1. Οι απαρχές της εναλλακτικής Ιατρικής

Για πολλούς αιώνες ο δυτικός πολιτισμός βασιζόταν στον ορθολογισμό. Αν και η ακραία μορφή του ορθολογισμού δεν βρίσκει σύμφωνους τους Χριστιανούς, η ορθολογιστική σκέψη αποτελεί πολύτιμο εργαλείο του ανθρώπου, γιατί οδηγεί στην ανάπτυξη της επιστήμης. Πραγματικά, η αληθινή επιστήμη στηρίζεται σε αντικειμενικές μεθόδους έρευνας, οι οποίες αποκλείουν οτιδήποτε μεταφυσικό και κατά συνέπεια αναπόδεικτο. Όταν κάνουμε επιστήμη επιβάλλεται να είμαστε ελεύθεροι από υποκειμενικές ή προσωπικές πεποιθήσεις, κοσμοθεωριακές αντιλήψεις και φιλοσοφίες, αλλιώς οδηγούμαστε στην κατάργηση της επιστήμης, στη δημιουργία μιας ψευδοεπιστήμης, στο σκοταδισμό και την αναβίωση του Μεσαίωνα με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι τα τελευταία χρόνια κυριαρχεί αυτή ακριβώς η πραγματικότητα : η καταδυνάστευση της λογικής σκέψης από διάφορα σχήματα ανελευθερίας και πλάνης, όπως αυτό του ανατολικού μυστικισμού, ο οποίος έχει εισχωρήσει ακόμα και μεταξύ των Χριστιανών. Τούτο αποτελεί θλιβερή εμπειρία πολλών πνευματικών, αλλά και ειδικών μελετητών, όπως ο συγγραφέας Dave Hunt, ο οποίος επισημαίνει ότι εκατομμύρια ανθρώπων παγκοσμίως στρέφονται και αποδέχονται με ενθουσιασμό πρωτόγονες παγανιστικές θρησκευτικές πρακτικές. Ο Dave Hunt πολύ εύστοχα παρατηρεί : «Με κάποια παράξενη μεταμόρφωση ο αποκρυφισμός έχει γίνει επιστημονικός.»¹

Αυτή η στροφή προς τις παγανιστικές θρησκείες άρχισε το 1875 από μία οργανωμένη ομάδα αποκρυφιστών, τη γνωστή ως «Θεοσοφική Εταιρεία» της Helena Petrovna Blavatsky.² O στόχος των Θεοσοφιστών ήταν να ενώσουν όλες τις παγκόσμιες θρησκείες σε μια κοινή «αλήθεια»· μάλιστα «χρησιμοποιώντας δαιμονικές πρακτικές επικοινωνίας με τα πνεύματα και καθοδηγούμενοι από αυτά οι Θεοσοφιστές έγραφαν εκτενώς πώς θα κατέστρεφαν το Χριστιανισμό και θα τον αντικαθιστούσαν με τον αποκρυφισμό.»³

Έναν αιώνα αργότερα, η μαθήτρια της Θεοσοφίστριας Alice Bailey⁴ και μία από τους κυριότερους εκφραστές του κινήματος της Νέας Εποχής, η Marilyn Ferguson, εξηγούσε πώς «η ιατρική θα επανεφευρισκόταν ώστε η βάση της να μετατοπιστεί από το δυτικό ορθολογισμό στον ανατολικό μυστικισμό».⁵ Η Ferguson ανακήρυττε το παλιό ιατρικό μοντέλο νεκρό και προς αντικατάστασή του συνιστούσε ένα «ολιστικό μοντέλο υγείας». Στο νέο αυτό ολιστικό μοντέλο περιλαμβανόταν ο κόσμος των πνευμάτων και τα «ενεργειακά πεδία».⁶

