Η ευθυμία που δείχνουν οι σημερινοί άνθρωποι είναι διανοητικά επιτηδευμένη. Έχουν πεισθεί οι άνθρωποι από την ψυχολογική προπαγάνδα ότι χαρά είναι η επιδερμική ηδονή, η ικανοποίηση των σαρκικών επιθυμιών και, όταν βρίσκονται αυτές οι προϋποθέσεις, «πείθονται» ότι είναι ευτυχισμένοι, χαρούμενοι.

Κι επειδή έχουν ασυνείδητα την ειδοποίηση της ανεπάρκειας αυτής της ευτυχίας, βάζουν ένταση μεγάλη για να καλύψουν το αίσθημα αυτό και τότε φαίνονται πολύ ψυχαγωγούμενοι, πολύ κεφάτοι.

Αυτά βέβαια μας τα δείχνει η παρατήρηση, αλλά έχομε και πολλούς τρόπους να την επιβεβαιώσομε αυτή την παρατήρηση. Ο σημερινός άνθρωπος στη μεγάλη πλειοψηφία βρίσκεται σε διαρκή αγανάκτηση για τα εμπόδια της ευτυχίας του και για τους εχθρούς του.

Βλέπομε να φτάνουν οι άνθρωποι στα δικαστήρια και να δικάζονται για διάφορες αδικίες μικρές και μεγάλες, σε ποσοστά πολύ μεγαλύτερα από παλαιότερες εποχές. Αυτή η ανικανότητα συνδιαλλαγής είναι μια από τις ενδείξεις της πλήξης, που κυριαρχεί στα συναισθήματα του σημερινού ανθρώπου, που δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τίποτε και με κανένα.

Βλέπομε ότι ο σημερινός άνθρωπος δεν αναπαύεται με καμμιά ευχαρίστηση και πολύ γρήγορα χάνει την ευχαρίστησή του και ζητάει αλλαγές. Ακόμα και στο γάμο χάνει πολύ σύντομα την ευχαρίστησή του από το πρόσωπο του/της συζύγου κι έτσι έχομε τα πολλά διαζύγια, τις διαστάσεις, τους οικογενειακούς καυγάδες, ειδικά τις συγκρούσεις και τους διαπληκτισμούς με τα κληρονομικά. Σχεδόν κανείς δεν θυσιάζει το παραμικρό, για να διατηρήσει τη γλυκιά σχέση με τ’ αδέρφια του.

Μπορείτε να φαντασθείτε το πρόσωπο ενός τέτοιου ανθρώπου γελαστό; Προτιμάει την πίκρα και το μίσος ακόμη προκειμένου να κερδίσει ένα μικρό κομματάκι αμφισβητούμενης γης. Και η πλήξη ύστερα μονιμοποιείται στην ψυχή του.

Βλέπετε, όλη η παγκόσμια ιστορία κυριαρχείται από την ιδέα της δικαιοσύνης· όλη η θεολογία των προ Χριστού λαών, και του Ισραήλ ακόμα, και όλη η θεολογία, η ψυχολογία και η κοινωνιολογία μαζί με την πολιτική των χωρίς Χριστό λαών και ατόμων ρυθμίζεται από την δικαιοσύνη. Όλοι την επικαλούνται, όσο κι αν όλοι δυστυχούν απ’ αυτήν, νικητές και νικημένοι. Άλλο βέβαια πράγμα η επιβολή της δικαιοσύνης και άλλο η ταπεινή αποδοχή της. Όποιος αποδέχεται τη δικαιοσύνη με υπομονή κι ευχαριστία, έστω κι αν είναι σε βάρος του, αυτός βγαίνει απ’ τα πλαίσια της δικαιοσύνης, είναι ίσος μ’ αυτόν, που παραιτείται από την δικαιοσύνη.

Συνήθως οι άνθρωποι έχουν διαφορές δικαιοσύνης με την ψυχή τους. Η συνείδησή τους είναι φορτωμένη με ενοχές ανεξομολόγητες. Ενώ υποφέρουν από τις ενοχές, δεν θέλουν ν’ απαλλαγούν απ’ αυτές. Υπάρχει μια γλύκα της κόλασης στις ενοχές· είναι αυτό η κλασσική απάτη του δαίμονα. Ακόμα και τις σαρκικές ηδονές τις θέλουν πολλοί αναμιγμένες με τις ενοχές. Κοιτάξτε όλα τα πρόσωπα των κινηματογραφικών έργων της μικρής και της μεγάλης οθόνης, καθώς και όλων των κοσμικών περιοδικών. Όλα είναι καταθλιμμένα αλλά όχι λυπημένα, κρατούν σκληρά κολλημένη επάνω τους τη σκοτεινή όψη και όταν ακόμα γελούν!

Η κατάθλιψη ξαπλώθηκε στην εποχή μας και στον πολύ λαό και στους απλούς πολίτες, γιατί η ευημερία σε συνδυασμό με τις πολλές πληροφορίες ανεβάζει την αλαζονεία και των φτωχών ανθρώπων. Η διαφήμιση των αγαθών και το «δημοκρατικό» καλόπιασμα με τη συνεχή αναφορά των δικαιωμάτων ξετσιπώνει το λαό και τους κάνει να νιώθουν και να φέρνονται σαν άρχοντες. Έτσι φορούν και οι λαϊκοί άνθρωποι το μολυβένιο προσωπείο των αστών, που κρίνουν, επικρίνουν και βλαστημούν αυτούς που επηρεάζουν τη μοίρα μας, δηλαδή την υλική μας ευημερία.

Όσοι έχομε δει τον πίνακα του Γκρέκο «Ο μεγάλος Ιεροεξεταστής», θα έχομε πάρει μια επαρκή γεύση της κατάθλιψης που γεννιέται από την ηθική και τη θρησκεία, ή καλύτερα από την ηθική της θρησκείας.

Ο μεγάλος Ιεροεξεταστής εκφράζει το πρόσωπο του ανθρώπου, που ενοχοποιεί όλους όσοι δεν είναι τέλειοι στις υποχρεώσεις τους απέναντι στο Θεό. Κι επειδή βέβαια δεν βρέθηκε ως τώρα κανένας τέλειος, ο Ιεροεξεταστής είναι το πρόσωπο της κόλασης για όλους και για όλα. Και μέσα στο παραλήρημα της δικαιοκρισίας ο χαρακτηριστικός αυτός εκπρόσωπος της Δυτικής Χριστιανοσύνης ξεχνάει ότι είναι κι αυτός αμαρτωλός, ξεχνάει την αγάπη του Θεού και την μετάνοια. Το πρόσωπό του δείχνει την αποκρουστική κόλαση. Ένας Ορθόδοξος ζωγράφος σαν τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο χάρισε στον κόσμο ένα πειστικό και αληθινό ορισμό της Δυτικής Θεολογίας.

Η κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα του πολιτισμού. Ο πολιτισμός είναι η παγκόσμια επιχείρηση αποκατάστασης του χαμένου κύρους του ανθρώπου ύστερ’ από την απώλεια του Παραδείσου. Βέβαια η σκληρή ζωή με τα αγκάθια και τα τριβόλια, με τον ιδρώτα του προσώπου, με τους πόνους της γέννας κτλ. απαιτούσε μια προσπάθεια του ανθρώπου να ανακουφίσει το κορμί του και την ψυχή του μέσα στην έρημο της εξορίας του. Άλλωστε γι’ αυτό εφοδίασε ο Θεός τους Πρωτοπλάστους με φύλλα συκής και με δερμάτινους χιτώνες. Από τη σχετική βελτίωση όμως μέχρι το παραλήρημα του θριάμβου του ανθρώπου, που ένιωσε κάποια στιγμή πως έφτιαξε το δικό του Παράδεισο, υπάρχει η απόσταση, που μέσα σ’ αυτήν γεννιέται η κατάθλιψη.

Στις μέρες μας η κατάθλιψη, ενώ δεν ομολογείται και μάλλον κρύβεται πίσω από τις διαφημίσεις και τους λόγους των πολιτικών, ανιχνεύεται εύκολα και μάλιστα συνειδητοποιημένη και αυτοεξομολογούμενη. Πόσο προδίδεται από τα παραισθησιογόνα, που είναι τόσο απαραίτητα, μα πάρα πολύ απαραίτητα! Αν πάρομε υπ’ όψιν μας και τη νικοτίνη και τα οινοπνευματώδη, ίσως φτάνομε στην υψηλότερη δαπάνη εισοδήματος. Αν διαπιστώσομε ότι ο κόσμος δαπανά για τα παραισθησιογόνα περισσότερο μέρος του εισοδήματός του απ’ όσα δαπανά για την τροφή του, τότε θα εκτιμήσομε την πλήξη σαν πρώτο κίνητρο εργασίας γενικά των ανθρώπων!

Και δεν είναι μόνο τα παραισθησιογόνα που προδίδουν την πλήξη. Είναι οι θορυβώδεις διασκεδάσεις, είναι οι διαστροφές, ομοφυλοφιλίες, παιδεραστίες και άλλες «φιλίες» που δεν λέγονται, είναι η συσσώρευση πλούτου, είναι το χόμπυ, είναι η μόδα, η εξουσιολαγνεία και άλλα ακόμη, που δείχνουν ένα πρόσωπο του σύγχρονου ανθρώπου αγέλαστου, αγχωμένου μέχρι την τελευταία του πνοή, διαρκώς ανήσυχου, φοβισμένου και επιθετικού.

Αν φέρομε στο νου μας το πρόσωπο ενός φιλότιμου και υγιούς χριστιανού, θα εντυπωσιαστούμε πρώτ’ απ’ όλα από το πόσα πράγματα δεν χρειάζεται. Ένα κελλί φυλακής συνήθως είναι πλουσιότερο απ’ το κελλί ενός ασκητή, που το φτιάχνει συχνά μόνος του και μπαίνει μέσα με αγαλλίαση. Και ένα σπίτι αστού (λαϊκού) χριστιανού στερείται πολλά και ακριβά πράγματα, χωρίς ο νοικοκύρης του να αισθάνεται καμμιά στέρηση.

 Τα αγαθά που στερούμαστε σε εποχές κρίσης και αγανακτούμε γι’ αυτό είναι αυτά, που ένας σωστός χριστιανός θα τα χαρακτήριζε περιττά ή σχεδόν περιττά. Κι όμως γι’ αυτά τα σχεδόν περιττά αναστατώνονται οι δρόμοι από τις συντεχνίες, αυτοκτονούν άνθρωποι, περιφέρονται βαρύθυμοι άνθρωποι στους δρόμους, χωρίζουν αντρόγυνα, μισούνται αδέρφια μεταξύ τους!…

Αν ο χριστιανός φυλάξει την πίστη του, διατηρήσει την προσευχή του, τηρήσει τις νηστείες του και την απλότητά του, τότε θα μπορεί να έχει ιλαρό πρόσωπο και να δοξάζει το Θεό για την επάρκεια των αγαθών του, θα μπορεί να ψάλλει χαρούμενος και παρηγορημένος μέρα και νύχτα και να παρηγορεί και άλλους, που θα τρέχουν κοντά του.

Η πλήξη θα πετάξει σαν ένα αρπακτικό που πήγε να καθήσει επάνω του, για να τον φάει, και έφυγε σκιαγμένο από μια δύναμη μεγάλη.

Ο Περικλής στον Επιτάφιό του λέει ότι οι πλούσιοι Αθηναίοι έχουν ωραία σπίτια, κατασκευές γενικότερα «ων καθ’ ημέραν η τέρψις το λυπηρόν εκπλήσσει». Μ’ αυτά τα λόγια του ομολογεί ότι στις καρδιές των μεγαλοδύναμων εξουσιαστών υπήρχε «το λυπηρόν» που κάθονταν επάνω τους σαν αρπαχτικό, και με τα ωραία σπίτια τους το «σκιάζανε» να φύγει κάθε μέρα. Και κάθε μέρα βέβαια ξαναγύριζε.

Εμείς αυτή την πλήξη τη διώχνομε κάθε στιγμή με το «Κύριε ελέησον» και «την χαράν ημών ουδείς αίρει αφ’ ημών».

Πηγή: Κοινωνία Ορθοδοξίας, Προσκυνητής

Πρόκειται γιά μιά κάπως παλιά ἱστορία ...

Στίς 14 Ἀπριλίου 1999 ἐστάλη ἀπό τήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν ἡ Ἐγκύκλιος 2677  τῆς Ἱερᾶς Συνόδου πού ἔφερε ἡμερομηνία 26 Μαρτίου 1999 καί ἀπευθυνόταν στόν «Ἱερό Κλῆρον καί τόν εὐσεβή λαόν τοῦ Θεοῦ».  Ἡ ἀνάγνωσή της ἔπρεπε νά γίνει τήν Κυριακή 6 Ἰουνίου 1999.  Πρίν φθάσει ἡ ἡμερομηνία αὐτή, ἐστάλη στίς 20 Μαΐου 1999 ἄλλη Ἐγκύκλιος μέ τόν  ἴ δ ι ο ἀριθμό (2677) καί τήν ἴ δ ι α  ἡμερομηνία ἐκδόσεώς της (26 Μαρτίου 1999) καί τή σημείωση «Ἀνακοινοποίησις εἰς τό ὀρθόν».  Παράλληλα δόθηκε ἐντολή νά μή διαβασθεῖ ἡ προγενέστερη Ἐγκύκλιος, ἀλλά ἡ τελευταία.

Τό θέμα καί τῶν δύο Ἐγκυκλίων ἦταν τό ἴδιο : ἀφοροῦσε στά αὐξημένα ψυχικά νοσήματα καί προβλήματα πού μάστιζαν καί μαστίζουν τήν ἑλληνική κοινωνία. Ὅμως ἡ προβληματική, οἱ τοποθετήσεις, ἡ ὀπτική, οἱ ὑποδείξεις καί οἱ προτεινόμενες λύσεις τῆς μιᾶς, ἦσαν ριζικά διαφορετικές ἀπό τήν ἄλλη. Ἴσως κάποιος εἶχε παρέμβει στό μεσοδιάστημα τῶν δύο Ἐγκυκλίων καί ἔπεισε τόν ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο νά «διορθώσει» τό περιεχόμενο τῆς πρώτης Ἐγκυκλίου.

Μιά ὁμάδα κληρικῶν-πνευματικῶν θεωρώντας τό περιεχόμενο τῆς δεύτερης Ἐγκυκλίου ἀσύμβατο μέ τήν ὀρθόδοξη παράδοση, ἀποφάσισε νά συντάξει καί νά ἀποστείλει στήν Ἱερά Σύνοδο ἕνα Ὑ π ό μ ν η μ α  μέ τίς παρατηρήσεις της πάνω στό περιεχόμενο τῆς Ἐγκυκλίου. Τελικῶς τό συνταχθέν Ὑπόμνημα δέν κατέστη δυνατό νά σταλεῖ στή Σύνοδο.

Τώρα τελευταῖα τό κείμενο τοῦ Ὑπομνήματος ἔπεσε στά χέρια μας.  Ἀναζητήσαμε καί βρήκαμε, σύμφωνα μέ ὅσα γράφονται σ΄ αὐτό,   τίς δύο Ἐγκυκλίους καί καταλάβαμε τί εἶχε συμβεῖ.  Ἐπειδή τό πρόβλημα τῆς ἐπέμβασης καί ἀνάμιξης τῶν ψυχιάτρων-ψυχοθεραπευτῶν στήν ἐκκλησιαστική ζωή διογκώνεται, ἀποφασίσαμε νά δημοσιεύσουμε τό κείμενο αὐτό. Ἄν καί μακροσκελές προσφέρει πολλά στοιχεῖα καί ἴσως φανεῖ χρήσιμο ἤ καί ὠφέλιμο στούς ἀναγνῶστες τοῦ ΟΡΘΡΟΥ.

Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καί τό ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ πού παρατίθεται στό τέλος τοῦ Ὑπομνήματος.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ἰασίου 1  Ἀθήνας

Μακαριώτατε,

Σεβαστοί Πατέρες καί Ποιμενάρχες μας

Μέ τόν προσήκοντα σεβασμό καί μέ υἱϊκή ἐμπιστοσύνη, ἀλλά καί μέ αἴσθηση τῆς ποιμαντικῆς μας εὐθύνης ἀπευθυνόμεθα πρός Ὑμᾶς γιά νά ἐκθέσουμε τόν προβληματισμό μας σχετικά μέ τήν ὑπ’ ἀριθ. 2677 Ἐγκύκλιό Σας τῆς 26-3-99, ἡ ὁποία ἀφοροῦσε στήν πρόνοια καί τή μεταχείριση τῶν «ψυχικῶς πασχόντων» ἀδελφῶν μας.  Πράγματι, ὅπως διαπιστώνουμε κι ἐμεῖς στήν καθημερινή μας διακονία, εἶναι ἰδιαιτέρως αὐξημένα τά λεγόμενα ψυχικά νοσήματα.  Ὡς ἐκ τούτου πολλές ἀπό τίς προτάσεις καί ἐπισημάνσεις τῆς Ἐγκυκλίου Σας εἶναι σημαντικές καί ἀξιοπρόσεκτες ὅπως π.χ. ἡ προτροπή Σας πρός τούς χριστιανούς «νά περιβάλλουν» τούς  ψυχικῶς πάσχοντας «μέ πολλή ἀγάπη καί νά τούς ἀντιμετωπίζουν, ὅπως κάθε ἄλλο συνάνθρωπο πού φέρει κάποια φυσική ἀδυναμία, χωρίς διάκριση ἤ προκατάληψη».

Ὅμως διαπιστώσαμε ὅτι ὁρισμένες θέσεις τῆς Ἐγκυκλίου, κατά τήν προσπάθειά Σας νά ἀνταποκριθεῖτε στίς σύγχρονες προκλήσεις, δημιουργοῦν κάποια σοβαρά ἐρωτηματικά καί προβλήματα, ἀφ’ἑνός μέν ὁριοθετήσεως τῆς παρεχομένης ὑπό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πνευματικῆς ἰάσεως καί θεραπείας, ἀφ’ἑτέρου δέ ἀναφορικά μέ τά ὑπό τῆς Ὀρθοδόξου νηπτικῆς Παραδόσεως τεθέντα ὅρια τῆς ἐξομολογητικῆς καί λοιπῆς ἱερατικῆς διακονίας.

Ἐτσι ὑπό τό στοιχεῖο γ) ἡ Ἐγκύκλιος παραινεῖ «τούς πνευματικούς τῆς Ἐκκλησίας νά παραπέμπουν ἐγκαίρως στούς εἰδικούς τούς ἀδελφούς μας πού χρειάζονται ψυχιατρική βοήθεια κάι νά συνεργάζονται μαζί τους, τούς δέ ἐπιστήμονες (ψυχιάτρους, ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς) νά συνεργάζωνται μέ τούς κληρικούς».  Αὐτή τήν παραίνεση ἡ Ἐγκύκλιος τήν στηρίζει σέ ἄλλο σημεῖο της, στό ὁποῖο γράφει ὅτι «οἱ ἀνά τόν κόσμον ἐπιστήμονες...ἔχουν πραγματοποιήσει μεγάλες προόδους στή θεραπεία» τῶν ψυχικῶν νόσων.  Εἰρήσθω ἐν παρόδῳ ὅτι καμμιά τέτοια προτροπή δέν καταγραφόταν στήν προγενεστέρα μορφή τῆς Ἐγκυκλίου, ἡ ὁποία ὅμως κατόπιν ἐντολῆς Σας δέν ἀνεγνώσθη στούς πιστούς.  Ἀντιθέτως ὑπό τό στοιχεῖο γ) ἐκρίνετο αὐστηρά «ἡ ἄκριτη ἐφαρμογή τῶν ψυχαναλυτικῶν ἐκείνων συστημάτων» τά ὁποῖα μέ τίς πρακτικές τους «πού ἐμφανίζονται ὡς θεραπευτικές ἀλλά ἀπέχουν  πολύ ἀπό τίς ἀληθινές προϋποθέσεις γιά τήν οἰκοδόμηση τῆς ψυχικῆς ὑγείας...ἐξομοιώνουν» τόν ἄνθρωπο  «μέ τά κτήνη».

