Περί τά τέλη Μαρτίου 2011, πληροφορηθήκαμε ὅλοι, ἀπό τόν ἡμερήσιο τύπο, ὅτι ἡ κυβέρνηση προωθεῖ σχέδιο νόμου πού ἀφορᾶ στήν δωρεά ὀργάνων προκείμενου αὐτά νά χρησιμοποιηθοῦν σέ μεταμόσχευση.
Μέ τήν προτροπή τοῦ σεβασμίου πατρός μᾶς Βασιλείου Βολουδάκη, θεωρήθηκε σκόπιμο νά ἀσχοληθοῦμε λίγο περισσότερο μέ αὐτό τό θέμα, κάνοντας μία μικρή ἔρευνα ἡ ὁποία πιστεύουμε ὅτι θά βοηθήσει νά κατανοήσουμε ἐάν τό κυοφορούμενο σχέδιο νόμου εἶναι συνταγματικά κατοχυρωμένο.
Ἡ βάση τοῦ προσχεδίου
Τό προσχέδιο νόμου γιά τήν δωρεά ὀργάνων βασίζεται στήν νεοεισαγόμενη ἔννοια τῆς «εἰκαζόμενης συναίνεσης». Τί σημαίνει, ὅμως αὐτή ἡ ἔννοια; Σημαίνει ὅτι συνάγουμε ἀπό διάφορα τεκμήρια (μαρτυρίες, κλπ.) ὅτι ὁ ἀποθνήσκων θέλει νά εἶναι δότης.
Γεννᾶται, ὅμως, καί εὐλόγως θεωροῦμε, τό ἐρώτημα γιατί ὁ ἐνδιαφερόμενος δέν ἐξέφρασε αὐτήν τήν ἐπιθυμία τοῦ καθ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς ζωῆς τοῦ ἀλλά θά πρέπει νά τήν εἰκάσουμε κατά τήν ὥρα τοῦ θανάτου του;
ι. - Πέραν ὅμως αὐτοῦ ἡ ἔννοια τῆς «εἰκαζόμενης συναίνεσης», χωρίς νά θεωρηθεῖ ὅτι ὑπόκειται σέ συνταγματικό ἔλεγχο, διότι στήν ἐποχή μας μᾶλλον γίνεται κατάχρηση τῆς «ἀντισυνταγματικότητας» τῶν νόμων καί τῶν διατάξεων, ἔρχεται σέ εὐθεία ἀντίθεση μέ τό Σύνταγμα τῆς χώρας μᾶς (Σύνταγμα τοῦ 1975), τό ὁποῖο σημειωτέον εἶναι δημοκρατικότερο ὅλων τῶν Εὐρωπαϊκῶν Συνταγμάτων ἀκόμη καί τῆς Συμβάσεως περί Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων, τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης.
Τό Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, καί μόνον αὐτό, προβλέπει τήν ἔννοια τῆς «ἀξίας» τοῦ ἀνθρώπου, σέ ἀντίθεση μέ τήν ἔννοια τῆς ἀξιοπρέπειας (ἔννοιας στενότερης) πού προβλέπουν ὅλα τά ὑπόλοιπα συντάγματα.
Ἔρχεται, ἑπομένως, ἡ ἔννοια «εἰκαζόμενη συναίνεση», σέ καταφανῆ ἀντίθεση πρός τό ἄρθρο ἰ παράγραφος ἰ τοῦ Συντάγματός μας τό ὁποῖο ἀναφέρει ἐπί λέξει : «Ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελοῦν πρωταρχικήν ὑποχρέωσιν τῆς Πολιτείας».
ι. - Τό προσχέδιο ὅμως ἑστιάζεται στό γεγονός ὅτι ἐάν κάποιος πεθάνει καί δέν ἔχει ὁρίσει σαφῶς ὅτι δέν ἐπιθυμεῖ νά δοθοῦν τά ὄργανά του γιά μεταμόσχευση τότε, αὐτός ὁ ἄνθρωπος, εἶναι ἕνας ἐν δυνάμει μεταθανάτιος δότης γιά κάποιον πού τό χρειάζεται.
Χωρίς ἀμφιβολία, καί ἡ συγκεκριμένη ρύθμιση ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τό Σύνταγμα τῆς χώρας μας καί εἰδικότερα μέ τό ἄρθρο 2 παράγραφος 1 αὐτοῦ σύμφωνα μέ τό ὁποῖο: «Ἕκαστος δικαιοῦται νά ἀναπτύσσει ἐλευθέρως τήν προσωπικότητά του καί νά συμμετέχει εἰς τήν κοινωνικήν, οἰκονομικήν, καί πολιτικήν ζωήν τῆς χώρας, ἐφ’ ὅσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τά Σύνταγμα ἤ τά χρηστά ἤθη».
Συνεπῶς, ἡ ρύθμιση αὐτή, ὅπως τήν προβλέπει τό σχέδιο νόμου, ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τήν «ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου».
Τό προσχέδιο νόμου, σύμφωνα μέ πληροφορίες μας, δέν ἔχει ἀκόμη ψηφισθεῖ.
Οἱ ἀντιδράσεις εἶναι πολλές.
Τά πολιτικά κόμματα πρόκειται νά τοποθετηθοῦν ἐπ’ αὐτοῦ καί ἡ μείζων ἀντιπολίτευση θά τοποθετηθεῖ ἀρνητικά, ὅπως πληροφορηθήκαμε.
Ἡ «Δημοκρατική Συμμαχία» ἐκφράστηκε ἤδη ἀρνητικά καταδικάζοντας συγκεκριμένα τήν «κρατικοποίηση» τῶν σωμάτων τῶν Ἑλλήνων μετά τόν θάνατο τούς ἀφοῦ, μέ τό προσχέδιο νόμου, παραβιάζεται τό πλέον θεμελιῶδες ἀνθρώπινο δικαίωμα, τῆς ἐλευθερίας, δηλαδή, διάθεσης τοῦ σώματος τοῦ κάθε πολίτη.
–Και ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Μεσογαίας, ὅμως, κ. Νικόλαος, Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς της Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί μέλος τοῦ Ἐθνικοῦ Ὀργανισμοῦ Μεταμοσχεύσεων, ὁ ὁποῖος, μάλιστα, ἔχει κάνει τήν διδακτορική διατριβή του στίς μεταμοσχεύσεις, μᾶς λέει ὅτι: «ἡ εἰκαζόμενη συναίνεση δέν ἔχει ἠθική βάση, δέν ἔχει λογικό ἔρεισμα καί δέν ἔχει πρακτικό ἀποτέλεσμα. Καμμία εἰκαζόμενη συναίνεση δέν μπορεῖ νά καταργήσει τήν ὑπεύθυνη συγγενική συγκατάθεση».
Καί ὁ Ἐθνικός Ὀργανισμός Μεταμοσχεύσεων, ὅπως πληροφορηθήκαμε, εἶναι ἀντίθετος μέ κάποια σημεῖα τοῦ προσχεδίου νόμου.
Γαλάτεια Ἀλεξάκη
Δικηγόρος Δ. Ν.
Σήμ. Σύντ.: Ἡ κ. Γαλάτεια Ἀλεξάκη ὡς μέλος Κρατικῆς Ἀποστολῆς ἔχει συμμετάσχει σέ πολλές Διεθνεῖς Συναντήσεις τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως γιά Νομικά Θέματα.
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Μάϊος 2011
Αριθμ. Τεύχους 107