Πολλές από τις εναλλακτικές ή «ολιστικές» πρακτικές υγείας, όπως θα φανεί στη συνέχεια, απορρέουν από ένα θρησκευτικό ή φιλοσοφικό σύστημα που έρχεται σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό. Επιπλέον, οι περισσότερες από τις πρακτικές και μεθόδους της εναλλακτικής «θεραπευτικής» δεν έχουν καμία ιατρική ή επιστημονική βάση και όταν επικαλούνται επιστημονική εγκυρότητα αυτή είναι από ανεπαρκώς αποδεδειγμένη έως και εντελώς ανύπαρκτη. Μελετώντας τις μεθόδους αυτές για αρκετό χρονικό διάστημα, κατέληξα, όπως και πολλοί άλλοι βέβαια πριν από μένα, στο συμπέρασμα ότι πρόκειται περί αποκρυφιστικών ή φιλοσοφικών θεωριών αναμεμειγμένων με ιατρικούς ή επιστημονικούς όρους. Συχνά μάλιστα οι επιστημονικοί όροι, χρησιμοποιούνται εντελώς λανθασμένα και αντιεπιστημονικά, οι όροι δηλαδή αλλοιώνονται και το περιεχόμενό τους αλλάζει. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα : γνωστός βελονιστής και διευθυντής εκπαίδευσης του «Μετεκπαιδευτικού Κέντρου Βελονοθεραπείας» δηλώνει ότι «υπάρχει συμπαντική ενέργεια. Υπάρχει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε ένα φάσμα από 0-300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο»⁷ ! (sic) Τι θα πει συμπαντική ενέργεια; Το φάσμα δεν μετριέται σε ταχύτητα, μετριέται σε μήκος, λένε κατηγορηματικά οι φυσικοί επιστήμονες.

Τρεις είναι οι λέξεις-κλειδιά όταν μιλούμε για εναλλακτικές «θεραπείες»: τσαρλατανισμός, αποκρυφισμός, Νέα Εποχή.

 

2. Διασαφηνίζοντας τους όρους

Ο αποκρυφισμός ορίζεται ως η μυστική, κρυμμένη γνώση, η διδαχή για τα απόκρυφα πράγματα, τις απόκρυφες πραγματικότητες, τα απόκρυφα φαινόμενα⁸ τα οποία δεν είναι προσιτά στους «πολλούς και αμύητους»⁹ . Γενικά ο όρος αποκρυφισμός αναφέρεται σε μυστικές ή μυστηριώδεις υπερφυσικές δυνάμεις ή στη μαγεία.

«Η αρχαιότερη μορφή αποκρυφισμού εμφανίζεται με τη μορφή της ομοιοπαθητικής μαγείας. Ομοιοπαθητική μαγεία είναι η πεποίθηση ότι ‘τα όμοιαεπιδρούν στα όμοια’. Η πιο γνωστή χρήση της ομοιοπαθητικής μαγείας είναι η δημιουργία ενός ομοίου, μιας κούκλας. Οτιδήποτε γίνεται σ’ αυτήν την κούκλα επηρεάζει τον άνθρωπο ή το ζώο για το οποίο η κούκλα φτιάχτηκε.»¹⁰ Μια άλλη μορφή αποκρυφισμού είναι «η πρωτόγονη πίστη σε μια πνευματική δύναμη που διαπερνά τα πάντα»¹¹ .

Η Νέα Εποχή¹² , που «έχει τις ρίζες της στη Θεοσοφία¹³ , είναι μία σύνθεση ανατολικών θρησκειών και αρχαίων μυστηριακών διδασκαλιών και ένας συνδυασμός γνωστικισμού και πνευματισμού … Η μέχρι [τότε] αντίληψη περί Θεού, ανθρώπου και κόσμου, απορρίπτεται και τη θέση της παίρνει η νέα ολιστική αντίληψη, δηλαδή η πίστη ότι όλα τα πράγματα είναι αλληλοεξαρτώμενα και κατά συνέπεια πρέπει να θεωρούνται ολιστικά. Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή δεν υπάρχει διαφορά ουσίας ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο, ανάμεσα στον κόσμο και τον Θεό, αλλά όλα στην ουσία τους αποτελούνται από ένα ‘Παγκόσμιο Συμπαντικό Πνεύμα και Ενέργεια’ … Ο Θεός δεν είναι για την κίνηση [της Νέας Εποχής] πρόσωπο, αλλά ταυτίζεται με το ‘Παγκόσμιο Πνεύμα’ ή τη ‘Συμπαντική Ενέργεια’»¹⁴ .