Ἐπανερχόμενοι στήν ἰσχύουσα Ἐγκύκλιο διερωτώμεθα ἄν ἡ Ἐκκλησία δικαιοῦται νά ρίχνει γέφυρες τέτοιας συνεργασίας μέ τή χοάνη τόσων ψυχο-επαγελμάτων.  Ἔχουμε εὐθύνη γιά τούς ἀνθρώπους πού μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Χριστός, καί γιά τῶν ὁποίων τίς ψυχές θά μᾶς ζητηθεῖ λόγος («τό αἷμα αὐτῶν ἐκ τῶν χειρῶν σου ἐκζητήσω» Ἰεζ. 3, 18-21).  Μέ ποιά λογική λοιπόν θά τούς παραπέμπουμε στούς «εἰδικούς», οἱ πιό πολλοί ἀπό τούς ὁποίους, ὅσον ἀφορᾶ στήν ἐν Χριστῷ πίστη καί ζωή «οὐκ ἔγνωσαν δεξιάν αὐτῶν ἤ ἀριστεράν αὐτῶν» (Ἰωνᾶς 4, 11) ἤ ἔχουν ἀναμείξει τόν Χριστό μέ τόν Φρόϋντ καί μεταφέρουν τίς συγκεχυμένες ἰδεοληψίες τους στούς πελάτες τους;  Δέν ἀρνούμεθα τή βοήθεια τῆς νευρο-ψυχιατρικῆς ἐπιστήμης στή διάγνωση τῶν λεγομένων βαρέων ψυχικῶν νοσημάτων, στή διά φαρμάκων παρεχομένη βοήθεια πρός τούς ταλαιπωρουμένους ἀδελφούς μας ὥστε νά ἀνακουφίζονται, νά εἶναι «σέ κάποιο λογαριασμό», νά μποροῦν ἐνδεχομένως νά ἐργασθοῦν.  Ὅσον ἀφορᾶ ὅμως στή λεγομένη  «ψυχοθεραπεία»  καί στήν ποικίλη συμβουλευτική τῶν εἰδικῶν ψυχολόγων, οἱ ἐκ τῆς ποιμαντικῆς μας ἐμπειρίας καί τῆς διδασκαλίας τῶν Ἁγίων Πατέρων ἐπιφυλάξεις μας φθάνουν μέχρι πλήρους ἀμφισβητήσεώς της.  Καί αὐτό γιά τούς κάτωθι λόγους :

α ) Τό «μέγα τραῦμα, ὁ ἄνθρωπος», ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ἰάθη διά τοῦ Χριστοῦ ( «τῷ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν». Ἡσ. 53, 5).  Μ ό ν ο  διά τῆς μετ΄Αὐτοῦ κοινωνίας, διά τῆς ἀκτίστου Χάριτος προσφερομένης ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, συνεργούσης τῆς προαιρέσεώς μας, μποροῦμε νά θεραπεύσουμε τήν ψυχή μας, νά τήν ἀπαλλάξουμε ἀπό τό σκότος τῶν παθῶν καί νά τήν ἀποκαταστήσουμε στό «ἀρχαῖο κάλλος», στήν ἐλευθερία τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ (Ρωμ. 8, 11).  Αὐτό κατόρθωσαν μέ τελειότητα οἱ Ἅγιοι, πρός αὐτό τείνουν ὅλοι οἱ Χριστιανοί.  Ἐδῶ ὁ «ἐπιστημονικός μόχθος» τῆς Ψυχιατρικῆς καί τῶν συναφῶν κλάδων ἀποκαλύπτεται ἀνίσχυρος.

Στήν ἔνσταση ὅτι ἡ Ψυχιατρική καί ἡ Ψυχανάλυση-Ψυχοθεραπεία δέν ἀσχολοῦνται μέ τήν ψυχή ὑπό τήν χριστιανική ἔννοια, ἀλλά μέ τόν «ψυχισμό» καί τίς διαταραχές του, φρονοῦμε ὅτι ἡ Ψυχιατρική, φ α ρ μ α     κ ε υ τ ι κ ά  μπορεῖ νά παρεμβαίνει διακριτικά καί μέ ἀκριβῆ γνώση τῶν ἐπιστημονικῶν της ὁρίων γιά νά βοηθήσει στήν ἀποκατάσταση ἐ μ φ α     ν ῶ ν  καί ἐπικινδύνων διαταραχῶν λειτουργίας τῆς σκέψεως, τῆς βουλήσεως καί τοῦ συναισθήματος κ.λ.π. , πού σχετίζονται μέ τόν ἐγκέφαλο καί τό νευρικό σύστημα.  Ὅσον ἀφορᾶ ὅμως στήν ἀπόπειρα παροχῆς βοηθείας-θεραπείας διά τῆς «ψυχοθεραπευτικῆς» ὁδοῦ  ἐγείρονται τά ἑξῆς σοβαρά ἐρωτήματα : Πῶς μποροῦν νά βοηθήσουν τόν ἄρρωστο ψυχισμό - ἄρρωστο πάντα κατά τή γνώμη τους- τῶν «ψυχοθεραπευομένων»,  πολλῷ μᾶλλον νά τόν θεραπεύσουν, ἐφ’ὅσον οἱ πλεῖστοι ἐξ αὐτῶν δέν δέχονται τήν ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία;  Ὡς γνωστόν δέν δέχονται ὅτι ἡ ψυχή εἶναι «οὐσία ζῶσα, ἁπλῆ, ἀσώματος...λογική καί νοερά» καί ὅτι αὐτήν κατ΄ἐξοχήν ὀνομάζουν οἱ Πατέρες «θείαν εἰκόνα» διότι τό «κατ΄ εἰκόνα τό νοερόν δηλοῖ καί αὐτεξούσιον»[1].  Δέν δέχονται ὅτι χωρίζεται ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα μέ τόν θάνατο, ὅτι ζεῖ καί κοινωνεῖ μετά τοῦ Θεοῦ προγευομένη τῶν ἀνεκλαλήτων δωρεῶν Του ἤ ὅτι χωρισμένη ἀπό Αὐτόν δοκιμάζει τήν κόλαση.  Οἱ ἐν λόγῳ «ψυχοθεραπευτές» ἀγνοοῦν τήν μεταπτωτική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ἀναγέννησή του, τήν ὕπαρξη καί τίς ἐνέργειες τοῦ Διαβόλου, καθώς καί τό μερίδιο εὐθύνης τῆς δαιμονικῆς ἐπηρείας στήν ταλαιπωρία τῶν ψυχικῶς πασχόντων. Ἀντιθέτως ἐκλαμβάνουν τόν πεπτωκότα ἄνθρωπο «σύν τοῖς πάθεσι αὐτοῦ καί ταῖς ἐπιθυμίαις»(Γαλ. 5, 24) ὡς πρότυπο τοῦ καθ’ αὐτό ὑγιοῦς καί λόγῳ τῶν φροϋδικῶν τους προκαταλήψεων σπεύδουν νά ὠθήσουν τούς «ἀναλυομένους» στἠν ἱκανοποίηση τῶν οἱωνδήποτε ἐπιθυμιῶν τους, ἀθετώντας τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί «ἐξομοιώνοντας τους μέ τά κτήνη», στερώντας τους τήν εὐκαιρία τῆς ἐν Χριστῷ ἀσκήσεως καί ὑπομονῆς.  Οἱ συμβουλές αὐτές τῶν ψυχοθεραπευτῶν,  ἀντί νά ὁδηγήσουν σέ ψυχική ἰσορροπία ὁδηγοῦν, ὅπως τό γνωρίζουμε ἀπό τήν ἐξομολογητική μας ἐμπειρία, στήν πλήρη ἀποδιοργάνωση τοῦ ψυχικοῦ τους κόσμου.

Ὅσον ἀφορᾶ στούς χριστιανούς ψυχοθεραπευτές οἱ περισσότεροι αὐτῶν πιστεύουν ὅτι ἡ ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία εἶναι ἐλλιπής, ὅτι δέν ὑπάρχει «ἐπεξεργασμένη διδασκαλία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου», ὅτι «πολλά σημεῖα ἀπομένουν γιά ἐπεξεργασία στό ἀνθρωπολογικό, ψυχολογικό καί βιωματικό ἐπίπεδο», «ὅτι μπορεῖ νά ἀναπτυχθεῖ ἕνας πολύ δημιουργικός διάλογος...μεταξύ ὀρθόδοξης χριστιανικῆς θεολογίας καί ψυχανάλυσης»[2] καί ὅτι ὑπάρχει «ἀναγκαιότητα...συνθέσεως» Ψυχοθεραπευτικῆς-Θεολογίας «στό θεωρητικό-ἀνθρωπολογικό ἐπίπεδο»[3].

Πῶς λοιπόν θά δεχθοῦμε νά παραπέμψουμε τούς χριστιανούς γιά νά θεραπεύσουν ψυχικές διαταραχές πού ἔχουν «ὡς αἰτία τραυματικά γεγονότα τῆς ζωῆς» ἤ «ἐμπειρίες νοσηρῶν σχέσεων στά πλαίσια τῆς οἰκογένειας καί τῆς κοινωνίας», ὅπως προτρέπει ἡ Ἐγκύκλιος, σέ τέτοιους ψυχοθεραπευτές πού ἀρνοῦνται ἤ καί χλευάζουν τήν περί Θεοῦ καί ἀνθρώπου θεανθρώπινη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ἤ τεχνηέντως τήν ἀναμειγνύουν μέ τίς ἰδεοληψίες τοῦ ἀθέου Φρόϋντ ἤ τῆς ψυχικά διαταραγμένης Klein, ἐπιδιώκοντας τήν «πρόσληψη» καί ἐνσωμάτωση ὅρων καί ἰδεῶν τῆς Ψυχαναλύσεως στήν ὀρθόδοξη νηπτική παράδοση;

γ) Παρά ταῦτα οἱ παντός εἴδους ψυχοθεραπευτές καί οἱ ὑποστηρικτές τους ἰσχυρίζονται ὅτι ἀνεξαρτήτως κοσμοθεωριακῆς τοποθετήσεως τοῦ ψυχαναλυτοῦ ἤ τοῦ ἀναλυομένου «ὁ ἐπιστημονικός μόχθος» τῆς Ψυχολογίας μπορεῖ νά προσφέρει βοήθεια στούς ἀναλυομένους.  Ἡ ψυχή ὅμως, ὅπως κι ἄν ἐννοηθεῖ, οὖσα «πολυδύναμον πρᾶγμα»[4] δέν εἶναι δυνατόν νά ἐξιχνιασθεῖ σέ βάθος μέ ἀνθρώπινα μέσα.  Μόνον ὁ Θεός «ἄβυσσον καί καρδίαν ἐξίχνευσεν» (Σοφ. Σειράχ 42, 18). «Βαθεῖα ἡ καρδία παρά πάντα καί ἄνθρωπος ἐστίν καί τίς γνώσεται αὐτόν; (Ἰερ 17,9).  «Σύ ἐπίστασαι τάς καρδίας  μονώτατος» (Β΄Παραλειπ. 6, 30) μᾶς διδάσκει ἡ Ἁγία Γραφή.  Τό βάθος λοιπόν τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως μόνον ὁ Θεός γνωρίζει καί οἱ Ἅγιοι στό μέτρο πού τούς τό ἀποκαλύπτει ὁ Θεός, διότι ὄντες πνευματικοί πάντα ἀνακρίνουν ὑπ΄ οὐδενός δέ ἀνακρίνονται (Α΄ Κορ. 2, 15). Τέτοιοι  ἦσαν καί οἱ προσφάτως κοιμηθέντες πνευματικοί ἡμῶν Πατέρες καί διδάσκαλοι, δῶρα ὄντως Θεοῦ, Γέροντες Ἰάκωβος, Παΐσιος καί Πορφύριος.  Ἀπό τήν ἄλλη οἱ ἐξομολόγοι-πνευματικοί ἐξετάζουν τό βάθος τῆς ψυχῆς τῶν εἰς αὐτούς προσερχομένων σύμφωνα μέ τίς ὀρθόδοξε ςπροδιαγραφές, ἐπικαλούμενοι τό φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐφ΄ὅσον πρόκειται γιά Μυστήριο τῆς Ἒκκλησίας καί ὄχι γιά ἁπλό διάλογο καί μέ ἀπόλυτο σεβασμό στό ἀνθρώπινο πρόσωπο, μέ χριστοδιακριτικότητα καί ἐλευθερία.  Εἶναι χαρακτηριστικά ὅσα γράφει ἐπ΄αὐτοῦ ὁ Γέρων Σωφρόνιος : «Καί κατ΄ αὐτήν εἰσέτι τήν ὥραν τῆς συνομιλίας μετά τῶν ἀνθρώπων προσεπάθουν νά κρατῶ τήν «ἀκοήν» τοῦ νοός μου ἐν τῇ καρδίᾳ, ὅπως συλλάβω τό Θεῖον νεῦμα, πολλάκις δέ καί τούς λόγους τούς ὁποίους ὤφειλον νά εἴπω»[5].

Αὐτό λοιπόν τό μυστήριο τοῦ «ἔσω ἀνθρώπου»  προσπαθοῦν νά ἐξιχνιάσουν καί νά θεραπεύσουν οἱ ψυχοθεραπευτές[6] χρησιμοποιώντας τό φροϋδικό μοντέλο ἤ τά παράγωγά του, δηλ. μιά ζοφώδη καί  συγκεχυμένη ἀντίληψη περί τοῦ βάθους τῆς ψυχῆς.  Ὁ «πατέρας» τῆς Ψυχανάλυσης S. FREUD γράφει: «ἐργάζομαι στήν ὑπόθεση ὅτι ὁ ψυχισμός μας θεμελιώθηκε διά στρωματοποιήσεως : τό ὑλικό πού ὑπάρχει μέ τή μορφή μνημονικῶν ἰχνῶν ὑφίσταται ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν κάτω ἀπό νέες συνθῆκες μιά ἀναδιοργάνωση, μιά ἐπανεγγραφή»[7]. Τί δηλοῦν οἱ ὅροι «στρωματοποίηση», «μνημονικά ἴχνη», «ἐπανεγγραφή», καθώς καί οἱ ὅροι «ἀσυνείδητο», «προσυνείδητο» καί «ὑποσυνείδητο», παρά τήν ἄβυσσο τῆς ἀνθρώπινης καρδιᾶς, τήν ὁποία ὁ Φρόϋντ καί οἱ σύν αὐτῷ ὡς «ψυχικοί ἄνθρωποι» «οὐ δύνανται γνῶναι»(Α΄ Κορ. 2,14).  Αὐτή ἡ σύγχυση τῶν ψυχοθεραπευτῶν ἀπεικονίζεται πανοραμικά στίς πάνω ἀπό 300 σχολές ψυχοθεραπείας πού ἀντιστοιχοῦν στήν ἰδεολογία τῶν ἱδρυτῶν τους.  Ὄχι μόνο, κατά δική τους ὁμολογία, δέν μποροῦν νά ὁρίσουν τίς ἔννοιες, τίς ὁποῖες χρησιμοποιοῦν κατά κόρον, ὅπως π.χ. τήν ἔννοια τῆς «ἐπιθετικότητας» ἤ τοῦ «ναρκισσισμοῦ»[8], ἀλλά οὔτε τί σημαίνει «ψυχή» καί «Ψυχολογία».  «Τῆς Ψυχολογίας ὑπάρχουν τόσοι ὁρισμοί ὅσοι καί ψυχολόγοι...κάθε ψυχολογική θεωρία μᾶς δίνει μιά εἰκόνα τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου πού ἐλάχιστα συγγενεύει μέ τήν εἰκόνα μιᾶς ἄλλης θεωρίας» μέ ἀποτέλεσμα οἱ ἀπολυτοποιήσεις τους «νά καταντοῦν παραμορφωτικά πρίσματα τῆς εἰκόνας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου»[9].

