Το Βατικανό²¹¹ το 1980 δήλωσε για την ευθανασία ότι είναι πράξη ή παράλειψη η οποία από πρόθεση προκαλεί το θάνατο με σκοπό να εξαφανίσει τον πόνο. Η ευθανασία ορίζεται από την πρόθεση και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται. Η χορήγηση ή παύση φαρμάκου για τη μείωση των οδυνών το οποίο θα επιφέρει το θάνατο, δεν είναι ευθανασία.

Στο πλαίσιο της παρηγορητικής φροντίδας υπάρχει το ερώτημα της νομιμότητας του να χρησιμοποιούνται αναλγητικά όταν αυτά μπορούν να επισπεύσουν το θάνατο, να οδηγήσουν δηλαδή σε αυτό που χαρακτηρίζεται τυπολογικά ως έμμεση ή ακούσια ευθανασία. Ο πιστός μπορεί να αρνηθεί τα αναλγητικά μετέχοντας στο μαρτύριο του Χριστού αλλά αυτό δεν είναι αποδεκτό από όλους. Ο πάπας Πίος²¹² ο δωδέκατος δέχεται ως νόμιμη την παροχή ισχυρών αναλγητικών, όπως ναρκωτικά, ακόμη και αν οδηγήσουν στην απώλεια συνείδησης ή επίσπευσης του θανάτου. Σε περιπτώσεις όμως που δεν μπορεί να αποφευχθεί ή δεν εμποδίζεται από θρησκευτικές ή ηθικές αξίες.

Η ευθανασία αποτελεί ηθικό ζήτημα το οποίο δεν άπτεται των αστικών²¹³ δικαιοδοσιών. Οι αστικοί νόμοι έχουν διαφορετικό σκοπό από τους ηθικούς και η ηθική δεν αποτελεί κοσμική αρμοδιότητά. Εν αντιθέσει, στόχος των νόμων είναι η διασφάλιση του καλού των πολιτών. Η αναφορά του καρδινάλιου Ratzinger στο εκκλησιαστικό συμβούλιο των καρδιναλίων στη Ρώμη αναφέρει ότι πολλοί θέλουν διαχωρισμό μεταξύ προσωπικών ηθικών πεποιθήσεων και πολιτικής σφαίρας η οποία και αποτελεί βάση των νόμων.

Σε ένα κόσμο όπου οι ηθικές πεποιθήσεις δεν έχουν αναφορά στην αλήθεια τότε αποτελούν απλώς προσωπική γνώμη²¹⁴. Είναι έκφραση μη ανεκτικότητας να προσπαθώ να επιβάλλω με νόμο στους άλλους πεποιθήσεις περιορίζοντας την ελευθερία τους. Η κοινωνική ζωή δεν μπορεί να εδραιωθεί σε κοινές για όλους απόψεις αλλά επιβάλλει τις πεποιθήσεις των πολλών σε όλους. Η ελευθερία σήμερα κατανοείται ατομιστικά ως το απόλυτο δικαίωμα να αυτό-ορίζεις τις πεποιθήσεις σου. Αυτή η θέση δε στηρίζεται στην κλασική αντίληψη της ηθικής συνείδησης η οποία σύμφωνα με την απόφαση της δεύτερης Συνόδου του Βατικανού ο νόμος αντηχεί αυτό που ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει μόνος του αλλά πρέπει να υπακούσει. Σε όλους τους χριστιανούς συνείδηση είναι η δυνατότητα να δεχθείς την αλήθεια του Θεού. Μέσα από τη σχέση με το συνάνθρωπο η συνείδηση αποκτά υπόβαθρο το οποίο και βρίσκεται μέσα στην Εκκλησία.

Η ενανθρώπιση του Υιού δείχνει όχι μόνο την αγάπη του Θεού αλλά και τη σημασία κάθε ανθρώπου²¹⁵. Η ζωή σε κοινωνία με τον Πατέρα όπου ελεύθερα καλείται κάποιος από τον Υιό με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος είναι ακριβώς η ζωή²¹⁶ σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης επιτυγχάνοντας την πλήρη της σημασία. Η ζωή υπάρχει γιατί ο Θεός θέλει να υπάρχει και δεν επιτρέπεται να αξιολογείται από τον άνθρωπο ως ανώφελη. Κανείς δεν επιτρέπεται να σφετερίζεται τη θεία εξουσία²¹⁷ αφαιρώντας ζωή συνανθρώπου του.