Η Νέα Εποχή λοιπόν έχει τις ρίζες της στο Βουδισμό, τον Ινδουισμό, τον Ταοϊσμό και τον Αποκρυφισμό, και αποτελεί σύνθεση όλων αυτών. Η Νέα Εποχή αποτελεί μία κίνηση, η οποία από πολλούς μελετητές της αποκαλείται ‘αντιχριστιανική θρησκεία’¹⁵ . Κατά τη Νέα Εποχή -εφεξής Ν.Ε.- ο Θεός δεν είναι πρόσωπο, ο Θεός είναι απρόσωπη δύναμη ή ενέργεια που μπορεί να χειραγωγηθεί· μάλιστα για να περιγράψουν το Θεό οι οπαδοί της Ν.Ε. χρησιμοποιούν όρους όπως «Δύναμη, Ενέργεια, Ουσία, Συνειδητότητα, Δόνηση, Αρχή και Ον».¹⁶

Τα βασικά πιστεύω της Ν.Ε.θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:

1. Τα πάντα είναι Ένα. Ολόκληρη η πραγματικότητα είναι μέρος του όλου (ολισμός ή μονισμός).

2. Τα πάντα είναι Θεός και ο Θεός είναι τα πάντα- όπου με τον όρο Θεός εννοείται όχι ο Θεός ως πρόσωπο, αλλά η συμπαντική ενέργεια. (πανθεϊσμός)

3. Η φύση που συχνά αποκαλείται «Μητέρα Γη» αξίζει να λατρεύεται ως θεά. (ειδωλολατρία στην πρωτόγονη έκφρασή της)

4. Ο άνθρωπος είναι θεός, ο άνθρωπος έχει κρυμμένες, απεριόριστες, ανεξάντλητες δυνάμεις και μπορεί στηριζόμενος στον εαυτό του ή χρησιμοποιώντας μαγεία και διάφορες άλλες τεχνικές να πετύχει κυριολεκτικά τα πάντα¹⁷ . (η παλαιά εωσφορική πλάνη «και έσεσθε ως θεοί»¹⁸ )

5. Δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα και ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει τη δική του πραγματικότητα και τις δικές του υποκειμενικές αξίες με τις αποκαλούμενες «καταστάσεις αλλαγμένης συνειδητότητας»¹⁹ .(η παλαιά εωσφορική πλάνη «διανοιχθήσονται υμών οι οφθαλμοί»²⁰ )

6. O άνθρωπος δεν θα πεθάνει, αλλά θα ξαναζήσει σ’ αυτόν τον κόσμο διαμέσου της μετενσαρκώσεως. (η παλαιά εωσφορική πλάνη «Ου θανάτω αποθανείσθε»²¹ ). «Στον πυρήνα της Ν.Ε. βρίσκεται η Μετενσάρκωση…και ούτε και θα αρρωστήσετε ποτέ με την ολιστική θεραπευτική, την άσκηση, τη δίαιτα²² , τη βοτανοθεραπεία, τη βιοανάδραση, το βελονισμό … τη μαγεία, τα θεραπευτικά αποτελέσματα των κρυστάλλων, των πυραμίδων και πολλές άλλες προλήψεις»²³ .