δ) Ἡ ψυχοθεραπεία ἑδραζομένη στίς παραπάνω συγκεχυμένες ἀντιλήψεις περί ψυχισμοῦ εἶναι μιά αὐθαίρετη διαδικασία τάχα «βοηθείας» τοῦ ἀνθρώπου.  Συνήθως εἶναι μιά ἐξοντωτική μέθοδος διερευνήσεως τοῦ ψυχικοῦ βάθους.  Κατά τή διάρκεια τῆς ἡμίωρης συνήθως( μπορεῖ καί 45λεπτης) ψυχαναλυτικῆς-ψυχοθεραπευτικῆς διαδικασίας («ψυχαναλυτική –ψυχοθεραπευτική συνεδρία») γίνεται προσπάθεια μέ διάφορα τεχνάσματα νά ἀναδυθεῖ στήν ἐπιφάνεια ὅτι κρύβεται στόν «πυθμένα»τῆς ψυχῆς.  Τέτοια τεχνάσματα εἶναι ἡ μέθοδος τὼν «ἐλεύθερων συνειρμῶν», τῆς ἑρμηνείας τῶν ὀνείρων, πράγμα ἀντίθετο πρός τή Γραφική καί Πατερική διδασκαλία[10], ἡ ἑρμηνεία ζωγραφικῶν σχεδίων τῶν «ἀναλυομένων», τά ὁποῖα ὑποτίθεται ὅτι προβάλλουν στοιχεῖα τοῦ ἀσυνειδήτου τους![11] Ὅλες οἱ τραυματικές ἐμπειρίες ἀπό τήν οἰκογενειακή ζωή, οἱ ποικίλες προσωπικές, συζυγικές ἐπαγγελματικές ἀποτυχίες κ.λ.π. ἀποκαλύπτονται στόν ψυχαναλυτή, ὁ ὁποῖος στό ἱστορικό τοῦ «ἀναλυομένου»ἐντάσσει τήν ἑρμηνεία του κι ἔτσι δημιουργεῖ τή λεγομένη «κατασκευή», τήν ὁποία προσπαθεῖ νά «περάσει» ὡς ἀλήθεια στόν «ἀναλυόμενο».   Ὅμως ὁ ψυχαναλυτής δέν εἶναι καί τόσο βέβαιος γιά τήν «κατασκευή» αὐτή.  «Ἡ ψυχαναλυτική διαδικασία ἐνέχει πάντα τό στοιχεῖο τῆς ἀνακατασκευῆς τῶν ἀρχικῶν ὑποθέσεων μέσω νέων στοιχείων πού προκύπτουν στήν ἀνάλυση»[12].  Ἔχουμε λοιπόν νά κάνουμε μέ μιά αὐθαίρετη κατασκευή περίπου σάν τίς αὐθαίρετες, ἐκτός σχεδίου, οἰκοδομές.  Μέ τή διαφορά ὅτι οἱ αὐθαίρετες οἰκοδομές ἀνατρέπουν τήν περιβαλλοντική καί οἰκιστική ἰσορροπία, ἐνῷ τά ψυχαναλυτικά κατασκευάσματα ὄχι μόνο δέν βοηθοῦν τήν ἀνθρώπινη ψυχή, ἀλλά κατακερματίζουν τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί ἀνατρέπουν τήν ἤδη εὔθραυστη ἰσορροπία της.  «Μισή ὥρα τήν ἑβδομάδα πήγαινα γιά ψυχανάλυση καί τίς ὑπόλοιπες μέρες προσπαθοῦσα νά μαζέψω τά κομμάτια μου», ἐξομολογήθηκε μιά «ἀναλυομένη».  Ὑποτίθεται ὅτι μέ τή συνειδητοποίηση τῶν δυσκολιῶν τῆς ψυχῆς πού προέρχονται ἀπό τά βάθη τῆς ὑπάρξεως καί τίς κατάλληλες συμβουλές θά βοηθηθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἤ καί θά θεραπευθεῖ.  Αὐτό ὅμως, ὅπως ἤδη ἔγινε φανερό ἀπό τά λεγόμενα τῶν ψυχοθεραπευτῶν, εἶναι ἀδύνατον διότι  «ἄνθρωπος ὄψεται εἰς πρόσωπον, ὁ δέ Θεός εἰς καρδίαν»(Α΄Βας. 16, 7).  Ἀφοῦ δέν μπορεῖ νά δεῖ τήν καρδιά, πολλῷ μᾶλλον δέν μπορεῖ νά τήν θεραπεύσει ἤ ἔστω νά τήν βοηθήσει.  Εἶναι ἐπίσης ἐνδιαφέρον νά δεῖ κανείς μέ βάση ποιά ἰδεολογία γίνεται ἡ «διάγνωση»  τῶν διαφόρων διαταραχῶν.  Ὡς παράδειγμα παρουσιάζουμε τά ψυχαναλυτικά «ἐργαλεῖα»  πού χρησιμοποιεῖ ὁ ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δ. Κυριαζῆς στά «ψυχαναλυτικά του σχόλια» στή «Γένεση»  καί τήν «Παραβολή τοῦ Ἀσώτου», πού δημοσιεύθηκαν στό ὑπό τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας ἐκδοθέν βιβλίο «Θεολογία καί Ψυχιατρική σέ διάλογο».  Στή μέν «ἐκμυθευμένη βιβλική διήγηση τῆς Γένεσης» ἀνακαλύπτει «μητρική ἐξάρτηση (sic) τοῦ Ἀδάμ ἀπό τήν Εὔα»[13].  Λέει ὅτι «ὁ Ὄφις μπορεῖ νά κατανοηθεῖ ἐδῶ ὄχι ἁπλᾶ σάν σύμβολο τοῦ φαλλοῦ[!], σύμβολο τῆς ἐπιθυμίας...»[14], στή δέ παραβολή τοῦ Ἀσώτου ἀνακαλύπτει ὅτι «τά δύο ἀδέλφια...εἶναι μπλεγμένα στό δίχτυ ἑνός οἰδιποδείου συμπλέγματος μέ τό πατέρα καί μεταξύ τους»[15] καταλήγοντας ὅτι «οἱ ἄνθρωποι, ἄνδρες καί γυναῖκες, πατέρες, μητέρες καί παιδιά εἴμεθα μπλεγμένοι...στή δυαδική ναρκισσιστική –φαλλική προβληματική ἤ καί στήν κατάσταση τοῦ οἰδιποδείου συμπλέγματος καί ὄχι μόνο,  ὅπως μᾶς διδάσκει ἡ ψυχανάλυση»[16].  Καί ὁ μέν  κ.  Κυριαζῆς  εἶναι δέσμιος τῶν φροϋδικῶν του ἰδεολογημάτων, ἀλλά ἐμεῖς, ὡς ὑπεύθυνοι ποιμένες, γιατί θά πρέπει νά στεγάζουμε σέ χώρους ἐκκλησιαστικούς ἡμερίδες μέ τέτοιες εἰσηγήσεις καί νά ἐκδίδουμε ἀπό τόν ἐπίσημο ἐκκλησιαστικό,  ἐκδοτικό μας φορέα τέτοια βιβλία, πού μᾶς ζημιώνουν πνευματικά;

ε) Στούς χριστιανούς καί μάλιστα στούς ἀστηρίκτους, μέ τή διαρκῆ προπαγάνδα (ὄχι μόνο ἀπό τά Μ.Μ.Ε., ἀλλά καί ἀπό τούς ἐκκλ. Σταθμούς, τά διάφορα βιβλία, πολλές φορές καί ἀπό τίς Σχολές Γονέων) καλλιεργεῖται σύγχυση μεταξύ ἐξομολογήσεως καί ψυχοθεραπείας.  Ὁ προαναφερθείς ψυχίατρος γράφει ὅτι «εἶναι δύσκολο νά ἔλθει κανείς στόν ἑαυτό του χωρίς ἐξωτερική βοήθεια».  Ἀπαιτεῖται ἡ συνεργασία μέ ἕναν «ὁδηγό», ἕναν ψυχοθεραπευτή, ἕναν γέροντα»[17].  Τή σύγχυση ἐπιτείνουν οἱ ἱερεῖς – ψυχοθεραπευτές, οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν νά μεταφέρουν τά χαρακτηριστικά τῶν ψυχοθεραπευτῶν στούς ἱερεῖς : «Μέ τό δεδομένο τῶν ὁμοιοτήτων τῆς ψυχοθεραπείας μέ τήν ποιμαντική πρακτική» εἶναι «ἀνάγκη νά χαρακτηρίζονται οἱ κληρικοί καί ἀπό μητρικές[!] ἰδιότητες       (ἐκτός ἀπό τίς πατρικές) κυρίως νά ἐμπεριέχουν τόν ἄλλο μέ τρόπο θεραπευτικό»[18].

Εἶναι, φρονοῦμε, σαφές ὅτι μερικές λεκτικές καί ἐξωτερικές ὁμοιότητες δέν μποροῦν νά γεφυρώσουν τό «μέγα χάσμα», τό ὁποῖο «ἐστήρικται» μεταξύ Ἐξομολογήσεως καί ψυχοθεραπείας.  Εἶναι ἀδιανόητο, ἡ ὑπό τῶν Ἁγίων Πατέρων πράξει καί θεωρίᾳ δεδιδαγμένη καί ὑπό τῶν ἱερέων ἀσκουμένη «πνευματική πατρότης» στά πλαίσια τῆς ἐξομολογήσεως καί τῆς ἐν γένει ποιμαντικῆς, νά χρήζει συμπληρώσεως ἀπό μιά ἀκαθόριστη «μητρότητα», τήν ὁποία, κατά τούς «Ἰσραηλινούς ψυχοθεραπευτές» ἔχουν ἀνάγκη οἱ «ἀναλυόμενοι»! Σύγκριση ἤ συνεξέταση τῶν δύο μεγεθῶν εἶναι ἀνίερη καί ἀπαράδεκτη.

Ἀπό τή μιά πλευρά ἔχουμε τήν ὑπό τοῦ Χριστοῦ δωρηθεῖσα Χάρη καί ἐξουσία  στούς ἱερεῖς νά συγχωροῦν καί νά θεραπεύουν τίς ψυχές τῶν χριστιανῶν κι ἀπό τήν ἄλλη μιά ἀνθρωποκεντρική συμβουλευτική-«ποιμαντική»(pastoral care) στηριγμένη σέ ποικίλα ἰδεολογικά πλαίσια μέ ἀσαφεῖς τοποθετήσεις, δυνατότητες, στόχους καί μεθόδους.

Εἶναι, Σεβαστοί μας Πατέρες,  λυπηρό, ἱερεῖς νά ἐξομοιώνουν τήν ἄκτιστη δωρεά τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο μέ τά ἀνύπαρκτα ἀποτελέσματα τῆς ψυχοθεραπείας, ἡ ὁποία δῆθεν ἀπαλλάσσει ἀπό τή φθορά τόν ἄνθρωπο, τοῦ προσφέρει ἐλευθερία καί ἐπιφέρει ἀλλαγές ὀντολογικῆς τάξεως :

«Ἄν καί ὅταν τά ψήγματα ἐλευθερίας τοῦ προσώπου ὁδηγήσουν τά βήματά του στήν ἐξομολόγηση ἤ στήν ψυχοθεραπεία, καί ἄν τό πρόσωπο συνεργήσει στή θεραπεία του στά δύο αὐτά πλαίσια (πράγμα καθόλου αὐτονόητο) ἡ ὕπαρξη ἐξέρχεται ἀπό τή νομοτέλεια τῆς φθορᾶς καί ἀπολαμβάνει περισσσότερη ἐλευθερία. Ἄν θέλη, μπορεῖ νά τήν στρέψει πρός τόν Θεό, ἐξ οὗ  καί ὁ σωστικός χαρακτήρας τῆς ἐξομολογήσεως. Ἄν δέν θέλη, μπορεῖ ἁπλῶς νά χαρῆ τήν ἐλευθερία της, τό ὕψιστο στοιχεῖο τοῦ «κατ΄εἰκόνα», γεγονός ὄχι λιγότερο χαρμόσυνο.  Νά γιατί μέσα στούς χαμηλόφωνους ἤ ἀγωνιώδεις τόνους τῆς ψυχοθεραπευτικῆς συνεδρίας συντελεῖται ὄχι ἄμεσα λυτρωτικοῦ χαρακτῆρα, ὅπως ἡ ἐξομολόγηση, ἀλλά πάντως μέ συνέπειες ὀντολογικῆς τάξεως»[19].

Ὑπάρχουν ὅμως καί χειρότερα.  Στήν ἡμερίδα «Θεολογία καί Ψυχιατρική σέ διάλογο», πού πραγματοποιήθηκε στό πνευματικό κέντρο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Λειβαδιᾶς ἔγινε μιά ἀνεπίτρεπτη προσπάθεια διαχωρισμοῦ, διασπάσεως τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως σέ διαδικασία ἐξαγορεύσεως τῶν ἁμαρτιῶν καί ἀφέσεως ἀπό τή μιά καί σέ διαδικασία ἐξαγορεύσεως λογισμῶν καί ποιμαντικῆς συμβουλευτικῆς ἀπό τήν ἄλλη.  Κατά τήν ἄποψη τῶν ὁμιλητῶν «ἡ ἐξομολόγηση δέν εἶναι κατ’ἀνάγκην θεραπευτική διαδικασία.  Ὅταν (ἡ ἐξομολόγηση)  διεκδικήσει αὐτό τό ρόλο τότε μπορεῖ ἀκριβῶς νά κάνει αὐτή τή ζημιά.  Ὅταν ἕνας πνευματικός θελήσει νά κάνει τόν θεραπευτή, μπορεῖ νά κάνει ζημιά!...Δουλεύει σέ φαρμακεῖο χωρίς νά εἶναι φαρμακοποιός». Πρέπει νά ἔχει τό «χάρισμα τοῦ ποιμαντικοῦ συμβούλου» ἀλλιῶς «τά πράγματα δυσχεραίνονται»[20].

Εἶναι βέβαια αὐτές οἱ θεωρητικές κατασκευές σαφῶς ἀντίθετες μέ τήν ἀποκρυσταλλωμένη ἐμπειρία καί πρακτική τῆς Ἐξομολογήσεως, ἡ ὁποία ἐπιπόλαια κατηγορεῖται ὡς «ἀνελεύθερη» καί «δικανική», χρήζουσα τάχα «θεολογικῆς διερευνήσεως» καί ἀποκαταστάσεως τοῦ ἐκκλησιολογικοῦ της χαρακτῆρα[21].(Μήπως καί ἐδῶ εἶναι πρόθυμη νά «βοηθήσει» ἡ ψυχανάλυση;).  Εἶναι ἀσφαλῶς γνωστά εἰς Ὑμᾶς ὅσα θά παραθέσουμε, ἀλλά νοιώθουμε τήν ἀνάγκη νά καταθέσουμε τήν ἱερατική μας μαρτυρία διά τῶν λόγων τῶν ἁγίων Πατέρων :

«Σπεύσεις δέ διά παντός τοῦ βίου πνευματικόν πατέρα ἔχειν καί ἐξαγγέλλειν αὐτῷ  π ᾶ ν  ἁ μ ά ρ τ η μ α  καί π ά ν τ α   λ ο γ ι σ μ ό ν καί λαμβάνειν παρ’αὐτοῦ τήν ἰ α τ ρ ε ί α ν   καί τήν ἄ φ ε σ ι ν.   Αὐτῷ γάρ ἐδόθη λύειν καί δεσμεῖν ψυχάς...Διά  τοῦτο  καί       σ υ μ β ο ύ λ ε υ σ α ι  καί ὑπάκουσον διά τέλους τοῖς ἐν πνεύματι πατράσιν»[22].   

 « ... ὀφείλεις ἀναδέχεσθαι τούς  λ ο γ ι σ μ ο ύ ς  πάντων τῶν ἐπί ἐξομολογήσει τῶν ἰδίων ἁμαρτημάτων προσερχομένων σοι, καί ἀνακρίνειν αὐτούς καί τά βάθη τῶν καρδιῶν αὐτῶν, ἐρευνᾶν τά διανοήματα καί τά πράξεις καταμανθάνειν. ἐφ ᾦ, τάς μέν ἀρχάς καί αἰτίας ὡς οἷον τε ἀναστέλλειν καί ἀνασπᾶν, τά δέ τέλη καί ἐνεργήματα τούτων εὐθύνειν κανονικῶς καί πρός τάς ἕξεις καί διαθέσεις τῶν προσερχομένων καί τά φάρμακα τούτοις ἐπιτιθέναι καί γίνεσθαι τοῖς πᾶσι τά πάντα, ἵνα πάντας κερδήσῃς, νῦν μέν ἐλέγχων, νῦν δέ ἐπιτιμῶν καί παρακαλῶν καί παντί τρόπῳ τήν σωτηρίαν τούτων πραγματευόμενος[23].

Ἡ καταλυτική αὐτή μαρτυρία τῶν Ἁγίων Πατέρων νομίζουμε φιμώνει τά «ἀπύλωτα στόματα» τῶν ἐναντία φρονούντων, ἀποδεικνύει περίτρανα τίς, Χάριτι Χριστοῦ, ἀπέραντες ἀληθεῖς δυνατότητες θεραπείας τῆς ψυχῆς πού ἔχει τό Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως, τήν τελειότητα καί πληρότητα τῶν θεανθρωπίνων μεθόδων της καί τό ἀδιάσπαστο ἐξαγορεύσεως ἁμαρτιῶν καί λογισμῶν, συμβουλευτικῆς, ἀφέσεως καί θεραπείας.

Ἐπεκτείνοντας, ἁγιώτατοι Πατέρες, τόν προβληματισμό μας ἐπί τῶν ἐνδεχομένων συνεπειῶν τῆς ὑπ’ ἀριθ. 2677 Ἐγκυκλίου, παρατηρήσαμε ὅτι μαζί μέ τόν τεχνητό διαχωρισμό Πνευματικοῦ-Ποιμαντικοῦ συμβούλου ἐκ μέρους τῶν ἱερέων-ψυχοθεραπευτῶν, καλλιεργεῖται διαρκῶς ἡ ἐντύπωση τῆς ἀνεπαρκείας τῶν ἱερέων-ἐφημερίων, ὑποτιμᾶται ἡ διακονία τους, ἡ πολλές φορές ἀθόρυβη πλήν αἱμάσσουσα ἐργατικότητά τους, ἡ ὁποία ἐκτείνεται ἀπό τήν ἔκδοση ἀδείας Γάμων καί πιστοποιητικῶν, «βαρετῶν»μέν ἀλλά ἀπαραιτήτων, μέχρι τῆς ἀνεγέρσεως Ναῶν καί ἀπό τήν ἀναγνωση εὐχῶν καί τρισαγίων μέχρι τήν τέλεση τῶν Μυστηρίων, τῆς Θείας Λειτουργίας καί τήν διακονία τοῦ λόγου.  Παντοῦ γράφουν οἱ ἐν λόγῳ ἱερεῖς-ψυχίατροι γιά τόν ἐπαγγελματισμό τῶν ἐφημερίων, τήν ἀγνωσία τους, τήν τυπολατρεία τους, τήν ἔλλειψη ποιμαντικοῦ ἐνδιαφέροντος, τήν κενοδοξία, τή φιλοχρηματία καί τόν συχνά νοσηρό ψυχισμό τους.  Παραθέτουμε σχετικά ἀποσπάσματα :

«Οἱ πιό ἐργατικοί κληρικοί...κάθονται πίσω ἀπό γραφεῖα, διαβάζουν ὑπηρεσιακή ἀλληλογραφία, συντάσσουν ἔγγραφα...»[24].«Ὁ κληρικός συνήθως κατέχεται ἀπό ἕνα σύμπλεγμα κατωτερότητας, θεωρεῖ τόν ἑαυτό του σάν κάποιο πού βρίσκεται στό χαμηλώτερο σκαλοπάτι τῆς καθιερωμένης ἐπαγγελματικῆς ἱεραρχίας»[25].  Εἶναι ἕνας «ἐπαγγελματίας προσευχητής....Ἐξυπακούεται ὅτι (οἱ κληρικοί) δέν προσεύχονται ὅταν κάνουν τά πέντε εὐχέλαια, τούς δέκα γάμους, τίς δέκα βαπτίσεις, τούς εἴκοσι ἁγιασμούς, τά πενήντα τρισάγια στό νεκροταφεῖο πηδώντας ἀπό τάφο σέ τάφο....Σ΄ αὐτή τήν περίπτωση ὁ κληρικός κάνει τά ἐξωτερικά τῆς προσευχῆς, ὅπως οἱ ἱερόδουλες κάνουν τά ἐξωτερικά τοῦ ἔρωτα...»[26].«Ἡ εἰκόνα πού διατηροῦν οἱ νέοι ἄνθρωποι γιά τήν Ἐκκλησία εἶναι βασικά μουσειακή ...οἱ ἄνθρωποι αἰσθάνονται πρός τούς κληρικούς ὅ,τι καί πρός τά νεκροταφεῖα.  Εἶναι ἱερά, προκαλοῦν φόβο καί βρίσκονται ἔξω ἀπό τή ζωή»[27]. «Χειροτονοῦμε περιφερόμενα ἀνέκδοτα γιά νά ποιμάνουν ψυχές»[28].

