Το σύμβολο της πίστεώς μας, το απαύγασμα των δογματικών αποφάσεων της πρώτης εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου και της δευτέρας εν Κωνσταντινουπόλει, εύστοχα συνοψίζει τις αρχές του Χριστιανισμού. Στο στίχο που αφιερώνει στην Εκκλησία παροτρύνει όλους εμάς τους ορθοδόξους πολλαπλές φορές να ομολογήσουμε: «Πιστεύω… Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν ἐκκλησίαν». Ο όρος «ἀποστολικὴν» έχει διπλή έννοια. Σημαίνει, αφενός, ότι η Εκκλησία μας είναι η Εκκλησία των Αποστόλων, των μαθητών του Χριστού, οι οποίοι για τρία ολόκληρα χρόνια πορεύτηκαν μαζί Του, ακολούθησαν τον τρόπο της ζωής Του, ψηλάφισαν το θεϊκό Του μεγαλείο μέσα από τα σημεία που επετέλεσε, άκουσαν τη διδασκαλία Του, ελέχθησαν από τις επιπλήξεις Του, βίωσαν το ταπεινωτικό δράμα της Σταύρωσης, την υπέρλογη δόξα της Ανάστασης, τα άρρητα συναισθήματα της Ανάληψής Του και δέχτηκαν την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής. Αφετέρου, το νόημα του επιθέτου «ἀποστολικὴν» σφραγίζει τον τρόπο λειτουργίας της Εκκλησίας και τον σκοπό της ύπαρξής Της. Είναι η Εκκλησία που «αποστέλλεται», η Εκκλησία που «οδεύει» προς τα Έθνη, για να τα διδάξει, να τα φωτίσει και, τέλος, να τα σώσει… Είναι η Εκκλησία των Αποστόλων που χάραξαν ανεξίτηλα στις καρδιές τους το «καὶ ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἔν τε ῾Ιερουσαλὴμ καὶ ἐν πάσῃ τῇ ᾿Ιουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πραξ. 1,8). Είναι η Εκκλησία των Αποστόλων οι οποίοι, όπως τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «αφού διδάχθηκαν και φωτίσθηκαν, απεστάλησαν γι’ αυτό, για να διδάξουν όπως διδάχθηκαν και να φωτίσουν όπως φωτίσθηκαν, για να κηρύξουν δημόσια όσα συνέβη να ακούσουν στο αυτί, δηλαδή όχι σε επήκοο όλων, για να πουν στο φως, δηλαδή φανερά σε όλους, όσα τους λέχθηκαν στο σκοτάδι» (Βενεδίκτου Ιερομονάχου, Παλαμικόν Ταμείον, εκδ.«Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου», Νέα Σκήτη Άγιον Όρος 2007, σ. 157).
«Αποστολική» … και «Ιεραποστολική».
«Απόστολος» … και «Ιεραπόστολος».
Ποια, λοιπόν, η διαφορά ανάμεσα σ’ αυτές τις θεσπέσιες έννοιες;
Καμία!!! Απόστολοι ήταν οι μαθητές του Χριστού, οι άνθρωποι που επέλεξαν -αφού πρώτα εκλήθησαν- να ταυτίσουν τη ζωή τους με τη δική Του βιωτή. Κατά τον Μέγα Βασίλειο, ήταν τα παιδιά Του με τους «Ωραίους Πόδας» ∙ «Παρὰ τούτων τῶν παιδίων, τῶν ἀναγεννηθέντων ὑπὸ Χριστοῦ, δυνατὰ σημεία καὶ τέρατα ἐν τῷ οἰκῳ τοῦ Ἰακώβ ἐπιτελέσθήσεται. Παιδία ἦσαν οἱ Ἀπόστολοι τῇ κακίᾳ νηπιάζοντες» (Βενεδίκτου Ιερομονάχου, Βασιλειανόν Ταμείον, εκδ.«Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου», Νέα Σκήτη Άγιον Όρος 1998, σ. 95), που απεστάλησαν να κηρύξουν όχι μόνο με τα λόγια αλλά και με τα έργα τους, όπως χαρακτηριστικά συνεχίζει: «Να εννοήσεις ακόμη ως ακονισμένα βέλη τούς αποστόλους, οι οποίοι στέλλονται δια να σπείρουν το Ευαγγέλιο σε ολόκληρη την οικουμένη, οι οποίοι, επειδή είχαν ακονισθεί, έλαμπαν με τα έργα της δικαιοσύνης, και με λεπτότητα εισέρχονταν στις ψυχές των μαθητών τους∙ αυτά τα βέλη, σταλμένα παντού, προετοίμαζαν τους λαούς να υποταχθούν στο Χριστό» (Μ.Βασιλείου, Εις τον ΜΔ΄ Ψαλμόν, εκδ.«Ε.Π.Ε.», τ. 5, Θεσσαλονίκη 1974, σ. 279).
