Ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα, που κινεί πολλούς ενάντια στην Εκκλησία (ακόμη και πιστούς ορθόδοξους χριστιανούς), είναι η ιδέα της Εκκλησίας ότι οι αδελφοί μας που αυτοκτονούν (αυτόχειρες) δεν πρέπει να κηδεύονται, αλλά να θάβονται χωρίς κηδεία.
Δυστυχώς, δεν ξέρω ούτε μία περίπτωση, που οι εξοργισμένοι κατά της Εκκλησίας άνθρωποι να σκέφτονται πως η ψυχή του αυτόχειρα αδελφού τους χρειάζεται την τελετή της κηδείας (που είναι μια τελετή προσευχής) για την ανάπαυσή της, πως η κηδεία θα την ωφελήσει στο ταξίδι της προς τον άλλο κόσμο. Αυτό δε φαίνεται να τους απασχολεί καθόλου – ίσως να μην πιστεύουν καν ότι υπάρχει αιώνια ζωή ή να ισχυρίζονται πως «δεν ξέρουμε» τι υπάρχει μετά το θάνατο, αγνοώντας πως και ο Χριστός έχει πει πολλά γι’ αυτό το θέμα, αλλά και οι άγιοι έχουν καταθέσει τις δικές τους γνώσεις και εμπειρίες, ως ενωμένοι που είναι με τον Τριαδικό Θεό και με όλα τα πλάσματα [βλ. τα άρθρα: α) Η Αγία Γραφή για τη μετά θάνατον ζωή των ψυχών, β) Τα πνεύματα των νεκρών και εμείς].
Πάντα η επίθεση ενάντια στους «παπάδες» έχει ως αιτία ότι πληγώνονται οι συγγενείς ή «προσβάλλεται η μνήμη του νεκρού» μπροστά στην κοινωνία – καμιά ανησυχία για τη μεταθανάτια ωφέλειά του. Αυτό όμως φανερώνει επιπολαιότητα και εγωισμό, που μαζί με την επιθετικότητα (που μερικές φορές φτάνει τα όρια της βαρβαρότητας), τους κάνει να χάνουν το δίκιο τους, ακόμη κι αν πιστέψουμε πως έχουν δίκιο.
Ποια είναι όμως η αιτία που η Εκκλησία δεν επιθυμεί να κηδεύονται οι αυτόχειρες;
Είναι αστείο να υποθέτει κάποιος (ακόμη κι αν είναι «άθεος» – και τότε είναι διπλά αστείο) πως ο ένας ή ο άλλος ιδιώτης αγαπάει περισσότερο το νεκρό φίλο ή συγγενή του απ’ ό,τι τον αγαπούν οι ορθόδοξοι άγιοι Πατέρες, που έδωσαν τα πάντα για το συνάνθρωπο και που θέσπισαν το τι κάνει η Εκκλησία σε κάθε περίπτωση. Ό,τι κάνει η Εκκλησία είναι για το συμφέρον της ψυχής του ανθρώπου (όχι για να ωφεληθεί οικονομικά ο ιερέας – άλλωστε αν αρνηθεί μια κηδεία… χάνει λεφτά, οπότε κάτι άλλο συμβαίνει) και καλό είναι ο άνθρωπος να το ψάχνει και να ρωτάει, αλλά όχι να παριστάνει πως «επαναστατεί» και «καταγγέλλει» τη δήθεν «σκληρότητα» και «υποκρισία» των παπάδων, νομίζοντας πως τα ξέρει όλα, ενώ στην πραγματικότητα έχει μεσάνυχτα για τα πιο πολλά πνευματικά («θρησκευτικά») θέματα.
