Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς σε αυτή την ονομασθείσα Μεγάλη Σύνοδο που διέψευσε πολλές ελπίδες και απεδείχθη όχι μόνο Μικρή αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις εξαιρετικά επικίνδυνη. Μέσα σε αυτές τις δυσάρεστες εκπλήξεις είναι και η εισήγηση του Μητροπολίτου Κύκκου και Τηλυρίας κ. Νικηφόρου στην Αγία Σύνοδο, σχετικά με το Μυστήριο του Γάμου και τα Κωλύματα Αυτού.
Οι προτεινόμενες αλλαγές στο θέμα του ορθόδοξου χριστιανικού γάμου δημιουργούν μια πλήρη ανατροπή της υπερδισχιλιετούς κανονικής τάξεως της Εκκλησίας. Αλλά και η σιωπηρή παραδρομή πληθώρας αντικανονικών πρακτικών που έχουν παραμορφώσει το μυστήριο του γάμου σήμερα καθιστούν την Εισήγηση αυτή ιδιαίτερα προβληματική.
Ειδικώτερα:
1.Επί όσων προτάθηκαν.
Α. Μεθοδολογικοί κίνδυνοι.
Πριν δούμε τις προτάσεις και την επιχειρηματολογία που στηρίζεται δήθεν στους Ιερούς Κανόνες πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχει κατά γράμμα ή κατά πνεύμα προσέγγιση των ιερών κειμένων, αγίας Γραφής, ιερών Κανόνων, λόγων Πατέρων κλπ. Η επί συγκεκριμένω σκοπώ συρραφή ιερών ενταλμάτων όχι μόνον δεν αποδίδει το πνεύμα αλλά οδηγεί και σε παράλογα συμπεράσματα, όπως π.χ. αν απομονώσουμε την φράση του Ευαγγελίου «και απελθών απήγξατο» και την συνδυάσουμε με την άλλη επίσης φράση «πορεύου και σύ ποίει ομοίως» καταλήγουμε σε ένα χαρακτηριστικά παρανοϊκό παράγγελμα. Στην εισήγηση υπάρχουν τέτοιοι λανθασμένοι συνδυασμοί ιερών Κανόνων, όχι όμως τόσο προφανείς ώστε να γίνονται εύκολα αντιληπτοί..
Β. Η θεματολογία.
Αν και αναγνωρίζει η Εισήγηση αρχικά ότι «Τό θέμα τό ὁποῖο μᾶς ἀπασχολεῖ στήν παροῦσα συνεδρία ἔχει πρώτιστα ποιμαντικό ἐνδιαφέρον, ὄχι μόνο γιατί στό Οἰκογενειακό Δίκαιο τῶν κρατῶν τοῦ λεγομένου Δυτικοῦ κόσμου συντελοῦνται ἐσχάτως ραγδαῖες μεταβολές, κάποιες ἀπό τίς ὁποῖες ἀντίκεινται στή σχετική χριστιανική διδασκαλία, ἀλλά καί γιατί γενικότερα τό πνεῦμα τῆς ἐκκοσμίκευσης ἀπειλεῖ, ὅσο ποτέ ἄλλοτε, τή σταθερότητα τοῦ γάμου καί τή συνοχή τῆς οἰκογένειας» εντούτοις στη συνέχεια συγκατατίθεται σε πρακτικές που εκφράζουν το «πνεύμα της εκκοσμίκευσης» και ευθύς αμέσως σπεύδει να πανηγυρίσει ότι « Ἐπιτέλους ἦρθε ἡ ὥρα νά ἐξέλθουμε ἀπό τήν αὐτοάνοσο ἐσωστρέφεια .. και νά ἀντιμετωπίσουμε μέ ἀποφασιστικότητα καί ρεαλισμό χρονίζοντα προβλήματα, καί ταυτόχρονα νά θέσουμε ἀρχές γιά τό μέλλον τῆς Ὀρθοδοξίας».Ποιά είναι η εσωστρέφεια και ποια τα χρονίζοντα προβλήματα και ποιές οι καινούργες «Αρχές» που δεν είχε μέχρι σήμερα η Ορθόδοξη Πίστη; Ας δούμε ποια θεωρεί προβλήματα η περιώνυμη εισήγηση.
Β α. Τα κωλύματα του γάμου. Προκειμένου να στηρίξει μια αλλαγή στα κωλύματα του γάμου χρησιμοποιεί τα ακόλουθα επιχειρήματα:
• Οἱ Συνοδοί καί οἱ κανονολόγοι πατέρες δέν ἀποφάνθησαν συστηματικά καί συνολικά περί τῶν κωλυμάτων τοῦ γάμου, καθ’ ὅσον οἱ σχετικοί κανόνες θεσπίστηκαν, σέ τοπικό καί οἰκουμενικό ἐπίπεδο, κυρίως μέ ἀφορμή τήν ἀντιμετώπιση συγκυριακῶν ζητημάτων, τά ὁποῖα παραπέμπονταν εἴτε πρός συνοδική διαβούλευση εἴτε πρός διατύπωση λύσεων ἀπό ἔγκριτους περί τούς ἐκκλησιαστικούς θεσμούς ἐπισκόπους.
• Τό νομικό περιβάλλον τῆς χριστιανικῆς αὐτοκρατορίας εὐνοοῦσε τότε τόν κανονικό νομοθέτη νά διατυπώνει τίς ἀρχές τῆς κανονικῆς διδασκαλίας, τίς περισσότερες φορές σέ συνάρτηση πρός τόν πολιτικό νομοθέτη. Ἔτσι, οἱ ἀμφίδρομες ἐπιδράσεις καθίσταντο γόνιμες καί ἐπιθυμητές. Οἱ νόμοι τῶν αὐτοκρατόρων καί οἱ ἱεροί κανόνες διαμόρφωναν ἀπό κοινοῦ τό χριστιανικό δίκαιο τοῦ γάμου.
• Σήμερα, ὅμως, εἶναι γνωστό ὅτι τό περιρρέον πνεῦμα τοῦ πολιτικοῦ νομοθέτη ἀνέτρεψε τά παραδεδομένα καί ἐν πολλοῖς υἱοθέτησε ἀρχές, πού ἀντιβαίνουν πρός τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι, τό κοσμικό δίκαιο εἶναι ἀπρόσφορο γιά σύζευξη μέ τό κανονικό. Ἐπειδή ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐξακτινώνεται πλέον σέ ὅλη τήν ὑφήλιο, ὀφείλουμε νά ἀποφασίσουμε μέ ποιμαντικό ρεαλισμό, χωρίς νά ἀγνοοῦμε καί τό ἰσχῦον Οἰκογενειακό Δίκαιο τῶν κρατῶν, ὅπου διαβιοῦν τά μέλη της, ὑπό τήν προϋπόθεση βέβαια ὅτι δέν θά ἀναιροῦνται οἱ ἀρχές πού ἔθεσε ὁ κανονικός νομοθέτης.
Εδώ τώρα τίθεται ένα μεγάλο ερώτημα: Ποίες είναι οι αρχές που έθεσε ο κανονικός νομοθέτης που πρέπει να σεβαστούμε; Αντί άλλης εξηγήσεως η εισήγηση αποφαίνεται με πλήθος γενικοτήτων και με μεγαλοστομίες όπως «Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι πλέον, ἅγιοι Ἀδελφοί, νά λαμβάνουμε ὑπόψη τά νέα δεδομένα καί κυρίως νά ἀντιλαμβανόμαστε, ποιά ἀπόφαση εἶναι ποιμαντικά πρόσφορη. Δέν μπορεῖ καμιά Ἐκκλησία νά ἐπιβληθεῖ σέ ἄλλη, ἀγνοώντας τίς ἰδιαιτερότητες τῶν σέ κάθε τόπο ποιμαντικῶν ἀναγκῶν.
Ἡ κάθε μία Ἐκκλησία, σέ ἐπιμέρους θέματα, θά πρέπει νά ἔχει τήν ἐλευθερία νά ἐνεργεῖ αὐτόνομα κατά τέτοιο τρόπο πού νά προάγεται πνευματικά τό ποίμνιό της. Ἄν δεσμεύσει μία Ἐκκλησία τήν ἄλλη, μέ βάση τίς ἰδιαιτερότητες πού συντρέχουν σέ αὐτήν, θά προκληθοῦν μεγαλύτερα προβλήματα.» Πουθενά δεν αναφέρεται κάποια γενική αρχή που έθεσε ο Κανονικός Νομοθέτης στο θέμα των κωλυμάτων του Γάμου. Αυτό γίνεται εσκεμμένα για να καταλήξει η εισήγηση στο συμπέρασμα ότι « Ὡς πρός τούς βαθμούς τῶν διαφόρων μορφῶν συγγενείας, τούς καθοριζόμενους ἀπό τούς ἱερούς κανόνες, σέ ἁρμονία καί πρός τούς νόμους τῶν αὐτοκρατόρων, στή διαχρονική πράξη τῆς Ἐκκλησίας παρατηρεῖται τό φαινόμενο τῆς διεύρυνσης αὐτῶν, ἰδίως ἀπό τῆς Εἰκονομαχίας καί ἐντεῦθεν, καί ἐν τέλει στίς μέρες μας τῆς παλινδρομίας». Αυτή η διαπιστούμενη παλινδρομία από πιο κανονικό κείμενο προκύπτει; Παραβάσεις των Ι. Κανόνων γίνονται στην πράξη αλλά αυτό δεν έχει θεσμικό χαρακτήρα. Δεν μπορεί να αποτελέσει καλό προηγούμενο και παράδειγμα. Και κάτι ακόμη πιο σημαντικό: Η Εικονομαχία και ο θρίαμβος της Ορθοδοξίας έχουν σφραγίσει βαθιά την όλη Ορθόδοξη πνευματικότητα. Όχι μόνον γιατί ανανέωσε το Ορθόδοξο φρόνημα, όχι μόνον γιατί με την δυναμική της μετέστρεψε στον χριστιανισμό Ρώσους, Σλάβους, Βούλγαρους, ορισμένους Τούρκους κα. αλλά γιατί κυρίως όλο το λειτουργικό τυπικό και η ορθόδοξη πνευματικότητα, που σήμερα υπάρχει, έκτοτε έχει παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτη.
Και συνεχίζει η Εισήγηση: «Ἡ ἔκταση τῶν βαθμῶν συγγένειας συνήθως προέκυπτε, ὕστερα ἀπό ἀποφάσεις ἐλασσόνων, σέ σχέση πρός τίς Οἰκουμενικές, συνοδικῶν ὀργάνων, εἴτε ἀκόμα καί ἀπό ἐπίσημα ἔγγραφα Πατριαρχῶν, χωρίς ὅμως νά τίθεται θέμα ἀθετήσεως τῶν κανονικῶν ἀποφάσεων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.» Δηλαδή θεωρεί η Εισήγηση ότι δεν είναι απόλυτα δεσμευτικά αυτά τα κείμενα που η επί εκατονταετίες η συνείδηση της Εκκλησίας τα θεώρησε ισόκυρα των Οικουμενικών Συνόδων; Θα συμπορευτούμε με το σχολαστικισμό της Δύσης και την αποδόμηση της Ι. Παράδοσης;
Διαπιστώνει ακόμη η Εισήγηση ότι «Ἡ πρός τό αὐστηρότερο ροπή δέν δημιουργοῦσε ποτέ θέμα ἀντικανονικότητος, ἐνῶ ἡ πρός τό ἐπιεικέστερο ροπή πάντοτε δημιουργοῦσε θέμα». Να λοιπόν μια γενική αρχή του κανονικού νομοθέτη! Η τάση μείζονος αυστηρότητας στα κωλύματα του γάμου με την πάροδο των ετών. Και βέβαια αυτό έχει να κάνει με την συνεχώς διευρυνόμενη δυνατότητα επιλογής λόγω βελτιώσεως των μέσων μεταφοράς και επικοινωνιών των λαών, που έσπαζε συνεχώς τις κλειστές κοινωνίες αλλά και με την περαιτέρω διάδοση του Ευαγγελίου και την αλλαγή των ηθών των ανθρώπων προς το ασκητικότερον. Αντί όμως η Εισήγηση να βγάλει αυτό το συμπέρασμα αποφαίνεται ότι « ὅσο οἱ βαθμοί διευρύνονταν, τόσο περιοριζόταν ἡ δυνατότητα συνάψεως ἀκωλύτου γάμου, ἰδίως στίς κλειστές τοπικές κοινωνίες. Ἔτσι ἡ διεύρυνση τῶν κωλυμάτων συνετέλεσε στήν ἀνάπτυξη τοῦ φαινομένου τῆς παλλακείας». Το πανάρχαιο φαινόμενο της παλλακείας το έλυσε η Εισήγηση τόσο απλά. Φταίει η διεύρυνση των κωλυμάτων, λέει. Μπράβο! Όσο για τις κλειστές κοινωνίες που αναφέρει δεν απασχολούν κανένα σήμερα και μόνο ενδεχομένως ιστορική αξία θα είχε μια τέτοια παρατήρηση. Το ζήτημα είναι τι δέον γενέσθαι σήμερα, που όλοι ανήκουμε σε ένα «πλανητικό χωριό» και οι γάμοι κλείνονται συχνά μέσω facebook και internet ,με άπειρες δυνατότητες επιλογής χωρίς κωλύματα συγγενείας ή και εθνικότητας ακόμη.
Στη συνέχεια η Εισήγηση επιχειρεί και μια «αφελή απάτη». Επικαλούμενη τό σχετικό κείμενο τῆς Β’ Προσυνοδικῆς Διάσκεψης (Γενεύη 1982), θά αναφέρει δύο παραδείγματα.
"Το ένα είναι ο κανόνας 54 τῆς Πενθέκτης που ὁρίζεται τό κώλυμα τοῦ τετάρτου βαθμοῦ συγγενείας ἐξ αἵματος, ἐνῶ ἀργότερα στόν τόμο τοῦ Πατριάρχη Σισινίου Β’ ὁρίζεται ὁ ἕκτος βαθμός συγγενείας ἐξ αἵματος, καί στίς ἀρχές τοῦ 11ου αἰώνα κωλύεται καί ὁ ἕβδομος, χωρίς βεβαίως νά προηγηθεῖ ὁποιαδήποτε ἀπόφαση μείζοντος συνοδικοῦ ὀργάνου γιά τήν ἀναθεώρηση τῆς κανονικῆς ἀποφάσεως τῆς Πενθέκτης.
Και το άλλο ὁ κανόνας 53 τῆς ἴδιας Συνόδου, τῆς Πενθέκτης, πού ἀναφέρεται στήν πνευματική συγγένεια. Ἡ Πενθέκτη ἀπαγόρευσε τόν γάμο μεταξύ τοῦ ἀναδόχου καί τῆς ἀναδεκτῆς ἤ τῆς μητέρας τῆς ἀναδεκτῆς.
Ὅμως ἡ εἰσαγωγική πρόταση τοῦ κανόνα ὅτι: «μείζων ἡ κατά τό πνεῦμα οἰκειότης τῆς τῶν σωμάτων συναφείας», ἔγινε ἡ αἰτία νά ἐπεκταθεῖ τό κώλυμα τῆς πνευματικῆς συγγένειας, ὑπερβαίνοντας τόν ἀντίστοιχο κωλυόμενο βαθμό τῆς συγγενείας ἐξ αἵματος. Έφθασε, δηλαδή, τό κώλυμα τῆς πνευματικῆς συγγένειας μέχρι καί τοῦ ἑβδόμου καί κάποιες φορές τοῦ ὀγδόου βαθμοῦ."
Με όλα αυτά τα παραδείγματα βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι έχουμε συνεχή επέκταση κατά την διαδρομή του χρόνου των κωλυμάτων γάμου για λόγους φυσικής ή πνευματικής συγγένειας. Αλλά έδώ η Εισήγηση … παρακάμπτει τη λογική. Συμπεραίνει ότι η Εκκλησία τώρα ξαφνικά έχει το δικαίωμα όχι μόνον να διευρύνει αλλά και να … «περιστείλει» τα κωλύματα του γάμου αναλόγως των περιστάσεων. Αυτό το ονομάζει «ελαστικότητα» και το στηρίζει στους πιο πάνω κανόνες, που βέβαια λένε τα αντίθετα. Το θεωρεί μάλιστα αυτό σαν τη «λυδία λίθο» που θα λύσει το θέμα της πολυγαμίας στην Ιεραποστολή. Δεν μας εξηγεί όμως περαιτέρω αν αυτό σημαίνει ανοχή της πολυγαμίας και μετά την βάπτιση των εκεί πιστών .
Στη συνέχεια επικαλούμενη η Εισήγηση το «πολιτισμικό περιβάλλον» του Πατριαρχείου Αντιοχείας, καθώς και Αλεξανδρείας- Ιεροσολύμων, θεωρεί ακόμη αναγκαίο να επιτραπεί γιαυτούς ο γάμος μεταξύ προσώπων τετάρτου βαθμού (πρώτα ξαδέλφια) λησμονεί όμως το γεγονός ότι όλα αυτά τα ήθη που έφερε ο χριστιανισμός στον κόσμο αναπτύχθηκαν και επικράτησαν σε ένα αφιλόξενο και πολλές φορές εχθρικό «πολιτισμικό περιβάλλον». Δεν έχουμε υποχρέωση να αλλάξουμε την πίστη μας χάριν του κόσμου αλλά να αλλάξουμε τον κόσμο χάριν του Χριστού.
2. Επί όσων αποσιωπήθησαν
Α. Εδώ τώρα ανοίγει ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο παραλείψεων σημαντικών κανονικών ζητημάτων που η Εισήγηση παρακάμπτει. Ξεκινάει με μια διαπίστωση κοινωνιολογικού περιεχομένου « Εἶναι χαρακτηριστική ἡ περίπτωση τῆς διαφορᾶς πνεύματος ἀνάμεσα στίς Ἐκκλησίες, στίς ὁποῖες ὑπῆρχε ὁ τύπος τοῦ ὑποχρεωτικοῦ πολιτικοῦ γάμου καί σέ ἐκεῖνες πού μέχρι πρόσφατα ὑπῆρχε ὁ τύπος τοῦ ὑποχρεωτικοῦ θρησκευτικοῦ γάμου.
Οἱ πρῶτες πολύ πιό εὔκολα δέχονται, ὅτι οἱ μικτοί γάμοι πρέπει νά συνάπτονται ἐνώπιον τῶν ἁρμόδιων πολιτικῶν ὀργάνων, ἐνῶ οἱ δεύτερες θεωροῦν τή θέση αὐτή ἀδιανόητη καί ὑποστηρίζουν τή σύναψη γάμου μέ ἱερολογία». Αν κατανοούμε καλά την προτεινόμενη άποψη, εδώ δεν μιλάμε για μυστήριο του γάμου αλλά για πλήρη αποδοχή της θρησκευτικής διάσπασης της οικογένειας. Την αναγνώριση του πολιτικού γάμου ως αδιάφορου γεγονότος για την Εκκλησία. Τα μέλη της κατά μία νέα εκκλησιολογία (περίπου Προτεσταντική) μπορούν να είναι μέλη Χριστού απορρίπτοντας στην πράξη το μέγα μυστήριο του θρησκευτικού Γάμου, ως μη αναγκαίο.
Β. Στη συνέχεια γίνεται προσπάθεια να επιλυθούν μερικά όντως αγκανθώδη προβλήματα αλλά με αδόκιμο τρόπο. Ξεκινώντας από την διαπίστωση ότι «Παράλληλα, δέν εἶναι ἀκόμα σαφές στίς τοπικές Ἐκκλησίες, ἄν πρέπει νά προσμετροῦνται οἱ πολιτικοί γάμοι. Σέ ὅσες Ἐκκλησίες προσμετρᾶται, ἐνίοτε παρουσιάζονται ποιμαντικά προβλήματα.