Ιεραπόστολοι είναι οι εργάτες της Εκκλησίας που στις μέρες μας ακολουθούν το ευλογημένο και θεοχάρακτο διάβα των Αποστόλων, την τεθλιμμένη οδό που βάδισε ο Κύριος και με ακρίβεια περιέγραψε ο κορυφαίος Παύλος: «δοκῶ γὰρ ὅτι ὁ Θεὸς ἡμᾶς τοὺς ἀποστόλους ἐσχάτους ἀπέδειξεν, ὡς ἐπιθανατίους, ὅτι θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ, καὶ ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις. ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν, ὑμεῖς δὲ φρόνιμοι ἐν Χριστῷ· ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δὲ ἰσχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι, ἡμεῖς δὲ ἄτιμοι. ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας καὶ πεινῶμεν καὶ διψῶμεν καὶ γυμνητεύομεν καὶ κολαφιζόμεθα καὶ ἀστατοῦμεν καὶ κοπιῶμεν ἐργαζόμενοι ταῖς ἰδίαις χερσί· λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλοῦμεν· ὡς περικαθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν, πάντων περίψημα ἕως ἄρτι» (Κορ Α΄. 4, 9-13).
Ω, Απόστολοι! Ω, κι εσείς Ιεραπόστολοι, πυρφόροι διάδοχοι και συνεργάτες στο έργο του Θεού, της Θείας Πρόνοιας και της Θείας Οικονομίας! Ω, εσείς οι φωτισμένοι από το Πνεύμα το Άγιο, οι δίαυλοι της μεταδόσεως Του! « Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14), που εφαρμόζετε τους προτρεπτικούς λόγους του Ιησού «Πορευόμενοι δὲ κηρύσσετε λέγοντες ὅτι ἤγγικεν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 10,7)! Ναι, εσείς που μεταφέρετε τη Βασιλεία των Ουρανών στις εσχατιές της γης, «οι αγράμματοι, οι ιδιώτες και ψαράδες, κλείσατε τα στόματα των φιλοσόφων, σαν να είχατε φτερά, διασχίσατε ολόκληρη την οικουμένη σπέρνοντας το λόγο της ευσεβείας, κάμπτοντας τα εμπόδια, εκριζώνοντας τις παλιές συνήθειες και φυτεύοντας παντού τους νόμους του Χριστού» (Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν ΚΗ΄, εκδ.«Ε.Π.Ε», τ. 5, Θεσσαλονίκη 1980, σ. 207)! «Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς» (Ματθ. 5,13), που «ἀσθενοῦντας θεραπεύετε, λεπροὺς καθαρίζετε» (Ματθ. 10,8)∙ με τα σημεία οι Απόστολοι∙ με τα έργα αγάπης οι Ιεραπόστολοι, σε νοσοκομεία και κλινικές τις νόσους του σώματος, δια μέσου των Μυστηρίων τις ασθένειες των παθών. Εσείς οι Απόστολοι, που «νεκροὺς ἐγείρετε» – όπως ο Πέτρος την Ταβιθά – κι εσείς οι ιεραπόστολοι, που τους κατά Χριστόν νεκρούς μέσα στην πίστη ανασταίνετε. Εσείς οι Απόστολοι, που «δαιμόνια ἐκβάλλετε» (Ματθ. 10,8) -όπως ο Πέτρος στις Πράξεις (5, 15-16)– αλλά κι εσείς οι Ιεραπόστολοι, που αγωνίζεστε να απαλλάξετε από το ζυγό της μαγείας την αφρικανική ήπειρο. Απόστολοι και Ιεραπόστολοι, που ενστερνίζεστε τη συμπόνια του Ιησού για τον κόσμο! Πόσο ταιριάζει σε σας το «᾿Ιδὼν δὲ τοὺς ὄχλους ἐσπλαγχνίσθη περὶ αὐτῶν, ὅτι ἦσαν ἐκλελυμένοι καὶ ἐρριμμένοι ὡς πρόβατα μὴ ἔχοντα ποιμένα. τότε λέγει τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· ὁ μὲν θερισμὸς πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι. δεήθητε οὖν τοῦ κυρίου τοῦ θερισμοῦ ὅπως ἐκβάλῃ ἐργάτας εἰς τὸν θερισμόν αὐτοῦ» (Ματθ. 9, 36-38). Απόστολοι και Ιεραπόστολοι, σεις οι στιγματισθέντες από του «πᾶς γὰρ ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου σωθήσεται. πῶς οὖν ἐπικαλέσονται εἰς ὃν οὐκ ἐπίστευσαν; πῶς δὲ πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; πῶς δὲ ἀκούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος; πῶς δὲ κηρύξουσιν ἐὰν μὴ ἀποσταλῶσι;»! Σύσσωμη η ορθοδοξία στέκει ευγνώμονα ενώπιον της διακονίας σας, αναφωνώντας μαζί με τον Παύλο «καθὼς γέγραπται· ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά» (Ρωμ. 10,13-15)!
Η Σύναξη των Αγίων Αποστόλων τιμάται 30 Ιουνίου εκάστου έτους.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Ὡς δωδεκάπυρσος, λυχνία ἔλαμψαν,
οἱ Δωδεκάριθμοι, Χριστοῦ Ἀπόστολοι,
Πέτρος καὶ Παῦλος σὺν Λουκᾶ, Ἀνδρέας καὶ Ἰωάννης,
Βαρθολομαῖος Φίλιππος, σὺν Ματθαίω καὶ Σίμωνι,
Μᾶρκος καὶ Ἰάκωβος, καὶ Θωμὰς ὁ μακάριος,
καὶ ηὔγασαν τοὺς πίστει βοώντας
χαίρετε Λόγου οἱ αὐτόπται.
Πηγή: Αδελφότητα Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής
Πανίσχυρες ήταν οι θείες ενέργειες και δυνάμεις, τις οποίες η χάρις του Τριαδικού θεού δώρισε στον άγιο Ιωάννη Μαξίμοβιτς, (1896-1966) επίσκοπο Σαγγάης και Σαν Φρανσίσκο, του οποίου τη μνήμη επιτελούμε στις 2 Ιουλίου.
Ἤδη ἀπὸ τὰ πρῶτα βήματα τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐδιδάσκετο ὅτι ἕνα βάπτισμα ὑπάρχει. Ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος γράφοντας πρὸς τοὺς Ἐφεσίους λέγει: «Eἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα» (4, 4). Καὶ ὁ Ἰγνάτιος Ἀντιοχείας ἐπισημαίνει στοὺς Φιλιππησίους: «Εἰ γὰρ εἷς ἐστιν ὁ τῶν ὅλων θεός [...], ἓν δὲ καὶ τὸ βάπτισμα τὸ εἰς τὸν θάνατον τοῦ κυρίου διδόμενον, μία δὲ καὶ ἡ ἐκλεκτὴ ἐκκλησία· μία ὀφείλει εἶναι καὶ ἡ κατὰ Χριστὸν πίστις» (Funk, DieKamp, Laupp [Tubingen 1913] 5, 1).
Αὐτὴ ἡ ὁμολογία περὶ ἑνὸς βαπτίσματος ἐπέχει ἐξόχως ἰδιάζουσα θέση στὴν Θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, γι᾽ αὐτὸ καὶ περιελήφθη στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Β´ ἐν Κωνσταντινουπόλει Οἰκουμενικῆς Συνόδου: «Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν».
Κατὰ τὸν προηγούμενο αἰώνα, ὡστόσο, παρουσιάστηκε μία ἐκκλησιολογικὴ θεωρία, ἀποκαλούμενη «βαπτισματικὴ θεολογία», ἡ ὁποία ἐπεκτάθηκε καὶ διδάσκεται ἐντόνως μέχρι τὶς ἡμέρες μας. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, ἄλλοι Πατριάρχες, Ἐπίσκοποι καὶ θεολόγοι ὀρθόδοξοι πρεσβεύουν καὶ διακηρύσσουν τὴν θεωρία περὶ τῆς ἑνότητος καὶ ἐγκυρότητος τοῦ βαπτίσματος ὅλων τῶν «χριστιανικῶν ὁμολογιῶν». Παραδέχονται, δηλαδὴ καὶ ἀποδέχονται τὸ βάπτισμα τῶν Παπικῶν, τῶν Προτεσταντῶν καὶ ἄλλων αἱρετικῶν ὁμάδων ὡς ἔγκυρο, ταυτίζοντάς το μὲ τὸ Βάπτισμα τῶν Ὀρθοδόξων. Αὐτὴ ἡ θεωρία ἐντάσσεται στὴν οἰκουμενιστικὴ κίνηση καