Ι. Ἀστραπιαία ἐξάπλωση τῆς ψυχοθεραπείας.

Νομίζω εἶναι ἐντυπωσιακό καί λυπηρό τό γεγονός ὅτι ὅλο καί περισσότεροι χριστιανοί καταφεύγουν γιά προσωπική, συζυγική καί οἰκογενειακή βοήθεια σέ «εἰδικούς» δηλ. σέ ψυχολόγους, ψυχαναλυτές καί ψυχοθεραπευτές.

Ἀπό τήν ἴδια νοοτροπία κινούμενοι, πολλοί κληρικοί καλοῦν ψυχολόγους –ψυχοθεραπευτές γιά νά μιλήσουν στούς ἐνορίτες τους. Ἐπίσκοποι καλοῦν ἐπίσης τέτοιους «εἰδικούς» σέ ἱερατικά συνέδρια γιά νά διδάξουν νά νουθετήσουν καί νά...φωτίσουν τούς ἐφημερίους. Ἐκκλησιαστικοί σταθμοί ἔχουν ὡς ἀπαραίτητο «ορ ντέβρ» στήν πνευματική τροφή πού προσφέρουν, τήν ἐκπομπή μέ ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, ἤ ἀνάγνωση βιβλίων μέ ψυχοθεραπευτικό-κατευναστικό περιεχόμενο.

Ἀκόμη καί στήν διημερίδα πού ὀργανώθηκε στό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας μέ θέμα «Συμμετοχή και αλληλεγγύη στη εκπαίδευση. Η αντιμετώπιση των φαινομένων βίας» σέ συνεργασία μέ τό Ὑπουργεῖο Παιδείας ἀπό τούς 14 εἰσηγητές 6 ἦσαν Ψυχολόγοι-ψυχοθεραπευτές.

Μπορεῖ λοιπόν κάποιος νά διερωτηθεῖ : Τί κάνει ἕνα πιστό χριστιανό, λαϊκό ἤ κληρικό νά ἔχει τέτοια ἐμπιστοσύνη στούς ψυχοθεραπευτές καί τούς ποικίλους «εἰδικούς»; Τί τόν κάνει νά βγάζει ἀπό τό πολλές φορές γλίσχρο πουγγί του 50, 70 ἤ 100 εὐρώ γιά κάθε ψυχοθεραπευτική συνεδρία;

Πιστεύω, μιά διπλή πεποίθηση καί περιλαμβάνει : α) τήν ἀφελῆ πίστη ὅτι ἡ ἐπιστήμη λύνει ὅλα τά προβλήματα καί β)τήν ἀντίληψη ὅτι ναί, καλή εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἡ προσευχή, ἡ ἐξομολόγηση ἡ Θ. Κοινωνία, ἀλλά ἀνεπαρκής γιά ἄμεση καί οὐσιαστική βοήθεια στό συγχρονο ἄνθρωπο!

ΙΙ. Ἡ ἐμπιστοσύνη στό Χριστό καί τούς πνευματικούς πατέρες.

Ἀλήθεια, τί πιστεύουμε γιά τήν Ἐκκλησία, τί πιστεύουμε γιά τόν Χριστό, τί προσδοκοῦμε ἀπό τήν κοινωνία μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας;

«Ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ ἡμῶν παραθώμεθα». Ἡ φράση αὐτή διαρκῶς σέ ὅλες τίς ἀκολουθίες ἐπαναλαμβανόμενη ἀποτελεῖ τήν «ὑψίστη φιλοσοφία», ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός μας γέροντας π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος. Αὐτή τή φράση καλλιγραφημένη μέσα σέ κορνίζα τήν ἔδινε ὡς δῶρο στούς μελλοντικούς συζύγους.

Ὅλόκληρη τή ζωή μας, τόν ἑαυτό μας, τούς ἄλλους- ὄχι μόνο τή φροντίδα γιά τή σωτηρία μας- πρέπει νά νά τήν ἐμπιστευθοῦμε στό Χριστό. Αὐτό μᾶς λέει ἡ λειτουργική αὐτή προτροπή.