Η ευθανασία²¹⁸ δηλητηριάζει την ανθρώπινη κοινωνία και δημιουργεί μεγαλύτερο κακό σε αυτούς που την ασκούν από εκείνους που τη λαμβάνουν. Οι νέες τεχνολογικές και επιστημονικές ανακαλύψεις έφεραν νέες μορφές επίθεσης της αξιοπρέπειας ενώ ταυτόχρονα ένα νέο πολιτισμικό κλίμα αναπτύσσεται δίνοντας στα εγκλήματα κατά της ζωής κυνικό χαρακτήρα αυξάνοντας την ανησυχία. Στο όνομα των δικαιωμάτων του ατόμου και της ελευθερίας του με την έγκριση των αρχών του κράτους γίνονται πράξεις εγκληματικές ελεύθερα και χωρίς ποινικές²¹⁹ διώξεις από το οργανωμένο σύστημα υγείας. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί παράγοντες για το πώς συνέβη αυτό. Βαθιά πολιτισμική κρίση που οδήγησε στο σκεπτικισμό σε σχέση με τα θεμέλια της γνώσης και της ηθικής το οποίο δυσκολεύει την κατανόηση του τι είναι ο άνθρωπος, την έννοια των δικαιωμάτων²²⁰ του και των υποχρεώσεών του. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκαν δυσκολίες ως προς την ύπαρξη και τις σχέσεις τα οποία χειροτερεύουν από την πολυπλοκότητα της κοινωνίας η οποία αφήνει τους ανθρώπους μόνους με τα προβλήματά τους. Χρησιμοποιεί ιατρικούς όρους για να τραβήξει την προσοχή από το πραγματικό, εγκληματικό γεγονός κατά ανθρώπων. Η αμαρτία έχει εισβάλλει επιτρέποντας στους ευνοημένους να θεωρούν ότι αυτοί που δεν έχουν τις δυνάμεις τους πρέπει να απαλειφθούν από την κοινωνία φτάνοντας μέχρι και την επίσπευση του θανάτου. Το πολιτισμικό κλίμα σήμερα, αποτυγχάνει να νοηματοδοτήσει τον πόνο και τον αντιμετωπίζει ως την επιτομή του κακού που πρέπει να εξαφανίσει. Χωρίς την οπτική της θρησκείας δεν υπάρχει θετική κατανόηση του πόνου. Η ανθρώπινη ζωή²²¹ είναι ιερή διότι από την αρχή της αποτελεί δημιούργημα του Θεού και παραμένει για πάντα σε σχέση με τον Θεό.

Στις περιπτώσεις όπου ο θάνατος είναι αναπόφευκτος μπορεί ο ασθενής²²² να αρνηθεί το κομμάτι της θεραπείας που του προσφέρει παράταση της ζωής και όχι ανακούφιση του πόνου.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

211 Sacred congregation for the doctrine of faith, ʺdeclaration on euthanasiaʺ, στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19800505_euthanasia_en.html, ημερομηνία ανάκτησης: 5/4/2014.

212Ioannes Paulus PP II, ʺEvangelium Vitaeʺ, στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_en.html,  ημερομηνία ανάκτησης: 4/4/2014.

213 Sacred congregation for the doctrine of faith, «declaration on euthanasia», στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19800505_euthanasia_en.html, ημερομηνία ανάκτησης: 5/4/2014.

214 Ioannes Paulus PP II, ʺThe Church facing the threat against human life and the challenge of the sectsʺ, στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/beatificazione_gp2/documents/pontificato_gp2_en.html#1991, ημερομηνία ανάκτησης: 4/4/2014.

215Ioannes Paulus PP II, «Evangelium Vitae», στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_en.html,  ημερομηνία ανάκτησης: 4/4/2014.

216 Ioannes Paulus PP II, στο ίδιο.

217 Μ. Βάντσου, Η ιερότητα της ζωής. Παρουσίαση και αξιολόγηση από άποψη ορθόδοξης ηθικής των θέσεων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για τη Βιοηθική, Θεσσαλονίκη, Κορνηλία Σφακιανάκη, 2010, σελ. 29.

218Ioannes Paulus PP II, «Evangelium Vitae», στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_en.html,  ημερομηνία ανάκτησης: 4/4/2014.

219Ioannes Paulus PP II, «Evangelium Vitae», στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_en.html,  ημερομηνία ανάκτησης: 4/4/2014.

220 Ioannes Paulus PP II, στο ίδιο.

221 Ioannes Paulus PP II, «Evangelium Vitae», στο διαδικτυακό τόπο: http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_en.html,  ημερομηνία ανάκτησης: 4/4/2014.

222 Ioannes Paulus PP II, στο ίδιο.

Πηγή: Πεμπτουσία