Πρόσωπο π.χ. τό ὁποῖο ἔζησε ἐκκοσμικευμένα καί σύναψε τρεῖς πολιτικούς γάμους, ὅταν στή συνέχεια μετανοήσει καί θέλει νά ζήσει μέ συνέπεια τήν ἐκκλησιαστική ζωή, δέν μπορεῖ νά συνάψει ἐκκλησιαστικό γάμο, γιατί θεωρεῖται τέταρτος» για να καταλήξει στην περίεργη πρόταση:«Τά παραπάνω παραδείγματα θέτουν ἐπιτακτικά τήν ἀνάγκη νά δοθεῖ περισσότερη ἐλευθερία στίς τοπικές Ἐκκλησίες νά διαρρυθμίζουν, κατά τήν ποιμαντική δεοντολογία καί κατά περίπτωση, αὐτά τά θέματα. Αὐτές ἐξάλλου γνωρίζουν καλύτερα τό περιβάλλον τους»
Ας ξεκινήσουμε από την τοποθέτηση αυτή για να καταλάβουμε το παράλογον της προτάσεως. Ας υποθέσουμε ότι κάθε Επίσκοπος, Μητροπολίτης ή Πατριάρχης καθιερώνει, με τις ευλογίες μιάς Μεγάλης Οικουμενικής Συνόδου, το δικό του Κανονικό Δίκαιο του Γάμου. Κάποιος δεν προσμετρά τους πολιτικούς γάμους και ακόμη δέχεται τέταρτο θρησκευτικό γάμο. Άλλος τους προσμετρά και δεν δέχεται τέταρτο θρησκευτικό κτλ. Αν τώρα μια νύφη που έκανε καμμιά 10ριά πολιτικούς γάμους και 2-3 θρησκευτικούς θελήσει να κάνει τη «φιέστα» ενός 4ου θρησκευτικού και 14ου γενικώς γάμου, όχι στην περιοχή που μένει ο αυστηρός Επίσκοπος αλλά στον χαλαρό ή με πρόσωπο που ζει στην βολική εκκλησιαστική περιοχή ποιος θα της το απαγορεύσει; Ξέρετε τι ωραίος «εκκλησιολογικός» παράδεισος θα γίνει εκεί; Θα μπορούν όσοι στην πατρίδα τους δεν τους επιτρέπουν οι εκκλησιαστικές αρχές κάποιο γάμο γιατί αντιβαίνει στους Ι. Κανόνες να πάνε εκεί που υπάρχει… άλλος Χριστός.
Όσον αφορά δε τον αριθμό των γάμων πολιτικών ή θρησκευτικών από μόνο απλή ανάγνωση των Ι. Κανόνων κατανοούμε ότι ένα και μοναδικό γάμο δέχεται η Εκκλησία του Χριστού. Όπως ένας είναι ο Χριστός και μία η Εκκλησία και νύμφη Του. Όλα τα άλλα είναι περιστολή της ανοιχτής πορνείας , που καθιερώθηκαν «για την σκληροκαρδία» των ανθρώπων, όπως είπε ο Χριστός.
Αν κάποτε, που οι αποστάσεις ήταν μεγάλες και η επικοινωνία μεταξύ απομεμακρυσμένων λαών δύσκολη και για το λόγο αυτό , οι Κανόνες αναγνώριζαν κάποια μικρή ελαστικότητα και οικονομία σε κάποια περιοχή σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Σε μια Παγκοσμιοποιημένη κοινωνία δεν μπορούμε να διαφοροποιούμαι τις υποχρεώσεις των πιστών κατά Εκκλησίες και Κράτη. Άλλωστε ο Χριστός είναι ο Αυτός και χθές και σήμερον και εις τους αιώνας. Ο ίδιος για όλους. Πάντα ο ίδιος.
Γ. Δεν αντιμετωπίζει η Εισήγηση το προσβλητικό για τον θρησκευτικό γάμο γεγονός ότι στα περισσότερα Κράτη ο δικαστής λύνει και το θρησκευτικό γάμο σε περίπτωση διαζυγίου και ο Επίσκοπος τρέχει μετά να λύσει και αυτός «πνευματικά» το γάμο χωρίς ούτε να ενημερωθεί προηγουμένως και να σχηματίσει γνώμη, αν πρέπει να προβεί σε αυτή την ενέργεια,ούτε να μπορεί να αρνηθεί μετά. Υπογράφουν έτσι οι Επίσκοποι – που κατά τα άλλα στην Εισήγηση παρουσιάζονται ως παντοδύναμοι εκφραστές του θείου θελήματος- παράνομα και αντικανονικά διαζύγια … «χωρίς να βγάλουν άχνα».
Από εδώ και εμπρός ο «χορός καλά κρατεί». Δηλαδή: Ενώ σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες δεν λύεται ο γάμος παρά μόνον αν υπάρχει υπαιτιότητα από τον ένα των συζύγων και την υπαιτιότητα την επικαλείται ο αναίτιος σύζυγος η εμπλοκή της κοσμικής δικαιοσύνης ανατρέπει αυτή την βασική αρχή. Ο κοσμικός νομοθέτης συνήθως επιτρέπει την λύση του γάμου και κατόπιν αιτήσεως του υπαιτίου συζύγου και χωρίς ακόμη να διαπιστώσει υπαιτιότητα αλλά μόνον μια αναίτια «ισχυρή διαταραχή της έγγαμης συμβίωσης». Δίνει πανηγυρικά το διαζύγιο στον υπαίτιο. Υπόγραψε λοιπόν Δεσπότη και …σιωπή!
Ενός κακού μύρια έπονται! Τι γίνεται μετά, όταν ο υπαίτιος της λύσεως του γάμου θελήσει να ξαναπαντρευτεί με θρησκευτικό γάμο ως πιστός χριστιανός και μια και δυό φορές; Με τη γυναίκα μάλιστα που του διέλυσε το προηγούμενο θρησκευτικό γάμο. Ο αρμόδιος για τον έλεγχο της κανονικότητας Επίσκοπος θα δώσει βέβαια την άδεια σε πείσμα όσων είπε ο Χριστός στο Ευαγγέλιο και σε όσα οι Απόστολοι και Θεοφόροι Πατέρες διατύπωσαν σε Οικουμενικές Συνόδους.
Αυτά και πολλά άλλα ( όπως ο εξευτελισμός των δύο μυστηρίων γάμου και βαπτίσεως τέκνου μαζί, ο θρησκευτικός γάμος σαν φολκλορικό γεγονός μετά τον πολιτικό, τα επιτίμια για αυτές τις αντικανονικότητες κλπ) είναι τα θέματα που περιμέναμε να λύσει μια Πανορθόδοξη Σύνοδος.
Με ανατριχίλα τέλος διαβάζουμε ότι « ζῶσα Ἐκκλησία εἶναι αὐτή πού ἔχει τήν ἀποφασιστικότητα νά ἀντιμετωπίζει καί τίς δύσκολες περιπτώσεις», Αυτό το «ζώσα Εκκλησία» μας θυμίζει την ονομασία που δόθηκε από τους Μπολσεβίκους στη διορισμένη από το Κομμουνιστικό Κόμμα κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης Εκκλησία της Ρωσίας.
Πάρα πολλά μπορεί να παρατηρήσει κανείς στην τόσο προβληματική Εισήγηση που υπερβαίνουν το σκοπό του παρόντος σημειώματος. Θα σταματήσουμε εδώ και θα επανέλθουμε με νεότερο σημείωμα για να δούμε το έτι περισσότερο επικίνδυνο ζήτημα του Γάμου των Κληρικών που θέτει η περιώνυμη Εισήγηση.
Πηγή: Νομοκανών
Στοιχεία σοκ για το πραγματικό κόστος του Brain drain από την Ελλάδα φέρνει στο φως της δημοσιότητας η έρευνα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού στήριξης της επιχειρηματικότητας, Endeavor Greece.
Στην επίμαχη έρευνα καταγράφεται η προστιθέμενη αξία και τα φορολογικά έσοδα που δημιουργούν στις χώρες υποδοχής οι Έλληνες που έφυγαν για το εξωτερικό κατά τη διάρκεια της κρίσης (2008-2016). Σύμφωνα με στοιχεία από τις χώρες υποδοχής και εγχώριες έρευνες, η εκτιμώμενη φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου από τον Ιανουάριο 2008 μέχρι σήμερα είναι μεταξύ 350.000 (εκτίμηση Endeavor) και 427.000 (εκτίμηση ΤτΕ). Βάσει υπολογισμών την Endeavor, οι άνθρωποι αυτοί, κυρίως ανώτερης/ανώτατης εκπαίδευσης, συνεισφέρουν ετησίως €12,9 δισ. στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής (κυρίως Γερμανία και Αγγλία) και €9,1 δισ. σε φορολογικά έσοδα, εκ των οποίων €7,9 δισ. σε φόρους εισοδήματος και εισφορές και €1,2 δισ. σε ΦΠΑ. Αθροιστικά, από το 2008 μέχρι και σήμερα, οι Έλληνες του brain drain έχουν παραγάγει περισσότερα από €50 δισ. ΑΕΠ στις νέες «πατρίδες» τους. Είναι ενδιαφέρον στοιχείο ότι το ποσό που έχει δαπανήσει το ελληνικό κράτος για την εκπαίδευση των ανθρώπων αυτών υπολογίζεται στα €8 δισ. Είναι εντυπωσιακό ότι σήμερα, μεταξύ όλων των εξαγόμενων «προϊόντων» της χώρας, το ανθρώπινο δυναμικό κατέχει την πρώτη θέση σε αξία με €12,9 δισ. Ακολουθούν τα προϊόντα πετρελαίου (€7,2 δισ.), τα προϊόντα αλουμινίου (€1,3 δισ.), τα φάρμακα (€0,7 δισ.), το ελαιόλαδο (€0,5 δισ.), τα ψάρια, οι ελιές, τα προϊόντα καπνού, τα πληροφοριακά συστήματα και τα τυροκομικά προϊόντα με €0,4 δισ., το βαμβάκι και τα ροδάκινα (€0,3 δισ.). Προφανώς, ενώ στις εξαγωγές προϊόντων, το παραγόμενο εισόδημα συγκεντρώνεται στην Ελλάδα, η δραστηριότητα των Ελλήνων του εξωτερικού ωφελεί κατά κύριο λόγο και βραχυ/μεσο-πρόθεσμα τις χώρες υποδοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότεροι εργαζόμενοι (49%) παρά άνεργοι (43%) επιθυμούν να φύγουν από τη χώρα αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες εξέλιξης και ένα σταθερότερο περιβάλλον. Η διαρροή ταλέντου αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τις εταιρείες στη χώρα με επιτυχημένη πορεία και προοπτική ανάπτυξης καθώς έχουν ανάγκη για καταρτισμένο προσωπικό αλλά αντιμετωπίζουν αυξανόμενη δυσκολία να κρατήσουν τα ταλέντα στην Ελλάδα ή να τους δώσουν κίνητρα για να επιστρέψουν. Οι βασικοί λόγοι είναι κυρίως το υψηλό μη μισθολογικό κόστος που συμπιέζει περισσότερο τους ήδη χαμηλούς μισθούς, η απουσία προοπτικής επαγγελματικής εξέλιξης αλλά και η απουσία ευρύτερου αναπτυξιακού πλάνου, θετικού «αφηγήματος» και προοπτικής σε επίπεδο χώρας. Μακροπρόθεσμα, το ανθρώπινο δυναμικό που φεύγει από τη χώρα μπορεί να φέρει πίσω τεχνογνωσία και καινοτόμες ιδέες και να βοηθήσει στην εξέλιξη της εγχώριας αγοράς. Για να γίνει αυτό πρέπει να αναστραφούν οι αιτίες μετανάστευσής τους και να δοθεί η δυνατότητα να απορροφηθούν σε υγιείς εταιρείες με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ή να δημιουργήσουν δικές τους εταιρείες αξιοποιώντας την εμπειρία και τις γνώσεις που απέκτησαν διεθνώς. 
Πηγή: http://www.tribune.gr/greece/news/article/267096/grothia-sto-stomachi-posa-chani-i-ellada-apo-to-brain-drain-ton-neon.html
ΣΕΒ: Δύο δισ. ευρώ το χρόνο χάνει το κράτος από τη μετανάστευση των ελλήνων
Δύο δισ. ευρώ το χρόνο κοστίζει στη χώρα η μετανάστευση των ελλήνων λόγω της κρίσης σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΣΕΒ.
Η αποχώρησή τους από την εγχώρια αγορά εργασίας έχει οδηγήσει σε ετήσια απώλεια φόρων και εισφορών 2 δις ευρώ το έτος για το ελληνικό κράτος, ποσό που αντιστοιχεί στα 2/3 περίπου του ΕΝΦΙΑ που βεβαιώνεται ή στο 20% των εισφορών που εισπράττει το ΙΚΑ. Οπως αναφέρεται στο εβδομαδιαίο δελτιο του ΣΕΒ για την ελληνική οικονομία η Ελλάδα εχει το υψηλότερο ποσοστό εργαζομένων που έχουν υπερβάλλουσες δεξιότητες σε σχέση με αυτές που απαιτεί η εργασία τους (28% αντί 10% για τον μ.ο. του ΟΟΣΑ) ενώ το 41,4% (αντί 39,6% στον ΟΟΣΑ) εργάζεται σε άλλο αντικείμενο από αυτό που σπούδασε. Την ίδια ώρα ωστόσο ένα ασυνήθιστα -σε σχέση με άλλες χώρες- μεγάλο μέρος του ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα φαίνεται να στερείται σημαντικών δεξιοτήτων κατανόησης κειμένων (26,5%), μαθηματικών εννοιών, (28,5%) και πληροφορικής (47,9%). «Προβάλλει, συνεπώς, από αρκετές πλευρές η εικόνα μιας οικονομίας που δεν εκπαιδεύει τους εργαζόμενους στις δεξιότητες που απαιτεί η αγορά εργασίας: παρόλο που επενδύεται χρήμα και χρόνος, η εκπαίδευση αυτή δεν οδηγεί σε ιδιαίτερα αυξημένες δεξιότητες. Μια τέτοια αγορά εργασίας που αξιολογεί τυπικά προσόντα και όχι τις πραγματικές ικανότητες, είναι συμβατή με μια οικονομία που φαίνεται να αδυνατεί να μεταφράσει την εκπαίδευση σε αυξημένη παραγωγικότητα, ατομικά και συλλογικά», αναφέρει ο ΣΕΒ. «Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθεί να προσφέρει, και η αγορά εργασίας να ανταμείβει, τυπικά, και όχι ουσιαστικά, προσόντα», προσθέτει, συνδέοντας το θέμα με το τρίτο κύμα μετανάστευσης από την Ελλάδα, εργαζομένων συνήθως υψηλής εξειδίκευσης και αυξημένων δεξιοτήτων. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος καταγράφει ότι λόγω της κρίσης έχουν μεταναστεύσει 427.000 έλληνες που είναι άτομα υψηλής εξειδίκευσης, σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα κύματα μετανάστευσης της περιόδου 1903-17 και 1960.
Η προπαγάνδα – απάτη για την πάταξη της φοροδιαφυγής και η πραγματικότητα
Η λαϊκή παροιμία λέει «τρώγοντας έρχεται η όρεξη». Κάπως έτσι «κυβέρνηση» και «τερατόικα» αφού επέβαλαν τα capital controls επεξεργάζονται νέες μεθόδους για να μείνουν μόνιμα σε εφαρμογή, στο «πειραματόζωο» που λέγεται Ελλάδα και ελληνικός λαός. Με αφορμή την αυξημένη χρήση του πλαστικού χρήματος μετά την επιβολή των capital controls και με το πρόσχημα της πάταξης της φοροδιαφυγής ξεκινούν το νέο «προαπαιτούμενο» την «υποχρεωτική αποδοχή καρτών πληρωμών από επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, μέσω της χρήσης τερματικών αποδοχής καρτών (POS)».
Όπως γράφει ο κ. Παπαδημούλης (στο www.euro2day.gr στις 15/10/2015) «Αυτή η “βίαιη” -ώς ένα βαθμό- στροφή των Ελλήνων καταναλωτών και εμπόρων στη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών και τραπεζικών καρτών θα πρέπει τώρα να συμπληρωθεί από μια ολοκληρωμένη κυβερνητική πολιτική που θα ενισχύει αυτές τις τάσεις και θα δίνει τα κατάλληλα κίνητρα και αντικίνητρα για την επέκταση της χρήσης εναλλακτικών, έναντι των ρευστών, μέσων πληρωμών». Έτσι, λοιπόν, γράφει και επιχειρηματολογεί για την «επιλογή της κυβέρνησης για επέκταση της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών και πιστωτικών καρτών, ως ένα σημαντικό μέτρο περιορισμού της φοροδιαφυγής».
Για το σκοπό αυτό συστήνεται ομάδα εργασίας στο υπουργείο Οικονομικών να επεξεργαστεί το θέμα με σαφή εντολή την «υποχρεωτική χρήση καρτών». Το σχέδιο αυτό, αφού εγκριθεί από τους πιστωτές θα πάει προς τυπική «έγκριση» στη «Βουλή».
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Υποχρεωτική χρήση καρτών στις συναλλαγές κατ’ αρχήν των δημοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων. Το μέτρο αφορά περίπου 3,2 εκατομμύρια άτομα. Η «σύλληψη» του σχεδίου είναι να περικοπεί στις παραπάνω κατηγορίες η εβδομαδιαία λήψη μετρητών από τις τράπεζες στα 150 ευρώ από τα 420 που είναι σήμερα και τα υπόλοιπα χρήματα μισθοδοσίας ή σύνταξης θα μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο μέσω χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας.
Να σημειώσουμε ότι η προηγούμενη προσπάθεια της «κυβέρνησης» Σαμαρά με την αντίστοιχη κάρτα αποδείξεων, που θα ίσχυε «υποχρεωτικά» από την 1/1/2014, για την πάταξη της φοροδιαφυγής, απέτυχε παταγωδώς. Τα σχέδια αυτά σε νέα πιο συστηματική μορφή επεξεργάζεται πλέον η «κυβέρνηση» Τσίπρα.
Πολλές παγίδες
Tι σημαίνει η γενικευμένη-υποχρεωτική χρήση καρτών στις συναλλαγές.
Πλήρης, απόλυτη καταγραφή όλων των συναλλαγών κάθε πολίτη, συνεπώς ένα ανεκτίμητης αξία εργαλείο για πολιτικές marketing. Όποιος έχει στη διάθεσή του αυτά τα στοιχεία (οι τράπεζες) έχει κατά τεκμήριο ένα πολύ ισχυρό όπλο για τη χάραξη της δικής του πολιτικής σε επίπεδο marketing. Όμως, επειδή στην Ελλάδα όλα αυτά πωλούνται, αρκεί να βρεθεί η σχετική τιμή, τα πολύτιμα αυτά στοιχεία θα μπορούν να διατεθούν σε διάφορα «συμφέροντα» στην «αγορά» για αξιοποίηση. Τι είπατε; Προστασία προσωπικών δεδομένων; Για κάντε έναν έλεγχο, πόσες εταιρίες σας παίρνουν τηλέφωνο για να σας πουλήσουν προϊόντα; Από πού σας βρήκαν, σας ξέρουν με το όνομά σας και γνωρίζουν π.χ. ότι είστε ήδη πελάτης του ανταγωνιστή τους (εταιρίες τηλεφωνίας). Έτσι, λοιπόν, θα «ανοίξει» μια νέα «αγορά» για να έχουμε «ανάπτυξη».
Η χρήση των καρτών, είτε πρόκειται για πιστωτικές είτε για χρεωστικές, θα διαμορφώσει ένα νέο καταναλωτικό πρότυπο για τους νέους χρήστες που στις περισσότερες φορές δεν θα τους «βγει» σε καλό καθώς, παρά την κρίση και το αίσθημα αυτοσυγκράτησης, αφού δεν θα είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση τους μπορεί να βρεθούν είτε υπερ-χρεωμένοι (πιστωτικές) είτε χωρίς υπόλοιπο στο λογαριασμό (χρεωστικές) πολύ πριν λήξη ο μήνας…, για μην ξεχνάμε τη γνωστή φράση «γιατί περισσεύει τόσος πολύς μήνας μετά το τέλος του μισθού-σύνταξης;».
Οι συναλλαγές αυτές δεν παρέχονται από τις τράπεζες δωρεάν. Συνδέονται με προμήθειες οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις (όσο μικρότερος ο τζίρος) είναι ιδιαίτερα «τσουχτερές». Για μία ακόμα φορά το «σύστημα» λειτουργεί υπέρ των τραπεζών και διαμορφώνει συνθήκες για να αυξήσουν τα έσοδα και να βελτιώσουν την αποτελέσματά τους (κερδοφορία). Είναι γνωστό ότι οι σχετικές χρεώσεις των τραπεζών στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερες, συγκριτικά με ό,τι ισχύει στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Όπως, επίσης, είναι γνωστό ότι, στην παρούσα δύσκολη συγκυρία για την ελληνική οικονομία λόγω των capital controls, οι τράπεζες, με το δικαιολογητικό της εγκριτικής διαδικασίας από την αρμόδια επιτροπή του υπουργείου, έχουν τουλάχιστον δεκαπλασιάσει το τελικό κόστος των επιχειρήσεων για πληρωμές στο εξωτερικό, με ό,τι αυτό σημαίνει αφενός για τη βιωσιμότητά τους σε αυτούς τους καιρούς αλλά και για τους καταναλωτές, στους οποίους τελικά θα φτάσει αυτή η χρέωση μέσω της αύξησης των τιμών (για όσους μπορούν να το κάνουν).