Μέ ἐντυπωσιάζει ἡ ἐπιεικῶς παράδοξη ἀντίληψη καί διακήρυξη πολλῶν χριστιανῶν καί δή κληρικῶν ψυχοθεραπευτῶν ὅτι ὁ πνευματικός πρέπει νά περιορισθεῖ στά ...πνευματικά του καθήκοντα. Αὐστηρῶς καί μόνο νά δέχεται τήν ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν τῶν προσερχομένων πιστῶν καί νά δίνει τήν ἄφεση, ἀφήνοντας τήν ὑπόλοιπη ζωή καί τά προβλήματα τῶν χριστιανῶν στό χειρισμό τῶν «εἰδικῶν» ψυχοεπαγγελματιῶν, ἀσφαλῶς μέ τό ...ἀζημίωτο.

Μπορεῖ ἄραγε νά διαχωρισθεῖ ἡ σωτηρία μας, ἡ συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μου ἡ κάθαρση τῆς ψυχῆς μας ἀπό τήν καθημερινότητα καί τά προβλήματά της, ἀπό τήν ἀληθινή ἀγαπητική σχέση μέ τίς/τούς συζύγους μας, ἀπό τούς πειρασμούς, τούς λογισμούς, τίς λὐπες τίς ἀποτυχίες στή δουλειά μας, ἀπό τήν ἀγωγή πού πρέπει νά δίνουμε στά παιδιά μας;

Γιατί ὁ Ἀπ. Παῦλος δίνει ὁδηγίες γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν, γιά τήν ὀφειλόμενη ἀγάπη πρός τούς/τίς συζύγους; Δέν θέλω νά ἐπιμείνω. Μιά περιδιάβαση στούς βίους τῶν ἁγίων, στό Γεροντικό, στό βίο τῶν σημερινῶν Ἁγίων θά μᾶς πείσουν, ὅτι οἱ πιστοί χριστιανοί ὁλόκληρη τήν ἐσωτερική καί ἐξωτερική τους ζωή τήν ἐμπιστεύονται στόν Χριστό διά τῆς προσευχῆς καί τῆς θείας λατρείας διά ἐξαγορεύσεως καί τῆς ἐκζητήσεως συμβουλῶν ἀπό τούς πνευματικούς τους πατέρες.

Ὁ σχιζοφρενικός διαχωρισμός σωτηρίας(πνευματικός)-συμβουλευτικῆς (ψυχοθεραπευτής) ἔχει οὐσιαστικά πίσω του αὐτή τή σκέψη : Γιά τή συγχώρηση, ὡς Χριστιανοί βέβαια, χρειαζόμαστε τόν Θεό. Ἡ «συγχώρηση» βέβαια αὐτή εἶναι κάτι ἀναιμικό κάτι ἀόριστο, ἀλλά τί νά κάνουμε; Εἶναι κάτι τί «ὑποχρεωτικό» καί «ἀπαραίτητο». Ἀλλά γιά τά ποικίλα μου προβλήματα χρειαζόμαστε τήν ἐπιστήμη. Ἐδῶ κρύβεται ἡ ἀνομολόγητη ἀλλά σχηματισμένη στήν ψυχή πεποίθηση: Στήν ζωή μου, στήν καθημερινότητά μου, στά πολλά μου προβλήματα δέν τόν χρειάζομαι τόν Θεό!

ΙΙΙ. Σεμιναριακός Κύκλος για την Ψυχοθεραπεία. Ἰδεολογικό ὑπόβαθρο τῶν ψυχοθεραπευτῶν.

