει σαρωτικά, όταν μάλιστα δεν συναντά σοβαρή αντίσταση. Χωρίς αμφιβολία, οι μαθητές μας οφείλουν να μάθουν άριστα την αγγλική ως ξένη γλώσσα που διευκολύνει τη διεθνή επικοινωνία, πρέπει όμως να λάβουμε τα μέτρα μας έγκαιρα, ώστε να παραμείνουν προσηλωμένοι στην ελληνική και να μην απαιτήσουν αύριο την καθιέρωση της αγγλικής ως επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους, δηλαδή να μη μεταλλαχτούν σε «ελληνώνυμους» φραγκολεβαντίνους ή σε αγγλόφωνους πρώην Έλληνες! Και στον αγώνα της να επιβιώσει κερδίζοντας τους νέους ανθρώπους η Νέα Ελληνική δεν μπορεί να βρει καλύτερο σύμμαχο από την Αρχαία Ελληνική.

4. Από το έλλειμμα ευαισθησίας στο πλεόνασμα προσφοράς;

Αυτά τα στοιχειώδη δεν συνειδητοποιούνται δυστυχώς από τους αρμοδίους. Αντίθετα, είναι σαφές από τα καινούργια μέτρα που λαμβάνονται ότι το μένος εναντίον του μαθήματος δεν έχει ακόμη κορεσθεί. Όσο απίστευτο και αν φαίνεται, το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, όπως αναφέραμε παραπάνω, αφαιρείται αιφνιδιαστικά με υπουργική εγκύκλιο από τα εξεταζόμενα μαθήματα στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις του Γυμνασίου. Αν με όσα προηγήθηκαν θα μπορούσαμε να μιλάμε για συρρίκνωση του μαθήματος, με αυτή την τελευταία απόφαση έχουμε προμελετημένη και εν ψυχρώ δολοφονία του μέσω της μετατροπής του σε παρία του ωρολόγιου προγράμματος, που σημαίνει στην ουσία καταδίκη του σε πλήρη εξαφάνιση σε πολύ σύντομο χρόνο.

Είναι αυτονόητο πως δεν μας παρηγορούν καθόλου οι καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις από αρμόδια χείλη ότι τάχα η αξία ενός μαθήματος δεν κρίνεται από το αν περιλαμβάνεται ή όχι στην εξεταστέα ύλη. Αν αυτοί που τις διατυπώνουν δεν έχουν πλήρη άγνοια των εκπαιδευτικών δεδομένων, τότε απλώς εμπαίζουν όσους διαμαρτύρονται και ταυτόχρονα υποτιμούν τη νοημοσύνη τους. Οι ειδικοί, όμως, λένε κάτι πολύ απλό: αν θέλεις να αλλάξεις τη φυσιογνωμία ενός μαθήματος, άλλαξε τον τρόπο της αξιολόγησής του, δηλαδή τον τρόπο της εξέτασης και τις βαθμολογίας του κατά τις εξετάσεις. Πράγμα που σημαίνει ότι σε μια εποχή γενικευμένης χρησιμοθηρίας και στυγνού πραγματισμού, αν θέλεις να μετατρέψεις την αίθουσα διδασκαλίας ενός μαθήματος σε «παιδική χαρά», όπου οι διδασκόμενοι θα διασκεδάζουν και «θα κάνουν πάρτι» εκ του ασφαλούς με τον αμήχανο καθηγητή και το αδιάφορο μάθημα, τοποθέτησε αυτό το συγκεκριμένο μάθημα εκτός εξεταστικής διαδικασίας. Η αδιαφορία θα παραχωρήσει γρήγορα τη θέση της στον ευτελισμό και τη γελοιοποίηση, οπότε η τυπική, η de jure κατάργησή του μαθήματος θα έρθει νομοτελειακά να διαδεχτεί την de facto κατάργηση που είχε προηγηθεί.