Συνήθως προβάλλεται ως αιτία που, αν αυτοκτονήσω (μη γένοιτο), δε θα με κηδέψουν, ότι αρνήθηκα το χριστιανισμό και συνεπώς δε μπορώ να συμμετάσχω σε μια χριστιανική τελετή. Η ίδια η πράξη της αυτοκτονίας είναι άρνηση του Θεού, αφού είναι πράξη απελπισίας, ενώ ο χριστιανός πάντα ελπίζει. Γι’ αυτό και ο Ιούδας (το λέω παρεμπιπτόντως) δε σώθηκε, γιατί αυτοκτόνησε από απελπισία (βλέποντας το σκοτάδι που τον είχε κυριεύσει), όχι από μετάνοια. Αν μετανοούσε, σίγουρα θα είχε σωθεί (ότι ο Ιούδας δεν σώθηκε, το έχει προφητέψει ο ίδιος ο Χριστός στο Ματθ. 26, 24).
Η παραπάνω σκέψη (ότι αυτόχειρας = μη χριστιανός) είναι εύλογη. Το ίδιο και ότι αυτό συμβαίνει ως παράδειγμα προς αποφυγήν, για να το βλέπουν οι ζωντανοί και έστω κάποιοι να αποφεύγουν την αυτοκτονία!… Όμως υπάρχει κάτι πολύ πιο σοβαρό, που τον αυτόχειρα τον αγκαλιάζει ως αδελφό χριστιανό, δεν τον «πετάει έξω» ως αρνησίθρησκο.
Η τελετή της κηδείας, εκτός από προσευχή, είναι μια απόδοση τιμής στο νεκρό. Στερώντας η Εκκλησία απ’ αυτή την τιμή τον άνθρωπο που αυτοκτόνησε, προσπαθεί να του δώσει ένα πλεονέκτημα στο ταξίδι της ψυχής του: εμείς εδώ δεν τον τιμάμε, για να τον τιμήσει ο Θεός – Του τον στέλνουμε όπως είναι, για να είναι η ψυχή του άδεια από τιμές και να μπορέσει ίσως Εκείνος να του ελαφρώσει το φορτίο του σκοταδιού, που έχει μαζέψει μέσα του με την πράξη του. Ελπίζουμε έτσι ότι τουλάχιστον η κόλαση, που θα ζήσει, θα είναι κάπως ελαφρύτερη από ό,τι θα ήταν κανονικά [η κόλαση, όπως ξέρουμε από τους αγίους διδασκάλους της Ορθοδοξίας, είναι το ίδιο το Φως του Θεού, που το βιώνουν ως πυρ εκείνοι που το βλέπουν μέσα από την παραμόρφωση του εγωισμού – βλ. και το άρθρο του π. Γ. Μεταλληνού «Παράδεισος και κόλαση στην Ορθόδοξη Παράδοση»].
Ας σημειώσουμε εδώ ότι ο αυτόχειρας, γενικά μιλώντας, φοβόμαστε πως πάει για την κόλαση, γιατί πράγματι έχει κλωτσήσει το Θεό από την καρδιά του. Αν δεν Τον κλωτσούσε, δε θα είχε απελπιστεί. Αυτή είναι η αιτία της κόλασης του (ότι ο ίδιος έδιωξε το Θεό και η κόλαση είναι η χωρίς Θεό αιωνιότητα, όπου το θείο Φως το βλέπει κάποιος ως πυρ) και όχι «νομικές αιτίες», όπως ότι «αρνήθηκε το θείο δώρο της ζωής» ή ότι «διέπραξε φόνο» (το δικό του) «και δεν πρόλαβε να μετανοήσει» κ.τ.λ. Ο άνθρωπος μπαίνει στην κόλαση μόνος του, με αυτά που έχει στην καρδιά του, ενώ η πόρτα του παραδείσου είναι ανοιχτή για όλους.
(Αλλάζει το πράγμα όταν ο άνθρωπος πάσχει από ψυχικά προβλήματα τόσο, ώστε να μην έχει τη συναίσθηση των πράξεών του).