Πρόσφατα ἀνακοινώθηκε ἡ ὀργάνωση ἑνός ψυχοθεραπευτικοῦ σεμιναρίου ἀπό τίς ἐκδόσεις ΕΝ ΠΛῼ μέ τόν τίτλο Σεμιναριακός Κύκλος για την Ψυχοθεραπεία 8 συναντήσεων στο βιβλιοπωλείο "Εν Πλω" στο κέντρο της Αθήνας. Τό σεμινάριο θά διεξάγει ὁ Dr. Γρηγόρης Βασιλειάδης, M.Sc. Ph. D. - Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής. Τί θά διδάξει ὁ ἐν λόγῳ ψυχοθεραπευτής; Δηλ. ποιό εἶναι τό πνεῦμα καί ἡ νοοτροπία του; Αὐτό πρέπει νά τό γνωρίζουν οἱ συμμετέχοντες γιά νά μή ταυτίζουν τίς θρησκευτικές ἐκδόσεις τῶν ἐκδόσεων ΕΝ ΠΛῼ μέ τίς ἀπόψεις καί τό ἰδεολογικό ὑπόβαθρο τῶν συνεργατῶν τους.

Τό ὑπόβαθρο τοῦ κ. Γρηγόρη Βασιλειάδη τό βρίσκουμε στά δημοσιευμένα-ἀνηρτημένα στό διαδίκτυο κείμενά του. Βασικό στοιχεῖο τῆς θεωρίας του, ὅπως καί τῶν περισσοτέρων ψυχοθεραπευτῶν εἶναι ἡ ἀπουσία τοῦ Θεοῦ ἀπό τή λεγόμενη ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Ἔστω κι ἄν κάποιες φορές στή ρύμη τοῦ λόγου τους οἱ ψυχοθεραπευτές κάνουν κάποια ἀναφορά στό Θεό, αὐτό εἶναι κάτι χωρίς ἰδιαίτερη ἀξία γιά τήν θεραπεία τῶν πονεμένων ἀπό προβλήματα ψυχο – θεραπευομένων.

Ὁ κ. Βασιλειάδης στό κείμενό του «Οἱ τροφές τῆς ψυχῆς: Ἁπλότητα, συγχώρεση καί ἀγάπη» δέν θεωρεῖ καθόλου ἀναγκαία τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἁπλότητος, τῆς συγχωρητικότητος καί τῆς ἀγάπης. Ὁ ἄνθρωπος, γράφει, δέν πρέπει νά κάνει τίποτα. Πρέπει μόνο «νά ἐπιτρέψει στήν ἀληθινή του φύση νά ἀνέβει μέ ἠρεμία στήν ἐπιφάνεια.....Δέν ὑπάρχει τίποτα πού χρειάζεται νά κάνεις. Μόνο νά εἶσαι. Γιά νά θρέψεις τήν ψυχή σου πρέπει νά ἀφεθεῖς, νά ἐμπιστευθεῖς τήν ὕπαρξή σου». Αύτό εἶναι τό δεύτερο στοιχεῖο : Ἡ ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό μας. Προχωρεῖ περισσότερο γιά νά ἐξαφανίσει κάθε ἀμφιβολία γιά τό τί ἐννοεῖ. « Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δέν ὑπάρχει καμία διαφορά ἀνάμεσα σέ σένα καί τόν Θεό». Λοιπόν, ἰσόθεος ὁ ἄνθρωπος!

Ἐξ ἄλλου ὁ κ. Βασιλειάδης μέ τό κείμενό του «Ὑπαρξιακή ψυχοθεραπεία : Τό σκεπτικό καί ἡ λειτουργία της», βρίσκεται στόν ἀντίποδα τῆς «ὑψίστης φιλοσοφίας» τῆς Ἐκκλησίας. Στήν πρόσκληση τῆς Ἐκκλησίας «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα» ὁ κ. Βασιλειάδης ἀντιπαραθέτει : «Μέ δύο λόγια , εἴμαστε οἱ ἀρχιτέκτονες, οἱ ὀργανωτές καί οἱ κατασκευαστές τῆς ζωῆς μας καθ΄ὅλην τήν διάρκεια τῆς ζωῆς μας!».

IV. Διαλογισμός.

Βέβαια γιά νά θρέψεις τήν ψυχή σου κάτι χρειάζεσαι, ἔστω κι ἄν δέν διαφέρεις τίποτε ἀπό τόν Θεό! Mᾶς λέει ὁ κ. Βασιλειάδης γιά τήν τροφή αὐτή : « Ὅταν ἀναφέρομαι στήν τροφή τῆς ψυχῆς μέ ρωτοῦν: Πῶς γίνεται αὐτό; Μέ διαλογισμό; Μέ τόν χορό; Μέ τήν προσφορά στούς ἄλλους ἀνθρώπους; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ναί,(ἡ ὑπογράμμιση δική μας) ἄν ὅλα αὐτά τρέφουν τό πνεῦμα σας...». Ἔτσι λοιπόν ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι ἀπών θά θρέψουμε τήν ψυχή μας μέ τό διαλογισμό, τό χορό καί τήν προσφορά στούς ἄλλους. Μέ ὅλα αὐτά τά τεχνάσματα δυτικοῦ καί ἀνατολικοῦ τύπου θά βοηθηθοῦμε. Τό σημαντικώτερο γιά τήν εὐτυχία μας, λέει ὁ ψυχοθεραπευτής εἶναι «ἡ καρδιά μας νά εἶναι ἀνοιχτή...Ἡ πιό πραγματική αἴσθηση εἰρήνης πηγάζει μόνο μέσα ἀπό τήν ὕπαρξή μας». Τό ἀρχαῖο ψέμμα τοῦὌφεως : Θά γίνετε θεοί χωρίς τό Θεό! Στήν πραγματικότητα μέ τήν πλήρη ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του ὁ ἄνθρωπος κατατρώει τίς σάρκες του. Πόση δύναμη νά ἀντλήσει, νά ἀπομυζήσει ἀπό τόν ψυχικό του κόσμο; Πόσο νά σπρώχνει τήν καθημερινότητά του, τά προβλήματα τίς ἀποτυχίες ἤ καί τίς καλές του στιγμές μέ τή διαρκῆ ἀναφορά στόν ἑαυτό του; Πόση δύναμη νά πάρει ἀπό τό, ὑπερυψωμένο στή φαντασία του, εἴδωλό του; Ἡ μεγάλη λύπη πού τόν κυριεύει πολλές φορές, τά πάθη τῆς μνησικακίας τοῦ μίσους καί τοῦ φθόνου πού ἐμφωλεύουν στά βάθη τῆς ὑπάρξεως καί κάνουν τόν ἄνθρωπο δυστυχισμένο πῶς θά ἐξορκιστοῦν; Μέ τήν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του; Ἀστεῖα πράγματα.

Ἀλλά ὑπάρχει, θά σοῦ πεῖ ὁ κ. Βασιλειάδης, καί ὁ διαλογισμός. Βέβαια! Ξέχνα τά πάντα, χαλάρωσε, πάρε ἀναπνοές καί φαντάσου μιά ἥσυχη λίμνη κλπ. κλπ. Θά πῶ ἁπλά τί εἶναι στ΄ἀλήθεια ὁ διαλογισμός : Πρόκειται, στήν καλλίτερη περίπτωση γιά ἕνα ναρκωτικό, γιά τήν ἀκρίβεια γιά ἕνα ψυχοναρκωτικό, ὅπως χαρακτήριζε ὁ μακαριστός γέροντας π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος αὐτές τίς τεχνικές καί τίς ἀποκρυφιστικές ὁμάδες οἱ ὁποῖες τίς χρησιμοποιοῦσαν. Ὅπως μέ τό ποτό καί τά ναρκωτικά ξεχνιέται γιά λίγο ὁ χρήστης καί ἐπανέρχεται σέ βαθύτερη δυστυχία ὅταν περάσει ἡ ἐπίδρασή τους, ἔτσι συμβαίνει καί μέ τό διαλογισμό. Ἀφοῦ ἐπανέλθει ὁ διαλογιζόμενος στήν καθημερινότητά του, ἐπανέρχεται στά προβλήματα καί στή θλίψη του. Ὁ πότης καί ὁ ναρκομανής ἐπανέρχεται στή χρήση τοῦ ποτοῦ καί τῆς ναρκωτικῆς οὐσίας καί σέ μεγαλύτερη δόση γιά νά ξεχασθεῖ, μέ ἀποτέλεσμα τή δουλική τους ἐξάρτηση. Ὁ διαλογιζόμενος πάλι ζητεῖ μεγαλύτερη ἀνακούφιση αὐξάνοντας τή διάρκεια τοῦ διαλογισμοῦ, καταφεύγοντας σέ καλλίτερους «δασκάλους»-γκουρού καί μεγεθύνοντας ἔτσι τήν πλήρη, ψυχολογική, σωματική καί οἰκονομική του ἐξάρτηση ἀπό τούς ἀγύρτες- ἐμπόρους τῶς «πνευματικῶν ἀναζητήσεων».

V. Ψυχοθεραπεία

Ὁ κ. Βασιλειάδης γιά τήν ἐπίτευξη ψυχικῆς ἰσορροπίας καί τήν ἀντιμετώπιση ἄγχους καί τοῦ στρές συνιστᾶ ἐκτός ἀπό τό διαλογισμό, τήν «ψυχοθεραπεία». Στό κείμενό του «Πῶς σχετίζεται τό στρές μέ τήν ἐμφάνιση σοβαρῶν παθήσεων» γράφει γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ στρές : «Σ’αὐτό μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει σημαντικά ἡ τακτική σωματική ἄσκηση, ὁ διαλογισμός καί ἡ ψυχοθεραπεία».

Στ΄ ἀλήθεια πῶς μπορεῖ νά βοηθήσει ἐν προκειμένῳ ἡ ψυχοθεραπεία; Θά κλείσεις ραντεβού μέ τόν ψυχοθεραπευτή γιά μιά ψυχοθεραπευτική συνεδρία. Ἐκεῖ ἐρωτώμενος καί ἀπαντώντας ἀρχίζει, εἶναι ἀλήθεια, μιά άποφόρτιση τῆς ἐσωτερικῆς ἀγωνίας καί ἐντάσεως. Νιώθει ὁ ψυχοθεραπευόμενος μιά ἀνακούφιση, ἀφοῦ ἔβγαλε ἀπό μέσα του ὅ,τι ἀποτελεῖ πηγή ἄγχους, ἀφοῦ ἐξέθεσε τίς στρεσογόνες αἰτίες. Ἡ ὑπομονή καί ἡ συμπάθεια τοῦ ψυχοθεραπευτή πού τόν ἀκούει τόν ξεκουράζει. Φεύγει πιό ἄνετος, ἀλλά τό στρές ἐπανέρχεται. Συνεχίζει ἔτσι τίς ψ/θ συνεδρίες μέ ὅλο καί λιγότερα ἀποτελέσματα. Τό λάθος τῆς φιλοσοφίας τῶν ψυχο- επαγγελματιῶν βρίσκεται στήν πεποίθηση, ὅτι ὅταν μέ τή βοήθεια τῆς ψυχοθεραπείας καταλάβει, συνειδητοποιήσει ὁ πελάτης τό πρόβλημά του μπορεῖ μέ τήν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του, μέ λογικά ἐπιχειρήματα, μέ γιόγκα καί διαλογισμό καί ἀσκήσει σωματικές νά τό ἀντιμετωπίσει. Πρόκειται γιά ἀπάτη ἐκ μέρους τῶν ψυχοθεραπευτῶν καί αὐταπάτη ἐκ μέρους τῶν ψυχοθεραπευομένων.