Στό βιβλίο «Ποιμένας καί θεραπευτής», τό ὁποῖο δόθηκε πρός μελέτη καί ἐξέταση στούς σπουδαστές τῆς Ἀνωτέρας Ἐκκλ. Σχολῆς γιά τό μάθημα τῆς Ποιμαντικῆς καί ὑπό τό κεφάλαιο « Ἡ ἱερατική διακονία τοῦ ὀρθοδόξου κληρικοῦ», ἀναφέρονται ὡς «εἴδη θρησκευτικῆς διακονίας» ὁ σαμάνος, ὁ μάγος, ὁ ἐξορκιστής, ὁ μάντης μέ τήν παρατήρηση ὅτι αὐτά τά «εἴδη...ἀποτελοῦν γιά τόν κληρικό μιά ἱστορική καί πολιτισμική κληρονομιά τῆς ἱερατικῆς του ταυτότητας.  Πρέπει ὅμως νά βροῦν τίς αὐθεντικές τους διαστάσεις μέσα στήν καινή πραγματικότητα τῆς ἐν Χριστῷ ἀποκεκαλυμμένης ἀλήθειας»[29]. Διερωτᾶται κανείς τί μπορεῖ νά ἀξιοποιήσει ὁ ὀρθόδοξος κληρικός ἀπό αὐτήν τήν δυσώδη «κληρονομιά» τῶν μάγων κλπ. πού ὑπηρετοῦσαν τόν Σατανᾶ καί κρατοῦσαν στό σκοτάδι τῆς δουλείας τούς ἀνθρώπους, ποιά σχέση, ἔστω καί τήν παραμικρή, μπορεῖ νά ἔχει ἡ «τράπεζα τοῦ Κυρίου», τήν ὁποία διακονεῖ ὁ ὀρθόδοξος ἱερεύς, μέ τήν «τράπεζα τῶν δαιμονίων» (Α΄Κορ. 10, 21) πού ὑπηρετοῦν οἱ μάγοι καί οἱ μάντεις;

Ἐννοεῖται ἐπίσης, κατά τούς ἐν λόγῳ συγγραφεῖς, ὅτι οἱ περισσότεροι κληρικοί εἶναι ἀνεπαρκεῖς ὡς πρός τήν ποιμαντική τους συμβουλευτική.  Στό βιβλίο «Ἀναζητώντας τό πρόσωπο» παρουσιάζονται τέσσερα περιστατικά «ἀναλυομένων», τούς ὁποίους οἱ πνευματικοί ἔβλαψαν ἀφάνταστα[30], ἐνῷ στήν προαναφερθεῖσα ἡμερίδα μιά γυναῖκα ἀφήνεται σκόπιμα νά φανερώσει τήν ἀνεπάρκεια τοῦ ἐξομολόγου καί τῆς ἐξομολογήσεως σέ ἀντίθεση μέ τήν οὐσιαστική βοήθεια τῶν ψυχοθεραπευτῶν : « Ἔβγαινα ἀπό τήν ἐξομολόγηση, ἀλλά συνέχιζα νά νιώθω τό ἴδιο ψυχοπλάκωμα, τήν ἴδια δύσπνοια, τό ἴδιο ἄγχος...ὅσο νά περάσει ἡ ἑβδομάδα ἔπρεπε νά ξανατρέχω στόν παπᾶ, νά ξαναπῶ τά ἴδια, ξανά πάρε ἄφεσι παιδί μου καί φύγε, κ.ο.κ.  Πολύ ἀργότερα, ὅταν πιά μπῆκα σέ ψυχοθεραπεῖες διαφόρων εἰδῶν καί ἰδιοτήτων, ἔφτασα σ΄ ἕνα σημεῖο ἤ μέ φτάσανε, ὥστε ἄρχισα νά ψάχνω μέσα μου, ὥσπου ἀνακάλυψα ὅτι στήν ψυχή μου ὑπῆρχε ἕνα μίσος ἀβυσσαλέο ἐνάντια στή μάνα μου... Τό Θεό τόν ἔβλεπα σάν ἕνα σαδιστή, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ ἔχει δώσει τίς μεγάλες ἐπιθυμίες γιά ἀγάπη, γιά ἔρωτα, γιά σεξουαλικότητα, ἀπό τήν ἄλλη σοῦ ἔλεγε ὄχι, ἀπαγορεύεται, αὐτό δέν θά τό κάνεις!....Καταθέτω αὐτή τήν προσωπική ἐμπειρία, γιά νά πῶ ἐπίσης ὅτι ὕστερα ἀπό πολλά χρόνια θεραπείας ἀγαπῶ τή μάνα μου»[31].

Ἡ πότε εὐθέως καί πότε πλαγίως, ἐντέχνως καλλιεργουμένη ἄποψη περί ἀνεπαρκείας τῶν ἱερέων-πνευματικῶν καί τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως ὁδηγεῖ συνειδητά, καμμιά φορά καί ἀνεπίγνωστα στίς ἑξῆς τοποθετήσεις καί τίς συνακόλουθες τους μεθοδεύσεις :    

1)Κρίνονται ἀπαραίτητοι γιά τή ζωή τῶν χριστιανῶν οἱ «εἰδικοί» ἐπί ὅλων τῶν θεμάτων σύμβουλοι.  Ἔτσι στόν κληρικό στόν ὁποῖο «ἐλλείπουν τά ἀπαραίτητα <ἐργαλεῖα>, ἄν δέν μπορεῖ νά ὑποβάλη τόν ἑαυτό του στήν ἀσκητική τοῦ συγκεκριμένου προσώπου, ὀφείλει «τουλάχιστον νά ζητήση τή βοήθεια εἰδικοῦ»[32], χωρίς παρά ταῦτα νά ὑπάρχει κάποια ἐμφανής διαταραχή.  «Γιά τά συζυγικά προβλήματα ἕνας καλλίτερος τρόπος εἶναι νά μιλήσει κανείς στό γιατρό του ἤ σέ κάποιο πνευματικό. Ὡστόσο πολύ συχνά ὅλοι αὐτοί εἶναι ἀπασχολημένοι καί τίς περισσότερες φορές δέν ἔχουν τίς ἀπαραίτητες γνώσεις καί πεῖρα γιά νά ἀντιμετωπίσουν συζυγικά προβλήματα.  Τό καλλίτερο εἶναι νά μιλήσει γιά τίς συζυγικές του δυσκολίες σέ κάποιον πού ἔχει ειδικευθεῖ γιά νά ἀντιμετωπίζει τέτοιου εἴδους δυσκολίες»[33]. «Ὅλοι σχεδόν οἱ γονεῖς θά μποροῦσαν νά χρησιμοποιήσουν τή βοήθεια κάποιου ἔμπειρου εἰδικοῦ γιά νά ἀντιμετωπίσουν μέ περισσότερη ἐπιτυχία τά παιδιά τους»[34]. Ὅπως γίνεται ἀντιληπτό, ὅλη ἡ ζωή τῶν χριστιανῶν σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις καί δυσκολίες της βγαίνει ἔξω ἀπό τήν ποιμαντική τῆς Ἐκκλησίας μας, παραδίδεται στό γεῶδες φρόνημα καί στίς ποικίλες «τεχνικές» τῶν ψυχολόγων-ψυχοθεραπευτῶν.  Ὁ ἱερεύς γίνεται ἕνας βοηθός τῶν «ἔμπειρων», ἕνας διεκπεραιωτής πρός τούς σπουδασμένους «εἰδικούς».  Μπορεῖ ὅμως νά ἀναβαθμισθεῖ ἄν δεχθεῖ ὅτι

2) πρέπει ὡς ἱερεύς νά ὑποστεῖ ἐκπαίδευση ψυχολογικῆς τάξεως. Ἤδη καλοῦνται οἱ ἱερεῖς ἐπίμονα νά συμμετάσχουν σέ σεμινάριο «Ψυχικῆς ὑγείας ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἑλληνικῆς Ψυχιατρικῆς Ἑταιρίας» στό Ἐνοριακό Κέντρο Ἁγίου Χαραλάμπους  Ἰλισίων.  Αὐτό κυρίως ζητεῖται γιά «νά εἶναι σέ θέση νά ἐπιτύχουν τήν εὐκταία συνεργασία μέ τούς εἰδικούς καί νά ἀποκτήσουν ψυχοθεραπευτικές δεξιότητες»[35].       

3) Οἱ ἱερεῖς καθώς καί θεολόγοι, παιδαγωγοί κ.λ.π.  θά πρέπει νά ἐνταχθοῦν «σέ προγράμματα ψυχαναλυτικοῦ τύπου θεραπείας (ἀτομικῆς, ὁμαδικῆς κ.λ.π.) ἀπό κατάλληλα ἐκπαιδευμένους θεραπευτές...Αὐτό θά βοηθοῦσε τούς ἐνδιαφερομένους νά ἐμβαθύνουν σέ θέματα προσωπικῆς ψυχολογικῆς αὐτογνωσίας καί θεραπείας, ἐνῷ θά ἦταν δυνατόν ἀκόμη καί νά διευκολύνουν τόν πνευματικό τους ἀγῶνα πρός τήν οἰκείωση τῶν δωρεῶν τοῦ πνεύματος, παράλληλα δέ θά τούς ὅπλιζε ἐκπαιδευτικά γιά μιά περισσότερο ἀποτελεσματική δράση στό συμβουλευτικό καί ποιμαντικό τους ἔργο»[36].  Σ΄αὐτό τό κείμενο εἶναι ἐμφανής ὁ βαρλααμικός πειρασμός.  Ἡ «ψυχο-γνώση», ἡ ἐμπειρία τῆς ψυχαναλύσεως βοηθοῦν καί θεραπεύουν τήν ψυχή, δίνουν αὐτογνωσία!  Ὀρθά τονίζει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἱερόθεος ὅτι «οἱ ψυχοθεραπευτές εἶναι διάδοχοι τοῦ Βαρλαάμ...ὅτι ἄν ζοῦσαν στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ...θά θεωροῦσαν» τόν Ἅγιο «ἀνίκανο νά προσλάβει στή διδασκαλία του τήν ἐπιστήμη τῆς ψυχαναλύσεως...ἀλλά καί ὁ Ἅγιος...χρησιμοποιώντας τήν μέθοδο τῆς ὀρθοδόξου εὐσεβείας, πού εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση θά τούς θεωροῦσε αἱρετικούς»[37]. Χρήσιμη γιά τούς κληρικούς κρίνει καί ἄλλος κληρικός-ψυχοθεραπευτής τήν ψυχανάλυση : «Διερωτᾶται κανείς μήπως θά ἦταν σκόπιμη ἡ ἐνθάρρυνση κάποιων ὑποψηφίων ἤ κληρικῶν νά δεχθοῦν ψυχοθεραπεία, ἔστω καί ἐν ἀπουσίᾳ συγκεκριμένου προβλήματος»(!)[38]

Σ΄αὐτή τή συνάφεια θά θέλαμε νά Σᾶς ἐπισημάνουμε ὅτι στήν ἡμερίδα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Λειβαδιᾶς, ὅπως φαίνεται ἀπό τά ἐκδεδομένα Πρακτικά[39], μιά ἀπό τίς «Ὁμάδες Ἐργασίας» μετετράπη σέ γκροῦπ ὁμαδικῆς ψυχαναλύσεως, ὅπου καθένας τεχνηέντως παρωθεῖτο νά πεῖ δημοσίως ὅ,τι εἶχε στήν καρδιά του, στό δέ τέλος ἔγινε ἀπό τόν ὑπέυθυνο μιά φροϋδική ἀξιολόγηση τῆς ἀναλύσεως.

δ) Σύμφωνα μέ τούς σχεδιασμούς ὁρισμένων ἱερέων-ψυχοθεραπευτῶν «προκειμένου νά ἀπολαύσουμε ἐφαρμοσμένη θεολογία πρίν πεθάνουμε[40] «θεσπίζεται ὑποχρεωτική γνωμοδότηση συμβουλίου ἀπό κληρικούς καί ψυχολόγους-ψυχιάτρους γιά τήν καταλληλότητα ὑποψηφίου κληρικοῦ.  Ἡ γνωμοδότηση θά ἐκδίδεται 2 ξεχωριστές φορές πού θά ἀπέχουν μεταξύ τους 3 χρόνια καί δέν θά ἔχουν δεσμευτικό χαρακτήρα»[41].

ε)  Ἡ προπαγανδιζομένη ἀνεπάρκεια τῶν ἱερέων, κατ΄οὐσίαν τῆς Χάριτος, ἡ ὁποία ἔχει ἀνάγκη τήν ψυχολογία, τείνει νά περιλάβει καί τήν ἁγιωτάτη μας Ἐκκλησία.  Σέ ἱερατική σύναξη τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Θηβῶν καί Λεβαδείας, ὁ εἰσηγητής, ὁ ὁποῖος στό βιογραφικό του καί συγκεκριμένα στά ἐπιστημονικά του ἐνδιαφέροντα περιλαμβάνει «τό ἐνδιαφέρον του γιά τήν ψυχολογία τοῦ κληρικοῦ καί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ὀργανισμοῦ»  (sic) [42], εἶπε ὅτι «δέν εἶναι ὑπερβολή ἄν ἰσχυριστοῦμε πώς ἡ Ἐκκλησία μας περνᾷ ἰσχυρή κρίση ταυτότητος»[43], ένῷ ἀλλοῦ ἔγραψε «ὅτι ἡ Ἑλλαδική Ἐκκλησία παρέχει εἰκόνα καταθλίψεως μέ τήν αὐστηρά ψυχοδυναμική ἔννοια»[44] , ὅτι πάσχει ἀπό «καταιγιστική ποιμαντική ἀνικανότητα»[45].

στ) Μετά ἀπό αὐτή τήν ψυχαναλυτική μεταχείριση τῆς Ἐκκλησίας, ὁ δρόμος εἶναι ἀνοιχτός γιά μιά μαζική ψυχολογοποίηση ὅλων τῶν μορφῶν ἐκφράσεως, μέσων καί δομῶν της.  Ἔτσι «ἡ πατερική πνευματική παρακαταθήκη πρέπει πρῶτα νά βιωθεῖ, νά κατανοηθεῖ σωστά καί στή συνέχεια νά ἐπαναδιατυπωθεῖ μέ σύγχρονους ὅρους»[46].  Μέ δεδομένο ὅτι οἱ κληρικοί τείνουν νά «πνευματικοποιοῦν τά ψυχολογικά γεγονότα...χρησιμοποιώντας θεολογικές ἔννοιες» κρίνεται ἀναγκαῖο «τό ζήτημα τῶν σχέσεων μεταξύ ψυχολογικῆς γλώσσας καί θεολογικῆς γλώσσας νά τεθεῖ πρός διερεύνησιν»[47], ἐνῷ ἀλλοῦ διατυπώνεται ὁ ἰσχυρισμός ὅτι «ἡ θετικότητα, ἡ ἀκριβολογία καί ὁ ρεαλισμός τῆς ψυχιατρικῆς γλώσσας μποροῦν νά συμβάλουν στήν ἀποκάθαρση τῶν ἀσαφειῶν πού μαστίζουν τό θεολογικό μας λόγο»[48].  Ἕνα τέτοιο δεῖγμα ψυχιατρο-θεολογικῆς γραφῆς μᾶς δόθηκε μέ τό κείμενο «Ἡ ἐλπίδα τῆς χριστουγεννιάτικης ἀπελπισίας», δημοσιευμένο στό περιοδικό ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ. Πανταχοῦ ἀποῦσα ἡ ὑπέροχη θεολογία καί ἡ ἀκριβολόγος ὅσο καί εὐφρόσυνη γλῶσσα τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἀλλά πανταχοῦ παροῦσα ἡ νοσηρή ψυχαναλυτική γλῶσσα,  «ἡ ὑπομανιακή εὐθυμία», «κατάθλιψη», «τό ψυχολογικό ὑπόβαθρο τῶν φαινομένων»,  «ἡ ἀμυντική  βουλιμική  διάθεση τοῦ καταθλιπτικοῦ ἀτόμου», ἀκόμα καί τό «συλλογικό ἀσυνείδητο»[49].  Πρόκειται γιά μιά γλῶσσα, ἡ ὁποία ἤ ἀπευθύνεται σέ ψυχασθενεῖς ἤ ἑτοιμάζει ψυχασθενεῖς.

Ἀπό τήν ἀνατομική κλίνη τῶν ψυχαναλυτῶν δέν ἐξαιρεῖται οὔτε ἡ λατρεία μας. Ἡ κατάνυξη, ὅπως βιώνεται στή λατρεία, ἐξετάζεται καί ἀναλύεται ψυχολογικά, δεδομένου ὅτι ὑπάρχει «μιά ποικιλία τοῦ σχετικοῦ βιώματος». Γι’ αὐτό οἱ «εἰδικοί» ὁμιλοῦν γιά «ψυχολογία τῆς Λατρείας»[50].

Μέχρι ἐδῶ, Σεβασμιώτατοι Πατέρες,  ἐκθέσαμε τίς ἐπιφυλάξεις μας γιά τή δυστυχῶς ἤδη ἐν σπουδῇ ἀρξαμένη συνεργασία πνευματικῶν –ψυχιάτρων, ψυχολόγων κλπ. καί γιά τίς εὐρύτερες συνέπειές της στήν ἐν γένει ἐκκλησιαστική ζωή.

Φρονοῦμε ταπεινά ὅτι ἄν δέν ἀνασταλοῦν οἱ δραστηριότητες τῶν «ψυχοθεραπευτῶν», ὑπάρχει κίνδυνος νά μετατραποῦν σέ κριτές, τιμητές τῆς «ψυχικῆς ὑγείας» κληρικῶν καί λαϊκῶν καί ρυθμιστές τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς ἴσως-ἴσως καί σέ δυνάστες κλήρου καί λαοῦ.  Σ΄αὐτό ὑποβοηθεῖ ἡ ἐλλιπής  καί ἀσαφής «διάκριση τῶν κλινικῶν ὀντοτήτων σέ ψυχώσεις, νευρώσεις, διαταραχές προσωπικότητος, διαταραγμένες ἀντιδράσεις κ.λ.π.  ἡ ὁποία «σχεδόν καθημερινῶς ἀποδεικνύεται σχηματική, αφοῦ οἱ κλινικές εἰκόνες συχνότατα τέμνονται καί ἀλληλοεπικαλύπτονται»[51].  Ἀκολουθώντας μέ συνέπεια αὐτή τή λογική, ἡ κρίσις περί τοῦ ποιός εἶναι «ψυχικά ὑγιής» ἐπαφίεται στούς «εἰδικούς». Ἄν-ὅ μή γένοιτο! - υἱοθετηθοῦν τά σχέδια καί τά προγράμματα τῶν ἱερέων-ψυχοθεραπευτῶν π.χ. ἡ γνωμοδοτική ἐπιτροπή ἱερέων καί ψυχολόγων γιά τούς πρός χειροτονίαν ὑποψηφίους, θεσμός ὁ ὁποῖος ἀκυρώνει τόν ἐκκλησιαστικό θεσμό τοῦ «συμμαρτυροῦντος» πνευματικοῦ, τότε θά μποροῦσαν νά ἀποκλεισθοῦν ἀπό τή χειροτονία πολλοί πιστοί μέ διάφορες ἐπιστημονικοφανεῖς, ψευδοϊατρικές δικαιολογίες.