Σημειωτέον, ότι δε δίνουμε το όνομά του για μνημόνευση στη λειτουργία ή σε σαρανταλείτουργο, δεδομένου ότι ο άγιος Γεώργιος Καρσλίδης έφαγε χαστούκι από άγγελο μέσα στο Ιερό, όταν μνημόνευε το όνομα ενός αυτόχειρα στην πρόθεση (αναφέρεται στη βιογραφία του, που έχει συντάξει ο π. Μωυσής ο Αγιορείτης).
ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ
Αν έχεις κάποιον δικό σου ή γνωστό σου που αντιμετωπίζει προβλήματα, άρρωστο, απελπισμένο, δυστυχισμένο, βοήθησέ τον πριν είναι αργά. Ένας λόγος αγάπης, μια επίσκεψη ή μια προσευχή μπορεί να σώσουν τη ζωή του και την ψυχή του!
Μπορεί να σώσουν και τη δική σου ψυχή, γιατί όλοι έχουμε ευθύνη όταν ένας άνθρωπος αυτοκτονεί. Ο Θεός να με συγχωρέσει, κι εγώ έχω ευθύνη για άλλους, γνωστούς ή συγγενείς μου, που αυτοκτόνησαν και εύχομαι να αναπαυθεί η ψυχή τους.
Αν έχεις κάποιον δικό σου ή γνωστό σου, που έδωσε τέρμα στη ζωή του, σε ρωτώ: θέλεις να σωθεί η ψυχή του; Αν ναι, παράτα την εγωιστική επίθεση κατά «των παπάδων» (που ίσως γίνεται για ν’ αποκοιμίσεις τη συνείδησή σου, αν δεν προσπάθησες να σώσεις τη ζωή του) και άκου τι έχει να σου πει «ένας παπάς».
Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ, πρώην άθεος και μελετητής της ανατολικής φιλοσοφίας και του ζεν, και τελικά ορθόδοξος ιερομόναχος και συγγραφέας στα δάση της Καλιφόρνιας, μας προσφέρει μια σημαντική αναφορά, από τη διδασκαλία και τον αγώνα δυο μεγάλων αγίων γυναικών της ορθόδοξης Ρωσίας.
Η αγία Αναστασία (Αθανασία) Λονγκάτσεβα, που ασκήτεψε νέα στα ρωσικά δάση και αναδείχτηκε σε μεγάλη δασκάλα της ορθόδοξης πνευματικότητας, είχε έναν αδελφό που τον έλεγαν Παύλο, ο οποίος κρεμάστηκε σε στιγμή μέθης. Η Αναστασία, θέλοντας να προσευχηθεί γι’ αυτόν, ζήτησε τη συμβουλή μιας άλλης μεγάλης ασκήτριας, της αγίας Πελαγίας Ιβάνοβνας, της διά Χριστόν σαλής. Εκείνη της είπε να κλειστεί στο κελί της σαράντα μέρες, να νηστέψει και να προσευχηθεί για τον αδελφό της και κάθε μέρα να λέει εκατόν πενήντα φορές: «Υπεραγία Θεοτόκε, ανάπαυσον τον δούλο σου».
Το σαρανταήμερο αυτό, με νηστεία και προσευχή, επαναλήφθηκε τρεις φορές. Κάθε φορά η αγία έβλεπε σε όραμα ένα αιμάτινο βράχο πάνω από μια άβυσσο και πάνω κείτονταν δυο άντρες με αλυσίδες στο λαιμό τους. Ο ένας ήταν ο Παύλος. Τη δεύτερη φορά ο Παύλος, αν και ακόμα αλυσοδεμένος, ενώ την τρίτη φορά δεν ήταν πια στο βράχο. Ο άλλος άντρας ακούστηκε να λέει: «Είσαι τυχερός εσύ, έχεις πολύ ισχυρούς μεσίτες στη γη».