Εδώ πλέον έχουμε μια πρωτότυπη και ριζοσπαστική αναθεώρηση του μαρξιστικού διαλεκτικού τριπτύχου. Όχι πια «θέση, αντίθεση σύνθεση», αλλά «θέση, αντίθεση, αποσύνθεση και εξαφάνιση». Από τη διδασκαλία μέσω μεταφράσεων, που αντιπροσώπευε τη θέση, περάσαμε στην αντίθεση, που ήταν η διδασκαλία κειμένων από το πρωτότυπο, για να καταλήξουμε στην αποσύνθεση και την κατάργηση του μαθήματος μέσω του αποκλεισμού του από την εξεταστέα ύλη.
Απευθύνουμε έκκληση στον κ. Υπουργό Παιδείας την ύστατη ετούτη ώρα να αγνοήσει τις υποδείξεις των συμβούλων του και να ενισχύσει το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο αντί να μεθοδεύει την ολοσχερή κατάργησή του. Και καλούμε τις Ελληνίδες και τους Έλληνες φιλολόγους να βάλουν με τον εαυτό τους και με την παιδεία του τόπου ένα ιστορικό στοίχημα: επιστρατεύοντας το πάθος, τον ενθουσιασμό, την έμπνευση, την ευρηματικότητα, το ταλέντο και το μεράκι που μπορεί να διαθέτουν, να εμπνεύσουν στους μαθητές τους την αγάπη και το σεβασμό για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, συμβάλλοντας έτσι μέσω αυτού –και στο ποσοστό που τους αναλογεί– στην παιδευτική ανάκαμψη και την πολιτιστική αναγέννηση της χώρας. Το έλλειμμα στοιχειώδους ευαισθησίας και ανοχής προς την κλασική παιδεία εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας ας γίνει πλεόνασμα προσφοράς εκ μέρους των εκπαιδευτικών μας, ώστε να διαψευσθούν οι δυσοίωνες και ζοφερές προβλέψεις.

Για μια ακόμη φορά ο εκπαιδευτικός –ο εμπνευσμένος και ο οραματιστής, όχι ο αφιονισμένος και ο μηδενιστής!– αποτελεί την τελευταία ελπίδα της ελληνικής παιδείας.

(*) Στην εκδήλωση της ΠΕΦ ο υπογραφόμενος ήταν μεταξύ των ομιλητών με μια δεκάλεπτη εισήγησή του, από την ανάπτυξη και επεξεργασία της οποίας προήλθε το κείμενο του παρόντος άρθρου.

[1]Για το όλο θέμα έχω αναρτήσει στην ιστοσελίδα μου  (kkatsimanis.gr) ένα ηλεκτρονικό βιβλίο με τον τίτλο Βιβλίο Ιστορίας της Στ΄Δημοτικού. Από την ‘φηφιδοποίηση’ της ιστορίας στον εθνομηδενισμό http://www.kkatsimanis.gr/biblio-istorias-st-demotikou-apo-ten-psephidopoiese-tes-istorias-ston-ethnomedenismo, στο προλογικό κεφάλαιο του οποίου («Γιατί ξανά η ‘Ιστορία Στ’ Δημοτικού΄;») επισήμαινα, ακριβώς, τις παραπάνω θέσεις:

[2] Την έκφραση αυτή την έχω χρησιμοποιήσει ως τίτλο του βιβλίου μου Σύνδρομο Επίκτητης Αρχαιοελληνικής Αντιπάθειας, Gutenberg, Αθήνα, 1992, σσ.114.

[3] Και είναι ενδεικτικός ο τίτλος μιας σύντομης παρέμβασής μου στον ημερήσιο τύπο, το 1998, με την ευκαιρία των συντελούμενων τότε αλλαγών στα ωρολόγια προγράμματα της Μ.Ε.: «Κατακρεουργούνται τα Αρχαία Ελληνικά»! (https://docs.google.com/file/d/0B3uP1UvUpWlZZC1kOE5lOHM4ZGc/edit).

[4] Εμμαν. Μικρογιαννάκη, Ελλάδος Σήμα, Εκδόσεις Γεωργιάδη, Αθήναι 2004, σελ.44.

[5] Την παροιμιακή αυτή έκφραση την είχα χρησιμοποιήσει ως «μόττο» στο κείμενό μου «Οργή ή ευγνωμοσύνη; (Μια άλλη διάσταση της ‘Ευρωπαϊκής Ιστορίας’)», στο Σύνδρομο…,ὀ.π., σσ. 83-89.

[6] Εμμαν. Μικρογιαννάκη, ό.π.

[7] Δ. Γληνού, Εκλεκτές Σελίδες, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα, 1971, σσ. 26-27.

[8] Περιέχεται στο βιβλίο του Δ. Ι. Τσιμπουκίδη,  Οι κλασικοί του μαρξισμού για την Αρχαία Ελλάδα, Gutenberg, Αθήνα, 1983, σελ. 15.

[9] Η φοιτήτρια εγγονή ενός φίλου μου, η οποία μου έδειξε πρόσφατα μια εργασία της προκειμένου να της υποδείξω τυχόν βελτιώσεις, όταν τη ρώτησα γιατί δεν χρησιμοποίησε ένα πολύ γνωστό ξένο έργο που έχει μεταφραστεί παλαιότερα στα ελληνικά, με έκανε να πέσω από τα σύννεφα με την απάντησή της: «Το ξέρω το βιβλίο, αλλά δεν μπορώ να το διαβάσω, γιατί έχει μεταφραστεί στην καθαρεύουσα»!

[10] Βλ. αναλυτικότερο για το όλο θάμα Κυριάκου Κατσιμάνη, Σύνδρομο…, ό.π., σσ. 63-68.

Πηγή: Θέματα Ελληνικής Ιστορίας, Αβέρωφ