Ἐπ΄ αὐτοῦ χρειάζεται νά εἴμεθα σαφεῖς : Κατά τούς ψυχοθεραπευτές «ἡ περίπτωση τοῦ φανατικοῦ εἶναι μία ἀπό...τίς διαταραχές» τοῦ ψυχισμοῦ[52].  Ποιός εἶναι ὅμως ὁ «φανατικός», ὁ «φουνταμενταλιστής» κατά τούς ἐν λόγῳ  ψυχοθεραπευτές;  Διαβάζουμε ἀπό τό βιβλίο πού ἐξετάστηκαν οἱ σπουδαστές τῆς Ἀνωτέρας Ἐκκλ. Σχολῆς : «...βλέπουμε στόν ἐκκλησιαστικό βίο νά παρουσιάζονται φαινόμενα θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ καί φουνταμενταλιστικῶν ἀποκλίσεων.  Τέτοια φαινόμενα εἶναι ἡ συνεχής ἐνασχόληση μέ τόν ἀντίχριστο, ἤ τό «666», τή μαγεία καί τούς ἐχθρούς τῆς πίστης, καί γενικά τήν ἐπικράτηση μιᾶς δεισιδαίμονος καί μισαλλόδοξης θρησκευτικότητας...»[53]. Ἀσφαλῶς ἀντιμετωπίζουμε καθημερινά διάφορα νοσηρά φαινόμενα, ἀλλά οἱ ἐν λόγῳ πατέρες κατατάσσουν στά φαινόμενα τῆς «μισαλλόδοξης θρησκευτικότητας»,  ὄχι μόνο ὅσους χριστιανούς ἀνησυχοῦν γιά τά «ἔσχατα» - πράγμα καθ’ὅλα νόμιμο στά πλαίσια τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως καί ὄχι ἀναγκαστικά νοσηρό - ἀλλά καί ὅσους ἀξιολογοῦν τούς κληρικούς «μέ κριτήριο τά πλέον ἀσήμαντα στοιχεῖα : μαλλιά, γένια, φάρδος στά μανίκια, ξύλινη ἱεροπρεπής γλώσσα» καί ὅσους ζητοῦν «τήν ἐπιστροφή στήν καθαρότητα» ἤ διακρίνονται γιά «ἐμμονή σέ σχήματα θρησκευτικά, σχεδόν ἀσύμβατα μέ τή σύγχρονη πραγματικότητα ἤ «γιά ἀνορθολογική καί ἀδιάκριτη ὑποταγή σέ κάθε παραδοσιακόμορφο σχῆμα...»[54].

Αὐτή ἡ ἐπιμελῶς κατασκευασμένη εὐρύτητα τῶν ὅρων «φανατισμός» καί «φουνταμενταλισμός» δύναται νά ἀποβεῖ τό καταλληλότερο «ἐργαλεῖο» γιά νά τίθενται ἐκποδών ὅλοι οἱ ἐμμένοντες στήν ὀρθόδοξη Πίστη καί Παράδοση ὑπόψήφιοι κληρικοί, νά περιορίζεται ἡ διακονία τῶν ὀρθά φρονούντων κληρικῶν καί λαϊκῶν.  Καί ἀπό τήν ἄλλη νά προωθοῦνται ὅσοι δέν ἀσχολοῦνται μέ «θεολογικές συζητήσεις»  «μέ τόν διάλογο ἰδεῶν καί ἀπόψεων πού συχνά λειτουργεῖ ἀμυντικά ὡς <κοινωνία>  τοῦ προσωπικοῦ ψεύδους ἑνός ἑκάστου», ἀλλά ὅσοι κοινωνοῦν μετά τῶν ἄλλων «μέ τήν ἀμεσότητα τοῦ συναισθήματος», δεδομένου ὅτι «οἱ ἔννοιες, οἱ σκέψεις, οἱ ἰδέες μᾶς διαιροῦν, ἐνῷ τά συναισθήματα μᾶς ταπεινώνουν»[55].

Μακαριώτατε,

Σεβασμιώτατοι Πατέρες,

Συγκεφαλαιώνουμε καί συμπληρώνουμε τίς τοποθετήσεις μας καταθέτοντας πρός Ὑμᾶς τά συμπεράσματά μας :

1) Οὐδείς ἀρνεῖται ἤ «φοβᾶται» τίς ὑπηρεσίες τῆς νευρο-ψυχιατρικῆς ἐπιστήμης, ἀσκουμένης μετά προσοχῆς καί σεβασμοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Μπορεῖ νά βοηθήσει στή διάγνωση τῶν βαρέων ψυχικῶν νοσημάτων (σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη, παράνοια κ.λ.π.) καί νά ἀνακουφίσει τά συμπτώματα διά τῶν φαρμάκων καί ἄλλων κ α θ α ρ ά  ἰατρικῶν μεθόδων, πού ἀφοροῦν στόν ἐγκέφαλο καί τό νευρικό σύστημα.

2) Ἀποκρούομε καί ἀντιπαρατασσόμεθα στή λεγόμενη «ψυχοθεραπεία», ἡ ὁποία, ὡς πολύμορφη Λερναία Ὕδρα, μέ τίς ποικίλες ἀλληλοαναιρούμενες καί συχνά διεστραμμένες θεωρίες της, καθώς καί τίς αὐθαίρετες, ἀντιεπιστημονικές καί ἐξοντωτικές μεθόδους της ὄχι μόνο δέν θεραπεύει τήν ψυχή ἤ τόν λεγόμενο «ψυχισμό», ἀλλά τόν ἀποσυνθέτει καί πολλές φορές τόν φέρει στήν ἀπελπισία.

3) Μᾶς εἶναι ἀδύνατον νά δεχθοῦμε σύγκριση, ἔστω καί τήν παραμικρή, Ἐξομολογήσεως καί «ψυχοθεραπείας».  Ἡ διά τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως παρεχομένη Ἄκτιστος Χάρις καί ἡ κατ΄ ἀναλογία τῆς Μετανοίας προσφερομένη ἴασις ὁλοκλήρου τοῦ ψυχικοῦ κόσμου τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι παντάπασι ἀσύμβατες μέ τήν ψευδώνυμο γνώση τοῦ Φρόϋντ καί τῶν ἐπιγόνων του.  Ἡ «ἐπιστημοπληξία», ἡ ὁποία μαστίζει τόν θεολογικό χῶρο, κάνει τούς λάτρεις της νά λησμονοῦν ἀφ΄ ἑνός μέν τά ὅρια καί τίς πεπερασμένες δυνατότητες τῆς ἐπιστήμης, αφ’ἑτέρου δέ τό ἐπιτυχῶς λεχθέν «Μιά ἀχτίδα Χάριτος ὑπέρκειται χιλίων ἐπιστημῶν» (π. Γεώργιος Μεταλληνός), εἰδικώτατα στόν εὐαίσθητο χῶρο τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς.

4) Ἡ  «ψυχοθεραπεία», πλήν τῆς ὀντολογικῆς της ἀδυναμίας, ἀφοῦ ἀπουσιάζει ἡ Χάρις, καί στό ἠθικό πεδίο ἀκόμη, δέν μπορεῖ νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο διότι δέν τοῦ ζητεῖ νά μετανοήσει.  Δέν τοῦ ζητεῖ νά συντρίψει τόν παλαιό ἄνθρωπο καί νά ἀναλάβει τήν εὐθύνη τῶν πράξεών του, πράγμα ἀπαραίτητο γιά τή θεραπεία του, ἀλλά τοῦ ζητεῖ νά σκέπτεται «διαφορετικά».  Μέσῳ τῆς λεγομένης διαδικασίας τῆς «ἀπενοχοποιήσεως» ὁ ψυχοθεραπευτής προσπαθεῖ νά ἀπαλλάξει τόν «ἀναλυόμενο» ἀπό τίς ἐνοχές του μεταθέτοντας αὐτές συνήθως στούς ἄλλους καί τίς ἐξωτερικές συνθῆκες.  Ἀντιθέτως διά τῆς ἐν μετανοίᾳ ἐξαγορεύσεως ὁ ἐξομολογούμενος ἀναλαμβάνει τό βάρος τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν λαθῶν του καί προστρέχων στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ θεραπεύει τά παντός εἴδους ψυχικά τραύματα καί τίς ψυχοσωματικές τους συνέπειες π.χ. ἄγχος, μελαγχολία, βουλιμία, ὅπως τό διαπιστώνουμε στήν ἐξομολογητική μας πράξη.

Πιστεύουμε ὅτι οἱ ἐλλείψεις τοῦ ποιμαντικοῦ-ἐξομολογητικοῦ ἔργου δέν θεραπεύονται μέ τή μαθητεία στήν ψυχολογι-ψυχαναλυτι-ψυχοθεραπευτική Βαβέλ,  ἀλλά μέ τή μαθητεία στήν Πατερική-Νηπτική Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας δηλ. μέ τή διαρκῆ ἀναφορά μας στό ἦθος καί τόν λόγο τῶν Ἁγίων Πατέρων.

Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ

Οἱ ἱερεῖς-ψυχοθεραπευτές προσπαθοῦν νά ἀσκήσουν ἕνα εἶδος τρομοκρατίας σέ ὅσους ἀντιδροῦν στήν «ψυχολογοποίηση»τῆς πνευματικῆς ζωῆς.  Τούς κατηγοροῦν γιά «ψευδοαγγελισμό», ὅτι «δέν ἔχουν τήν παραμικρή διάθεση διακονίας καί μαρτυρίας», ὅτι ἐντάσσονται «σέ φαινόμενα φουνταμενταλισμοῦ, νεοφανῶν ἀντι-ιατρικῶν καί ἀντι-επιστημονικῶν θεολογικῶν ἀπόψεων»[56], ἐπίσης δέ ἐμμέσως γιά μονοθελητισμό[57] καί γιά «ἐπιθυμία καταστολῆς καί χειραγωγήσεως τοῦ ἀνθρώπου»[58].

Ἀδιαφορώντας γι΄αὐτές τίς ἀνυπόστατες κατηγορίες, προσφεύγουμε στή δική Σας ποιμαντική ὑπευθυνότητα καί εὐαισθησία προκειμένου νά θέσετε φραγμό στίς ἐργώδεις μεθοδεύσεις τοῦ «ψυχοθεραπευτικοῦ»χώρου, νά ἀναστείλετε τήν ψυχαναλυτική λύμη, ἡ ὁποία ἐξαπλώνεται καί ἀλλοιώνει τό φρόνημα, τό ἦθος καί τήν πίστη τοῦ λαοῦ μας, ἡ ὁποία ἀκυρώνει τήν ἐν ἡμῖν ἐλπίδα καί ἐμπλέκει τούς ἱερεῖς καί πνευματικούς στίς δαιδαλώδεις ἀτραπούς τῆς τάχα «ψυχοθεραπευτικῆς» διαδικασίας.

Σᾶς ζητοῦμε ταπεινά :

α) Μέ τόν αὐθεντικό, ἁγιοπνευματικό λόγο Σας, εἴτε διά τῆς γραφίδος εἴτε διά τοῦ κηρύγματος νά τονίσετε τή μοναδικότητα τῆς ὀρθοδόξου νηπτικῆς Παραδόσεως, τή σωτηριολογική ἀξία τῆς Ἐξομολογήσεως, ὁριοθετώντας τήν Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια ἔναντι κάθε ἀντορθοδόξου ψευδο-ποιμαντικῆς καί ψευδο-ψυχοθεραπείας.

β) Νά μή μετακαλεῖτε ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, ψυχιάτρους κ.λ.π. πρός ἐκπαίδευση τῶν κληρικῶν,  οἱ ὁποῖοι ὑπό χριστιανικό ἔνδυμα, πολλές φορές μεταδίδουν ἀλλότρια τῆς Πίστεώς μας φρονήματα.

γ) Νά μή στεγάζετε στούς ἐκκλησιαστικούς χώρους τίς δραστηριότητές τους. Ἀντιθέτως, φρονοῦμε, θά ἦταν καλλίτερο, κατά τά παραδοσιακά πρότυπα, νά καλεῖτε Πατέρες «ἐκ τῆς ἐρήμου» πρός νουθεσία καί φωτισμό τῶν πιστῶν κληρικῶν καί λαϊκῶν.

δ) Νά μή δέχεσθε ὑπό τό ὄνομα τῆς Μητροπόλεώς Σας ἤ τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας» νά ἐκδίδονται ψυχο-βιβλία, τά ὁποία οὐσιαστικά παραπέμπουν τούς χριστιανούς σέ ἄλλους χώρους οὐμανιστικῆς «θεραπείας», «αὐτογνωσίας» καί «σωτηρίας».

ε) Νά ἐλέγχετε μετά ἀκριβείας τούς διδάσκοντας στίς Σχολές Γονέων, δεδομένου ὅτι ἀπό τή μέχρι τώρα πεῖρα μας, πολλοί ἐξ αὐτῶν δίνουν ἔμφαση στήν Ψυχολογία, στίς «ψυχοθεραπεῖες», ἄλλοι δέ ἐμφοροῦνται ἀπό αἱρετικές δοξασίες.

στ) Νά συνεχίσετε τίς διευκρινιστικές-διορθωτικές παρεμβάσεις Σας, ὅπως ἦταν ἡ περί μετανοίας σαφεστάτη τοποθέτησή Σας στό «Συνοδικό Διάγγελμα ἐπί τῇ συμπληρώσει δύο χιλιετιῶν Χριστιανικῆς ἱστορίας καί ἐκκλησιαστικοῦ βίου», κατά τήν ὁποία διεκηρύξατε ὅτι «ἡ χριστιανική μετάνοια δέν συνιστᾶ «ψυχοθεραπείαν», ὑποκειμενικήν, συναισθηματικήν καί συγκινισιακήν κατάστασιν καί ἔξαρσιν, ἀλλά ἐκκλησιαστικόν τρόπον ὑπάρξεως».

Σεβαστοί μας Ποιμενάρχες,

ἐπισυνάπτουμε στό πρός Ὑμᾶς Ὑπόμνημά μας ἕνα Διάγραμμα, τό ὁποῖο δείχνει πῶς μπορεῖ νά παγιδευθεῖ ὅλη ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας, ἄν δεχθοῦμε τήν ψυχολογική ἐπεξεργασία , τήν ὁποία μᾶς προτείνουν οἱ ἱερεῖς-ψυχοθεραπευτές καί αἰτούμεθα μαζί μέ τίς ἐνέργειές Σας καί τίς θεοπειθεῖς εὐχές Σας.

Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ

(ὑπογραφές)

[1] ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ,  Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, Ε.Π.Ε. τ. 1, σσ. 210-212

[2] Θεολογία καί Ψυχιατρική σέ διάλογο, ἔκδοσις Ἀποστολικῆς Διακονίας 1999(Πρακτικά Ἡμερίδας πού ἔγινε στόν Ἅγιο Γεώργιο Λειβαδιᾶς) σ.;

[3] ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΕΡΜΟΥ, Ἐντυπώσεις καί σχόλια ἀπό ἕνα συνέδριο, περιοδ. ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ, Νοέμβ. 1999, σ. 25

[4] ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, Ὑπέρ τῶς ἱερῶς ἡσυχαζόντων 1,2, Ε.Π.Ε. Τ. 2 σελ. 124

[5] ΑΡΧΙΜ. ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ, Περί Προσευχῆς, σ. 212

[6] ΚΥΡΙΑΖΗ, Προλεγόμενα σέ μιά θεραπεία ψυχῆς, ἐν  «Θεολογία καί Ψυχιατρκή σέ διάλογο», σ. 23

[7]FREUD (Γράμμα στόν  W. Fliess) στό ψυχαναλυτικό περιοδικό Ἐκ τῶν ὑστέρων (ὀπισθόφυλλο) τεῦχος 1

[8] ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗ, Ἡ ἀνθρώπινη ἐπιθετικότητα, σσ. 67, 84

[9] ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΡΝΑΡΑΚΗ, στό περιοδ. ΣΥΝΑΞΗ τευχ. 25 σ. 19

[10] «ὡς δρασσὀμενος σκιᾶς καί διώκων ἄνεμον οὕτως ὁ ἐπε΄χων ἐνυπνίοις...πολλούς γάρ ἐπλάνησεν τά ἐνύπνια»(Σοφία Σειράχ 34, 2-7)

[11] ΘΕΡΜΟΥ,  Ἡ ἱερατική κλίση...σ. 104, ὑποσ. 2

[12] ΘΑΝΟΣ ΛΙΠΟΒΑΤΣ, Ὁ ἄνδρας Μωϋσῆς καί ὁ μονοθεϊσμός. Ἡ προβληματική κατασκευή τοῦ ἔργου τοῦ Φρόϋντ, ἐν περιοδ. Ἐκ τῶν ὑστέρων σ. 87

[13] Θεολογία καί Ψυχιατρική...σ. 32

[14] Ὡς ἄνω σ. 33

[15] Ὡς ἄνω σ. 39

[16] Ὡς ἄνω σ. 52

[17] Ὡς ἄνω σ. 53

[18] ΘΕΡΜΟΥ, Πρός μία θεολογική κατανόηση τῆς ψυχοπαθολογίας καί τῆς θεραπείας ἐν Θεολογία καί Ψυχιατρική..σσ. 123-124.

[19] Ἔνθα ἀνωτ. σσ. 123-124

[20] Θεολογία καί ψυχιατρική σέ διάλογο σσ. 169-170

[21] ΘΕΡΜΟΣ, Τίνα με λέγουσιν οἱ θεσμοί εἶναι, στό Συλλογικό Τόμο, 2000 χρόνια μετά, σ. 298

[22] ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, Δεκάλογος τῆς κατά Χριστόν Νομοθεσίας, Ε.Π.Ε. τ. 8 σ. 496

[23] Tύπος Ἐνταλτηρίου Γράμματος (γιά τόν Πνευματικό),  ΠΗΔΑΛΙΟΝ σ. 758

[24] ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΦΑΡΟΣ,  Παπαδοσύνης μορφή καί παραμόρφωση σ. 16

[25] Ὡς ἄνω σσ. 121-122

[26] Ὡς ἄνω σ. 142-143

[27] ΘΕΡΜΟΣ, Ποιμαίνοντες μετ΄ ἐπιστήμης, σ. 65

[28] ΘΕΡΜΟΣ, στό περιοδ.  God &  Religion τευχ. 0 σ. 84

[29] ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗΣ, Ποιμένας καί θεραπευτής σσ. 28-30

[30] ΘΕΡΜΟΣ,  Ἀναζητώντας τό πρόσωπο, σσ. 46-48

[31] Θεολογία καί Ψυχιατρική...σσ. 218-219

[32] ΘΕΡΜΟΣ, Ἀναζητώντας τό πρόσωπο, σ.49

[33] ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΦΑΡΟΣ-ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΦΙΝΑΣ, Συζυγία σ. 324

[34] Ὡς ἄνω σ. 332

[35] ΘΕΡΜΟΣ, Ἐντυπώσεις στό περιοδ. ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ  τευχ. 11 Νοεμ. 1999, σ.25

[36] Δ. ΚΥΡΙΑΖΗ ἐν Θεολογία καί Ψυχιατρική, σ. 79

[37] ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ, Συζητήσεις γιά τήν ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία Γ΄ ἔκδ. σσ. 96-97.

[38] ΘΕΡΜΟΣ, Ἡ ἱερατική κλίση, σ. 278 ὑποσ. 2

[39] Θεολογία καί Ψυχιατρική σσ. 202-260

[40] ΘΕΡΜΟΣ, Τίνα με λέγουσιν στό Συλλογικό τόμο 2000 χρόνια μετά, σ. 294.  Ὁ π. Βασίλειος, ἐντεταγμένος στήν κίνηση γιά τή λεγόμενη «Λειτουργική ἀνανέωση», στό ἐν λόγῳ κείμενο ζητᾶ κατάργηση τοῦ σάκκου καί τῆς μίτρας τῶν ἀρχιερέων, ἀλλαγή τῶν ὀφφικίων, «ἀποκατάσταση» τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως, τροποποίηση τοῦ Εὐχελαίου, τῶν προβαπτισματικῶν εὐχῶν κ.λ.π.

[41] Ὡς ἄνω σ. 296

[42] Ὡς ἄνω σ. 300

[43] ΘΕΡΜΟΣ,  Ποιμαίνοντες μετ΄ἐπιστήμης, σ. 62

[44] Ὡς ἄνω σ. 93

[45] Ὡς ἄνω σ. 28

[46] ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗ, Ἡ ἐπιθετικότητα, σ. 99

[47] ΘΕΡΜΟΣ, Ἡ ἱερατική κλίση, σ. 249 καί ὑποσ. 2

[48] ΘΕΡΜΟΣ, Ποιμαίνοντες, σ. 27

[49] ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗ, περιοδ. ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ τευχ. 12 Δεκ. 1999 σσ.  14-15

[50] Περιοδ. ΣΥΝΑΞΗ, τευχ. 72 σσ. 42-43, 50

[51] ΘΕΡΜΟΣ, Ποιμαίνοντες 24

[52] ΘΕΡΜΟΣ Ὡς ἄνω σελ. 25

[53] ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗΣ, Ὁ ποιμένας καί θεραπευτής, σ. 50

[54] Ὡς ἄνω σσ. 50-52

[55] ΘΕΡΜΟΣ, Ἀναζητώντας, σσ. 68-69

[56] ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗΣ, Ὁ ποιμένας σ. 24

[57] ΘΕΡΜΟΣ, Πρός μία θεολογική κατανόηση, σ. 119

[58] ΘΕΡΜΟΣ, Ἐντυπώσεις ἐν ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ,τευχ. Νοεμ. σ. 25

Πηγή: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν

Ι. Ἀστραπιαία ἐξάπλωση τῆς ψυχοθεραπείας.

Νομίζω εἶναι ἐντυπωσιακό καί λυπηρό τό γεγονός ὅτι ὅλο καί περισσότεροι χριστιανοί καταφεύγουν γιά προσωπική, συζυγική καί οἰκογενειακή βοήθεια σέ «εἰδικούς» δηλ. σέ ψυχολόγους, ψυχαναλυτές καί ψυχοθεραπευτές.

Ἀπό τήν ἴδια νοοτροπία κινούμενοι, πολλοί κληρικοί καλοῦν ψυχολόγους –ψυχοθεραπευτές γιά νά μιλήσουν στούς ἐνορίτες τους. Ἐπίσκοποι καλοῦν ἐπίσης τέτοιους «εἰδικούς» σέ ἱερατικά συνέδρια γιά νά διδάξουν νά νουθετήσουν καί νά...φωτίσουν τούς ἐφημερίους. Ἐκκλησιαστικοί σταθμοί ἔχουν ὡς ἀπαραίτητο «ορ ντέβρ» στήν πνευματική τροφή πού προσφέρουν, τήν ἐκπομπή μέ ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, ἤ ἀνάγνωση βιβλίων μέ ψυχοθεραπευτικό-κατευναστικό περιεχόμενο.

Ἀκόμη καί στήν διημερίδα πού ὀργανώθηκε στό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας μέ θέμα «Συμμετοχή και αλληλεγγύη στη εκπαίδευση. Η αντιμετώπιση των φαινομένων βίας» σέ συνεργασία μέ τό Ὑπουργεῖο Παιδείας ἀπό τούς 14 εἰσηγητές 6 ἦσαν Ψυχολόγοι-ψυχοθεραπευτές.

Μπορεῖ λοιπόν κάποιος νά διερωτηθεῖ : Τί κάνει ἕνα πιστό χριστιανό, λαϊκό ἤ κληρικό νά ἔχει τέτοια ἐμπιστοσύνη στούς ψυχοθεραπευτές καί τούς ποικίλους «εἰδικούς»; Τί τόν κάνει νά βγάζει ἀπό τό πολλές φορές γλίσχρο πουγγί του 50, 70 ἤ 100 εὐρώ γιά κάθε ψυχοθεραπευτική συνεδρία;

Πιστεύω, μιά διπλή πεποίθηση καί περιλαμβάνει : α) τήν ἀφελῆ πίστη ὅτι ἡ ἐπιστήμη λύνει ὅλα τά προβλήματα καί β)τήν ἀντίληψη ὅτι ναί, καλή εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἡ προσευχή, ἡ ἐξομολόγηση ἡ Θ. Κοινωνία, ἀλλά ἀνεπαρκής γιά ἄμεση καί οὐσιαστική βοήθεια στό συγχρονο ἄνθρωπο!

ΙΙ. Ἡ ἐμπιστοσύνη στό Χριστό καί τούς πνευματικούς πατέρες.

Ἀλήθεια, τί πιστεύουμε γιά τήν Ἐκκλησία, τί πιστεύουμε γιά τόν Χριστό, τί προσδοκοῦμε ἀπό τήν κοινωνία μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας;

«Ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ ἡμῶν παραθώμεθα». Ἡ φράση αὐτή διαρκῶς σέ ὅλες τίς ἀκολουθίες ἐπαναλαμβανόμενη ἀποτελεῖ τήν «ὑψίστη φιλοσοφία», ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός μας γέροντας π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος. Αὐτή τή φράση καλλιγραφημένη μέσα σέ κορνίζα τήν ἔδινε ὡς δῶρο στούς μελλοντικούς συζύγους.

Ὅλόκληρη τή ζωή μας, τόν ἑαυτό μας, τούς ἄλλους- ὄχι μόνο τή φροντίδα γιά τή σωτηρία μας- πρέπει νά νά τήν ἐμπιστευθοῦμε στό Χριστό. Αὐτό μᾶς λέει ἡ λειτουργική αὐτή προτροπή.

Μέ ἐντυπωσιάζει ἡ ἐπιεικῶς παράδοξη ἀντίληψη καί διακήρυξη πολλῶν χριστιανῶν καί δή κληρικῶν ψυχοθεραπευτῶν ὅτι ὁ πνευματικός πρέπει νά περιορισθεῖ στά ...πνευματικά του καθήκοντα. Αὐστηρῶς καί μόνο νά δέχεται τήν ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν τῶν προσερχομένων πιστῶν καί νά δίνει τήν ἄφεση, ἀφήνοντας τήν ὑπόλοιπη ζωή καί τά προβλήματα τῶν χριστιανῶν στό χειρισμό τῶν «εἰδικῶν» ψυχοεπαγγελματιῶν, ἀσφαλῶς μέ τό ...ἀζημίωτο.

Μπορεῖ ἄραγε νά διαχωρισθεῖ ἡ σωτηρία μας, ἡ συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μου ἡ κάθαρση τῆς ψυχῆς μας ἀπό τήν καθημερινότητα καί τά προβλήματά της, ἀπό τήν ἀληθινή ἀγαπητική σχέση μέ τίς/τούς συζύγους μας, ἀπό τούς πειρασμούς, τούς λογισμούς, τίς λὐπες τίς ἀποτυχίες στή δουλειά μας, ἀπό τήν ἀγωγή πού πρέπει νά δίνουμε στά παιδιά μας;

Γιατί ὁ Ἀπ. Παῦλος δίνει ὁδηγίες γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν, γιά τήν ὀφειλόμενη ἀγάπη πρός τούς/τίς συζύγους; Δέν θέλω νά ἐπιμείνω. Μιά περιδιάβαση στούς βίους τῶν ἁγίων, στό Γεροντικό, στό βίο τῶν σημερινῶν Ἁγίων θά μᾶς πείσουν, ὅτι οἱ πιστοί χριστιανοί ὁλόκληρη τήν ἐσωτερική καί ἐξωτερική τους ζωή τήν ἐμπιστεύονται στόν Χριστό διά τῆς προσευχῆς καί τῆς θείας λατρείας διά ἐξαγορεύσεως καί τῆς ἐκζητήσεως συμβουλῶν ἀπό τούς πνευματικούς τους πατέρες.

Ὁ σχιζοφρενικός διαχωρισμός σωτηρίας(πνευματικός)-συμβουλευτικῆς (ψυχοθεραπευτής) ἔχει οὐσιαστικά πίσω του αὐτή τή σκέψη : Γιά τή συγχώρηση, ὡς Χριστιανοί βέβαια, χρειαζόμαστε τόν Θεό. Ἡ «συγχώρηση» βέβαια αὐτή εἶναι κάτι ἀναιμικό κάτι ἀόριστο, ἀλλά τί νά κάνουμε; Εἶναι κάτι τί «ὑποχρεωτικό» καί «ἀπαραίτητο». Ἀλλά γιά τά ποικίλα μου προβλήματα χρειαζόμαστε τήν ἐπιστήμη. Ἐδῶ κρύβεται ἡ ἀνομολόγητη ἀλλά σχηματισμένη στήν ψυχή πεποίθηση: Στήν ζωή μου, στήν καθημερινότητά μου, στά πολλά μου προβλήματα δέν τόν χρειάζομαι τόν Θεό!

ΙΙΙ. Σεμιναριακός Κύκλος για την Ψυχοθεραπεία. Ἰδεολογικό ὑπόβαθρο τῶν ψυχοθεραπευτῶν.

Πρόσφατα ἀνακοινώθηκε ἡ ὀργάνωση ἑνός ψυχοθεραπευτικοῦ σεμιναρίου ἀπό τίς ἐκδόσεις ΕΝ ΠΛῼ μέ τόν τίτλο Σεμιναριακός Κύκλος για την Ψυχοθεραπεία 8 συναντήσεων στο βιβλιοπωλείο "Εν Πλω" στο κέντρο της Αθήνας. Τό σεμινάριο θά διεξάγει ὁ Dr. Γρηγόρης Βασιλειάδης, M.Sc. Ph. D. - Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής. Τί θά διδάξει ὁ ἐν λόγῳ ψυχοθεραπευτής; Δηλ. ποιό εἶναι τό πνεῦμα καί ἡ νοοτροπία του; Αὐτό πρέπει νά τό γνωρίζουν οἱ συμμετέχοντες γιά νά μή ταυτίζουν τίς θρησκευτικές ἐκδόσεις τῶν ἐκδόσεων ΕΝ ΠΛῼ μέ τίς ἀπόψεις καί τό ἰδεολογικό ὑπόβαθρο τῶν συνεργατῶν τους.

Τό ὑπόβαθρο τοῦ κ. Γρηγόρη Βασιλειάδη τό βρίσκουμε στά δημοσιευμένα-ἀνηρτημένα στό διαδίκτυο κείμενά του. Βασικό στοιχεῖο τῆς θεωρίας του, ὅπως καί τῶν περισσοτέρων ψυχοθεραπευτῶν εἶναι ἡ ἀπουσία τοῦ Θεοῦ ἀπό τή λεγόμενη ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Ἔστω κι ἄν κάποιες φορές στή ρύμη τοῦ λόγου τους οἱ ψυχοθεραπευτές κάνουν κάποια ἀναφορά στό Θεό, αὐτό εἶναι κάτι χωρίς ἰδιαίτερη ἀξία γιά τήν θεραπεία τῶν πονεμένων ἀπό προβλήματα ψυχο – θεραπευομένων.

Ὁ κ. Βασιλειάδης στό κείμενό του «Οἱ τροφές τῆς ψυχῆς: Ἁπλότητα, συγχώρεση καί ἀγάπη» δέν θεωρεῖ καθόλου ἀναγκαία τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἁπλότητος, τῆς συγχωρητικότητος καί τῆς ἀγάπης. Ὁ ἄνθρωπος, γράφει, δέν πρέπει νά κάνει τίποτα. Πρέπει μόνο «νά ἐπιτρέψει στήν ἀληθινή του φύση νά ἀνέβει μέ ἠρεμία στήν ἐπιφάνεια.....Δέν ὑπάρχει τίποτα πού χρειάζεται νά κάνεις. Μόνο νά εἶσαι. Γιά νά θρέψεις τήν ψυχή σου πρέπει νά ἀφεθεῖς, νά ἐμπιστευθεῖς τήν ὕπαρξή σου». Αύτό εἶναι τό δεύτερο στοιχεῖο : Ἡ ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό μας. Προχωρεῖ περισσότερο γιά νά ἐξαφανίσει κάθε ἀμφιβολία γιά τό τί ἐννοεῖ. « Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δέν ὑπάρχει καμία διαφορά ἀνάμεσα σέ σένα καί τόν Θεό». Λοιπόν, ἰσόθεος ὁ ἄνθρωπος!

Ἐξ ἄλλου ὁ κ. Βασιλειάδης μέ τό κείμενό του «Ὑπαρξιακή ψυχοθεραπεία : Τό σκεπτικό καί ἡ λειτουργία της», βρίσκεται στόν ἀντίποδα τῆς «ὑψίστης φιλοσοφίας» τῆς Ἐκκλησίας. Στήν πρόσκληση τῆς Ἐκκλησίας «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα» ὁ κ. Βασιλειάδης ἀντιπαραθέτει : «Μέ δύο λόγια , εἴμαστε οἱ ἀρχιτέκτονες, οἱ ὀργανωτές καί οἱ κατασκευαστές τῆς ζωῆς μας καθ΄ὅλην τήν διάρκεια τῆς ζωῆς μας!».

IV. Διαλογισμός.

Βέβαια γιά νά θρέψεις τήν ψυχή σου κάτι χρειάζεσαι, ἔστω κι ἄν δέν διαφέρεις τίποτε ἀπό τόν Θεό! Mᾶς λέει ὁ κ. Βασιλειάδης γιά τήν τροφή αὐτή : « Ὅταν ἀναφέρομαι στήν τροφή τῆς ψυχῆς μέ ρωτοῦν: Πῶς γίνεται αὐτό; Μέ διαλογισμό; Μέ τόν χορό; Μέ τήν προσφορά στούς ἄλλους ἀνθρώπους; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ναί,(ἡ ὑπογράμμιση δική μας) ἄν ὅλα αὐτά τρέφουν τό πνεῦμα σας...». Ἔτσι λοιπόν ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι ἀπών θά θρέψουμε τήν ψυχή μας μέ τό διαλογισμό, τό χορό καί τήν προσφορά στούς ἄλλους. Μέ ὅλα αὐτά τά τεχνάσματα δυτικοῦ καί ἀνατολικοῦ τύπου θά βοηθηθοῦμε. Τό σημαντικώτερο γιά τήν εὐτυχία μας, λέει ὁ ψυχοθεραπευτής εἶναι «ἡ καρδιά μας νά εἶναι ἀνοιχτή...Ἡ πιό πραγματική αἴσθηση εἰρήνης πηγάζει μόνο μέσα ἀπό τήν ὕπαρξή μας». Τό ἀρχαῖο ψέμμα τοῦὌφεως : Θά γίνετε θεοί χωρίς τό Θεό! Στήν πραγματικότητα μέ τήν πλήρη ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του ὁ ἄνθρωπος κατατρώει τίς σάρκες του. Πόση δύναμη νά ἀντλήσει, νά ἀπομυζήσει ἀπό τόν ψυχικό του κόσμο; Πόσο νά σπρώχνει τήν καθημερινότητά του, τά προβλήματα τίς ἀποτυχίες ἤ καί τίς καλές του στιγμές μέ τή διαρκῆ ἀναφορά στόν ἑαυτό του; Πόση δύναμη νά πάρει ἀπό τό, ὑπερυψωμένο στή φαντασία του, εἴδωλό του; Ἡ μεγάλη λύπη πού τόν κυριεύει πολλές φορές, τά πάθη τῆς μνησικακίας τοῦ μίσους καί τοῦ φθόνου πού ἐμφωλεύουν στά βάθη τῆς ὑπάρξεως καί κάνουν τόν ἄνθρωπο δυστυχισμένο πῶς θά ἐξορκιστοῦν; Μέ τήν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του; Ἀστεῖα πράγματα.

Ἀλλά ὑπάρχει, θά σοῦ πεῖ ὁ κ. Βασιλειάδης, καί ὁ διαλογισμός. Βέβαια! Ξέχνα τά πάντα, χαλάρωσε, πάρε ἀναπνοές καί φαντάσου μιά ἥσυχη λίμνη κλπ. κλπ. Θά πῶ ἁπλά τί εἶναι στ΄ἀλήθεια ὁ διαλογισμός : Πρόκειται, στήν καλλίτερη περίπτωση γιά ἕνα ναρκωτικό, γιά τήν ἀκρίβεια γιά ἕνα ψυχοναρκωτικό, ὅπως χαρακτήριζε ὁ μακαριστός γέροντας π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος αὐτές τίς τεχνικές καί τίς ἀποκρυφιστικές ὁμάδες οἱ ὁποῖες τίς χρησιμοποιοῦσαν. Ὅπως μέ τό ποτό καί τά ναρκωτικά ξεχνιέται γιά λίγο ὁ χρήστης καί ἐπανέρχεται σέ βαθύτερη δυστυχία ὅταν περάσει ἡ ἐπίδρασή τους, ἔτσι συμβαίνει καί μέ τό διαλογισμό. Ἀφοῦ ἐπανέλθει ὁ διαλογιζόμενος στήν καθημερινότητά του, ἐπανέρχεται στά προβλήματα καί στή θλίψη του. Ὁ πότης καί ὁ ναρκομανής ἐπανέρχεται στή χρήση τοῦ ποτοῦ καί τῆς ναρκωτικῆς οὐσίας καί σέ μεγαλύτερη δόση γιά νά ξεχασθεῖ, μέ ἀποτέλεσμα τή δουλική τους ἐξάρτηση. Ὁ διαλογιζόμενος πάλι ζητεῖ μεγαλύτερη ἀνακούφιση αὐξάνοντας τή διάρκεια τοῦ διαλογισμοῦ, καταφεύγοντας σέ καλλίτερους «δασκάλους»-γκουρού καί μεγεθύνοντας ἔτσι τήν πλήρη, ψυχολογική, σωματική καί οἰκονομική του ἐξάρτηση ἀπό τούς ἀγύρτες- ἐμπόρους τῶς «πνευματικῶν ἀναζητήσεων».

V. Ψυχοθεραπεία

Ὁ κ. Βασιλειάδης γιά τήν ἐπίτευξη ψυχικῆς ἰσορροπίας καί τήν ἀντιμετώπιση ἄγχους καί τοῦ στρές συνιστᾶ ἐκτός ἀπό τό διαλογισμό, τήν «ψυχοθεραπεία». Στό κείμενό του «Πῶς σχετίζεται τό στρές μέ τήν ἐμφάνιση σοβαρῶν παθήσεων» γράφει γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ στρές : «Σ’αὐτό μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει σημαντικά ἡ τακτική σωματική ἄσκηση, ὁ διαλογισμός καί ἡ ψυχοθεραπεία».