Όταν ανέφερε το όραμά της στην αγία Πελαγία, εκείνη απάντησε: «Ο αδελφός σου λυτρώθηκε από τα βάσανα. Δε μπήκε όμως στη μακαριότητα του Παραδείσου» (βλ. π. Σ. Ρόουζ, Η ψυχή μετά το θάνατο – Οι μεταθανάτιες εμπειρίες στο φως της Ορθόδοξης διδασκαλίας, 12η έκδ., Μυριόβιβλος 2008, σελ. 292-293· αναφέρεται και στο Οσία Αθανασία, μτφρ. Πέτρου Μπότση, Αθήνα 1998, σελ. 69-73).
Ο π. Σεραφείμ προσθέτει: «Πολλά παρόμοια περιστατικά αναφέρονται σε Βίους Ορθοδόξων Αγίων και ασκητών. Σε περίπτωση που κάποιος έχει την τάση να ερμηνεύει κατά γράμμα τέτοια οράματα, ίσως θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι βεβαίως οι εικόνες, με τις οποίες εμφανίζονται τέτοια οράματα, συνήθως σε όνειρα, δε “φωτογραφίζουν” κατ’ ανάγκην τον τρόπο ύπαρξης της ψυχής μετά το θάνατο· πρόκειται περισσότερο για εικόνες, οι οποίες μεταβιβάζουν την πνευματική αλήθεια της βελτίωσης της κατάστασης της ψυχής στον άλλο κόσμο χάρη στις προσευχές εκείνων που παραμένουν στον κόσμο τούτο».
Ο άγιος Γέροντας Ευμένιος Σαριδάκης, που αφιέρωσε τη ζωή του στην υπηρεσία των λεπρών και άλλων βαριά ασθενών, στο νοσοκομείο λοιμωδών νοσημάτων, στην Αγία Βαρβάρα Αθηνών, και που προσευχόταν στο Χριστό να σώσει «όλους τους καθολικούς και όλους τους προτεστάντες και τους μουσουλμάνους και τους άθεους και τους ανθρώπους απ’ όλες τις θρησκείες…», άρχισε να προσεύχεται για τη σωτηρία ενός υπαλλήλου του νοσοκομείου που αυτοκτόνησε (δίνονται πλήρη στοιχεία του, μικρό όνομα Μιχάλης) και τον οποίο έβλεπε για 40 μέρες ν’ ανεβαίνει μ’ ένα πήδημα στον τρούλο της εκκλησίας και να κατρακυλάει κάτω κάνοντας τούμπες, μετά να ξανανεβαίνει κ.ο.κ.
Και παρακαλούσε το Χριστό λέγοντας: «Να τον πας υποχρεωτικά (=οπωσδήποτε) στον παράδεισο. Δε μπορώ να τον βλέπω άλλο. Κι αυτόν και όλους όσοι θα πεθάνουν μέχρι το τέλος του αιώνος, να τους πας όλους στον παράδεισο» (Σίμωνος Μοναχού, π. Ευμένιος, Ο κρυφός άγιος της εποχής μας, Αθήνα 2010, σελ. 276-278, βλ. & 133-134).
Ίσως, επειδή τους αγίους τους φανταζόμαστε εσφαλμένα σαν υπερφυσικά όντα, κάποιος σκεφτεί: «Καλά, και περίμενε ο άγιος αυτός να τρομάξει απ’ το όραμα για ν’ αρχίσει να προσεύχεται για κείνη την ψυχή;». Όμως ίσως το όραμα να του δόθηκε απ’ το Θεό, ακριβώς για ν’ αρχίσει να προσεύχεται για κείνη την ψυχή, ώστε να σωθεί!
Δεν αναφέρεται ότι ο Γέροντας έλαβε κάποια πληροφορία για την τύχη του αυτόχειρα. Εύχεστε και γι’ αυτόν, αδελφοί.
ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΣΙΚΑ, Ο ΧΡΙΣΤΟΣ & Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
Ο άγιος Γέροντας Παΐσιος κάνει μια συγκλονιστική αναφορά:
«…Αλλά εμείς πρέπει να κάνουμε πολλή προσευχή για όσους αυτοκτονούν, για να κάνη κάτι ο Καλός Θεός και γι’ αυτούς, γιατί δεν ξέρουμε πως έγινε και αυτοκτόνησαν, ούτε σε τι κατάσταση βρέθηκαν την τελευταία στιγμή. Μπορεί, την ώρα που ξεψυχούσαν, να μετάνoιωσαν, να ζήτησαν συγχώρηση από τον Θεό και να έγινε δεκτή η μετάνοιά τους, οπότε την ψυχή τους να την παρέλαβε Άγγελος Κυρίου.
Είχα ακούσει ότι ένα κοριτσάκι σε ένα χωριό πήγε να βοσκήση την κατσίκα τους.
»Την έδεσε στο λιβάδι και πήγε πιο πέρα να παίξη. Ξεχάστηκε όμως στο παιχνίδι και η κατσίκα λύθηκε και έφυγε. Έψαξε, αλλά δεν την βρήκε και γύρισε στο σπίτι χωρίς την κατσίκα. Ο πατέρας του θύμωσε πολύ, το έδειρε και το έδιωξε από το σπίτι. “Να πας να βρης την κατσίκα, του είπε. Αν δεν την βρης, να πας να κρεμασθής”.
»Ξεκίνησε το ταλαίπωρο να πάη να ψάξη. Βράδιασε και αυτό ακόμη δεν είχε γυρίσει στο σπίτι. Οι γονείς, βλέποντας ότι νύχτωσε, βγήκαν ανήσυχοι να βρουν το παιδί. Έψαξαν και το βρήκαν κρεμασμένο σε ένα δένδρο. Είχε δέσει στον λαιμό του το σχοινί της κατσίκας και κρεμάστηκε στο δένδρο. Το κακόμοιρο είχε φιλότιμο και πήρε κατά γράμμα αυτό που του είπε ο πατέρας του. Το έθαψαν μετά έξω από το κοιμητήρι.
»Η Εκκλησία φυσικά καλά έκανε και το έθαψε απ’ έξω, για να φρενάρη όσους αυτοκτονούν για το παραμικρό, αλλά και ο Χριστός καλά θα κάνη, αν το βάλη μέσα στον Παράδεισο» (Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, τόμ. Δ΄).
ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΝ
Πλέον σε πάρα πολλές περιπτώσεις, ίσως στις περισσότερες, οι ιερείς υποχωρούν και κηδεύουν τον αυτόχειρα. Πολλές φορές δεν αναφέρουν καν το ενδεχόμενο να θαφτεί χωρίς κηδεία, παρακάμπτοντας τη θλίψη της σύγκρουσης με τους δικούς του, οι οποίοι όμως, όπως είπαμε στην αρχή, ελάχιστα έχουν στο μυαλό τους την ανάπαυση της ψυχής του και πιο πολύ την κοινωνική κατακραυγή. Επίσης μπορεί ο ιερέας να αρνείται να τελέσει την κηδεία και οι συγγενείς να προσφεύγουν στον επίσκοπο, ο οποίος δίνει εντολή να κηδευτεί.
Όπως θεωρώ πως η Εκκλησία από σοφή φιλανθρωπία θέσπισε την άρνηση της κηδείας στον αυτόχειρα, έτσι δε μπορώ να κρίνω και την απόφαση ενός παπά ή επισκόπου να τελέσει την κηδεία. Αν έτσι κρίνει πως θα βοηθηθούν οι συγγενείς στη δική τους σωτηρία, καλά κάνει. Οι κανόνες της Εκκλησίας δεν είναι άκαμπτοι νόμοι, αλλά θεραπευτικές συνταγές, που ο αρμόδιος γιατρός (ο παπάς ή –περισσότερο ακόμη– ο επίσκοπος) μπορεί να τις μεταβάλλει όπως νομίζει πως θα ωφελήσει περισσότερο το λαό του, αρκεί όλα να γίνονται από σύνεση και αγάπη, όχι από εγωισμό ή μικροψυχία. Αυτό ισχύει βέβαια όχι μόνο για τους ιερείς, αλλά και για το λαό, ο οποίος, ενώ τα απαιτεί όλα από τους ορθόδοξους ιερείς, δεν είναι διατεθειμένος να υποχωρήσει σε τίποτα προκειμένου να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του, όποιες κι αν είναι…
Ο Θεός να αναπαύσει όλους τους αδελφούς μας, και ιδιαίτερα τους αυτόχειρες.