Τά αἴτια τοῦ ἄγχους εἶναι βαθύτερα. Ἡ ἀπουσία τοῦ Παναγάθου Θεοῦ ἀπό τόν ὁρίζοντα τῆς σκέψης καί τό βάθος τῆς καρδιᾶς τῶν μετεχόντων στή διαδικασία τῆς ψυχοθεραπείας, ὁ ἀποκλεισμός τῆς θείας Χάριτος ἀπό τήν ψυχή γεμίζει λογισμούς μικροψυχίας, φόβου καί αβεβαιότητας γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν ἄλλων καί τῆς καθημερινότητος, γιά τήν ὑγεία καί τό μέλλον. Ὑπάρχει καί τό οἰκογενειακό ἤ ἐπαγγελματικό περιβάλλον πού ἐπιτείνει τό ἄγχος καί τήν ἀθυμία. Καί βέβαια ὁ προαιώνιος ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου, ὁ Σατανᾶς ὑποδαυλίζει μέσω τῆς φαντασίας καί μεγεθύνει ἤ καί δημιουργεῖ ἐκ τοῦ μηδενός στήν ἀφύλακτη ψυχή τά προβλήματα αὐτά.

Θέλω νά ἐπισημάνω σ΄ὅσους καταφεύγουν στούς ψυχοθεραπευτές : Καί χίλιες συνεδρίες νά κάνεις κανένα ἀποτέλεσμα δέν θά ἔχεις. Μᾶλλον ....ὑπάρχουν «ἀποτελέσματα». Μπορεῖς νά ἀλλάξεις τρόπο πού σκέφτεσαι. Νά κοιτάζεις μόνο τόν ἑαυτό σου, νά τόν προσέχεις, νά μήν τόν στενοχωρεῖς, νά ἀποφεύγεις κάθε λυπηρό γεγονός καί νά φροντίζεις νά περνᾶς καλά. Κι ἄν ὁ ψυχοθεραπευτής εἶναι καί ψυχίατρος θά σέ...βοηθήσει μέ φάρμακα. Ἀλλά, αὐτό εἶναι τό ζητούμενο; Ἕνας κατευνασμός τῆς ψυχῆς μέ κάθε θυσία; Τό κρύψιμο τῶν προβλημάτων κάτω ἀπό τό χαλί τῆς ψυχοθεραπείας;

VΙ. Κίνδυνος ἀποστασίας ἀπό τόν Χριστό.

Εἶναι δικαίωμα τοῦ κ. Βασιλειάδη καί τῶν ἄλλων ψυχοθεραπευτῶν νά ἔχουν τίς ἰδέες καί τίς μεθόδους τους. Ἀλλά πρέπει νά γνωρίζουν ὅσοι θέλουν νά λέγονται χριστιανοί, ὅτι ἀκολουθώντας τους γιά νά θεραπεύσουν, νά βοηθήσουν τόν ἑαυτό τους, ἀδιόρατα, σιγά-σιγά ἀπομακρύνονται ἀπό τόν Χριστό. Ὁ Θεός σταδιακά γίνεται ὁ μεγάλος Ἀπών ἀπό τή σκέψη, τίς ἐπιλογές καί τή ζωή τους. Μέ τήν ὑπερβολική αὐτοπεποίθηση καί ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό τους παίρνουν τή θέση τοῦ Θεοῦ(«δέν ὑπάρχει καμμία διαφορά ἀνάμεσα σέ σένα καί τόν Θεό», λέει ὁ κ. Βασιλειάδης). Τέλος ἡ καταφυγή στό διαλογισμό, ἀνοίγει τήν πόρτα στά ἀκάθαρτα πνεύματα, στήν ἐπίκληση ἰνδουϊστικῶν θεοτήτων, στή σταδιακή ἄρνηση τῆς πίστεως στό Χριστό καί στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Σ΄ αὐτούς τούς δύσκολους καιρούς τῆς συγχύσεως καί τῆς ἀποστασίας χρειάζεται ἀπόλυτα ἡ ἐν Χριστῷ πνευματική ζωή καί ἐγρήγορση πνευματική.