Αφανισμός των «μικρών»
Όμως το σημαντικότερο θέμα που θα δημιουργηθεί από τη γενικευμένη χρήση του πλαστικού χρήματος θα είναι ο αφανισμός όλων των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών («μικροί»). Πώς θα γίνει αυτό; Φυσικά όχι από μόνο του, αλλά σε συνδυασμό με τις αλλαγές στη νομοθεσία και την άμεση εφαρμογή νέου πλαισίου για τις κατασχέσεις λογαριασμών τόσο από το κράτος και τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης όσο και από τις ίδιες τις τράπεζες. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: α) Οι λογαριασμοί των «μικρών» που θα πηγαίνουν τα χρήματα από το πλαστικό χρήμα δεν θα είναι λογαριασμοί «μισθοδοσίας» ή «σύνταξης» αλλά «επιχείρησης». Άρα δεν θα ισχύει το ακατάσχετο μέχρι το ελάχιστο ποσό των 1.000 ευρώ. Είναι γνωστό ότι σήμερα όλοι οι «μικροί», σε μια προσπάθεια να μην κλείσουν, προσπαθούν να επιβιώσουν καθυστερώντας πληρωμές προς Δημόσιο και ασφάλιση που έχει ως συνέπεια να συσσωρεύουν χρέη. Με τις διαδικασίες κατασχέσεων-«εξπρές» από λογαριασμούς, που ετοιμάζει το υπουργείο, το αποτέλεσμα θα είναι οι λογαριασμοί αυτοί μόλις πιστώνεται ένα ποσό, ανεξάρτητα από το ύψος του (ακόμα και λίγων ευρώ) να κατάσχεται αυτομάτως από το δημόσιο. Έτσι ο «μικρός» δεν θα έχει ούτε την ελάχιστη δυνατότητα όχι να του μείνει κάτι για να ζήσει, αλλά ούτε για να εξοφλήσει τους προμηθευτές του για να συνεχίσει να λειτουργεί. Και απ’ ό,τι μείνει ως υπόλοιπο από την κατάσχεση του Δημοσίου, θα ακολουθεί ή ίδια η τράπεζα, που έπεται στο σχετικό δικαίωμα, και θα κατάσχει το υπόλοιπο για κάθε ληξιπρόθεσμη οφειλή του «μικρού» προς αυτήν… Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι ποιο θα είναι το μέγεθος της καταστροφής στην ελληνική οικονομία από το κλείσιμο των «μικρών» αλλά σε πόσο λίγο χρόνο, πόσο απότομα θα γίνει αυτό. Το ότι θα κλείσουν όλοι με αυτά τα δεδομένα είναι το μόνο σίγουρο. Ας σκεφτούμε, δε, ότι το σύνολο των επιχειρήσεων αυτού του μεγέθους είναι το 93% του συνόλου των επιχειρήσεων της χώρας.
Τέλος στο θέμα της φοροδιαφυγής που αποτελεί το μεγάλο «ατού» της κυβερνητικής προπαγάνδας. Ναι, στην αρχή θα εισπραχθούν με αυτό το βίαιο τρόπο οι αναλογούντες φόροι, που σήμερα ένα μέρος τους είτε είναι φοροδιαφυγή είτε αδυναμία πληρωμής ακόμα και του ΦΠΑ. Μετά από λίγο όμως με το κλείσιμο και τις αλυσιδωτές επιδράσεις στην οικονομία το αποτέλεσμα θα είναι η ουσιαστική μείωση της φορολογητέας ύλης και κατά συνέπεια των φόρων. Ποιοι θα ωφεληθούν από αυτό. Είναι γνωστό, οι «μεγάλοι». Πόση είναι η πραγματική συμμετοχή τους στη φορολογία; Όπως έχουν αποδείξει μελέτες επί μελετών και στοιχεία επί στοιχείων, εδώ και δεκαετίες, εκεί γίνεται η πραγματική φοροδιαφυγή, με την έννοια της ποσότητας. Συνεπώς τελικά: α) Ούτε περισσότερα έσοδα θα υπάρξουν, επί της ουσίας, β) η οικονομική και κοινωνική καταστροφή θα είναι μεγάλη με αποτέλεσμα αυξημένες δαπάνες πρόνοιας (αν το επιτρέψουν οι δανειστές), γ) οι μεγάλοι θα γίνουν ακόμα μεγαλύτεροι και θα συνεχίζουν να φοροδιαφεύγουν (με μεγαλύτερο πλέον τζίρο) αφού η δική τους φοροδιαφυγή είναι «επιστημονικού χαρακτήρα». Να θυμίσουμε μόνο την περίπτωση του φορολογικού «παράδεισου» στο Λουξεμβούργο, που δημιούργησε ο κ. Γιούνκερ, πρόεδρος της Κομισιόν (υπόθεση LuxLeaks) τις υπηρεσίες του οποίου «παραδείσου» αξιοποίησαν και ελληνικές μεγάλες επιχειρήσεις και μάλιστα με την βοήθεια ειδικών. Όπως π.χ. η σημερινή γ.γ. Δημοσίων Εσόδων κυρία Σαββαΐδου η οποία με την προηγούμενη ιδιότητά της, ως φορολογικός σύμβουλος, ανώτατο στέλεχος στην PwC (Price water House) έστηνε συστήματα φοροαποφυγής για τις μεγάλες ελληνικές πολυεθνικές. Έτσι, λοιπόν, η «κυβέρνηση» με αιχμή του δόρατος την κυρία Σαββαϊδου θα πατάξει τη φοροδιαφυγή… Δηλαδή ο λύκος που φυλάει τους λύκους ή αλλιώς «Όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος…».
Πηγή: e-dromos , ID-on't renounce my freedom
Δεν είναι εύκολο να αποτιμήσει κάποιος τη σημασία των εξελίξεων στη γειτονική μας χώρα. Η αποτυχία του πραξικοπήματος των κεμαλιστών σίγουρα αποτελεί θετικό γεγονός, μιας και ο φορέας της στρατοκρατικής, επεκτατικής πολιτικής εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου υπήρξε η στρατιωτική ελίτ. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι ο τουρκικός στρατός δεν αποτελεί ένα θεσμό δυτικού τύπου, αλλά το δημιουργό και θεματοφύλακα της εθνικιστικής-κοσμικής Τουρκίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την συντριπτική νίκη που κατήγαγε κατά των Ελλήνων την περίοδο 1919-1922.
Το επόμενο θύμα του τουρκικού εθνικισμού, μετά από τις χριστιανικές κοινότητες που εξόντωσε συστηματικά από το 1914, υπήρξε το Ισλάμ. Η συστηματική και σκληρή καταστολή βιώθηκε ως τραύμα που μεταφέρεται έως σήμερα στους πολιτικούς απογόνους του οθωμανικού Ισλάμ. Αυτή η ιστορική παράδοση και αυτό το τραύμα αποτελούν τη βάση της σύγχρονης διαίρεσης της τουρκικής κοινωνίας και ενός εμφύλιου διχασμού που φαίνεται ότι οδηγείται στα άκρα.
Κλείνει ο κύκλος: 1908-2016
Με την αποτυχία του πραξικοπήματος και το ξήλωμα κάθε μορφής κεμαλικής-κοσμικής έκφρασης από τον Ερντογάν φαίνεται να κλείνει ο ιστορικός κύκλος 100 και πλέον ετών. Ένα κύκλος που άνοιξε το 1908 με την άνοδο των εθνικιστών στην εξουσία (Νεότουρκοι) που πολιτεύτηκαν κατά των Οθωμανών (αλλά και κατά των φιλελεύθερων Τούρκων και των μειονοτήτων) και κορυφώθηκε με την επικράτηση του Μουσταφά Κεμάλ, και σήμερα οι μεταμοντέρνοι απόγονοι των παλιών Οθωμανών επιχειρούν να πάρουν -και την παίρνουν όπως φαίνεται- τη ρεβάνς…
Ας θυμηθούμε σε αυτή την πρώτη ανάρτηση κάποια στοιχεία του μεγάλου ηττημένου, του τουρκικού εθνικισμού, γνωρίζοντας παράλληλα ότι σημαντικά στοιχεία του έχουν ενσωματωθεί πλέον και στην κοσμοαντίληψη των ισλαμιστών, που φαίνεται να κυριαρχούν πλήρως στην Τουρκία. Τα παρακάτω στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο μου που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος υπό τον τίτλο «Μικρά Ασία. Ένας οδυνηρός μετασχηματισμός (1908-1923)»: Η εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού και η απόφαση για τις γενοκτονίες των χριστιανικών λαών.
Η εμφάνιση του επαναστατικού κινήματος στην Κρήτη απ’ τα τέλη του 19ου αιώνα και η αυτονόμηση του νησιού, όπως επίσης οι ελληνικές και βουλγαρικές επαναστάσεις στη Μακεδονία, θα ευνοήσουν την ισχυροποίηση των εθνικιστικών απόψεων στο εσωτερικό του οθωμανικού στρατού. Παράλληλα, η κοινωνική θέση των αστών των ραγιάδων στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα τροφοδοτήσει με ανασφάλεια και μίσος τα παραδοσιακά μουσουλμανικά κυρίαρχα στρώματα της.
Έτσι θα εμφανιστεί ο ακραίος τουρκικός εθνικισμός στο πρόσωπο των Νεότουρκων στρατιωτικών. Το ενδιαφέρον στην τουρκική περίπτωση είναι ότι εξαιτίας της απουσίας μουσουλμανικών αστικών στρωμάτων, οι στρατιωτικοί επιφορτίστηκαν το ρόλο της αστικής τάξης. Η διεκδίκηση της οικονομικής ισχύος από τους αστούς των ραγιάδων ήταν μια από τις βασικές αιτίες της στρατιωτικής παρέμβασης στην πολιτική ζωή της Αυτοκρατορίας.
Ο τουρκικός εθνικισμός υπήρξε ο καταλύτης των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής. Ήταν ο κύριος παράγοντας που εμπόδισε την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και απόδοσης ίσων δικαιωμάτων σ’ όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκεύματος και εθνικής καταγωγής. Με την εμφάνισή του ο όρος «Τούρκος» άρχισε να αποκτά θετική σήμανση, ενώ για πρώτη φορά ο χώρος που καταλάμβανε η Οθωμανική Αυτοκρατορία αρχίζει να περιγράφεται ως «Τουρκία».
Ο νέες εθνικιστικές απόψεις που εμφανίζονται καθορίζουν ως εθνικό χώρο των Τούρκων μια εκτεταμένη περιοχή από το Αιγαίο έως τη θάλασσα της Κίνας. Το παντουρκιστικό κίνημα στοχεύει ακριβώς στη δημιουργία αυτής της νέας τουρκικής αυτοκρατορίας, όπου δεν θα υπάρχει θέση για κανένα άλλο έθνος, εκτός απ’ αυτό των Τούρκων.
Ένας από τους πατέρες του παντουρκισμού, ο Ζιγιά Γκιοκάλπ (Ziya Gökalp) πρότεινε ανοιχτά την υπέρβαση της χαλαρής, πολυεθνικής και θρησκευτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη μετατροπή των ομάδων που ζούσαν σ’ αυτήν σ’ ένα συμπαγές ομοιόμορφο τουρκικό σώμα (compact body). Ο Τούρκος ιστορικός Taner Aksam στο βιβλίο του A Shameful Act, υποστηρίζει ότι ο Gökalp, επηρεασμένος από τον γερμανικό εθνικισμό, διαμόρφωσε ένα θεωρητικό πλαίσιο, το οποίο παρείχε την ιδεολογική βάση για την επίδειξη της συγκεκριμένης βίαιης πολιτικής συμπεριφοράς. Στόχος του Gökalp ήταν η διαμόρφωση «εθνικής οικονομίας», η οποία θα μπορούσε να δημιουργηθεί μόνο με την «εθνική ομοιογένεια».
Tις απόψεις αυτές υλοποίησαν οι Οθωμανοί αξιωματικοί που είχαν βρεθεί στη Γαλλία, και προσπάθησαν να ντύσουν με τις αξίες του διαφωτισμού τις ρατσιστικές επιδιώξεις του παντουρκισμού. Ο Τζελάλ Μπαγιάρ (Celal Bayar) αναφέρει ότι οι Νεότουρκοι αντιμετώπιζαν τους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως «εσωτερικά καρκινώματα». Το αντιχριστιανικό κλίμα και η τάση για ισλαμικό Τζιχάντ (Ιερό πόλεμο κατά των μη μουσουλμάνων) που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται, επηρεάζει και τις συνθήκες στον Πόντο.
Στο άρθρο με τίτλο «Οθωμανοί εις τα όπλα» που δημοσιεύτηκε στις 13 Οκτωβρίου 1911 στην τουρκική εφημερίδα της Σαμψούντας Ηχώ διακηρύσσεται:
«Ο ιερός πόλεμος είναι θεία εντολή, της οποίας η εγκατάλειψις εις τοιαύτην εποχήν είναι αδύνατος… Εμπρός αδελφοί, ας ετοιμασθώμεν από σήμερον να συγκρουσθώμεν μετά των εχθρών, να πίωμεν το αίμα των.»
Τον Οκτώβριο του 1911 αποφασίστηκε και επισήμως, σε συνέδριο των Νεότουρκων που έγινε στην οθωμανική Θεσσαλονίκη, η εξόντωση των μη τουρκικών εθνοτήτων. Σε μια ανταπόκριση του περιοδικού «The Times of London» με τίτλο «Οι Νεότουρκοι και το πρόγραμμά τους», παρακολουθούμε την επικράτηση των ακραίων σωβινιστικών επιλογών στο συνέδριο του κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος» που βρισκόταν ήδη στην εξουσία. Η αφομοίωση δια της βίας όλων των κατοίκων, αποφασίζεται τελεσίδικα. Το μέσο θα ήταν οι εξοπλισμένοι Μουσουλμάνοι. Την κατάσταση που επικρατούσε στη Μικρά Ασία περιγράφει γλαφυρά το 1909 η σοσιαλιστική εφημερίδα «Ο Λαός», που εκδιδόταν στην Κωνσταντινούπολη.
Λούξεμπουργκ VS Λένιν
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντιμετώπιση του τουρκικού εθνικισμού από το σοσιαλδημοκρατικό (κομμουνιστικό) κίνημα και τους πολιτικούς του ηγέτες. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ υποστήριζε ότι η «Τουρκία» δεν μπορούσε να αναγεννηθεί σαν σύνολο γιατί αποτελούνταν από διαφορετικές χώρες. Η Λούξεμπουργκ κατέληγε με τη διαπίστωση: «Η κρίση της ιστορίας για την Τουρκία είχε βγει: βάδιζε πια προς τη διάλυση…» Καλούσε τους σοσιαλιστές να υποστηρίξουν τα χριστιανικά κινήματα που διεκδικούσαν την πολιτική τους χειραφέτηση με την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Όσον αφορά τους Νεότουρκους, η Λούξεμπουργκ -σε αντίθεση με τον Βλαδίμηρο Ίλιτς Λένιν που τους θεωρούσε υπόδειγμα επαναστατών- είχε καταγγείλει «την εσωτερική κοινωνική ανωριμότητα της νεοτουρκικής κυβέρνησης και τον αντεπαναστατικό της χαρακτήρα». Αλλά και οι σοβιετικοί θα αλλάξουν αργότερα άποψη. Στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια θα καταχωρηθούν, μερικές δεκαετίες αργότερα, ως «πλαστογράφοι της ιστορίας» και εμπνευστές του «σωβινιστικού δόγματος» του παντουρκισμού.
Η σκλήρυνση της πολιτικής των Νεοτούρκων εξαφάνισε κάθε αυταπάτη για δυνατότητα ειρηνικής μετεξέλιξης σ’ ένα νέο δημοκρατικό κράτος. Η συνεννόηση των βαλκανικών λαών και η καλή πολεμική προετοιμασία της Ελλάδας -λόγω της ανάληψης της εξουσίας από τον Βενιζέλο, που ερχόταν από τον επαναστατημένο εξωελλαδικό ελληνισμό- θα οδηγήσει στη συντριπτική ήττα των Νεοτούρκων, οι οποίοι θα επιχειρήσουν να πάρουν τη ρεβάνς με τη συμμετοχή τους στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Πίστεψαν ότι με την τουρκογερμανική συμμαχία ήρθε η ώρα για την υλοποίηση των παντουρανικών τους σχεδίων.
Ενδιαφέρον έχουν οι γαλλικές εκτιμήσεις για τη συμμαχία αυτή και για τις αιτίες της γενοκτονίας: «…το κυριότερο κίνητρο που η Τουρκία βγήκε στον πόλεμο είναι ότι η Γερμανία της υποσχέθηκε να επανακτήσει Αίγυπτο, Λιβύη και Σουδάν. Όταν οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν ήταν ευνοϊκές, κυρίως λόγω της ρωσικής προέλασης στην Τουρκία, τότε οι Γερμανοί, για να συγκρατήσουν την τουρκική αγανάκτηση, τους έστρεψαν εναντίον των Αρμενίων και Ελλήνων, των οποίων άρχισαν τη συστηματική εξόντωση με κατασχέσεις, βιασμούς, εξορίες, σφαγές…»
Εσωτερική καταστολή και εθνικές εκκαθαρίσεις
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους η γραμμή του 1911 εκφράστηκε με τη δημιουργία συγκεκριμένων θεσμών, όπως το Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών. Ο Taner Aksam γράφει:
«Υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Gökalp συνέταξε ειδικές μελέτες για τις μειονότητες της αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων και των Αρμενίων. Αυτές ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου να συγκεντρωθεί λεπτομερής γνώση για την εθνικοθρησκευτική δομή της Ανατολίας. Ένα ειδικό τμήμα, το Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών, το οποίο συστάθηκε το 1913, ασχολούνταν ειδικά με ζητήματα διασκορπισμού και επανεγκατάστασης πληθυσμών».
Για την υλοποίηση των σχεδιασμών είχε δημιουργηθεί μια παρακρατική οργάνωση με την επονομασία Ειδική Επιτροπή (Teskilat i Mahsusa), για να φέρει εις πέρας τις εκτοπίσεις. Η δράση της Επιτροπής θα ξεκινήσει τη δράση της με τους Ελληνες της Ιωνίας. Ο Taner Aksam γράφει:
«Η δράση της εναντίον του “εσωτερικού εχθρού” είχε αρχίσει πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εκτόπιση του ελληνικού πληθυσμού του Αιγαίου, μέσω τρομοκρατίας και απαλλοτρίωσης των ιδιοκτησιών του, είχε πραγματοποιηθεί ως μέρος του σχεδίου για την ομογενοποίηση της Ανατολίας».
Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου άρχισε η «εκκαθάριση θυλάκων μη τουρκικών πληθυσμών που είχαν συγκεντρωθεί σε στρατηγικά σημεία» (Celal Bayar, “Ben Yazdim”). Το σχέδιο είχε την απόλυτη υποστήριξη των Γερμανών συμμάχων των Νεότουρκων και κάποια σημεία του υλοποιήθηκαν από κοινού.
O Taner Aksam αναφέρει: «Συντάχθηκαν λεπτομερή σχέδια για τον εκτουρκισμό της Ανατολίας μέσω της εκκαθάρισης των χριστιανικών πληθυσμών. Τα ίδια μέτρα εφαρμόστηκαν στην περιοχή του Αιγαίου από την άνοιξη του 1914. Η Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος πήρε μια ξεκάθαρη απόφαση. Η πηγή των προβλημάτων στη δυτική Ανατολία θα απομακρυνόταν, οι Έλληνες θα εκδιώκονταν με πολιτικά και οικονομικά μέτρα. Πριν από οτιδήποτε άλλο ήταν ανάγκη να αποδυναμωθούν οι οικονομικά ισχυροί Έλληνες… Αποφασίστηκε να επικεντρωθούν οι δραστηριότητες γύρω από τη Σμύρνη που θεωρείτο κέντρο της υπονομευτικής δραστηριότητας».
Από το 1916 η πολιτική αυτή θα εφαρμοστεί με ιδιαίτερη ένταση στον Δυτικό Πόντο. Ήταν τέτοια η ένταση και η έκταση των διωγμών, ώστε ακόμη και οι σύμμαχοι των Τούρκων διατύπωσαν εγγράφως τις αντιρρήσεις τους. Ο μαρκήσιος Pallavicini (Παλαβιτσίνι) έγραφε τον Ιανουάριο του 1918: «Είναι σαφές ότι οι εκτοπισμοί του ελληνικού στοιχείου δεν υπαγορεύονται ουδαμώς από στρατιωτικούς λόγους και επιδιώκουν κακώς εννοουμένως πολιτικούς σκοπούς.»
Την ίδια άποψη εξέφραζαν και σώφρονες Τούρκοι, όπως ο Βεχίπ πασά (Vehib pacha), ο οποίος υποστήριζε ότι ο εκτοπισμός των Ελλήνων ήταν περιττός από στρατιωτικής άποψης. Σχεδόν συγχρόνως ο Αυστριακός πρόξενος της Αμισού Κβιατόφσκι (Kwiatkowski) ανέφερε σε υπηρεσιακή επιστολή του ότι ο εκτοπισμός των Ελλήνων της ποντιακής παραλίας βρισκόταν στο πλαίσιο του προγράμματος των Νεοτούρκων, με το οποίο επιδιωκόταν η εξασθένηση του χριστιανικού στοιχείου. Θεωρούσε ο ίδιος ότι η καταστροφή αυτή θα είχε μεγαλύτερη απήχηση στην Ευρώπη απ’ ότι οι σφαγές που είχαν διαπράξει κατά των Αρμενίων.
Οι φόβοι του Κβιατόφσκι εδράζονταν στη διαπίστωσή του ότι η καθολική εξόντωση του ελληνικού στοιχείου ήταν επιθυμία του τουρκικού λαού. Εξάλλου του είχε ειπωθεί από υψηλόβαθμους αξιωματούχους ότι: «Τελικά πρέπει να κάνουμε με τους Έλληνες ό,τι κάναμε με τους Αρμένιους… Πρέπει με τους Έλληνες, τώρα να τελειώνουμε.» Και ο ίδιος ο Tαλαάτ (ο οποίος είχε λάβει τους τίτλους του πασά και του μεγάλου βεζύρη) είχε αναφέρει ότι: «βλέπει να πλησιάζει η αναγκαιότητα, να ξοφλήσει με τους Έλληνες, ακριβώς όπως παλαιότερα και με τους Αρμένιους.»
Οι Αυστρογερμανοί διαπίστωναν ότι η πολιτική της γενικευμένης εθνικής εκκαθάρισης υπαγορεύτηκε από την παντουρκιστική ιδεολογία που τότε κυριαρχούσε στους τουρκικούς πληθυσμούς, καθώς και από «… τη βουλιμία των Τούρκων για την πλούσια ελληνική περιουσία.»
Έτσι θα πραγματοποιηθεί η πρώτη φάση της γενοκτονίας. Στο τέλος του Πολέμου θα επιχειρηθεί η καταγραφή των αποτελεσμάτων αυτής της πολιτικής. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα εκδώσει το 1919 τον απολογισμό με τίτλο «Μαύρη Βίβλος διωγμών και μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918)». Η «Μαύρη Βίβλος», συντάχθηκε από την Κεντρική Επιτροπή υπέρ των Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών. Εκδόθηκε στα ελληνικά και στα γαλλικά.
Η συνέχεια θα καθοριστεί στα Συνέδρια Ειρήνης των νικητών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και στις εσωτερικές αντιδικίες της Αθήνας. Η εμπλοκή της Ελλάδας με την Μικρασιατική Εκστρατεία θα διαμορφώσει ένα νέο πλαίσιο. Με τη Συνθήκη των Σεβρών στους Έλληνες -που το 1914 το ποσοστό τους με τις διάφορες εκτιμήσεις κυμαινόταν από το 13% έως 25% – θα αποδοθεί το 6% περίπου του πάλαι ποτέ κοινού οθωμανικού εδάφους.
Σημαντικά εδάφη της Ανατολίας θα αποδοθούν στους Αρμένιους, ενώ θα υπάρξει και κουρδική αυτονομία. Οι Τούρκοι διατηρούσαν την κυριαρχία τους στο μεγαλύτερο μέρος του παλιού οθωμανικού εδάφους, καθώς και στην έδρα του ισλαμικού Χαλιφάτου, την Κωσταντινούπολη. Με τον τρόπο αυτό διαμορφωνόταν ο γεωπολιτικός χάρης της επόμενης μέρας και στη θέση της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που πλέον διαλυόταν οριστικά, δημιουργούνταν εθνικά κράτη με τη γνωστή επώδυνη διαδικασία που είχε γνωρίσει η Ανατολή από το 1821 και εντεύθεν.
Επίλογος
Η περίοδος που ακολούθησε την ήττα των Κεντρικών Δυνάμεων ήταν η πλέον αποφασιστική ιστορική στιγμή για τη διαμόρφωση του μεταοθωμανικού γεωπολιτικού κόσμου. Όμως ο ελληνικός Διχασμός, η αντίδραση και το αντιμικρασιατικό πνεύμα που κυριαρχούσαν στο Λαϊκό Κόμμα και τη φιλομοναρχική παράταξη, μαζί με την ασυνέπεια του βενιζελισμού που προκήρυξε εκλογές εν μέσω του μικρασιατικού πολέμου και τη διαμόρφωσης μιας μικρής ντεφετιστικής Αριστεράς (ΣΕΚΕ) που συνεργάστηκε με τους μοναρχικούς σε μια αντιμικρασιατική πλατφόρμα, οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή και την κυριαρχία του τουρκικού εθνικισμού στο σύνολο των παλιών οθωμανικών πολυεθνικών εδαφών.
Πηγή: Defence-Point.gr
Η Σύνοδος της Κρήτης τελείωσε όμως οι συνέπειες της αρχίζουν τώρα να φαίνονται. Πολλοί από τους αγωνιούντες για την πορεία της Εκκλησίας κληρικούς, μοναχούς και λαϊκούς ανέμεναν την Σύνοδο αυτή για να βγάλουν σημαντικά συμπεράσματα και να πάρουν θέση απέναντι στην παναίρεση του Οικουμενισμού που εξαπλώνεται όλα τα τελευταία χρόνια.
Όπως πληροφορούμαστε ήδη στο Άγιον Όρος επικρατεί αναβρασμός καθώς πολλοί μοναχοί θεωρούν ότι με τις αποφάσεις της Συνόδου της Κρήτης, κυρίως δε με την υιοθέτηση του όρου "εκκλησίες" για τις αιρέσεις των Παπικών και των Προτεσταντών, υπάρχει πλέον αποδοχή στην πράξη, καταγεγραμμένη στα κείμενα της Συνόδου, βασικών αρχών του Οικουμενισμού. Στη Μονή Χιλανδαρίου, το σερβικό μοναστήρι του Αγίου Όρους, με συνοπτικές διαδικασίες ανακοινώθηκε σε τέσσερις μοναχούς και ένα δόκιμο η απόφαση να φύγουν από το μοναστήρι επειδή απέρριψαν τις αποφάσεις της Συνόδου της Κρήτης και δεν αναπαύονταν με τη συνέχιση της μνημόνευσης του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Εξάλλου περίπου δέκα λαϊκοί μετά το πέρας της Συνόδου απέστειλαν στους Μητροπολίτες των περιοχών τους επιστολές με τις οποίες γνωστοποιούσαν την απόφασή τους να αποτειχισθούν. Αλλά και σε πολλά αγιορείτικα κελλιά οι πατέρες διέκοψαν το μνημόσυνο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου -χωρίς να ανήκουν στις παλαιές ομάδες των ζηλωτών που δεν μνημόνευαν ποτέ τον Πατριάρχη- ενώ μερικοί από αυτούς διέκοψαν ταυτοχρόνως και οποιαδήποτε εκκλησιαστική κοινωνία με όσους μοναχούς συνεχίζουν να μνημονεύουν τον Πατριάρχη. Σε πολλές ενορίες οι πιστοί εκφράζουν την αγωνία τους για την πορεία που τείνουν να πάρουν τα πράγματα και στις Μητροπόλεις των "Νέων Χωρών" με δυσφορία ακούνε τους Μητροπολίτες να μνημονεύουν το όνομα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Στις απλές ενορίες της Βορείου Ελλάδος οι κληρικοί μνημονεύουν τους επισκόπους τους και έτσι η απουσία του ονόματος του Πατριάρχη από τις ακολουθίες αναπαύει τους ίδιους τους κληρικούς και το εκκλησίασμα. Άλλοι πιστοί αποφεύγουν τον εκκλησιασμό σε ενορίες που μνημονεύονται επίσκοποι με οικουμενιστικές αντιλήψεις.
Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος σε πρόσφατο κείμενό του μας πληροφορεί ότι κατά τις εργασίες της εν Κρήτη Συνόδου "γινόταν λόγος εναντίον του ορθόδοξου "φονταμενταλισμού"". Συμπληρώνει ωστόσο ο Μητροπολίτης ότι "τελικώς δεν εξεδόθη κάποιο κείμενο εναντίον του ευσεβισμού και του ζηλωτισμού". Το σημαντικότερο ωστόσο που μεταφέρει ο Μητροπολίτης Ιερόθεος είναι ότι κατά τη σχετική συζήτηση "ο Αρχιεπίσκοπος Πολωνίας και πάσης Βαρσοβίας κ. Σάββας υποστήριξε ότι στην Πολωνία και σε πολλές άλλες βόρειες και ανατολικές χώρες αυτοί οι λεγόμενοι ζηλωτές ήταν εκείνοι που κράτησαν την πίστη κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου, φυλακίσθηκαν και μαρτύρησαν".
Οπωσδήποτε το ημερολογιακό ζήτημα με όλα τα δεινά που επέφερε, άφησε στην Εκκλησία θησαυρισμένη την πείρα αγίων μορφών για την στάση που θα πρέπει να τηρούμε σε παρόμοιες περιπτώσεις. Επειδή οι καταστάσεις στις οποίες οδηγούμαστε αρχίζουν να ομοιάζουν εκπληκτικά με την περίοδο εκείνη είναι αναγκαίο να μελετήσουμε εν νέου τις σχετικές προτροπές των αγιασμένων μορφών των χρόνων εκείνων.
Η διακοπή του μνημοσύνου του Πατριάρχη Βαρθολομαίου από Ιεράρχες των λεγόμενων "Νέων Χωρών" είναι πράξη που αναμένουν πολλοί κληρικοί και λαϊκοί και θα αποτελούσε οπωσδήποτε σημαντικό μοχλό ανάσχεσης της οικουμενιστικής πορείας των Φαναριωτών. Οι ίδιοι όμως οι Ιεράρχες έχουν την ευθύνη για τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, μάλιστα δε σε συνεννόηση μεταξύ τους ώστε μια τέτοια εκκλησιαστική αντίδραση να είναι αποτελεσματικότερη. Προς το παρόν κάτι τέτοιο φαντάζει απίθανο. Ωστόσο οι Ιεράρχες οφείλουν να διαμηνύσουν στο Φανάρι ότι τα πράγματα δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα όσο συνεχίζεται η προέλαση του οικουμενισμού.
Οι αποτειχίσεις που αποτελούν την οδό που υιοθέτησαν λίγα πρόσωπα τα τελευταία χρόνια δεν πέτυχαν την ανάσχεση της δράσης των οικουμενιστών ούτε υιοθετήθηκαν στην παρούσα φάση ως τακτική αντίδρασης από σημαντικά πρόσωπα που ηγούνται του αγώνα υπέρ της πίστεως και εναντίον της παναίρεσης του οικουμενισμού. Μάλιστα μερικοί αποτειχισμένοι στράφηκαν με μανία περισσή εναντίον όσων δεν τους ακολουθούν στην επιλογή τους αυτή, ώστε να διερωτάται κανείς αν αντίπαλοί τους είναι οι οικουμενιστές ή όσοι πολεμούν την αίρεση του οικουμενισμού, για τους οποίους εφηύραν πλείστους όσους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς.
Η προτροπή του Γέροντος Επιφανίου Θεοδωροπούλου για αποφυγή των δύο άκρων ισχύει και στις μέρες μας. Αγιασμένοι ασκητές εντός και εκτός του Αγίου Όρους, κληρικοί και Ιεράρχες αλλά και λαϊκοί πιστοί σε κάθε γωνιά της Ορθόδοξης Εκκλησίας θα χαράξουν το δρόμο της υπεράσπισης της πίστης. Ας μην σπεύδουν κάποιοι να καταστούν βασιλικότεροι του βασιλέως και παίρνουν βιαστικές αποφάσεις. Όσιοι Γέροντες την περίοδο του ημερολογιακού ζητήματος έλαβαν πληροφορία μέσω της προσευχής για το τι δέον να πράξουν περί της μνημόνευσης ή όχι του Πατριάρχου. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα. Διότι όσο η αίρεση γιγαντώνεται, όσο ο οικουμενισμός εξαπλώνεται, τόσο και ο θείος φωτισμός θα δίνεται πλουσιοπάροχα στους προσευχομένους καθαρά ώστε να διανοίξουν σωτήριες οδούς και για εμάς του απλούς πιστούς.
Λίγο πριν την αποστολή προς δημοσίευση του παρόντος άρθρου δημοσιοποιήθηκε επιστολή 60 Αγιορειτών προς την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους με την οποία ζητείται η διακοπή της μνημόνευσης του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Εάν η Κοινότητα δεν λάβει την απόφαση αυτή, γράφουν οι Αγιορείτες, θα το πράξουμε εμείς άμεσα. Προφανώς θα χρειαστεί να επανέλθουμε στο θέμα.
Πηγή: (Ορθόδοξος Τύπος, 15/7/2016), Θρησκευτικά
Στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο, στην επαρχία Τριφυλίας, υπάρχει μία γραφική πόλις με 9.000 κατοίκους, τα Φιλιατρά. Πολιούχος της πόλεως είναι ο Αγιος Χαράλαμπος, και κάθε χρόνο στις 10 Φεβρουαρίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι προς τιμήν του, και κατεβαίνουν σ’ αυτό και οι Φιλιατρινοί που μένουν στην Αθήνα.
Αυτή η κυβέρνηση δεν έχει τελικά ούτε ιερό ούτε όσιο και το αποδεικνύει καθημερινά με τις αποφάσεις που παίρνει για την θρησκεία μας, για τη σημαία μας, για το σταυρό μας , την προσευχή στα σχολεία . Όλα θέλει να τα εξαφανίσει και τώρα φτάνει να αποφασίσει και την αποποινικοποίηση για όσους προσβάλουν τα θεία.
ΜΕΓΑΛΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΤΑ ΠΛΗΡΩΣΟΥΜΕ ΩΣ ΕΘΝΟΣ ΜΕ ΤΟΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΤΟΚΙΟ!
ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΥΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΣΕ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ ΧΩΡΑ!
Αυτή η κυβέρνηση δεν έχει τελικά ούτε ιερό ούτε όσιο και το αποδεικνύει καθημερινά με τις αποφάσεις που παίρνει για την θρησκεία μας, για τη σημαία μας, για το σταυρό μας , την προσευχή στα σχολεία . Όλα θέλει να τα εξαφανίσει και τώρα φτάνει να αποφασίσει και την αποποινικοποίηση για όσους προσβάλουν τα θεία.
Τι είναι αυτοί ; από που ήρθαν ; πως επιβιώνουν και δεν τους έχουμε ακόμη τελειώσει; Τι έχουμε πάθει ως έθνος ; δεν νιώθουμε τη σκιά του βάρβαρου να μας ακολουθεί; δεν βλέπουμε ότι ήρθαν να αποτελειώσουν ότι ελληνικό, ότι πνευματικό; ότι ανθρώπινο έχουμε μέσα μας; Ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημά τους και θέλουν να ελευθερώσουν το στόμα όσων επιθυμούν να προσβάλουν τα θεία;
Δολοφονούν καθημερινά τις αξίες μας , τα ήθη και τα έθιμά μας, τις ευαισθησίες μας σαν λαός κι εμείς μόνο παρακολουθούμε την αποσύνθεση της κοινωνίας μας. Είναι δυνατόν ;
Σήμερα, Πέμπτη 21 Ιουλίου, το υπουργείο Δικαιοσύνης γνωστοποίησε την πρόθεσή του να αποποινικοποιήσει τη βλασφημία, η οποία μέχρι σήμερα διώκεται ποινικά.
Ήδη το θέμα αυτό έχει τεθεί υπό την κρίση της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Ποινικού Κώδικα.
Διαβάστε τι λέει η σχετική ανακοίνωση :
«Παράλληλα με τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του ρατσισμού και της ρητορικής του μίσους, η Πολιτεία οφείλει να λαμβάνει μέτρα για την πλήρη κατοχύρωση της ελευθερίας της έκφρασης.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων γνωστοποιεί πως η αποποινικοποίηση του εγκλήματος της βλασφημίας έχει τεθεί υπό την κρίση της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα. Τη θέση αυτή θα εκφράσει προσεχώς και κατά την εξέταση της χώρας μας από την Επιτροπή των ΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων (3-4 Αυγούστου στη Γενεύη).
Κατά το Ποινικό Δίκαιο η ποινή προϋποθέτει την τέλεση πράξης. Ο προσδιορισμός της τελευταίας χωρεί με στάθμιση των εμπειρικών – αποδείξιμων αποτελεσμάτων της. Ωστόσο, στην περίπτωση της βλασφημίας λείπει οποιαδήποτε αποδείξιμη ενώπιον δικαστηρίου βλαπτική συνέπεια της πράξης. Επομένως, η έννοια του εγκλήματος δεν διακρίνεται».
Δημιουργούν έδαφος έτσι στις παγκόσμιες κυβερνητικές τακτικές να προσβάλλουν και να κομματιάσουν την Ελληνική κοινωνία. Θέλουν να μας βάλουν στο στόμα του λύκου ανήμπορους να αντιδράσουμε από τα απάνθρωπα ανθελληνικά μέτρα τους. Δολοφονούν το έθνος μας , την θρησκεία μας , την διαφορετικότητά μας και εμείς δεν αντιδρούμε σε τίποτα από όλα αυτά. Έχουμε αφεθεί ζαλισμένοι από τον ωχαδερφισμό μας στα χέρια του κατακτητή, που μας ποδοπατά καθημερινά με τη βοήθεια και τις ανέσεις που του παραχωρεί η ανθελληνική αυτή κυβέρνηση.
Αν δεν αντιδράσουμε δεν θα μας λυπηθεί ούτε ο Θεός κάποια στιγμή .
Ας ελπίσουμε ότι η επίσημη εκκλησία θα αντιδράσει εγκαίρως
Πηγή: Briefing News
Πάνω από μισό αιώνα στην Ιερωσύνη. Δεκαετίες μέσα στο Φως της θείας Λατρείας και στη Χαρά της θείας Λειτουργίας. Ιεροκήρυκας, Εξομολόγος, Πνευματικός, Προϊστάμενος της Αδελφότητος Θεολόγων του Σωτήρος Χριστού. Πνευματικός πατήρ πνευματικών πατέρων και ποιμήν πνευματικών ποιμένων, λαϊκών, μοναχών, ιερέων, Επισκόπων, οικογενειών. Φωτεινός και διάφανος άνθρωπος. Σοβαρός, γλυκύς, «όλος ιερωμένος Θεώ». Ουράνιος άνθρωπος και επίγειος άγγελος.
Είναι γεγονός ότι η χώρα μας δοκιμάζεται σκληρά. Διέρχεται την πιο μεγάλη κρίση της ιστορίας. Μπήκαμε σε δύσκολες και σκοτεινές ατραπούς. Σε επικίνδυνα μονοπάτια. ……..
Λόγω της οικονομικής κρίσης και των σφαλμάτων μας οι Έλληνες χάσαμε την εθνική μας κυριαρχία. Ξεπουλάμε λιμάνια, αεροδρόμια, την κρατική μας περιουσία. Και γίνεται λόγος πλέον για «εν ψυχρώ εκτέλεση της Ελλάδος». Τώρα δε οδηγούμαστε να χάσουμε και την εθνική μας ταυτότητα και ιδιοπροσωπία. Την πνευματική και πολιτιστική μας φυσιογνωμία. Και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο. Λαοί που έχασαν την ιστορία, την πίστη και τον πολιτισμό τους, εξαφανίστηκαν από το χάρτη της ιστορίας. Αλλά εμείς «υπνώτουμε μακαρίως». «Καθεύδουμε υπό μανδραγόραν».
Έγιναν και γίνονται αλλαγές στην εκπαίδευση. Ένα από τους πιο ευαίσθητους τομείς του έθνους. Έγιναν προσπάθειες να αλλάξουν τα διδακτικά βιβλία, ιδίως της γλώσσας και της ιστορίας. Εξαγγέλθηκαν μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση. Και τώρα εξαγγέλεται νέα, που είναι μάλλον απορρύθμιση της εκπαίδευσης. Ένας φτηνός λαϊκισμός, που δεν αντιμετωπίζει τα προβλήματα και δεν προβάλλει θέσεις αντιμετώπισής τους. Μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης δεν γίνεται με την αύξηση του χρόνου των διαλλειμάτων, την κατάργηση των παρελάσεων, του εκκλησιασμού και της προσευχής στα σχολεία. Όλα αυτά είναι αστεία. Και παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Ούτε αποτελεί μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης η μετάλλαξη του μαθήματος των θρησκευτικών σε θρησκειολογία, επειδή δεν μπορούμε να το καταργήσουμε. Ένα μεταλλαγμένο θρησκευτικό μάθημα είναι τόσο επικίνδυνο, όσο και τα μεταλλαγμένα προϊόντα.
Χρειάζεται σοβαρή και σε βάθος θεώρηση των προβλημάτων της εκπαίδευσης. Δεν πρέπει να μας φεύγει η αλήθεια πως αν η εκπαίδευση δεν παρέχει παιδεία, δεν είναι μόνον άχρηστη, αλλά και επικίνδυνη. Και σκοπός του σχολείου δεν είναι απλώς η πληροφόρηση αλλά η αγωγή και η καλλιέργεια των νέων. Ο πολιτισμικός τους εγκλιματισμός και η ψυχοσωματική τους ολοκλήρωση. Αυτή είναι η έννοια της παιδαγωγίας. Παίρνουμε δηλαδή το παιδί και το οδηγούμε σε ένα σκοπό. Στον εξανθρωπισμό του. Και αυτός ο σκοπός δεν πετυχαίνεται με την υποβάθμιση της ορθοδόξου αγωγής, της προσευχής και της πίστης σε αξίες. Ούτε με τη μείωση των ωρών διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο. Και μάλιστα επιχειρείται αυτή η μείωση των διδακτικών ωρών των Αρχαίων Ελληνικών την εποχή που οι Άγγλοι την εισάγουν από το Δημοτικό. Μπορούν τα παιδιά της Αγγλίας να μαθαίνουν την αρχαία ελληνική από το δημοτικό και δεν μπορούν να τη μάθουν τα ελληνόπουλα από το Γυμνάσιο;
Αγωγή δεν σημαίνει λαϊκισμό και ραστώνη και χαρακτηρισμό της αριστείας και της πρωτιάς ως... ρετσινιάς.
Φαίνεται πως με την εξαγγελθείσα μεταρρύθμιση επιδιώκεται το θρησκευτικό κομφούζιο και ο ελληνορθόδοξος αποχρωματισμός του σχολείου και της νεολαίας μας. Φαίνεται ότι εννοείται το σύγχρονο σχολείο, όχι με τον εκσυγχρονισμό των μεθόδων και των μέσων εκπαίδευσης και αγωγής, αλλά με την αλλαγή του πνευματικού και ιδεολογικού προσανατολισμού της εκπαίδευσης. Επιδιώκουν να μας οδηγήσουν στην ισλαμο-ορθοδοξία και στην νεοεποχιτική παγκοσμιοποίηση και πανθρησκεία.
Είναι να θλίβεται κανείς με το κατάντημά μας.
Πηγή: Ακτίνες
Το τίμημα που ζήτησε η Τουρκία από τις κυπριακές Αρχές για να δώσει στον Μιχάλη Αγγελή το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια ήταν η απελευθέρωση δέκα δικών τους. Η σύζυγός του, τα αδέρφια του, είχαν αρχίσει να διαπιστώνουν ότι η ελπίδα να τον δουν πάλι ζωντανό αργοπέθαινε μέσα τους. Ήταν Σεπτέμβρης και από την 21η Ιουλίου, την επόμενη μέρα της εισβολής, όταν ο Μιχάλης έπεσε στα χέρια των Τούρκων, τα νέα από τον Ερυθρό Σταυρό, δεν ήταν νέα. Η απάντηση ίδια και απαράλλακτη: «Αγνοείται».
Εκείνος όμως ζούσε. Σε ένα μπουντρούμι στις φυλακές της Αμάσειας, στα βάθη της Τουρκίας, τρώγοντας ντοματόφλουδες, μουχλιασμένο πλιγούρι από τον κουβά, και ξύλο.
Στα κάτεργα της Αμάσειας, οι αφιονισμένοι με εθνικισμό φύλακες, «έπαιζαν» στη ρουλέτα τη ζωή του Μιχάλη και των Κυπρίων συγκρατουμένων του κάθε μέρα. Θυμάται ακόμα το αβάσταχτο του πόνου που κυρίευε το γρονθοκοπημένο του κορμί, την ανάσα του που χτύπαγε πάνω στο παγωμένο τσιμέντο της απομόνωσης για να επιστρέψει πάλι στα ρουθούνια του ζεστή, ως υπενθύμιση ότι είναι ακόμα ζωντανός και τις δαγκιές των πεινασμένων αρουραίων στο μελανιασμένο του σώμα.
«Μόνο από τις δαγκιές τους καταλάβαινα ότι είχα ακόμα χέρια και πόδια, δεν τα ένιωθα. Από το πολύ ξύλο ούτε το κεφάλι μου δεν μπορούσα να στρίψω για να τα δω. Ούτε τους αρουραίους έβλεπα. Πηχτό το σκοτάδι» λέει σήμερα και από τον τρόπο που περιγράφει εκείνα τα βασανιστήρια και άλλες πολλές μνήμες από την τρίμηνη αιχμαλωσία του, καταλαβαίνει κανείς ότι κάποιες στιγμές δεν τα θυμάται απλώς, αλλά τα ξαναζεί.
Ο Μ. Αγγελής πριν από την αιχμαλωσία του
Θυμάται ακόμα την ώρα… «Ήταν γύρω στις πέντε και τέταρτο όταν μας περικυκλώσανε. Ήμασταν τυχεροί γιατί μας έπιασαν αλεξιπτωτιστές, δεν μας έπιασαν οι γιουρούκηδες, οι πεζικάριοι. Αυτοί ήταν όλοι αφιονισμένοι, οι αλεξιπτωτιστές ήταν πιο καλλιεργημένοι. Αφού όταν μας έπιασαν και οι δικοί τους μας πυροβολούσαν, οι αλεξιπτωτιστές έκαναν το σώμα τους ασπίδα για να μας προστατέψουν. Μετά μας παρέδωσαν στους πεζικαραίους. Με το που έφτασαν αυτοί, άρχισαν να μας σκίζουν τα πουκάμισα, μας κάλυψαν τα μάτια και μας έστησαν πάνω σε ένα φράκτη. Κόλλησαν τις κάννες από τα όπλα τους στο στομάχι μας.
»Εκείνη τη στιγμή το μυαλό μου σταμάτησε, άδειασε από σκέψεις. Το μόνο που ένιωσα ήταν ένα ρίγος να με τρυπά. Ξεκίνησε από την κορυφή του κεφαλιού μου, πέρασε από το μυαλό μου, κατέβηκε στη σπονδυλική μου στήλη και μου παρέλυσε όλο το σώμα. Ένα ηλεκτρικό σοκ μεγάλης έντασης. Σαν να έπαθα ηλεκτροπληξία. Ποτέ δεν το είχα νιώσει αυτό το πράμα στη ζωή μου. Ποτέ δεν το ξανάνιωσα. Ήμουν σίγουρος ότι θα πεθάνω. Ότι θα πήγαινα να συναντήσω τον πατέρα».
Η οικογένειά του την εποχή εκείνη
Ο Μιχάλης ήταν αξιωματικός πυροβολικού της 185ης μοίρας, επίλεκτη μοίρα Πεζικού. Ήταν παντρεμένος, με δύο παιδιά και παρά τα 24 του χρόνια είχε ήδη καταφέρει να ανοίξει τη δική του επιχείρηση. Φανοποιός ήταν το επάγγελμά του. Παρά το γεγονός ότι προσπαθούσε για το καλό της οικογένειάς του και της δουλειάς του να μην μπλέκεται στις πολιτικές αντιπαραθέσεις της εποχής, ο Μιχάλης καταλάβαινε…
«Ο ένας έβριζε τον άλλο, ο ένας ήθελε να σκοτώσει τον άλλο εκείνες τις μέρες. Εγώ έμενα αμέτοχος στα πολιτικά. Είχα το μαγαζί μου και δεν ήθελα φασαρίες, έμεινα ουδέτερος. Άλλοι έλεγαν ότι θα γίνει πόλεμος, άλλοι δεν το πιστεύανε. Δεν μπορούσες να στηριχτείς στα λόγια κανενός. Αλλά όταν έγινε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, καταλάβαμε. Όταν μπήκε ο στρατός μέσα και άρχισε να συλλαμβάνει αριστερούς και βλακείες, καταλάβαμε ότι έχει μπει αμερικανικός δάκτυλος στη μέση. Είχαμε την αίσθηση ότι κάτι θα συμβεί, το υποπτευόμασταν... Την Παρασκευή το απόγευμα ακούσαμε ότι τα τουρκικά καράβια είναι έξω από την Κυρήνεια και ότι άρχισε να καίγεται ο Πενταδάκτυλος. Μετά κατάλαβα ότι ήταν προδοσία. Είχαν βάλει φωτιά, και αυτός ήταν ο προσανατολισμός για τα τουρκικά καράβια. Κάψανε τον Πενταδάκτυλο για να κάνουν την απόβαση».
Τα μάτια του κοκκινίζουν από την οργή που τελικά καταφέρνει να δραπετεύσει απ' αυτά μέσα από τα δάκρυά του, όταν μιλά για την εικόνα που αντίκρυσε όταν τελικά πήγε στη μονάδα του. «Οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο στις 5 το πρωί του Σαββάτου. Ακούγαμε τους πυροβολισμούς αλλά το ραδιόφωνο δεν έλεγε τίποτα. Μόνο μουσική και προσευχές έως τις οκτώ το πρωί». Τότε ο Μιχάλης άκουσε ότι έγινε επιστράτευση. Είχε απολυθεί από το στρατό τέσσερα χρόνια πριν και έτρεξε στη μονάδα του. Ήταν εκεί που… η προδοσία που υποπτευόταν, επιβεβαιώθηκε.
Ένας βαστούσε το κομμένο χέρι του...
«Ήταν γύρω στις οκτώμισι το πρωί και τα αεροπλάνα σφυροκοπούσαν τη Λευκωσία. Βομβάρδιζαν, πυροβολούσαν, δεν σε αφήνανε να πας εκεί που ήθελες. Όταν έφτασα στη μονάδα μου, όλα τα αυτοκίνητα ήταν καμένα. Η μονάδα μέσα στο στρατόπεδο, βομβαρδισμένη, οι θάλαμοι το ίδιο. Δύο παιδιά τρέχανε. Ο ένας βαστούσε το κομμένο του χέρι και ο άλλος κούτσαινε. Η βόμβα που έπεσε του είχε κόψει χέρι και πόδι. Τα υπόλοιπα παιδιά ήταν όλα μέσα στα καμένα αυτοκίνητα απανθρακωμένα. Αυτοκίνητα στρατιώτες, ρουχισμός, πυροβόλα, όλα καμένα. Η μονάδα μου ήταν η πρώτη μονάδα που βομβαρδίστηκε από τους Τούρκους».
Η εικόνα της καταστροφής και του θανάτου τον οδήγησε στην επόμενη μονάδα, την 187.
«Πήγα εκεί που είχαν τα κουτιά με τα βλήματα που έριχναν. Ήταν η ώρα που έπεφταν αλεξιπτωτιστές. Μόνο εγκαιροφλεγή και βραδύκαυστα έπρεπε να ρίχνουν. Αλλά αυτοί έριχναν καπνογόνα. Δηλαδή αυτά τα βλήματα με το που έπεφταν έβγαζαν καπνό, με άλλα λόγια ο διοικητής τα έριχνε για να καλύπτει τους Τούρκους. Το είπα στον δόκιμο αλλά δεν πρόλαβα να τελειώσω την κουβέντα μου. Με πλησιάζει ο διοικητής, βγάζει το πιστόλι, το γυρίζει προς το μέρος μου και μου λέει… "Φύγε να μη σε πάρει διάολος. Να πάτε αλλού. Έχω πληροφορίες ότι έπεσαν Τούρκοι άτακτοι στρατιώτες γύρω μας". Τον ρώτησα “πώς θα πάω χωρίς όπλα χωρίς τίποτα;” και εκείνος μου έδειξε την αποθήκη πυρομαχικών. Δεν προλάβαμε να κουνηθούμε ένα μέτρο από τη θέση μας. Σκίζει ένα αεροπλάνο και ρίχνει στην αποθήκη. Δεν άφησε τίποτα. Και ενώ το αεροπλάνο ήταν τόσο κοντά, τα πυροβόλα τα δικά μας ούτε μία βολή».
Ο Μιχάλης δεν κατάφερε τελικά να πάρει όπλο από καμία στρατιωτική μονάδα τη μέρα της εισβολής. Την επόμενη όμως και αφού αποχαιρέτησε την οικογένειά του, που είχε πλέον φύγει από το σπίτι της και είχε βρει καταφύγιο σε συγγενείς, πήγε στον δήμαρχο της περιοχής, που είχε όπλα και μαζί με άλλους συμπατριώτες του κατέληξαν σε ένα φυλάκιο στο Βουνάρι, προσπαθώντας να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Εκεί αιχμαλωτίστηκαν.
«Με το που έφτασε ένας υπαξιωματικός, καταλάβαμε ότι είχαμε γλιτώσει από το βόλι των πεζικαραίων. Μας πέρασαν στην τουρκική περιοχή. Πρώτα μας πήγαν στο νοσοκομείο, μας δώσανε νερό και το βράδυ μας πήγαν σε ένα γιαπί. Ο ένας πάνω στον άλλο. Γέροι, παιδιά, γυναίκες. Εμείς είμαστε οι μόνοι στρατιώτες αλλά δεν φορούσαμε στολή. Σ' αυτό νομίζω ότι χρωστάω τη ζωή μου. Αν φορούσαμε ρούχα στρατιωτικά θα μας είχαν σκοτώσει επί τόπου. Το πρωί ήρθαν λεωφορεία και μας πήγαν στις φυλακές κάπου στο σαράι, την παλιά Λευκωσία. Ήταν ημέρα Τρίτη. Εκείνη τη μέρα κοιμηθήκαμε στις φυλακές. Την Τετάρτη το πρωί μας πήγαν να πλυθούμε».
Εκείνο το ρίγος του τρόμου, δεν είχε απλά καρφώσει τον Μιχάλη για μερικά λεπτά, τον είχε σημαδέψει για όλη του τη ζωή.
«Ήμουν 24 χρονών παιδί με μαύρα μαλλιά. Έτσι με ήξερα. Μέσα σε μία νύχτα όμως είχα ασπρίσει. Μόλις είδα το κεφάλι μου, εκείνο το πρωί που μας πήγαν να πλυθούμε, τρελάθηκα. Την Τρίτη κοιμήθηκα με μαύρα μαλλιά και την Τετάρτη το πρωί ξύπνησα με άσπρα».
Για τις επόμενες 10 μέρες ο Μιχάλης παρέμεινε σε εκείνες τις φυλακές. Δεν λέει πολλά για το πώς πέρασαν εκείνες οι μέρες και κανένας δεν μπορεί να του ζητήσει να πει περισσότερα. Θυμάται όμως τον ψυχολογικό πόλεμο, λίγο πριν μεταφερθεί μαζί με τους υπόλοιπους συγκρατουμένους του στην Κυρήνεια.
«Κάθε βράδυ ερχόντουσαν, μας δένανε τα μάτια, τα χέρια και τα πόδια, μας φόρτωναν σε ένα λεωφορείο και μας πήγαιναν σε ένα βουνό. Εκεί που μας κατέβαζαν ακούγαμε να δουλεύουν μπουλντόζες. Μας άφηναν για κάμποση ώρα και κάθε τρεις και λίγο εκτός από τις μπουλντόζες ακούγαμε μία φωνή να λέει «Παναγία μου». Η φωνή χάνονταν αμέσως μετά και τότε μία άλλη φωνή έλεγε ακριβώς το ίδιο και χανόταν».
Ο φόβος έζωνε την σκέψη. «Λέγαμε μεταξύ μας ότι η μπουλντόζα τους θάβει ζωντανούς. Έτσι θα μας θάψουν και εμάς».
Την δέκατη μέρα τους είπαν ότι θα τους αφήσουν ελεύθερους. Την ελπίδα που τόλμησε να γεννηθεί, σκότωσε το πλαστικό καλώδιο με το οποίο οι στρατιώτες έσφιξαν με μανία στους καρπούς και τους αστραγάλους του λίγο πριν τον φορτώσουν, μαζί με τους υπόλοιπους κρατούμενους πάλι στο λεωφορείο.
Με τα μάτια κλειστά έφτασαν στην Κυρήνεια. Δεμένους χειροπόδαρα, με το αίμα να τρέχει από τις πληγές που το πλαστικό καλώδιο χάραζε στο δέρμα, τους κάθισαν στις φλεγόμενες πλατφόρμες. Τα κορμιά τους «τηγανίστηκαν».
«Ο απ' αυτός μας τσιτσίριζε πάνω στη λαμαρίνα. Ακουγόταν όπως ακούγεται ένα αυγό που τηγανίζεις σε καυτό λάδι. Για δέκα μέρες μετά δεν μπορούσα να κάτσω από την πληγή. Καήκαμε όλοι».
Σηκώνει το χέρι του και το απλώνει προς το μέρος μου. «Βλέπεις τις χαρακιές από το καλώδιο. Δεν έφυγαν ποτέ». Και οι χαρακιές είναι εκεί. Σαράντα δύο χρόνια μετά, οι μνήμες του βασανιστηρίου παραμένουν χαραγμένες σε μυαλό και σώμα.
Με τη σύζυγό του σήμερα (φωτ. από το neoskosmos.com)
Στ' αμπάρι ενός πλοίου, που τους μετέφερε στην Τουρκία, με τα μάτια κλειστά και με μόνο οδηγό τον ήχο των φωνών, των βογκητών και ενός κλάματος, ο Μιχάλης, συνάντησε τον γαμπρό του τον Αντρέα. Θα περίμενε κανείς ότι θα το χαιρόταν αλλά μέχρι σήμερα δεν μπορεί να περιγράψει πώς ένιωσε όταν άκουσε τη φωνή του. Τον ρωτάω. Εκείνος κοιτά με περίσσια προσήλωση το κατακάθι στο φλιτζάνι του. Δεν απαντά. Ένα παράξενο χαμόγελο έχει εμφανιστεί στο πρόσωπό του. Το λέω παράξενο γιατί είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς το είδος του, αλλά και το λόγο.
«Εκεί τρελάθηκα. Δεν είχα κλάψει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Με πήραν τα κλάματα. Σε λίγη ώρα κατάφερα να λύσω το καλώδιο, να του λύσω το δικό του να τον δω, να τον αγκαλιάσω. Όλοι λυθήκαμε. Θα είμαστε καμιά 300αριά άνθρωποι. Δεν μας έδεσαν πάλι. Μέχρις ότου φτάσαμε στην Τουρκία».
Στις φυλακές της Αμάσειας εφτά πόρτες ξεκλείδωσαν για να μας βάλουν στο κελί
Οι δρόμοι των αιχμαλώτων μοιράστηκαν. Άλλοι έμειναν στα Άδανα, κάποιοι άλλοι μεταφέρθηκαν αλλού, ο Μιχάλης κατέληξε στην άλλη άκρη της Τουρκίας, στην Αμάσεια. Εκείνες οι φυλακές στα βάθη της Τουρκίας ήταν φυλακές για κακούργους. Έφτασαν εκεί με τρένο.
«Δεν ξέραμε πού πηγαίναμε. Δύο μέρες και δύο βράδια μέσα στο τρένο. Όταν φτάσαμε μας περίμεναν οι κάτοικοι με τσεκούρια, δρεπάνια, τσουγκράνες, έτοιμοι να μας επιτεθούν. Άρχισαν να μας πετάνε πέτρες και ό,τι άλλο έβρισκαν μπροστά τους. Είχαμε φτάσει στη Μαύρη Θάλασσα. Ένας στρατιώτης μου είπε πού βρισκόμασταν. Εφτά πόρτες ξεκλείδωναν για να μας βάλουν στο κελί. Οι τοίχοι έφταναν στο Θεό. Ούτε πουλί πετούμενο δεν μπορούσες να δεις σε εκείνες τις φυλακές».
Μιλάει λίγο για την «υποδοχή» που τους επιφύλασσαν οι «κακούργοι» που φιλοξενούσε η φυλακή. Τις βρισιές, το τατουάζ της Κύπρου που είχαν χτυπήσει πάνω τους προκειμένου να τους δώσουν το μήνυμα ότι η Κύπρος ήταν πλέον τουρκική.
Η μνήμη του Μιχάλη δεν χωλαίνει. Απλά επιλέγει να μου περιγράψει μόνο τη σκηνή που μετά από το γρονθοκόπημα τεσσάρων φρουρών κατέληξε στην απομόνωση, με τους αρουραίους να τον λεηλατούν.
«Δεν είχα ελπίδα ότι θα ζούσα» λέει μόνο.
Πάει μετά στην επίσκεψη του Ερυθρού Σταυρού. Στα τσιγάρα που τους δώσανε όταν τους επισκέφτηκαν. «Μας είπαν ότι δεν θα έπρεπε να φοβόμαστε πια. Μας είχαν πλέον καταγράψει και δεν μπορούσαν να μας σκοτώσουν».
«Κάπου εκεί στα μέσα του Σεπτέμβρη μάθαμε ότι ζει» λέει η γυναίκα του η Παναγιώτα. Στις 28 του Οκτώβρη αφέθηκε ελεύθερος ο Μιχάλης. Δεν περιγράφει με λεπτομέρειες την στιγμή που επέστρεψε. Λέει μόνο… «Ήταν μεγάλη».
Μετά την απελευθέρωσή του είχε το δικαίωμα να αλλάξει το επώνυμό του και έτσι έκανε. Το 1976 μετανάστευσε στην Αυστραλία με την οικογένειά του.
Πάει στην Κύπρο σχεδόν κάθε χρόνο. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που μίλησε με λεπτομέρεια για την τρίμηνη αιχμαλωσία του. Ακόμα και ο εγγονός του που καθόταν δίπλα του, αμίλητος καθώς μιλούσε ο Μιχαλάκης, το ομολόγησε. «Ο παππούς δεν είχε μιλήσει ποτέ για όλα αυτά. Κάποια περιστατικά μας τα είχε διηγηθεί αλλά ποτέ όλα» είπε λίγη ώρα αργότερα όταν τον ρώτησα. Το γιατί είναι ξεκάθαρο…
Πηγή: Pontos News
Τις ημέρες που συγκλήθηκε και συνεδρίαζε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος στην Κρήτη, παρατηρήσαμε ένα πρωτόγνωρο για την εκκλησιαστική μας ιστορία και παράδοση φαινόμενο: να εύχονται διακαώς οι αιρετικοί για την επιτυχία της! Είναι όπως αναφέραμε ένα φαινόμενο καινοφανές, το οποίο ουδέποτε στο παρελθόν επαναλήφθηκε. Στην ιστορία των Συνόδων της Εκκλησίας μας οι αιρετικοί ήταν απολογούμενοι και καταδικάζονταν οι κακοδοξίες τους. Γι’ αυτό και δεν γινόταν αυτές αποδεκτές από εκείνους. Έστω για παράδειγμα οι Μονοφυσίτες, οι οποίοι καταδικάστηκαν από την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο, δεν την αναγνώρισαν, όπως και τις κατοπινές Συνόδους και γι’ αυτό αποκαλούνται και «Αντιχαλκηδόνιοι».
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Εν Πειραιεί τη 18η Ιουλίου 2016.
ΝΑ ΔΩΣΟΥΜΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΕΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Τις ημέρες που συγκλήθηκε και συνεδρίαζε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος στην Κρήτη, παρατηρήσαμε ένα πρωτόγνωρο για την εκκλησιαστική μας ιστορία και παράδοση φαινόμενο: να εύχονται διακαώς οι αιρετικοί για την επιτυχία της!
Είναι όπως αναφέραμε ένα φαινόμενο καινοφανές, το οποίο ουδέποτε στο παρελθόν επαναλήφθηκε. Στην ιστορία των Συνόδων της Εκκλησίας μας οι αιρετικοί ήταν απολογούμενοι και καταδικάζονταν οι κακοδοξίες τους. Γι’ αυτό και δεν γινόταν αυτές αποδεκτές από εκείνους. Έστω για παράδειγμα οι Μονοφυσίτες, οι οποίοι καταδικάστηκαν από την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο, δεν την αναγνώρισαν, όπως και τις κατοπινές Συνόδους και γι’ αυτό αποκαλούνται και «Αντιχαλκηδόνιοι».
Στη Σύνοδο της Κρήτης γίναμε μάρτυρες αλγεινών φαινομένων. Κατ’ αρχήν της αφαιρέθηκε ο τίτλος της «Οικουμενικής Συνόδου» για το λόγο ότι δε μπορούσαν να συμμετάσχουν σε αυτή «οι δυτικοί αδελφοί» μας, κατά τη ρήση του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, δηλαδή των αιρετικών. Αλλά όμως όταν είχαν συγκληθεί οι Μεγάλες Σύνοδοι της Εκκλησίας μας υπήρχαν αιρετικές κοινότητες, όμως ουδέποτε η Εκκλησία διανοήθηκε να μην πραγματοποιήσει Σύνοδο ή να μην την ονομάσει Οικουμενική, επειδή δεν λάμβαναν μέρος οι αιρετικοί! Στη συνέχεια είδαμε να παρίστανται στη Σύνοδο της Κρήτης αντιπρόσωποι όλων των αιρετικών ομολογιών, τους οποίους ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης τους «καλωσόρισε» ως «εκπροσώπους των αδελφών Εκκλησιών»!
Ιδιαίτερη σημασία έχει η στάση της παπικής παρασυναγωγής και ιδίως του καταληψία του πάλαι ποτέ σεβάσμιου Πατριαρχείου της Δύσης «πάπα» Φραγκίσκου, ο οποίος, όπως δήλωσε επανειλημμένως, ποθούσε διακαώς και εναγωνίως την πραγματοποίηση της Συνόδου της Κρήτης! Αυτό είναι ένα καινοφανές αρκετά παράδοξο φαινόμενο, σε όσους δεν γνωρίζουν καλά τα πράγματα, αιρετικός να αποζητά την επιτυχή πραγματοποίηση Συνόδου της Ορθοδοξίας! Μάλιστα, θεατρινικώ τω τρόπω, προσευχήθηκε δημόσια στο Βατικανό, ενώπιον χιλιάδων οπαδών του, για την επιτυχία της Συνόδου της Ορθοδοξίας!
Το «μυστήριο» αυτό ξεδιαλύθηκε σύντομα και φάνηκε η παπική σκοπιμότητα σε όλο της το βάθος και το πλάτος, με τις δηλώσεις του κ. Φραγκίσκου κατά τη «θρονική εορτή» της «εκκλησίας» του (29 Ιουνίου). Στο μήνυμά του προς την αντιπροσωπία του Οικουμενικού Πατριαρχείου έδωσε το στίγμα αυτής της σκοτεινής σκοπιμότητας, η οποία δημοσιοποιήθηκε στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.
Δημοσίευμα στην εφημερίδα «ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» (9-7-2016), με τίτλο: «ΠΑΠΑΣ ΠΡΟΣ ΦΑΝΑΡΙ: Ας δώσουμε τα χέρια», αποκαλύπτει πλήρως τους διακαείς πόθους του κ. Φραγκίσκου για την επιτυχία της Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. Σε αυτό παρατίθενται αποσπάσματα από το μήνυμα του «πάπα», με χαρακτηριστική του ρήση: «Το έλεος του Θεού είναι ο δεσμός που ενώνει τις Εκκλησίες, καρπός του Αγίου Πνεύματος που παράγει την κοινωνία, αλλά ποτέ την ομοιομορφία»! Κατ’ αρχήν θα θέλαμε να εκφράσουμε την έκπληξή μας για την θεολογική ρηχότητά του. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι σχέση μπορεί να έχει το έλεος του Θεού με την «ένωση των εκκλησιών». Το έλεος του Θεού έχει σχέση με την αγάπη Του για τον πλανεμένο άνθρωπο, τον οποίο δέχεται, κατόπιν μετανοίας του, όπως ο στοργικός πατέρας της παραβολής του ασώτου υιού. Η «ένωση των εκκλησιών» ή η «παραγωγή κοινωνίας» από το Άγιο Πνεύμα, όπως ο ίδιος αναφέρει, έχει να κάμει με την αποκαλυμμένη αλήθεια, η οποία έχει σώζουσα σημασία για την Εκκλησία και όχι με το έλεος του Θεού. Αυτό μπορεί να το κατανοήσει ακόμα και ο πρωτοετής της Θεολογίας! Στο τέλος της φράσης του ο κ. Φραγκίσκος δίνει και το στίγμα της ουσίας των προθέσεών του. Κατ’ αυτόν, το Άγιο Πνεύμα «παράγει την κοινωνία, αλλά ποτέ την ομοιομορφία». Εδώ δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ικανότητα να διαγνώσουμε την σκέψη του. Χρησιμοποιεί το Άγιο Πνεύμα για να στηρίξει τις ιδεοληψίες τις δικές του και της δικής του θρησκευτικής κοινότητος, σύμφωνα με τις οποίες δεν χρειάζεται πλήρης ταύτιση πίστεως (μη ομοιομορφία), αλλά κάποια στοιχεία κοινά, με μια όμως προϋπόθεση: την «κοινωνία με τον διάδοχο του Πέτρου», δηλαδή την αναγνώρισή του ως «πρώτου της Εκκλησίας»!
Ο αμετανόητος παπισμός συνεχίζει εδώ και οκτώ αιώνες, (Σύνοδοι Λυώνος και Φεράρας – Φλωρεντίας) να λανσάρει το «μοντέλο» της «ενώσεως των εκκλησιών» αυτό της Ουνίας. Μας κάνει τη χάρη να μείνουμε «ορθόδοξοι», αλλά να υποταχτούμε στο «πετρίνειο πρωτείο» του «αντιπροσώπου του Χριστού στη γη» πάπα! Το «μοντέλο» αυτό της «ενώσεως των εκκλησιών» στηρίχτηκε στις δύο προαναφερόμενες ψευδοσυνόδους, οι οποίες για τον παπισμό είναι «οικουμενικές» και οι αποφάσεις τους εφαρμοστέες και γι’ αυτό τις προωθεί το Βατικανό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο κ. Φραγκίσκος εξέφρασε την πίστη της ομολογίας του, με την παραπάνω φράση του μηνύματός του προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Στη φράση αυτή του κ. Φραγκίσκου, «ποτέ ομοιομορφία», κρύβεται και ένα άλλο μεγάλο ζήτημα. Η παντελής διάθεση του παπισμού να αποκηρύξει τις δεκάδες αιρετικές κακοδοξίες και πλάνες, τις οποίες συσσώρευσε στην αποκοπείσα θρησκευτική του κοινότητα, από την μία και αδιαίρετη Εκκλησία, τα τελευταία χίλια χρόνια. Πολλές από αυτές έχουν καταδικασθεί από Συνόδους, ως αιρέσεις και έχουν αναθεματισθεί, όπως το φιλιόκβε (Σύνοδος 879-880), κτιστή χάρη, άζυμα, κλπ (Σύνοδοι 1341,1347, 1351, 1484, 1848, κλπ). Φτάνει δε στο σημείο υπεροψίας, ώστε να μην θεωρεί αυτή την πληθώρα των κακοδοξιών του ως αιρέσεις, αλλά ως «διαφορετική παράδοση», ως απλή «μη ομοιομορφία»!
Θέλει ίσως να λησμονεί ο κ. Φραγκίσκος, πως ουδέποτε η αληθινή Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού, εφάρμοσε ισοπεδωτική τακτική και πρακτική στην δισχιλιόχρονη ιστορία της. Σεβάστηκε και συνεχίζει να σέβεται την ιδιομορφία των λαών και των πολιτισμών τους, τις συνήθειες τους, τη γλώσσα τους, τον τρόπο της ζωής τους, αφήνοντας έτσι μεγάλα περιθώρια δημιουργίας τοπικών παραδόσεων, υπό μία όμως προϋπόθεση: την μη παραχάραξη των αρχών της πίστεως! Κάτι που η δική του θρησκευτική κοινότητα καταπάτησε και καταπατεί βάναυσα ως τώρα και δημιούργησε στο παρελθόν αληθινά δράματα! Το να μιλά ο κ. Φραγκίσκος τώρα για «μη ομοιομορφία» στην Εκκλησία, χωρίς να αποκηρύξει το ισοπεδωτικό παρελθόν της κοινότητός του, αποτελεί τουλάχιστον υποκρισία και βάναυση κακοποίηση της ιστορικής μνήμης όσων υπέφεραν από τον «παπικό οδοστρωτήρα»!
Σε άλλα σημείο ο κ. Φραγκίσκος αναφέρει τα εξής: «Αναγνωρίζοντας ότι η εμπειρία του ελέους του Θεού είναι ο δεσμός που μας ενώνει σημαίνει ότι θα πρέπει όλο και περισσότερο να κάνουμε το έλεος κριτήριο και μέτρο της σχέσης μας. Εάν, ως Καθολικοί και Ορθόδοξοι, θέλουμε να διακηρύξουμε μαζί τα θαύματα του ελέους του Θεού σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να τρέφουμε αισθήματα και συμπεριφορές αντιπαλότητας, δυσπιστία και μνησικακία. Το θείο έλεος, μας ελευθερώνει από το βάρος συγκρούσεων του παρελθόντος και μας επιτρέπει να είμαστε ανοικτοί για το μέλλον στο οποίο το Πνεύμα μας καθοδηγεί». Και εδώ θέλουμε να γνωρίσουμε στον κ. Φραγκίσκο, ο οποίος κατέχει και τον δογματικό θεσμό του «αλάθητου», ότι δεν μας ενώνει κανένας δεσμός «θαυμάτων του ελέους του Θεού», αυτά είναι αστήρικτα θεολογικά λεκτικά σχήματα, άνευ ουσίας. Εκείνο που ενώνει την Εκκλησία είναι η κοινή πίστη και ως εκ τούτου η κοινή μετοχή στο Άγιο Ποτήριο. Αυτά δεν υπάρχουν, διότι ο παπισμός έπαψε να είναι Εκκλησία, αφότου αποσχίστηκε από Αυτή (1054). Διέστρεψε την κοινή πίστη της αρχαίας Εκκλησίας, με τις δεκάδες αιρετικές προσθήκες και ως εκ τούτου δε μπορούμε να έχουμε κοινό Ποτήριο. Άρα δεν υπάρχει ενότητα. Η ενότητα θα συντελεστεί όταν ο παπισμός αποβάλλει την πληθώρα των παρείσακτων πλανών του, που συσσώρευσε τα χίλια τελευταία χρόνια και επιστρέψει με ειλικρινή μετάνοια στην Εκκλησία και κοινωνήσουμε από το ίδιο Ποτήριο. Αυτή είναι η αληθινή ενότητα και όχι «τα θαύματα του ελέους του Θεού», δηλαδή τα «λόγια του αέρα»!
Αναφέρει πως «δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να τρέφουμε αισθήματα και συμπεριφορές αντιπαλότητας, δυσπιστία και μνησικακία». Συμφωνούμε. Αλλά θα έπρεπε πριν μιλήσει, να ερευνήσει σε ποια πλευρά υπάρχουν τέτοια αισθήματα. Να «ξεσκονίσει» την ιστορία της θρησκευτικής του παραδοχής, να δει τον ορυμαγδό και τις ανείπωτες καταστροφές και κύρια τα εκατομμύρια θύματα των Ορθοδόξων από τις δολοφονικές ορδές των «καθολικών», (σταυροφόρων, αποικιοκρατών, ουνιτών, κλπ)! Ας ψάξει να βρει από μέρους της Ορθοδοξίας έστω και μία περίπτωση βιαιότητας κατά του παπισμού (που να την προκάλεσε η Εκκλησία)! Το «βάρος συγκρούσεων του παρελθόντος» δε θα το άρει «το θείο έλεος» κατά τρόπο μαγικό, όπως αφήνει να εννοηθεί ο κ. Φραγκίσκος, αλλά η ειλικρινής μετάνοια, αποβολή των πλανών και επιστροφή στην Εκκλησία! Άλλος τρόπος δεν υπάρχει, όσο και να ψάχνει! Στην αντίθετη περίπτωση «ένωση των εκκλησιών» δε θα υπάρξει, αλλά εξουνιτισμοί κάποιων ορθοδόξων, δηλαδή τίποτε!
Στη συνέχεια επαναλαμβάνει μια σκόπιμη διαχρονική παραπλάνηση. «Μια συμβολή στο να ξεπεράσουμε τα εμπόδια και να επαναφέρουμε την ενότητα που μοιραστήκαμε την πρώτη χιλιετία – μια ενότητα που δεν ήταν ποτέ ομοιόμορφη αλλά πάντα μια κοινωνία με σεβασμό στις νόμιμες διαφορές – παρέχεται από το θεολογικό διάλογο». Λάθος μέγα και παγίδα επικίνδυνη! Τα ίδια έλεγαν οι παπικοί και στο παρελθόν, ότι δήθεν υπήρχαν «διαφορετικές παραδόσεις» στην Ανατολή και στη Δύση. Διαφορετικές παραδόσεις υπήρχαν σε επουσιώδεις πρακτικές (γλώσσα, συνήθειες, λειτουργικοί τύποι, εορτές κλπ) και όχι στα θέματα πίστεως! Ως το 1009 υπήρχε κοινή πίστη σε Ανατολή και Δύση. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως η Δύση, σε πολλές περιπτώσεις, κατέστη θεματοφύλακας της Ορθοδόξου Πίστεως και ανέδειξε πολλούς Επισκόπους Ρώμης ομολογητές. Αυτά ως το 1009 αφότου η Δυτική Εκκλησία, επί πάπα Σεργίου εισήγαγε την καταδικασμένη από τη Σύνοδο του 879-880 αιρετική κακοδοξία του φιλιόκβε, οπότε και έχουμε την αρχή της ακοινωνησίας με την Ανατολή. Από τότε άρχισαν να προστίθενται και συνεχίζουν να προσθέτονται, πλήθος πλανών και κακοδοξιών! Αυτή είναι η αλήθεια. Εδώ θα θέλαμε να ρωτήσουμε τον κ. Φραγκίσκο: η Ορθόδοξος Καθολική Εκκλησία, πόσες δοξασίες εισήγαγε μετά το «σχίσμα»; Καμία!
Κάνει λόγο για «σεβασμό στις νόμιμες διαφορές». Κάνει και πάλι το λάθος αν μην διδάσκεται από την ιστορία. Η Πατέρες της Εκκλησίας στην Ανατολή (680) καταδίκασαν τον αιρετικό πάπα Ονώριο (625-638), ο οποίος είχε εισαγάγει στη Δύση την αίρεση του Μονοθελητισμού. Γιατί δε θεώρησαν ότι αυτή ήταν «διαφορετική παράδοση», ή «μη ομοιομορφία», γιατί δε «σεβάστηκαν αυτή τη νόμιμη διαφορά»;
Τονίζει πως η «ομοιόμορφη αλλά πάντα μια κοινωνία με σεβασμό στις νόμιμες διαφορές – παρέχεται από το θεολογικό διάλογο». Δυστυχώς έχει δίκιο. Οι βαλτωμένοι, ατέρμονοι και αναποτελεσματικοί θεολογικοί διάλογοι έχουν το χαρακτήρα του «σεβασμού της διαφορετικότητας», καινοφανές αλγεινό φαινόμενο, πρακτική άγνωστη στην Εκκλησία. Αντί να δοθεί μια ξεκάθαρη ομολογιακή κλήση στους αιρετικούς για επιστροφή στην καθάρια σώζουσα πίστη της Εκκλησίας, συζητούν, σοφιστικώ τω τρόπω, πώς να θεωρηθούν οι αιρετικές κακοδοξίες ως «διαφορετική εκκλησιαστική παράδοση»! Τρανό σύγχρονο παράδειγμα η «ερμηνεία του παπικού πρωτείου στην αρχαία Εκκλησία»!
Περαίνοντας το σχόλιό μας, θέλουμε να τονίσουμε για πολλοστή φορά την άποψή μας ότι ο παπισμός, υπό την ως τώρα μορφή του, παραμένει απόλυτα αμετανόητος και αμετακίνητος στις πλάνες του. Η ισχυρή αντίδραση της Εκκλησίας μας να «φραγκέψει» τα τελευταία χίλια χρόνια, τον ανάγκασε να ακολουθήσει διαφορετική μέθοδο, την οδό της Ουνίας. Να κρατήσουμε τη δική μας Παράδοση, αλλά να υποταχτούμε στην εξουσία του «πάπα»! Αυτό είναι και το νόημα του ανωτέρω μηνύματός του προς την Ορθοδοξία μας. Τείνει χείρα συμφιλίωσης, με προσποιητή αγάπη. Θέλει να λησμονεί όμως ότι πρώτη η Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία μας έχει τεταμένη τη χείρα της εδώ και χίλια χρόνια και περιμένει τον αποκομμένο από Αυτή παπισμό να γυρίσει στην σώζουσα αγκαλιά Της. Το να «δώσουμε τα χέρια», να γίνει η «ένωση των εκκλησιών», όπως το επιθυμεί ο κ. Φραγκίσκος, χωρίς την αλήθεια, είναι μια ουτοπική χίμαιρα, μια πράξη καταδικασμένη να αποτύχει, διότι θα είναι ένωση ψεύδους και φθηνών σκοπιμοτήτων, αντίθετη με το θέλημα του Αγίου Πνεύματος, το Οποίο οδηγεί την Εκκλησία «εις πάσαν την αλήθειαν» (Ιωάν.16,13) και όχι στο συγκερασμό και συγκρητισμό «ανομοιόμορφων παραδόσεων»!
Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών
Πηγή: Θρησκευτικά
Εκκλησία και ομοφυλοφιλία είναι δύο έννοιες εκ διαμέτρου αντίθετες και ασυμβίβαστες, τις οποίες ο ισοπεδωτικός συγκρητισμός της εποχής μας και η αναθεώρηση των αξιών του ανθρώπου τείνουν, αναλόγως, να προσεγγίσουν ή να καταστήσουν ανεξάρτητες ή και παράλληλες έννοιες για τον άνθρωπο. Μέσα στη σύγχυση που επικρατεί, οι σύγχρονοι ομοφυλόφιλοι, επικαλούμενοι και την παρουσία ομοφυλοφίλων στους κόλπους της, διεκδικούν τον χώρο της Εκκλησίας, εκ μέρους της οποίας επισήμως τηρείται απόλυτη σιγή περί του θέματος, ενώ ακούονται δημοσίως και ασθενείς φωνές της περί κατανοήσεως και ανοχής των ομοφυλοφιλικών προβλημάτων, σαν να πρόκειται για ατομική υπόθεση και ευθύνη των ομοφυλοφίλων, η οποία δεν αφορά το σώμα της Εκκλησίας. Η ακολουθούσα σύντομη, αλλά πηγαία συνοπτική έκθεση περί αυτών αποδεικνύει το απαράδεκτο των ανωτέρω ισχυρισμών [Η παρούσα μελέτη αφορά μόνον στο ασυμβίβαστο Εκκλησίας και ομοφυλοφιλίας και δεν θίγει το μεγάλο και αναγκαίο θέμα της διαφωτίσεως και μάλιστα της έγκαιρης αγωγής των μελών της προς αποφυγή της σοδομικής αμαρτίας]. Ομοφυλοφιλία καλείται η αναζήτηση του ερωτικού συντρόφου μέσα στο ίδιο φύλο. Το φαινόμενο αυτό της ερωτικής ζωής παρατηρείται και στον άνδρα και στη γυναίκα, είναι δε πανάρχαιο και πανανθρώπινο στον αρχαίο εθνικό κόσμο.
…
Η μυθολογία, η ποίηση, η λογοτεχνία γενικώς και η ζωγραφική των αρχαίων Ελλήνων είναι γεμάτη από ομοφυλοφιλικές αναφορές, οι οποίες εκφράζουν με ενθουσιασμό, αλλά και αποτροπιασμό και σάτιρα την πράξη του ομοφυλοφιλικού έρωτα. Από τον Όρκο του Ιπποκράτη συμπεραίνεται ότι η ομοφυλοφιλία των αρχαίων είχε ένα απροσπέλαστο χώρο, αυτόν της ασκήσεως της Ιατρικής. Ο νέος ιατρός ορκιζόταν να μη συνάψει γενετήσιες σχέσεις με ασθενείς του άρρενες ή θήλεις. Ο όρκος αυτός αποτελεί την αδιάψευστη ιστορική μαρτυρία ότι η ομοφυλοφιλική πράξη ήταν γεγονός και όχι φήμη ή εικασία στην αρχαία Ελλάδα. Η διαπίστωση αυτή είναι παλαιοτάτη, επισημαινομένη προς αποστροφή από τα ιερά κείμενα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, όπως θα αναφέρουμε στη συνέχεια. Ο Μέγας Αθανάσιος, αναφερόμενος στην κατάσταση του εθνικού ειδωλολατρικού κόσμου, σημειώνει ότι «ουκ ην δε τούτων μακράν ουδέ τα παρά φύσιν», τα οποία προσδιορίζει με την ομοφυλοφιλική πράξη [Περί της ενανθρωπήσεως του Λόγου].
…
Ο Πλάτων, οι διάλογοι του οποίου μεταξύ άλλων απηχούν σαφώς την ομοφυλοφιλική παρουσία στην αρχαία Ελλάδα, όχι μόνον απομυθοποιεί την αχαλίνωτη ερωτική ηδονή της ομοφυλοφιλίας, αλλά και την τοποθετεί εκτός των φυσιολογικών ορίων της σεξουαλικής ζωής του ανθρώπου, ως διαστροφή της. Ως λέγει επακριβώς, «η ηδονή, η οποία υπάρχει στη γυναίκα και στον άνδρα, όταν συνέρχωνται με σκοπό την παιδοποιΐα, είναι κατά φύση. Η των ανδρών με άνδρες και των γυναικών με γυναίκες συνεύρεση είναι παρά φύση, το τόλμημα δε αυτών οφείλεται σε ακράτεια ηδονής» [Νόμοι]. Για τη διαστροφική αυτή σεξουαλική κατάσταση ο Πλάτων θεωρεί υπεύθυνες τη Σπάρτη, την Κρήτη και άλλες πόλεις, που ασχολούνται πολύ με τη γυμναστική [Νόμοι], η οποία δημιουργεί κλίμα κατάλληλο για την προσέγγιση των ανδρικών σωμάτων. [Πλάτωνος, “Συμπόσιον”] …
Η συγκεκριμένη αυτή απληστία για ηδονή, η ομοφυλοφιλική, σήμερα έχει λάβει άλλες διαστάσεις και έχει εξελιχθή σε κοινωνιολογικό και ψυχολογικό ατύχημα, καθ’ όσον επικαλείται πλέον το ελεύθερο δικαίωμα του ανθρώπου να διαμορφώσει νέο ψυχολογικό φύλο και να το εντάξει στους κοινωνικούς θεσμούς, οι οποίοι έχουν ως βάση τα δύο φύλα. Άνδρες «μεταποιημένοι» σε γυναίκες και γυναίκες «μεταποιημένες» σε άνδρες προσπαθούν να «μεταλλάξουν» τεχνητά το ομόφυλο ζευγάρι σε άρσεν και θήλυ, με τελική διεκδίκηση τον γάμο και τη βιοτεχνολογική παιδοποιΐα, χωρίς βεβαίως να αλλάζουν ουσιαστικώς τη φύση και την ιδιοσυγκρασία της. Όπως παλαιότερα, επιχειρείται και σήμερα η δημιουργία θρησκευτικού προτύπου, το οποίο να νομιμοποιεί θρησκευτικώς το συγκεκριμένο πάθος, και γράφονται «μύθοι» για τα πρόσωπα της ιεράς ιστορίας απεικονιζόμενα στον ασπασμό της χριστιανικής αγάπης «εν φιλήματι αγίω» (Ρωμ. 16, 16). Σε πρόσφατο σχετικώς ομοφυλοφιλικό βιβλίο επρόκειτο να δοθεί ο τίτλος «Οι Άγγελοι δεν έχουν φύλο», τον οποίο ο συγγραφέας του ανήγγειλε δημοσίως, για να υποστηριχθεί προφανώς ότι δεν υπάρχει φυσικό φύλο, αλλ’ ο καθένας διαμορφώνει το δικό του φύλο κατά προτίμηση. Το επιχείρημα αυτό δεν είναι μόνον ανίερο, αλλά και άστοχο. Οι Άγγελοι δεν έχουν φύλο, διότι είναι ασώματοι, ενώ οι άνθρωποι έχουν σώμα διακρινόμενο από τη φύση του σε άρσεν και θήλυ με αμετάβλητους τους γενετικούς χαρακτήρες του. Ο πάντοτε επίκαιρος χαρακτηρισμός του ιερού Χρυσοστόμου εφαρμόζεται άριστα στο ομόφυλο ζευγάρι: «ουδέ γαρ τούτο λέγω μόνον, ότι γέγονας γυνή, αλλ’ ότι απώλεσας και το είναι ανήρ, και ούτε εις ταύτην μετέστης την φύσιν, ούτε ην είχες διετήρησας… εκάτερον αδικήσας το γένος» [Εις την Προς Ρωμαίους Επιστολήν].
Αυτή είναι η διαχρονική αντίληψη και πρακτική για τις ομοφυλοφιλικές γενετήσιες ικανοποιήσεις του ανθρώπου του κόσμου, του εκτός του χώρου του Θεού ανθρώπου, οι οποίες αποκτούν όλο και μεγαλύτερη κοσμική νομιμότητα.
Στον χώρο του Θεού, στην Εκκλησία, αντιθέτως, «ο χθές και σήμερον, ο αυτός και εις τους αιώνας» θείος Νόμος του Χριστού είναι ο Κώδικας, ο οποίος ρυθμίζει τη γενετήσια συμπεριφορά του ανθρώπου του Θεού, χωρίς να αναγνωρίζει ανθρώπινα δικαιώματα στην αμαρτία, και ο οποίος είναι αδύνατο να υποκατασταθεί από την ψυχιατρική επιστήμη, η οποία μετατρέπει το αμάρτημα σε ανωμαλία ή παρέκκλιση ή παραλλαγή από κάποιο κανόνα [Ντ. Μουστερή, «Ψυχολογική άποψη της ομοφυλοφιλίας», Σεμινάριο «Η Ομοφυλοφιλία» της Παγκύπριας Εταιρείας Ψυχικής Υγιεινής, Λευκωσία 1982]. Η ομοφυλοφιλία είναι ανθρώπινο δικαίωμα όντως, εφ’ όσον το άτομο που τη διεκδικεί δεν είναι «συντεταγμένο στον Χριστό». Με την ελεύθερη σύνταξή του σε αυτόν επαναλαμβάνει το «ουχ ως εγώ θέλω, αλλ’ ως συ» (Ματθ. 26, 39), «αλλ’ ου τι εγώ θέλω, αλλά τι συ» (Μάρκ. 14, 36).
Στον χώρο της Εκκλησίας ο «υγιής» νους και το «υγιές» σώμα δεν σηματοδοτούν την ανθρώπινη σοφία, η οποία μπορεί να αποβεί μωρία (Ρωμ. 1, 22), και το σωματικό κάλλος των αρχαίων αγαλμάτων, το οποίο ενέπνεε την παιδεραστία, αλλά προσδιορίζουν τον νουν Χριστού και το ενάρετο σώμα. Το αξίωμα αυτό δεν είναι υπερβολή ή ξεπερασμένη ηθικολογία, αλλά δεδομένο για τον άνθρωπο του Θεού: «ημείς νουν Χριστού έχομεν» (Α’ Κορ. 2, 16)· «τα σώματα υμών μέλη Χριστού εστιν» (Α’ Κορ. 6, 15). Τον χριστιανό δεν τον διακρίνει από τον εκτός της Εκκλησίας κόσμο μόνον η χριστιανική πίστη, αλλά και η χριστιανική άσκηση προς αποφυγή «παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος» (Β’ Κορ. 7, 1). Τα σώματα των χριστιανών είναι ενώπιον του Θεού «θυσία ζώσα, αγία τω Θεώ ευάρεστος», διότι ο νους αυτών δεν «συσχηματίζεται τω αιώνι τούτω», αλλά διακρίνει «τι το θέλημα του Θεού το αγαθόν και ευάρεστον και τέλειον» (Ρωμ. 12, 1-2). Αντί των αρχαίων γυμνασίων και των νεωτέρων γυμναστηρίων για τη σφυρηλάτηση του σώματος, ή των παντοίων ινστιτούτων ομορφιάς ανδρών και γυναικών, η Εκκλησία προβάλλει τη νέκρωση του σώματος (Κολ. 3, 5) και επιδιώκει τη δουλαγωγία του (Α’ Κορ. 9, 27), για να συγκρατούνται και να καταστέλλωνται οι πορνικές επαναστάσεις της σαρκός και να ελέγχεται το πορνικό πνεύμα από το θέλημα του Θεού και όχι του κόσμου.
Τα ποικίλα ερεθίσματα της σαρκός του άνδρα και της γυναίκας έχουν μόνον μια διέξοδο, τον γάμο. «Διά δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω και έκαστη τον ίδιον άνδρα εχέτω» (Α’ Κορ. 7, 2), «ουχ ίνα ασελγώμεν, ουδ’ ίνα πορνεύωμεν, αλλ’ ίνα σωφρονώμεν» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις το αποστολικόν ρητόν Διά δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω]. Ο γάμος μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας είναι, μεταξύ άλλων, και «πορνείας αναιρετικόν φάρμακον», «την αμετρίαν εκκόπτων» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις το αποστολικόν ρητόν Διά δε τας πορνείας έκαστος την εαυτού γυναίκα εχέτω]. Κάθε σεξουαλική σχέση εκτός του γάμου ονομάζεται πορνεία και είναι θανάσιμο αμάρτημα. Με την παράνομη μείξη ο πορνεύων αμαρτάνει επάνω στο ίδιο του το σώμα (Α’ Κορ. 6, 18), ώστε ο όλος άνθρωπος να αμαρτάνει: και ο νους, με την αθέμιτη επιθυμία, και το σώμα, ως αποδέκτης αυτής. Η εντολή του Θεού είναι σαφής και ρητή: «φεύγετε την πορνείαν» (Α’ Κορ. 6, 18)· «δοξάσατε δη τον θεόν εν τω σώματι υμών» (Α’ Κορ. 6, 20)· «ο νυν ζώμεν εν σαρκί, εν πίστει ζώμεν τη του Υιού του Θεού» (Γαλ. 2, 20). Δηλαδή, το σώμα «ου διά τούτο κατεσκευάσθη, ίνα ασώτως ζη και πορνεύη, αλλ’ ίνα τω Χριστώ έπηται ως κεφαλή» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Α’ Προς Κορινθίους Επιστολήν].
Επόμενον είναι, σε μία τέτοια θεοδίδακτη αντίληψη και νομοθέτηση περί του σώματος και της γενετήσιας συμπεριφοράς του, η ομοφυλοφιλία να αποτελεί αισχύνη της φύσεως και καταπάτηση του θείου νόμου [«Και την φύσιν ήσχυναν και τους νόμους επάτησαν», Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Προς Ρωμαίους Επιστολήν], την εσχάτη και βδελυρωτάτη μορφή πορνείας, μάλιστα δε «τοσούτον πορνείας χείρων» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν, Ομιλία ΜΓ’, όπου εισάγει τον Λωτ να προκρίνει την ασέλγεια των Σοδομιτών επί των θυγατέρων του, ως μικρότερη, έναντι της επί των δύο φιλοξενουμένων του ανδρών απειλουμένης ασελγείας, όχι βεβαίως μόνον λόγω των κρατούντων περί φιλοξενίας: «μηδέ αθέσμους επινοήσητε μίξεις· αλλ’ εί και βούλεσθε της μανίας υμών (της ομοφυλοφιλικής) τον οίστρον παραμυθήσασθαι. εγώ τούτο παρέξω, ώστε κουφότερον υμών γενέσθαι το τόλμημα»]. Στην πορνεία, «ει και παράνομος, αλλά κατά φύσιν η μίξις», ενώ στην ομοφυλοφιλία «και παράνομος και παρά φύσιν». Στην Αγία Γραφή (Παλαιά και Καινή Διαθήκη) αναφέρεται ως παροιμιώδης η τιμωρία των πόλεων Σοδόμων και Γομόρρας, των οποίων «αι αμαρτίαι αυτών μεγάλαι σφόδρα» υπήρξαν (Γεν. 18, 20) και «ουχ αι τυχούσαι, αλλά και μεγάλαι, και σφόδρα μεγάλαι. Ξένον γαρ τρόπον παρανομίας επενόησαν και αλλοκότους και αθέσμους των μίξεων νόμους εφεύρον», δηλαδή, «ανέτρεψαν τους της φύσεως νόμους και ξένας και παρανόμους επενόησαν μίξεις» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν, Ομιλία ΜΒ’]. Η τιμωρία τους υπήρξε παραδειγματική, επειδή τα ομοφυλοφιλικά τους πάθη είχαν πλέον καταστή καθολικά, «ως άπαντας της λύμης αναπλησθήναι πάσης», και «ανίατα» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν, Ομιλία ΜΒ’], ως «μηδεμίαν θεραπείαν επιδέξασθαι βουλομένους» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν, Ομιλία ΜΓ’]. Η σοδομική τιμωρία αποτέλεσε και «υπόμνημα διηνεκές ταις μετά ταύτα γενεαίς, ώστε μη τοις αυτοίς επιχειρείν, ίνα μη τοις αυτοίς περιπέσωσι» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν, Ομιλία ΜΒ’, Στις μεγάλες αμαρτίες των Σοδομιτών συμπεριλαμβάνονται ασφαλώς και άλλες, όπως η καταδυνάστευση των «ασθενεστέρων» από τους δυνατωτέρους και των «πενήτων» από τους πλουσίους (Ομιλία MB’), η αναφερομένη όμως έκτοτε ως «σοδομική» αμαρτία της ομοφυλοφιλίας υπήρξε «η άφατος και πάσης συγγνώμης απεστερημένη» (αυτόθι), ώστε «αφανισμού δείσθαι παντελούς» (αυτόθι). Σε αυτήν αποκλειστικώς αναφέρεται το κείμενο της Γενέσεως με το παράδειγμα, το οποίο παρατίθεται προ της αποφασισμένης και ήδη επικειμένης καταστροφής, της προσπαθείας των Σοδομιτών, «από νεανίσκου έως πρεσβυτέρου, άπας ο λαός άμα» (Γεν. 19, 4), να αποσπάσουν από τον Λωτ τους δύο ανθρώπους (Αγγέλους), λέγοντας «τα της ασελγείας εκείνα ρήματα» (αυτόθι, Ομιλία ΜΓ’): «εξάγαγε αυτούς προς ημάς, ίνα συγγενώμεθα αυτοίς» (Γεν. 19, 5). Τις ασελγείς προθέσεις τους διευκρινίζει πλήρως η ανωτέρω απάντηση του Λωτ, να τους εκδώσει τις δύο θυγατέρες του αντ’ αυτών προς απόλαυση (Γεν. 19, 7-8), και αποσαφηνίζει δεόντως ο ιερός Χρυσόστομος ως «άφατον της παρανομίας υπερβολήν», «ασύγγνωστον επιχείρησιν», «τόλμαν αναιδή και αναίσχυντον» (αυτόθι), «πονηράν πράξιν», «παραδειγματισμόν (διαπόμπευση) της φύσεως», «αθέσμους μίξεις», «μανίας οίστρον», «παρανομίαν», «ύβριν» (αυτόθι), «πονηράν και ακόλαστον επιθυμίαν» (αυτόθι). Φαίνεται σαφώς ότι η σοδομία δεν είναι μεταγενέστερη της καταστροφής των Σοδόμων επίνοια και ότι ουδείς έχει δικαίωμα να παρερμηνεύει τα βιβλικά κείμενα με νεότερες τοποθετήσεις, οι οποίες διευκολύνουν την είσοδο της ομοφυλοφιλίας στην Εκκλησία, όπως λέγεται ότι συμβαίνει επισήμως με την Αγγλικανική Εκκλησία [Σεμινάριο «Η Ομοφυλοφιλία» της Παγκύπριας Εταιρείας Ψυχικής Υγιεινής, Λευκωσία 1982]. Αυθαίρετη και αντιφατική είναι επίσης και η φημολογουμένη αντίληψη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ότι επιτρέπεται μεν να είναι κάποιος ομοφυλόφιλος, απαγορεύεται όμως να ενδώσει στην τάση του και να προβεί σε ομοφυλοφιλική πράξη (αυτόθι). Η ομοφυλοφιλική κατάσταση είναι, το λιγότερο, διάθεση και επιθυμία, η οποία όμως ταυτίζεται με την πράξη (πρβλ. Ματθ. 5, 27-28)]. Το Λευιτικό αναφέρεται δύο φορές στο «βδέλυγμα» της αρσενοκοιτίας: «και μετά άρσενος ου κοιμηθήση κοίτην γυναικείαν (δεν θα συνευρεθείς με άρρενα, όπως με γυναίκα), βδέλυγμα γαρ εστιν» (18, 22)· «και ος αν κοιμηθή μετά άρσενος κοίτην γυναικός, βδέλυγμα εποίησαν αμφότεροι» (20, 13). Στην απαγόρευση αυτή του θείου Νόμου αναφερόμενες οι Αποστολικές Διαταγές εντέλλονται: «Ουκέτι δε και η παρά φύσιν βδελυκτή μίξις… εχθρά γαρ Θεού υπάρχουσα· και γαρ παρά φύσιν εστίν η Σοδόμων αμαρτία», την οποία δεν ονομάζουν απλώς αμαρτία, αλλά «ασέβημα», οι φορείς του οποίου «διάλυσιν κόσμου μηχανώνται, τα κατά φύσιν παρά φύσιν επιχειρούντες ποιείν» [Βιβλ. IV, κεφ. κη’, PG 1.984Α. Τη διάλυση του κόσμου στοχάζονται ασφαλώς σήμερα και οι μελετητές του θέματος, όταν αντιμετωπίζουν την απελευθέρωση της ομοφυλοφιλίας «σε βαθμό που θα απειλεί τη βάση του θεσμού της οικογενείας και την αναπαραγωγή της κοινωνίας» (Μ. Ατταλίδη. μν. έργ., σ. 31), ή ως «σοβαρή απειλή» για το κοινωνικό οικοδόμημα, «γιατί ανατρέπει σε κάποιο βαθμό τις βάσεις του οικοδομήματος και ιδιαίτερα το θεσμό της ετεροφυλικής οικογένειας που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη συντήρηση των κοινωνικών αξιών» (Ντ. Μουστερή, μν. έργ., σ. 114 καί 160)].
Ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του, απευθυνόμενος σε χριστιανούς προερχομένους κατά πλειοψηφία από τον εθνικό κόσμο, είναι ιδιαιτέρως σαφής και κατηγορηματικός με το ομοφυλοφιλικό βδέλυγμα της ειδωλολατρικής πλάνης, το οποίο ως εκ προοιμίου αφορίζει από την Εκκλησία της Ρώμης: Αυτοί, οι οποίοι «ήλλαξαν την δόξαν του αφθάρτου Θεού εν ομοιώματι εικόνος φθαρτού ανθρώπου», παραδόθηκαν (εγκαταλείφθηκαν) «εν ταις επιθυμίαις των καρδιών αυτών εις ακαθαρσίαν του ατιμάζεσθαι τα σώματα αυτών εν εαυτοίς» (1, 23-24). Αυτοί, οι οποίοι «μετήλλαξαν την αλήθειαν του Θεού εν τω ψεύδει και εσεβάσθησαν και ελάτρευσαν τη κτίσει παρά τον κτίσαντα» (1, 25), παραδόθηκαν «εις πάθη ατιμίας· αι τε γαρ θήλειαι αυτών μετήλλαξαν την φυσικήν χρήσιν εις την παρά φύσιν, ομοίως τε και οι άρσενες αφέντες την φυσικήν χρήσιν της θηλείας εξεκαύθησαν εν τη ορέξει αυτών εις αλλήλους, άρσενες εν άρσεσι την ασχημοσύνην κατεργαζόμενοι και την αντιμισθίαν, ην έδει της πλάνης αυτών, εν εαυτοίς απολαμβάνοντες» (1, 26-27), δηλαδή, «εν αυτή τη ηδονή ταύτην την κόλασιν ούσαν» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Προς Ρωμαίους Επιστολήν]. Κατά την ερμηνεία του Μ. Αθανασίου, «εις γαρ την των παθών και ηδονών αλογίαν πεσόντες οι άνθρωποι και πλέον ουδέν ορώντες ή ηδονάς και σαρκός επιθυμίας, ως εν τούτοις τοις αλόγοις την διάνοιαν έχοντες», περιέπεσαν στην ειδωλολατρία, δηλαδή, «εν αλόγοις και το θείον ανεπλάσαντο κατά την ποικιλίαν των παθών εαυτών». Η ειδωλολατρία στη συνέχεια τους ωδήγησε στα υπό του Παύλου αναφερόμενα «πάθη ατιμίας», τα ομοφυλοφιλικά πάθη. Το συμπέρασμα του κειμένου για την ασχημοσύνη της ομοφυλοφιλίας μας το δίνει ο ιερός Χρυσόστομος: «Και όπερ αν είποις αμάρτημα, ουδέν ίσον έρεις της παρανομίας ταύτης· και ει επησθάνοντο των γινομένων οι πάσχοντες, μυρίους αν κατεδέξαντο θανάτους, ώστε μη τούτο παθείν».
Στην επικρατούσα σήμερα πλάνη γύρω από το θέμα αυτό και στην προσπάθεια να αποδειχθεί ότι ο Θεός δεν ασχολείται με τα γενετήσια προβλήματα των ανθρώπων, η φωνή του Παύλου, επίκαιρη και αποκαλυπτική, αποκαθιστά την αλήθεια: «μη πλανάσθε· ούτε πόρνοι, ούτε ειδωλολάτραι, ούτε μοιχοί, ούτε μαλακοί, ούτε αρσενοκοίται… βασιλείαν θεού κληρονομήσουσι» (Α’ Κορ. 6, 9- 10). Και οι μαλακοί, δηλαδή οι παθητικοί στην ομοφυλοφιλική πράξη, οι «αισχροπαθούντες» [Θεοφύλακτου Βουλγαρίας, Προς Κορινθίους Πρώτης Επιστολής Εξήγησις], οι εκθηλυσμένοι και οι κίναιδοι, οι «ηταιρηκότες» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Α’ Προς Κορινθίους Επιστολήν], αυτοί που εκδίδουν τα σώματά τους στα γυναικεία πάθη, οι μολυσμένοι «τοιούτω γυναικείω μολυσμώ» [Ωριγένους, παράθεση Π. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις τας Επιστολάς της Καινής Διαθήκης, τόμ. Α’, Αθήναι 1956], και οί «αρσενοκοίται», δηλαδή οι ενεργητικοί, οι «αισχροποιούντες» [Θεοφύλακτου Βουλγαρίας, Προς Κορινθίους Πρώτης Επιστολής Εξήγησις], αυτοί που κρατούν τον ρόλο του άνδρα, ομοίως εκπίπτουν της Βασιλείας του Θεού. Την αρσενοκοιτία και τον κιναιδισμό, ως επιθυμία και έργα της σαρκός, πέρα της πορνείας, συμπεριλαμβάνει ο Παύλος στην «ακαθαρσίαν» και την «ασέλγειαν» (Γαλ. 5, 19), ως «τρόπους αισχρούς [μίξεις]… ους ουδέ ηνέσχετο ονομάσαι» [Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Της Προς Γαλάτας Επιστολής Εξήγησις]. «Ακαθαρσία δε η ανδρομανία και ει τις άλλη τοιαύτη αρρητουργία. Ασέλγεια δε η εκάστη των παραχρήσεων τούτων κατάχρησις και εμμονή», ερμηνεύει ο Ζιγαβηνός [Παράθεση Π. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις τας Επιστολάς της Καινής Διαθήκης, τ. Β’, Αθήναι 1956]. Εναντίον δε αυτών «νόμος κείται», επιβεβαιώνει ο Παύλος (Α’ Τιμ. 1, 10), ο νόμος που ο Θεός ώρισε κατά της παρά φύση ασελγείας των Σοδομιτών και Γομορριτών, οι οποίοι «πρόκεινται δείγμα πυρός αιωνίου δίκην υπέχοντες» (Ιούδα 7) και «υπόδειγμα μελλόντων ασεβείν» (Β’ Πέτρ. 2, 6). Ο Ιωάννης στην Αποκάλυψη (21, 8) λέγει, επίσης, «τοις δειλοίς» και «εβδελυγμένοις» ότι «το μέρος αυτών εν τη λίμνη τη καιομένη εν πυρί και θείω» υπάρχει (υπαινιγμός στα σοδομικά της Γεν. 29, 4), δειλούς δε «καλεί τους εκουσίω ασθενεία προς τα απολαυστικά του παρόντος αιώνος αποκλίναντας, τω μηδέν αιρήσασθαι ανδρικόν επανελέσθαι, των θηλυπρεπών ατιμάζων ούτω το έκλυτον της ναυσίας» [Αρέθα, Συλλογή εξηγήσεων εκ διαφόρων Αγίων Ανδρών εις την Αποκάλυψιν του Ιωάννου, ΞΣΤ’]. Ο οραματιστής της άνω Ιερουσαλήμ γίνεται ακόμη σαφέστερος στην κατακλείδα του βιβλίου του: «έξω…και οι πόρνοι» (22, 15), δηλαδή, «ου μόνον τους αναιδείς απίστους, αλλά και τους ηταιρηκότας (γενικώς τους ομοφυλοφίλους) διά το αναιδές αυτών και ακάθαρτον απελαύνει».
Η σύντομη αυτή ανασκόπηση υπό την έγκριτη καθοδήγηση της πατερικής ερμηνείας ουδεμία αμφιβολία επιτρέπει περί του ότι η ομοφυλοφιλία για την αλήθεια του Θεού και την Εκκλησία του δεν είναι φυσική νόσος [Πολλοί, σε δήλωση του αντιθέτου, επικαλούνται το γεγονός του ερμαφροδιτισμού, ο οποίος είναι μεν συγγενής φυσική γενετήσια ανωμαλία, όχι όμως μη αναστρέψιμη. Πρόκειται, ως γνωστόν, για διπλούς γενετικούς χαρακτήρες στο ίδιο άτομο, εκ των οποίων η έγκαιρη απελευθέρωση του λανθάνοντος, αλλ’ υπερισχύοντος και φυσικού χαρακτήρος. και η αποβολή του εταίρου αποκαθιστά τη γενετήσια φυσική τάξη, είναι δε καθ’ όλα νόμιμη και επιβεβλημένη]. Άλλως, οι ομοφυλόφιλοι δεν θα ήσαν οι ίδιοι υπεύθυνοι για την κατάστασή τους και δεν θα ανέμενε ο Θεός τη μετάνοια και την επιστροφή τους στη φυσική χρήση των γενετησίων, «το της εμπαθούς λύσσης της περί τας τοιαύτας ηδονάς καθαρόν εκ μεταμελείας γενέσθαι τον άνθρωπον» [Κανών δ’ Γρηγορίου του Νύσσης. Α. Αλιβιζάτου, Οι Ιεροί Κανόνες. Αθήνα 1997], αλλ’ ούτε και θα τιμωρούσε για απείθεια και απάρνηση του νόμου του, ο οποίος αφορά τη φυσική χρήση των γενετησίων, τους άνδρες εκείνους και, κατά συνεκδοχή, τις γυναίκες, που «την φύσιν αρνούμενοι και μηκέτι είναι θέλοντες άρρενες, την γυναικών πλάττονται φύσιν», ή την ανδρών, αντιστοίχως [Μ. Αθανασίου, Κατά Ελλήνων]. Η πορνεία και η ασέλγεια ενεργούνται με τη σάρκα, δεν είναι όμως πάθη της σαρκός, αλλά «της διεφθαρμένης εστί προαιρέσεως. Ει δε σαρκός ήσαν, φυσικώς ημίν προσόντα, πώς αν βασιλείας Θεού ημάς εξέβαλλον; Ου γαρ φύσεως, αλλά προαιρέσεως και αι κολάσεις και οι στέφανοι» [Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας. Αξιοσημείωτη και η συνεχομένη παρατήρησή του: «Ει φύσεως ήσαν τα πάθη, ουκ αν είπεν (ο Παύλος) “οι τα τοιαύτα πράσσοντες”, αλλά πάσχοντες· το γαρ πράσσειν προαίρεσιν εμφαίνει»]. Η ομοφυλοφιλία είναι νόσος πνευματική, εκουσία ασθένεια της προαιρέσεως εκάστου για το είδος και τον τρόπο ικανοποιήσεως των σεξουαλικών απαιτήσεών του και γι’ αυτό ακριβώς λογίζεται από τον Θεό ως αμαρτία. Αυτός ο δείκτης πορείας της ομοφυλοφιλίας απ’ αρχής μέχρι σήμερα με κανένα τρόπο δεν επικροτεί τη θεωρία περί ευθύνης των γονιδίων. Από την ευρεία επικράτηση των αρχαίων χρόνων περιορίσθηκε σε μεμονωμένες μονάδες, για να επανακτήσει ταχύτατη ανοδική πορεία παγκοσμίως σήμερα. Τρελλάθηκαν τα γονίδια, ή μήπως και πάλι σήμερα σκοτίσθηκε ο νους των ανθρώπων και η αλόγιστη ερωτική ηδονή και η ποικιλία των σεξουαλικών ερεθισμών, που διεγείρουν το άτομο, «μετήλλαξαν» τη φυσική χρήση στην παρά φύση; Η απάντηση του ιερού Χρυσοστόμου είναι κατηγορηματική: «ου γαρ την φύσιν αιτιώμαι του σώματος, αλλά την άμετρον της ψυχής ασωτίαν» [Εις την Προς Κορινθίους Επιστολήν, ΙΖ’]. Η Ομολογία Πίστεως του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Δοσιθέου, η οποία ανήκει στα δογματικοσυμβολικά κείμενα της Εκκλησίας, ορίζει ότι η «παιδεραστία» (ομοφυλοφιλία) είναι «θανάσιμος αμαρτία», η οποία «υπό μοχθηράς προαιρέσεως εναντίον τη θεία θελήσει γίνεται, ουχ υπό φύσεως» [Ι. Καρμίρη, Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τ. Β’]. Να σημειώσουμε ότι και δυο έγκριτοι άνδρες των αρχαίων χρόνων, ο Ηρόδοτος και ο Ιπποκράτης, αναφερόμενοι στο ζήτημα της υπογεννητικότητος των Σκυθών, λόγω θηλυπρεπείας των ανδρών τους, δέχονται και οι δύο ότι αυτή η διαστροφή της φύσεως είναι νόσος επίκτητη. Ο Ηρόδοτος την ονομάζει «θήλειαν νούσον», την οποία παραχωρεί ο Θεός ως τιμωρία λόγω ιεροσυλίας και αμαρτίας γενικώτερα, είναι, δηλαδή, άσχετη με τη φυσική τους καταβεβλημένη κατάσταση, και ενίοτε κληρονομείται για τον ίδιο λόγο [Ηροδότου, Ιστορία, I (Κλειώ), 105, έκδ. I. και Π. Ζαχαροπούλου, Αθήναι 1939]. Ο Ιπποκράτης, έχοντας ως βασική αρχή ότι «ουδέν άνευ φύσιος γίνεται», υποστηρίζει ότι η «ανανδρία», η νόσος των «ανανδριών», η «επίκτητη γενετήσια ανικανότητα με παρενδυσία (γυναικεία περιβολή) και θηλυπρεπή συμπεριφορά» [Π. Αποστολίδου, Ερμηνευτικό Λεξικό πασών των λέξεων του Ιπποκράτους, Αθήνα 1997] των ανδρών, οφείλεται σε διαφθορά της φύσεως από την εφαρμοζομένη θεραπεία (φλεβοτομία στο πίσω μέρος των αυτιών) στις παθήσεις, τις οποίες προκαλεί η μακροχρόνια ιππασία [Άπαντα του Ιπποκράτους, Περί αέρων, υδάτων, τόπων, έκδ. «Duphar», Αθήναι 1979]. Και στις δύο εκδοχές πρόκειται για νόσο επίκτητη και όχι συγγενή, η οποία μπορεί να αποφευχθεί. Άλλωστε, και το επίσημο πόρισμα των ερευνητών του θέματος είναι ότι η ομοφυλοφιλία «δεν είναι νόσος», αλλά «τρόπος έκφρασης» [Σεμινάριο «Η Ομοφυλοφιλία» της Παγκύπριας Εταιρείας Ψυχικής Υγιεινής, Λευκωσία 1982], και οι ίδιοι οι ομοφυλόφιλοι συμφωνούν ότι η περίπτωσή τους δεν είναι νόσος, αλλά προσωπική επιλογή τους [Βλ. Κ. Παπαδημητρακοπούλου, Ομοφυλοφιλία, Αθήνα 1992].
Το συμπέρασμα, στο oποίο οδηγούμεθα, είναι, ως εκ τούτου, ότι η συνύπαρξη ομοφυλοφίλων μέσα στο σώμα της Εκκλησίας με οποιαδήποτε ιδιότητα είναι ανεπίτρεπτη. Κατ’ αναλογία προς την περίπτωση του αιμομίκτη (Α’ Κορ. δ, 1-5), η ανοχή καθιστά την ομοφυλοφιλία «εις το κοινόν διαβολή της Εκκλησίας», «κοινόν πάντων το έγκλημα» [Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την προς Κορινθίους Επιστολήν, ΙΕ’], για το οποίο η Εκκλησία πρέπει να «πενθεί» και να κινητοποιείται προς άρση των ομοφυλοφίλων εκ μέσου αυτής, όπως απαιτούσε ο ΙΙαύλος από την Εκκλησία της Κορίνθου για τον αιμομίκτη. Την ανάγκη αυτή θεραπεύουν και οι θεσπισθέντες από την Εκκλησία σχετικοί Κανόνες, όπως ο ζ’ «Περί αρρενοφθόρων» και ο ξβ’ «Περί αρσενοκοίτου» του Μ. Βασιλείου, ο δ’ του Γρηγορίου Νύσσης «Περί πόρνων», στους οποίους εντάσσει και τους παιδεραστές, την «παρά φύσιν» αδικία και «άθεσμον ηδονήν», ο «Περί αρρενομανίας» Ιωάννου του Νηστευτού, οι οποίοι ορίζουν την αποβολή των ομοφυλοφίλων από το σώμα της Εκκλησίας και την υπό όρους επανένταξή τους σε αυτό. Είναι πλέον σαφές ότι τα μέλη της Εκκλησίας δεν μπορούν να έχουν «το δικαίωμα του σεξουαλικού αυτοκαθορισμού», το οποίο ψήφισε το Συμβούλιο της Ευρώπης [Πρόκειται για τη «σύσταση» 924 (1-10-1981), με την οποία προτρέπει τις Κυβερνήσεις των Κρατών-Μελών «να καταργήσουν “κάθε μορφή διάκρισης ενάντια στους ομοφυλοφίλους ”», στο όνομα των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Βλ. το κείμενο στα Πρακτικά του Σεμιναρίου «Η Ομοφυλοφιλία», τελευταίο αναρίθμητο φύλλο], και ακόμη σαφέστερο ότι για τους τυχόν ομοφυλόφιλους κληρικούς επιβάλλεται, κατά μείζονα λόγο, η απομάκρυνσή τους λόγω πορνείας, την οποίαν ορίζουν οι Κανόνες κε’ Αποστολικός, κζ’ Καρθαγένης, γ’ και λβ’ του Μ. Βασιλείου, α’ Νεοκαισαρείας. Εάν ο κατά φύση ασχημονών καθαιρείται, πολύ περισσότερο αρμόζει τούτο στον παρά φύση ασχημονούντα. Για τη βαρύτητα της ομοφυλοφιλίας των κληρικών πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη ότι «ει τις κατηγορία γένηται κατά πιστού πορνείας ή μοιχείας ή άλλης τινός απηγορευμένης πράξεως και ελεγχθείη, εις κλήρον μη προαγαγέσθω» [Κανών ξα’ Αποστολικός], και μάλιστα ότι «ου δει τον άπαξ πορνεύσαντα χειροτονείσθαι, ει και του πάθους απέστη· φησί γαρ ο Μ. Βασίλειος· Ει και νεκρούς ανιστά ο τοιούτος, ιερεύς ου γενήσεται» [Κανών λστ’ Νικηφόρου του Ομολογητού], ότι δε ακόμη και «παιδίον προς τινος φθαρέν εις ιερωσύνην ουκ έρχεται», καίτοι «κακείνο διά το ατελές της ηλικίας ουχ ήμαρτεν» [Κανών Περί αρρενομανίας Ιωάννου του Νηστευτού]. Εάν ο λαϊκός για τη μία και μόνη φορά, που υπέπεσε στο αμάρτημα της κατά φύση πορνείας, όσο και αν μετανοήσει και εάν ακόμη αγιασθεί τόσο, ώστε και νεκρούς να ανιστά, δεν μπορεί να γίνει ιερέας, και εάν ακόμη το παιδί, που διεφθάρη από κάποιον άνδρα δεν μπορεί νε ιερωθεί, παρ’ ότι αυτό το ίδιο δεν αμάρτησε, τούτο πέρα πάσης αμφηβολίας και αμφισβητήσεως δηλώνει ότι στην πράξη της Εκκλησίας ουδέποτε υπήρξε και δεν μπορεί να υπάρξει κατανόηση και ανοχή ή άσκηση οικονομίας για τους παρά φύση ασχημονούντες κληρικούς.
(Εκτενές απόσπασμα από την μελέτη της κας Αμαλίας Σπουρλάκου – Ευτυχιάδου, Δρ. Θεολογίας, “Εκλησία και Ομοφυλοφιλία”, Επιστημονική επετηρίς της Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. Επεξεργασία κειμένου www.alopsis.gr)
Πηγή: Η άλλη όψη