Στ΄ ἀλήθεια πῶς μπορεῖ νά βοηθήσει ἐν προκειμένῳ ἡ ψυχοθεραπεία; Θά κλείσεις ραντεβού μέ τόν ψυχοθεραπευτή γιά μιά ψυχοθεραπευτική συνεδρία. Ἐκεῖ ἐρωτώμενος καί ἀπαντώντας ἀρχίζει, εἶναι ἀλήθεια, μιά άποφόρτιση τῆς ἐσωτερικῆς ἀγωνίας καί ἐντάσεως. Νιώθει ὁ ψυχοθεραπευόμενος μιά ἀνακούφιση, ἀφοῦ ἔβγαλε ἀπό μέσα του ὅ,τι ἀποτελεῖ πηγή ἄγχους, ἀφοῦ ἐξέθεσε τίς στρεσογόνες αἰτίες. Ἡ ὑπομονή καί ἡ συμπάθεια τοῦ ψυχοθεραπευτή πού τόν ἀκούει τόν ξεκουράζει. Φεύγει πιό ἄνετος, ἀλλά τό στρές ἐπανέρχεται. Συνεχίζει ἔτσι τίς ψ/θ συνεδρίες μέ ὅλο καί λιγότερα ἀποτελέσματα. Τό λάθος τῆς φιλοσοφίας τῶν ψυχο- επαγγελματιῶν βρίσκεται στήν πεποίθηση, ὅτι ὅταν μέ τή βοήθεια τῆς ψυχοθεραπείας καταλάβει, συνειδητοποιήσει ὁ πελάτης τό πρόβλημά του μπορεῖ μέ τήν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του, μέ λογικά ἐπιχειρήματα, μέ γιόγκα καί διαλογισμό καί ἀσκήσει σωματικές νά τό ἀντιμετωπίσει. Πρόκειται γιά ἀπάτη ἐκ μέρους τῶν ψυχοθεραπευτῶν καί αὐταπάτη ἐκ μέρους τῶν ψυχοθεραπευομένων.

Τά αἴτια τοῦ ἄγχους εἶναι βαθύτερα. Ἡ ἀπουσία τοῦ Παναγάθου Θεοῦ ἀπό τόν ὁρίζοντα τῆς σκέψης καί τό βάθος τῆς καρδιᾶς τῶν μετεχόντων στή διαδικασία τῆς ψυχοθεραπείας, ὁ ἀποκλεισμός τῆς θείας Χάριτος ἀπό τήν ψυχή γεμίζει λογισμούς μικροψυχίας, φόβου καί αβεβαιότητας γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν ἄλλων καί τῆς καθημερινότητος, γιά τήν ὑγεία καί τό μέλλον. Ὑπάρχει καί τό οἰκογενειακό ἤ ἐπαγγελματικό περιβάλλον πού ἐπιτείνει τό ἄγχος καί τήν ἀθυμία. Καί βέβαια ὁ προαιώνιος ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου, ὁ Σατανᾶς ὑποδαυλίζει μέσω τῆς φαντασίας καί μεγεθύνει ἤ καί δημιουργεῖ ἐκ τοῦ μηδενός στήν ἀφύλακτη ψυχή τά προβλήματα αὐτά.

Θέλω νά ἐπισημάνω σ΄ὅσους καταφεύγουν στούς ψυχοθεραπευτές : Καί χίλιες συνεδρίες νά κάνεις κανένα ἀποτέλεσμα δέν θά ἔχεις. Μᾶλλον ....ὑπάρχουν «ἀποτελέσματα». Μπορεῖς νά ἀλλάξεις τρόπο πού σκέφτεσαι. Νά κοιτάζεις μόνο τόν ἑαυτό σου, νά τόν προσέχεις, νά μήν τόν στενοχωρεῖς, νά ἀποφεύγεις κάθε λυπηρό γεγονός καί νά φροντίζεις νά περνᾶς καλά. Κι ἄν ὁ ψυχοθεραπευτής εἶναι καί ψυχίατρος θά σέ...βοηθήσει μέ φάρμακα. Ἀλλά, αὐτό εἶναι τό ζητούμενο; Ἕνας κατευνασμός τῆς ψυχῆς μέ κάθε θυσία; Τό κρύψιμο τῶν προβλημάτων κάτω ἀπό τό χαλί τῆς ψυχοθεραπείας;

VΙ. Κίνδυνος ἀποστασίας ἀπό τόν Χριστό.

Εἶναι δικαίωμα τοῦ κ. Βασιλειάδη καί τῶν ἄλλων ψυχοθεραπευτῶν νά ἔχουν τίς ἰδέες καί τίς μεθόδους τους. Ἀλλά πρέπει νά γνωρίζουν ὅσοι θέλουν νά λέγονται χριστιανοί, ὅτι ἀκολουθώντας τους γιά νά θεραπεύσουν, νά βοηθήσουν τόν ἑαυτό τους, ἀδιόρατα, σιγά-σιγά ἀπομακρύνονται ἀπό τόν Χριστό. Ὁ Θεός σταδιακά γίνεται ὁ μεγάλος Ἀπών ἀπό τή σκέψη, τίς ἐπιλογές καί τή ζωή τους. Μέ τήν ὑπερβολική αὐτοπεποίθηση καί ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό τους παίρνουν τή θέση τοῦ Θεοῦ(«δέν ὑπάρχει καμμία διαφορά ἀνάμεσα σέ σένα καί τόν Θεό», λέει ὁ κ. Βασιλειάδης). Τέλος ἡ καταφυγή στό διαλογισμό, ἀνοίγει τήν πόρτα στά ἀκάθαρτα πνεύματα, στήν ἐπίκληση ἰνδουϊστικῶν θεοτήτων, στή σταδιακή ἄρνηση τῆς πίστεως στό Χριστό καί στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Σ΄ αὐτούς τούς δύσκολους καιρούς τῆς συγχύσεως καί τῆς ἀποστασίας χρειάζεται ἀπόλυτα ἡ ἐν Χριστῷ πνευματική ζωή καί ἐγρήγορση πνευματική.

ΓΕΝΙΚΑ: Βία είναι η χρησιμοποίηση της δύναμης, όχι απαραίτητα μυικής, για την επιβολή της θέλησης μας σε άλλους. Η ελεγχόμενη επιθετικότητα είναι κληροδότημα των κυνηγών προγόνων μας, που αποκτήθηκε για λόγους επιβίωσης. Κι ενώ εύκολα επιβάλλεται κανείς στους άλλους με δύναμη και βία, τουναντίον δύσκολα επιβάλλεται με την πραγματική του αξία. Όμως η επιβολή με την βία είναι παροδική, ενώ η διά της αξίας είναι μόνιμη

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΟΦΙΑ: “Βία (με βία) μηδέν πράττειν”, συμβούλευε ο Κλεόβουλος, άποψη που συμμεριζόταν κι ο Περίανδρος: “Βίας μη έχου”. Ο Πλάτων συμβούλευε για τη συμπεριφορά στα παιδιά: “Μην κάνεις χρήση βίας, στη διδασκαλία των παιδιών αλλά να τ' ανατρέφεις με παιχνίδια, για να μπορέσεις να διακρίνεις αυτό για το οποίο το καθένα τους είναι γεννημένο” (Πολιτεία). Ο Ντιντερό έλεγε: “η βία είναι κτηνώδης δύναμη".

Ο Λίνκολν πίστευε πως: “Η βία καθυποτάσσει τα πάντα, αλλά οι νίκες της είναι σύντομης διάρκειας”, ο Ισαάκ Ασίμοφ πως: “βία είναι το τελευταίο επιχείρημα των αποτυχημένων”, ενώ ο Φρίμαν ειρωνεύεται τη βιαιότητα λέγοντας ορθά: “Χρησιμοποιείται μόνο από μικρά παιδιά και μεγάλα έθνη".

ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ: Ο Λόγος του Θεού αποκλείει τη βία και κάθε επιβολή. Αντιθέτως η βία τονίζεται ως αναγκαία στην προσπάθεια του πιστού να εισέλθει στη βασιλεία του Θεού. Εδώ η βία έχει την έννοια της “θυσιας δικαιωμάτων” που οδηγεί σε νίκη του πιστού επί του παλαιού ανθρώπου και της αμαρτίας, ώστε να ανέλθει πνευματικά.

Διαβάζουμε: “Ὁ νόμος και οι προφήται έως Ιωάννου· απὸ τότε η βασιλεία του Θεού ευαγγελίζεται και πας εις αυτὴν βιάζεται.” (Λουκ. ιστ΄16) και: “η βασιλεία των ουρανών βιάζεται, και βιασταὶ αρπάζουσιν αυτήν” (Μτθ. ια΄12). Για τη βία που χρησιμοποιούν συχνά οι γονείς στα παιδιά τους ο λόγος της Γραφής είναι διαφωτιστικός: “Οι πατέρες μη παροργίζεται τα τέκνα υμών, αλλ' εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου” (Εφεσ. στ΄4). Ακόμη η Καινή Διαθήκη συνιστά στους εγγάμους; “Αι γυναίκες τοις ιδίοις ανδράσιν υποτάσσεσθε ως τω Κυρίω (...) οι άνδρες αγαπάτε τας γυναίκας εαυτών, καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν και εαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής (...) ούτως οφείλουσιν οι άνδρες αγαπάν τας εαυτών γυναίκας ως τα εαυτών σώματα” (Εφεσ. ε΄22- 33). Συνεπώς βία μεταξύ συζευγμένων χριστιανών δεν νοείται. Αντίθετα απαραίτητη είναι η αλληλοκατανόηση και η υποχωρητικότητα για τη δημιουργία της “κατ' οίκον εκκλησίας” μέσω του δεσμού της αγάπης που ευλογείται στο Μυστήριο του Γάμου από τον ίδιο τον Κύριο.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Το γενετικό ενδιαφέρον για τη βία αναζωπυρώθηκε το 2002 μέσω μιας έρευνας (περιοδ. Science), που αφορά το γονίδιο MAO-A (ελέγχει τη σύνθεση του ενζύμου ΜονοΑμινική Οξειδάση Α), το οποίο επηρεάζει τη διάθεσή μας και συνδέεται με το άγχος. Το γονίδιο, έχει δύο μορφές, που οφείλονται στον διαφορετικό αριθμό νουκλεοτιδίων στην περιοχή που ρυθμίζει. Τα δύο αλληλόμορφα ονοματίστηκαν MAO-A-L και MAO-A-H. Το MAO-A-L συνδέεται με εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς διότι ρυθμίζει χημικά μηνύματα, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η νορεπινεφρίνη, που συμβάλλουν στην επιθετικότητα. Πειράματα με ποντίκια με απενεργοποιημένο το MAO-A έδειξαν εγκεφαλικές αλλαγές στα αρσενικά και αυξημένη επιθετικότητα. Ο παράγοντας αυτός αποδείχτηκε σημαντικός στην εκδήλωση βίας σε μεγαλύτερες ηλικίες από φορείς του MAO-A-L. Το γονίδιο αυτό βρίσκεται στο X χρωμόσωμα, που καθορίζει το φύλο, και επηρεάζει περισσότερο τους άνδρες, που έχουν μόνο ένα X. Η πρώτη ένδειξη εμπλοκής του γονιδίου στη βία αποκαλύφθηκε από τη μελέτη μιας ολλανδικής οικογένειας (2002), στην οποία άτομα-φορείς του MAO-A-L είχαν εκδηλώσει αποκλίνουσα συμπεριφορά. Συχνά, η αποκλίνουσα συμπεριφορά εκδηλώνεται σε μικρά αγόρια που βιώνουν στρες, (οικογενειακή καταπίεση, χαμηλή δημοτικότητα, σχολική αποτυχία). Στη βία συνεπώς ανιχνεύεται γενετική προδιάθεση (50%), ενώ το περιβάλλον έχει βαρύνουσα σημασία. Όμως: “Θα μπορούσε η γενετική γνώση να συμβάλει σε προληπτικές πρακτικές; Πώς όμως; Να στιγματιστεί ένα «προδιαθεσικό στη βία παιδί»; Πώς να υποβληθεί σε θεραπεία χωρίς να είναι άρρωστο;” (Σ. Αλαχιώτης).

EΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ: Έτσι ονομάζεται κάθε σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βία που ασκείται σε βάρος του θύματος από σύζυγο ή άλλο μέλος της οικογένειάς του. Η ενδοοικογενειακή βία είναι παγκόσμιο διαχρονικό, αταξικό φαινόμενο. Σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας δεν υποφέρουν μόνο ενήλικες, αλλά και παιδιά, μάρτυρες σε σκηνές βίας ή θύματα. Έρευνες δείχνουν ότι παιδιά, των οποίων η μητέρα κακοποιείται, είναι και τα ίδια θύματα λεκτικής, σωματικής, ψυχολογικής ή σεξουαλικής κακοποίησης. Ακόμη, κακοποιημένες γυναίκες είναι πιθανό να κακοποιήσουν αργότερα τα παιδιά τους. Τα παιδιά-θύματα εμφανίζουν ψυχοσωματικά προβλήματα και διαταραχές. Είναι πιο ευάλωτα σε παραβατικότητα και συχνά από θύματα γίνονται δράστες. Η γονεϊκή συμπεριφορά φαίνεται “κληροδοτείται” και στα παιδιά, έστω κι αν οι γονείς δεν το αντιλαμβάνονται λόγω μηχανισμών ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗΣ, ενώ γίνεται εμφανής στο συζυγικό ή γονεϊκό τους ρόλο. Οι γονείς αυτοί συχνά ψεύδονται για τα παιδικά τους βιώματα, σαν να μην υπήρξε οποιοδήποτε πρόβλημα. Οι κακοποιημένες γυναίκες-σύζυγοι εμφανίζουν τα εξής χαρακτηριστικά: Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση πιστεύοντας ότι ο ρόλος τους ως σύζυγοι, νοικοκυρές και μητέρες τους δίνει αξία. Πολλές υπήρξαν παλαιότερα θύματα κακοποίησης από τους γονείς τους. Δείχνουν παθητική συμπεριφορά, ανεχόμενες εξευτελισμό και προσβολές, αποδίδοντας ευθύνη στον εαυτό τους για τη βιαιότητα των συζύγων τους. Όμως έτσι υποκρύπτεται προσπάθεια αποφυγής απευκτέων καταστάσεων, όπως μεγαλύτερη κακοποίηση ή δολοφονία! Ακόμη, νιώθουν ξεκρέμαστες χωρίς την παρουσία του συζύγου, ενώ αποφεύγουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες φοβούμενες ότι αν αποτύχουν θα κακοποιηθούν.

Συχνά εμφανίζουν άγχος ή άλλες ψυχικές νόσους. Νιώθουν απέλπιδα μοναξιά, αποδεχόμενες μοιρολατρικά την κατάσταση. Από την άλλη, βαρύνουσα σημασία στην ψυχολογία των θυτών έχει η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πιστεύουν ότι με τη βία αποδεικνύουν ότι αξίζουν. Συχνά χρησιμοποιούν βίαιο σεξ για να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους και τον “ανδρισμό” τους. Είναι κτητικοί, δημιουργούν σκηνές ζηλοτυπίας ενώ πολλοί έχουν υπάρξει μάρτυρες σκηνών βίας στην πατρική τους οικογένεια. Πιστεύουν στην υπεροχή των ανδρών. Αρνούνται ότι η συμπεριφορά τους είναι βίαιη και δεν εκτιμούν τις επιπτώσεις των πράξεών τους.

Αυτοδικαιολογούνται για τη συμπεριφορά τους, προβάλλοντας άλλες αιτίες. Κατά τους ψυχολόγους, τρείς είναι οι ΦΑΣΕΙΣ της ενδοοικογενειακής βίας. Αρχικά γίνονται επεισόδια ήπιας έντασης και η κακοποιημένη γυναίκα προσπαθεί με διάφορους τρόπους να τα ελέγξει ώστε να μην καταλήξουν σε οξύ επεισόδιο. Έτσι το θύμα εφαρμόζει υποτακτική, ευγενική συμπεριφορά προς το σύζυγο, ή τον αποφεύγει. Το θύμα αφήνει το σύζυγο να νομίζει πως αποδέχεται το δικαιολογημένο του θυμού για να αποκλιμακωθεί η ένταση ή αποδέχεται τις αντιδράσεις του θύτη πιστεύοντας ότι ίσως αξίζει τη συμπεριφορά του. Συνεπακόλουθα, η άρνηση θυμού την οδηγεί σε δικαιολογίες, όπως “φταίει η δουλειά του”, “είναι κουρασμένος, πιωμένος”, θέτοντας ως αιτία της κακοποίησής εξωγενείς παράγοντες. Έτσι το θύμα πιστέυει πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση.

Σε επόμενη (2η) φάση τα επεισόδια βίας γίνονται πιο άγρια, με ξυλοδαρμούς που μπορεί να οδηγήσουν σε σωματικές βλάβες. Ο θυμός του θύτη γίνεται εξελικτικά ανεξέλεγκτος.

Σε τρίτη φάση, παρατηρείται υποχώρηση βίας και εμφάνιση ηρεμίας, επιθυμητής εκατέρωθεν. Ο θύτης εκφράζει τρυφερότητα, αγάπη, στοργή, ζητώντας συγνώμη. Παραδέχεται το λάθος του υποσχόμενος πως δεν θα το ξανακάνει. Όλα αυτά δείχνουν στοιχεία υπερβολής και συναισθηματικής φόρτισης, ενώ συχνά δεν είναι ειλικρινή. Ο θύτης πιστεύει πως ότι από αυτή την κατάσταση έχει πάρει το θύμα το “μάθημα”, οπότε δεν θα τον “προκαλέσει” ξανά. Παρά τη “γλυκύτητα” τέτοιων στιγμών, ουσιαστικά έχουν “σπάσει” αντοχές και ψυχολογία του θύματος, διότι δημιουργείται εξάρτηση που δεν αφήνει το θύμα να αποχωριστεί το σύντροφο. Εδώ σηματοδοτείται η μετάβαση του θύματος σε κατάσταση πραγματικού θύματος. Η γυναίκα πιστεύει ότι αυτή η εικόνα που προβάλλει ο σύντροφός είναι η αληθινή του εικόνα. Βεβαιώνεται πως η βία του ήταν αποτέλεσμα άλλων παραγόντων, ίσως επειδή τον “προκάλεσε” εκείνη. Με το πάροδο του χρόνου η αρχική φάση και η φάση “ηρεμίας” μικραίνουν, ενώ η οξεία φάση αποκτά συχνότητα και διάρκεια.

ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ: Συχνά εργοδότες, προϊστάμενοι ή συνάδελφοι παρενοχλούν συναδέλφους ή υφισταμένους τους βασιζόμενοι στη νομιζόμενη αδυναμία τους, τον πιθανό φόβο ή τη “ντροπή” τους να καταγγείλουν τους ανωτέρους τους. Έτσι, χρησιμοποιούν την απόρριψη ή την αποδοχή μιας τέτοιας συμπεριφοράς εκ μέρους του παρενοχλούμενου ως βάση για μια απόφαση που επηρεάζει την πρόσβασή του στην κατάρτιση, στην εργασία, στη συνέχιση της απασχόλησης, στην προαγωγή, στο μισθό, κ.ά. Τέτοιου είδους συμπεριφορά δημιουργεί κλίμα εργασίας εκφοβιστικό, εχθρικό ή ταπεινωτικό. Συνήθως, η σεξουαλική παρενόχληση συνδέεται με ανασφαλές, αβέβαιο και επικίνδυνο ψυχοκοινωνικά εργασιακό περιβάλλον, ιδιαιτέρως σε περιόδους οικονομικής κρίσης.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΑ: Αυτή συχνά δεν γίνεται αντιληπτή ούτε σ' αυτούς που την υποβάλλουν ούτε στους αποδέκτες της. Η ψυχολογική βία είναι τακτική “αυτοεπιβεβαίωσης” του θύτη. Ο αποδέκτης (θύμα) αυτής της τακτικής νιώθει παγιδευμένος. Οι πράξεις ψυχολογικής βίας, άδηλες και φανερές, έχουν ταυτόσημα αποτελέσματα: Αποπροσανατολισμό, "υποταγή", ψυχολογικό τραύμα του αποδέκτη.