 

Αφού είδαμε τις ρίζες και τις δοξασίες της θα πρέπει να πούμε ότι η Νέα Εποχή «είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο από πολλές χιλιάδες οργανισμών, που συμπράττουν και αποσκοπούν στο σχηματισμό μιας ‘Τάξεως Νέου Κόσμου’»²⁴ , δηλαδή μιας Νέας Παγκόσμιας Τάξεως Πραγμάτων, όπου διαγράφεται ο αληθινός Θεός και όλα γίνονται ένα. Και βεβαίως η Ν.Ε. «εκμεταλλεύεται όλες τις ανάγκες του ανθρώπου, πνευματικές, υλικές…και προσπαθεί να διεισδύσει σ’ όλους τους τομείς της ζωής και της κοινωνίας»²⁵ (εκπαίδευση, σωματική και ψυχική υγεία, ψυχαγωγία, πολιτική, οικονομία κτλ.) και να προσηλυτίσει ει δυνατόν τους πάντες. Πόσο μπορούμε ή θα μπορέσουμε να αντισταθούμε στη Ν.Ε. εξαρτάται από την προσπάθειά μας να νικήσουμε τον εγωισμό μας : διότι η Ν.Ε. προβάλλει κατεξοχήν τη λατρεία του εαυτού μας που γίνεται είδωλο. Όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί ο κ. Χρήστος Γεωργίου, αν. καθηγητής Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, η φιλοσοφία της «εσωστρεφούς πνευματικής αναζήτησης» της Ν.Ε. πρεσβεύει ότι δήθεν «οι κοινωνίες μπορούν να γίνουν δίκαιες όταν τα άτομα ‘μεταβούν’ σε καταστάσεις ανώτερου πνευματισμού (sic) και αποτελέσουν μέρος μιας ‘συμπαντικής συνείδησης’… Αυτό υποτίθεται ότι θα επιτευχθεί με τη βοήθεια ολιστικών, υπερβατικών ψυχο-μεθόδων (π.χ. διαλογισμός, νιρβάνα, μέθοδος Silva, μαγείες, αστρολογία) καθώς και ‘εναλλακτικών’ ψυχοσωματικών ‘θεραπειών’ (π.χ. ομοιοπαθητική, βελονισμός, αγιουρβέδα, θεραπευτικό άγγιγμα, ρεφλεξολογία, κρύσταλλοι/πυραμίδες, βοτανοθεραπείες). Αυτές οι ψευδοεπιστημονικές ‘θεραπείες’ νομιμοποιούνται στη συνείδηση της κοινής γνώμης από τις πολιτικές ελίτ, μέσω της ανοχής του βιοϊατρικού πανεπιστημιακού κατεστημένου, και της υπόθαλψής τους από μερίδα του είτε λόγω επιστημονικής αγνοίας ή/και οικονομικών συμφερόντων. Συνέπεια αυτού είναι να ασκείται στη χώρα μας η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός ακόμα και από γιατρούς…παρά την απόρριψή τους από τα πανεπιστήμια ως ιατρικές ειδικότητες.»²⁶

 

 

3. Η «Ιατρική» της Νέας Εποχή

 

Το νέο μοντέλο «Ιατρικής», γνωστό ως Εναλλακτική/ Συμπληρωματική/ Ολιστική/ Απόκρυφη Ιατρική ή Ολιστικό Κίνημα Υγείας δεν αποτελεί ανεξάρτητο, ξεκομμένο φαινόμενο, αλλά εντάσσεται στο κίνημα της Ν.Ε. που έχει διεισδύσει στην κοινωνία. Η Marilyn Ferguson απροκάλυπτα δηλώνει ότι «η επικείμενη μεταμόρφωση της ιατρικής είναι ένα παράθυρο στην μεταμόρφωση όλων μας των θεσμών»²⁷ .