Υπεραγία Θεοτόκε, ανάπαυσον τους δούλους σου.
Αμήν.
ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ!
Αν σου περνάει απ’ το μυαλό να βάλεις τέρμα στη ζωή σου, αδελφέ μου, αδελφή μου, ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ. Είναι μια σκέψη-παγίδα, που σου την έχει ρίξει ο διάβολος, για να σε καταδικάσει αιώνια.
Ό,τι προβλήματα κι αν έχεις, δε θα λυθούν έτσι. Αντίθετα, θα γίνουν απείρως χειρότερα, γιατί δεν υπάρχει θάνατος και ΔΕΝ πρόκειται να ξεφύγεις από πουθενά. Θα πας στην αιώνια ζωή, αλλά αυτή η ζωή θα είναι για σένα η κόλαση.
Ο Χριστός σε περιμένει να Του απλώσεις το χέρι και να σε βοηθήσει να σηκώσεις το σταυρό σου, όπως κι Εκείνος σήκωσε το δικό Του σταυρό για σένα.
Αν είσαι συνεχώς θλιμμένος, ΜΗ ΔΙΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΗ ΝΤΡΑΠΕΙΣ να ζητήσεις βοήθεια από έναν ειδικό!!! Αν είσαι μόνος, αν έχεις καταστραφεί οικονομικά, άν έχεις κάνει μεγάλα και τρομερά λάθη στη ζωή σου, ΜΗ ΧΑΝΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ ΣΟΥ. Προσευχήσου στο Χριστό, στην Παναγία και στον άγιο του ονόματός σου ή στον άγιο της εκκλησίας της περιοχής σου. Άνοιξε την Καινή Διαθήκη και διάβασε κάτι από το Ευαγγέλιο ή τις Πράξεις των αποστόλων. Πήγαινε σ’ ένα χριστιανικό βιβλιοπωλείο ή ψάξε στο Ίντερνετ και πάρε την παράκληση & τους Χαιρετισμούς της Παναγίας (ή το βιβλίο Θησαυρός Αγίων, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, που περιέχει προσευχές σε πολλούς αγίους, ονομαστικά). Άρχισε κάθε μέρα να διαβάζεις κι από μία, ή την ίδια, ξανά και ξανά – έτσι η καρδιά σου θα στραφεί προς το Χριστό, όπως το ηλιοτρόπιο προς τον ήλιο. Αναζήτησε τον παπά της ενορίας σου και εξομολογήσου σ’ αυτόν. ΑΓΩΝΙΣΟΥ. Συγχώρεσε τους εχθρούς σου – και, αν δε μπορείς, ζήτα απ’ το Χριστό τη δύναμη, να σε βοηθήσει να συγχωρέσεις. Κι έτσι θα μπορείς να Του ζητήσεις να σε συγχωρέσει κι Εκείνος για όλα τα λάθη ή τις παραλείψεις σου. Θα χρειαστείς αγώνα, αλλά ΘΑ ΔΩΘΕΙ ΛΥΣΗ!
ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΛΕΨΕΙΣ ΘΕΛΕΙ ΘΑΡΡΟΣ, ΝΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΔΕΙΛΙΑ.
Ως τελευταία λέξη, σου αφιερώνω αυτό το post: Η μοναξιά των αγίων. Και σε καλώ για καφεδάκι (θα μπορούσα να σε καλέσω σε πάρα πολλά ορθόδοξα blogs) στο Ζωντανό Ιστολόγιο!
Πηγή: ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ: Τα Θρησκευτικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση της Κρήτης, Ενωμένη Ρωμηοσύνη