Η αντιδράση του παγιδευμένου περιορίζεται σε προσπάθεια προσαρμογής. Η ψυχολογική βία στο οικογενειακό περιβάλλον, προκαλεί τραύματα στο θύμα, βαθύτερα από αυτά της σωματικής βίας. Όμως, η άσκηση τέτοιας βίας δεν μπορεί να οριστεί επακριβώς και να «αποδειχτεί». Το θύμα ψυχολογικής βίας νιώθει ότι είναι προσεκτικό και θέλει να μην κάνει τον άλλο να θυμώσει, φοβούμενο τη διάθεσή του.

Νιώθει ότι δεν μπορείς να ζήσει χωρίς αυτόν. Σταματά να βλέπει φίλους και συγγενείς. Διακόπτει δραστηριότητες άλλοτε αγαπημένες, γιατί δεν αρέσουν σε αυτόν. Φοβάται να του πει συναισθήματά για τη σχέση. Αναγκάζεται να απολογείται σε άλλους όταν ο θύτης του φέρεται άσχημα. Σταματά να εκφράζει γνώμη όταν ο άλλος δε συμφωνεί. Πιστεύει πως η ζήλεια του, δείχνει αγάπη. Αποδέχεται χτυπήματα όταν είναι θυμωμένος. Πιστεύει ό,τι αρνητικό του λέει για να τον κάνει να νιώσει άσχημα για τον εαυτό του.

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΒΙΑ: Σύμφωνα με νεότερες έρευνες, οκτώ στις δέκα Eλληνίδες παραδέχονται πως ασκούν ψυχολογική πίεση στον σύζυγό τους. Τα βασικά ψυχολογικά γυναικεία “όπλα” για να πονέσουν τον σύντροφο είναι να σπάνε πράγματα, να φωνάζουν αλλά και να σιωπούν “ηχηρά”. Σύμφωνα με συμπεράσματα του Εργαστηρίου Υγείας (TEI Κρήτης), οι γυναίκες είναι εξίσου επιθετικές με τους άντρες. Οι απαντήσεις του δειγματοληπτικού πλήθους (1.112), επιβεβαίωσαν ότι συγκεκριμένες μορφές εκδήλωσης επιθετικότητας εναντίον του συντρόφου, όπως ταρακουνήματα, τσιμπήματα και γρατσουνίσματα είναι κοινά στα δύο φύλα.

Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, 75% των γυναικών παραδέχονται ότι το ισχυρότερο όπλο για να «χτυπήσουν» τον σύζυγο τους είναι να πάψουν να είναι τρυφερές απέναντί του. Επιπλέον, 60% αναφέρουν πως δεν υποχωρούν αν δεν ακούσουν αυτό που θέλουν, παρ' ότι γνωρίζουν πως έτσι τον πιέζουν. “H Ελληνίδα αποτελεί, συχνότερα από ό,τι υποθέταμε, εκφοβιστική φιγούρα”, λέει η ψυχολόγος, Γεωργία Τζαμαλούκα. Αλλά και αλλού, επίσημες στατιστικές (Καναδάς Γερμανία), αποδεικνύουν πως ένα στα δέκα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι άνδρες. Στη Γερμανία λειτουργεί Ίδρυμα Προστασίας Ξυλοκοπημένων Ανδρών! Κλασική μορφή συζυγικής βίας με θύμα το σύζυγο είναι η απειλή: “ θα σου πάρω το παιδί αν...", που σε συνδυασμό με τη σπάνια δικαστικώς ανατεθείσα επιμέλλεια τέκνου σε άνδρα, κάνει το “ισχυρό” φύλο ανίσχυρο. Σε διεθνή έρευνα (Follingstad 1991) απεδείχθη ότι τα φαινόμενα ανδρικής κακοποίησης δεν οφείλονταν σε γυναικεία αυτοάμυνα, αλλά είχαν χαρακτηριστικά κανονικής επίθεσης, αποδιδόμενης σε θυμό, εκδίκηση, αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων, άσκηση εξουσίας, άγχος και διεκδίκηση ελέγχου. Το ανησυχητικό είναι ότι ενώ οι άνδρες έτειναν να μαλακώνουν με το χρόνο και τη συμβίωση, οι γυναίκες γίνονταν ολοένα επιθετικότερες (O’ Leary 1989). Σε έρευνα (Παπάνης, 2006-2008), γυναίκες, που εξετάστηκαν χωριστά, ανέφεραν ότι άσκησαν φυσική βία, ενώ δεν βρίσκονταν σε άμυνα ήταν σε ποσοστό: από 26,4%. έως 36%. Στα έγγαμα ζευγάρια οι άνδρες ανέφεραν, παρουσία των συζύγων τους, ότι δέχτηκαν επίθεση σε ποσοστό 31,5%, ενώ οι γυναίκες δήλωσαν ότι επιτέθηκαν σε ποσοστό 38,4%. Οι άνδρες, θύματα κακοποίησης βιώνουν θυμό, ταπείνωση, εκδίκητικότητα, φόβο και ντροπή.

Οι συνέπειες είναι εντονότερες στους νεαρούς άντρες, διότι στιγματίζει τις μετέπειτα σχέσεις με το ‘ασθενές’ φύλο καθιστώντας τους ευάλωτους σε καταθλιπτικά επεισόδια. Στην ψυχολογική βία που αντιμετωπίζουν οι διαζευγμένοι άνδρες περιλαμβάνεται και το σύνδρομο γονικής αποξένωσης, όταν η γυναίκα στρέφει εναντίον του πατέρα το παιδί τους. [Σημείωση: Οι περισσότερες μελέτες είχαν επικεντρωθεί στις περιπτώσεις που ο άνδρας είναι αποκλειστικά θύτης ή θύμα. Η συνηθέστερη όμως περίπτωση είναι η εμφάνιση ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΒΙΑΣ στο ζευγάρι και τότε ο διαχωρισμός θύτη και θύματος είναι θολός.]

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: Συμπεριφορές ψυχολογικής βίας εκ μέρους γυναικών σε συζύγους είναι: φωνές, διαρκής γκρίνια, προσβολές, γελοιοποίηση ενώπιον άλλων ή των παιδιών, αποκοπή του άνδρα από συγγενείς και φίλους, διακοπή λεκτικής επικοινωνίας, άσκηση ελέγχου σε κάθε πτυχή της ζωής του, αρνητική κριτική.

Μεγάλο ποσοστό ανδρών θα βιώσει κάποτε συναισθηματική βία από τη σύντροφό του, αλλά ποτέ μάλλον δεν θα το αναφέρει σε κανέναν. Κι όμως οι συνέπειές της θα είναι καθοριστικές, δεδομένου ότι θα επηρεαστούν: αυτοεκτίμηση, εργασιακή απόδοση, κοινωνική ζωή και πνευματική εξέλιξή του. Οι άνδρες διατρέχουν πέντε φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν ψυχολογική βία σε κρίσιμες φάσεις (συνταξιοδότηση, αλλαγή επαγγέλματος, ανεργία, χαμηλό εισόδημα, υπερωρίες, γέννηση παιδιών). Γυναίκες που βιώνουν έντονες διαπροσωπικές συγκρούσεις, καταναλώνουν υπερβολικά αλκοόλ, πάσχουν από κατάθλιψη ή κυκλοθυμία, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ασκήσουν ψυχολογική κακοποίηση. Η συμπεριφορά αυτή, αντανακλά δικές τους εσωτερικές συγκρούσεις, παιδικά τραύματα ή ανασφάλειες. Φωνάζουν στους άντρες τους θεωρώντας τους υπεύθυνους για οτιδήποτε αρνητικό συμβαίνει, ενώ έχουν ουτοπικές προσδοκίες, τους θεωρούν ένοχους για τα δικά τους συναισθήματα κατηγορώντας τους ότι αυτοί δεν κάνουν κάτι για να τα αλλάξουν, ενώ γίνονται συχνά καχύποπτες. Συχνά αυτοθυματοποιούνται κερδίζοντας υποστήριξη φίλων που αγνοούν την αλήθεια. Το στερεότυπο, άνδρας ισχυρός, σίγουρος, ανεξάρτητος, αυτάρκης, πλήττεται προκαλώντας έντονα συναισθήματα στον κακοποιημένο σύντροφο, ο οποίος, εάν το αναφέρει, θα αντιμετωπίσει σκεπτικισμό, έκπληξη, ειρωνεία. Η εσωτερίκευση του γεγονότος, όμως, προκαλεί συναισθηματική ανισορροπία και καταρρακώση του αυτοσυναισθήματός του, που αισθάνεται εγκλωβισμένος σε μια επιδεινούμενη κατάσταση. Θύματα ψυχολογικής βίας δήλωσαν ότι η γελοιοποίηση μπροστά στα παιδιά προκαλούσε οδυνηρότερα συναισθήματα από τη φυσική βία.

ΕΞΕΛΙΞΗ: Αρχικά η γυναίκα είναι εκνευρισμένη για κάποια αιτία που δεν αποκαλύπτει. Ο άνδρας διαπιστώνει τη δυσθυμία της (μούτρα) και φοβούμενος “έκρηξη” τη ρωτά τι έχει, υποψιαζόμενος ότι κάτι έχει κάνει που την ενόχλησε. Η γυναίκα θέλει να του μιλήσει, ώστε να αισθανθεί λιγότερη μοναξιά. Αρχικά αποδίδει τη σύγκρουση στον άνδρα και αυτός συνήθως επιχειρεί να της εξηγήσει με λογικά επιχειρήματα. Εκείνη, που περιμένει συναισθηματική υποστήριξη, νιώθει αγνοημένη, βιώνει έλλειψη συναισθηματικής στήριξης, δεν κατανοεί τα επιχειρήματα ή διαστρεβλώνει συναισθηματικά το λογικό μήνυμά τους, οργίζεται εναντίον του γιατί εκείνος δεν διαβλέπει κάποιο πρόβλημα, για εκείνη βασικό. Έτσι, του αποδίδει τις αιτίες όλων των προβλημάτων στη σχέση τους. Αναρωτιέται εάν εκείνος έχει συναισθήματα. Τελικά του επιτίθεται, τον χαρακτηρίζει ψεύτη, ανίκανο ή άχρηστο, εμπλέκοντας στο λόγο της πρόσωπα συγγενικού του περιβάλλοντος. Απομονώνεται στο δωμάτιό της καταφεύγοντας σε ψυχολογικό πόλεμο. Η κατάσταση μπορεί να κρατήσει εβδομάδες και να καταλήξει στην πλήρη απαξίωση του άνδρα. Ο σύντροφος τότε ενοχοποιεί τον εαυτό του, νιώθει ανίκανος να την καταλάβει και απομακρύνεται περισσότερο. Η κατάσταση οξύνεται όταν η γυναίκα κοινοποιεί πόσο φαύλος ή “φαύλος” είναι ο πατέρας τους. Αυτό ολοκληρώνει τη συναισθηματική του συντριβή. Κάποια στιγμή ο άνδρας εκτός ορίων, χτυπά τη γροθιά στο τραπέζι, δείχνοντάς ότι αυτό είναι το τελευταίο που μπορεί να δεχτεί. Επιτυγχάνει, όμως, το ακριβώς αντίθετο, διότι για καιρό δεν της έδειχνε τα συναισθήματά του ή ότι μπορεί να ελέγξει την κατάσταση. Πάντα υποχωρούσε ή αντιδρούσε παθητικά στην ποικιλία ψυχολογικής βίας, που του εξασκούσε. Άρα ο θυμός του είναι διαχειρίσιμος. Αντί να καταλάβει ότι η κατάσταση έχει βγει εκτός ελέγχου, εκείνη τον προκαλεί λέγοντάς του για παράδειγμα: “Τι θα κάνεις, θα με χτυπήσεις; Δεν θα δεις ποτέ ξανά τα παιδιά σου.” Ο άνδρας αποχωρεί και αυτό την εξοργίζει περισσότερο, ενώ ο κύκλος της ψυχολογικής βίας διαιωνίζεται. Γιατί, όμως, οι σύντροφοι δε χωρίζουν; Για τις γυναίκες οι λόγοι είναι κοινωνικοί, πολιτισμικοί, η συναισθηματική εξάρτηση και ο φόβος ότι ο άνδρας θα εκδικηθεί τον ενδεχόμενο χωρισμό. Για τους άνδρες, που συνήθως έχουν τα οικονομικά μέσα να χωρίσουν και ο κοινωνικός στιγματισμός δεν είναι έντονος, ο κυριότερος λόγος είναι η δέσμευση που συνεπάγεται ο γάμος. Άλλωστε, δεν είναι συνήθως ο άντρας αυτός που επιλέγει να χωρίσε. Ο άνδρας, μετά το χωρισμό, θα αναγκαστεί να αλλάξει τρόπο ζωής, θα βλέπει τα παιδιά του υπό αυστηρές συνθήκες, τα οικονομικά του θα επιδεινωθούν. Ο γονεϊκός του ρόλος επισκιάζεται νομικά από αυτόν της μητρότητας, ενώ οι επιπτώσεις ενός διαζυγίου επιβαρύνουν περισσότερο τους άνδρες. Σε έρευνα (Παπάνης 2004) βρέθηκε ότι οι χωρισμένες γυναίκες είχαν υψηλότερη αυτοεκτίμηση σε σύγκριση με τους καθηλωμένους για χρόνια στην τραυματική φάση του χωρισμού άνδρες. Τέλος, κοινωνικά στερεότυπα του ‘ισχυρού’ φύλου θα αναγκάσουν τον κακοποιημένο άνδρα να υποστεί σαρκασμό και γελοιοποίηση, αν διανοηθεί να καταγγείλει το γεγονός.

…………………………………………………………………………
Βιβλιογραφία:
-Νατάσσα Καραμολέγκου, Μορφές βίας.
-Μαρθα Καιτανιδη: βία έχει και θηλυκό πρόσωπο
-Παπάνης Ε, Η αυτοεκτίμηση των παιδιών από χωρισμένους γονείς

Πηγή: Ακτίνες (Μέρος Α', Μέρος Β')

Το σύνδρομο της Κυριακής

Ψυχίατροι σε Ευρώπη και Αμερική, παρατήρησαν μια ασθένεια, που προσβάλλει τους ανθρώπους μόνο για δύο ημέρες την εβδομάδα: το Σάββατο και την Κυριακή. Την παράξενη αυτή αρρώστια, οι ερευνητές την ονόμασαν «Σύνδρομο της Κυριακής». Και εκδηλώνεται με τα έξης συμπτώματα: Πλήξη, ανία, τάση φυγής, νευρικότητα και απρόβλεπτα ξεσπάσματα.Οι στατιστικές λένε ότι οι ξυλοδαρμοί ανάμεσα σε ζευγάρια αυξάνονται κατακόρυφα κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. Οι γρονθοκοπημένες σύζυγοι, με καρούμπαλα και μαυρισμένα μάτια, σχηματίζουν το πρωί της Δευτέρας ουρές στην είσοδο της ιατροδικαστικής υπηρεσίας για στοιχειώδη αποκατάσταση της υπόληψής τους. Μάλιστα, όταν μεσολαβούν εορταστικά τριήμερα, ο αριθμός τουλάχιστον τετραπλασιάζεται! Και φυσικά μιλάμε μόνο για μπουνιές και κλωτσιές, και όχι για σκληρά επεισόδια, που καταλήγουν σε... νοσοκομεία.
Οι γιατροί σε όλο τον «πολιτισμένο» κόσμο έχουν ανησυχήσει, γιατί βλέπουν ότι αυτή η περίεργη ασθένεια αποκτά τον χαρακτήρα «κυριακάτικης επιδημίας».
Τί να φταίει, άραγε;
Φταίει, λένε, το ότι προσπαθούμε να σπάσουμε τη ρουτίνα της Κυριακής με μια άλλη ρουτίνα. Ξυπνάει κανείς μ' ένα βαρύ κεφάλι από. το ποτό της προηγούμενης, και διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει τίποτε, για να γεμίσει το ΚΕΝΟ, που νιώθει μέσα του.
Και κάτι χειρότερο: Συνειδητοποιεί ότι αυτό το κενό, το κουβαλάει μέσα του και κατά τις εργάσιμες μέρες. Μόνο που η φασαρία της καθημερινότητας τον παραπλανά. Τον κάνει να το ξεχνάει.Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος, μέσα στην ανιαρή «ησυχία» της Κυριακής κάνει την οδυνηρή διαπίστωση, ότι ΤΟΥ ΛΕΙΠΕΙ ΤΡΟΦΗ. Νιώθει να τον βασανίζει μια ΠΕΙΝΑ και μια ΔΙΨΑ, που δεν μπορεί να την σβήσει σε καμιά ταβέρνα, σε κανένα φαγοπότι.
Η Κυριακή είναι η ώρα της αλήθειας: Με ψίχουλα, το «στομάχι» δεν κοροϊδεύεται.
Η Εκκλησία μας λέει ότι ο μόνος, που μπορεί να μας θεραπεύσει από το «Σύνδρομο της Κυριακής» είναι ο Κύριος μας. Ο Χριστός. Η Κυριακή είναι η ημέρα του Κυρίου. Η Κυριακή χωρίς τον Κύριο θα είναι πάντοτε άδεια. Κενή. Την Κυριακή, χωρίς τον Κύριο, θα μένουμε πάντοτε ΝΗΣΤΙΚΟΙ και ΔΙΨΑΣΜΕΝΟΙ
Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός είπε: «Εγώ είμαι ο Άρτος της ζωής. Μόνον, όποιος φάει το Σώμα μου και πιει το Αίμα μου, θα έχει αληθινή ζωή».
Αυτή η ζωογόνος τροφοδοσία γίνεται σε συγκεκριμένο τόπο: στο Ναό. Και σε συγκεκριμένο χρόνο: στη θεία Λειτουργία.
Ο άνθρωπος που βαριέται να τρέξει σ' αυτό το Τραπέζι, αδικεί τον εαυτό του. Στην πραγματικότητα αυτοκτονεί.
Παλιότερα η λέξη «αλειτούργητος» εθεωρείτο βρισιά. Ήταν ντροπή να μη συμμετείχε κάποιος στη θεία Λατρεία της Κυριακής. Σήμερα, όσο ο αλειτούργητος άνθρωπος -αντί να ντρέπεται- καμαρώνει για την τεμπελιά του, τόσο θα κινδυνεύει θανάσιμα από την επιδημία του «Συνδρόμου της Κυριακής». Μια επιδημία, που είναι το μεγαλύτερο αίσχος του δήθεν «πολιτισμού» μας.
 

Αρχ. Βαρνάβα Λαμπρόπουλου, Μηνύματα από την Λυχνία, Β΄, εκδ. Ι.Μ.Προφήτου Ηλιού. Πρέβεζα

Πηγή: http://vatopaidi.wordpress.com/