«Η Ιατρική της Ν.Ε. είναι ο κλάδος ‘υγεία’ του κινήματος της Ν.Ε. και αφορά στην εφαρμογή ανατολικών/απόκρυφων μεθόδων για τη θεραπεία όπως ισχυρίζονται του όλου ανθρώπου- σώματος, νου και ψυχής.»²⁸ Οι εκφραστές της, μάλιστα, συχνά ισχυρίζονται ότι η κλασική Ιατρική έχει αποτύχει να θεραπεύσει τον άνθρωπο. Κατά την ολιστική «Ιατρική» της Ν.Ε. «Η υγεία είναι ολότητα, αρμονία μεταξύ πνεύματος και σώματος, ενότητα με την παγκόσμια πνευματική ενέργεια, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσω του διαλογισμού, μέσω της χρήσεως πρακτικών, όπως η αρωματοθεραπεία, η χρωματοθεραπεία, η κυματοθεραπεία, η ιριδολογία, η ρεφλεξολογία και τα αιθέρια έλαια, μέσω του βελονισμού και της πιεσοθεραπείας (σιάτσου), τα οποία αποκαθιστούν την ισορροπία των δυνάμεων μέσα στο σώμα.»²⁹

Η προσωπική μου μελέτη στα θέματα αυτά επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα της πολύ βαθύτερης και εκτενέστερης μελέτης των Dr John Ankerberg³⁰ και Dr John Weldon³¹ , οι οποίοι συνέγραψαν και την Εγκυκλοπαίδεια των πεποιθήσεων τηςΝέας Εποχής από την οποία παραθέτω ενδεικτικά τα ακόλουθα: ³²

Μεταξύ των αντιθέσεων που επισημαίνονται ανάμεσα στην Ορθόδοξη/Επιστημονική (δηλ. Κλασική) Ιατρική και την Ιατρική της Ν.Ε. ας προσέξουμε τις εξής :

1) Για την Επιστημονική Ιατρική η ασθένεια εμφανίζεται στο σωματικό επίπεδο και πρέπει να θεραπεύεται σωματικά. Για την Ιατρική της Ν.Ε. η ασθένεια ξεκινά από ένα ενεργειακό επίπεδο και πρέπει να θεραπεύεται ενεργειακά.

2) Η κοσμοθεωρία της Επιστημονικής Ιατρικής δεν είναι ασύμβατη με αυτή του Χριστιανισμού, ενώ η Ιατρική της Ν.Ε. [αντιτίθεται προς το Χριστιανισμό γιατί] βασίζεται στον αποκρυφισμό, τον πανθεϊσμό και/ή τη φιλοσοφική πνευματοκρατία.

3) Ο ιατρικός προσανατολισμός της Επιστημονικής Ιατρικής είναι οι επιστήμες : βιολογία, ανατομία, φυσιολογία, χημεία, φαρμακολογία κτλ. Αντιθέτως, η «Ολιστική Ιατρική» βασίζεται :

α) στην Ανατολική-απόκρυφη φιλοσοφία και πρακτική : Κινέζικη (π.χ. Ταοϊσμός, στον οποίο βασίζεται ο βελονισμός), Ινδουιστική (π.χ. Βεντάντα, στην οποία βασίζεται η αγιουρβέδα) κτλ

β) στη Δυτική απόκρυφη βιταλιστική φιλοσοφία και πρακτική (π.χ. ομοιοπαθητική, ανθρωποσοφική ιατρική)

4) Τα πορίσματα της Επιστημονικής Ιατρικής γενικά χαρακτηρίζονται από συνέπεια, τόσο στο πλαίσιο της επιστήμης, όσο και διεπιστημονικά, ενώ τα αντίστοιχα της Ιατρικής της Ν.Ε. είναι συχνά ασυμβίβαστα τόσο με την Ιατρική επιστήμη (π.χ. χάρτες ρεφλεξολογίας, ιριδολογίας) όσο και με τους άλλους επιστημονικούς κλάδους.

2 Cumbey Constance, Τhe Hidden Dangers of the Rainbow , Huntington House, 1983.

Πηγή: Παρακαταθήκη, τεύχος 35, Μάρτιος-Απρίλιος 2004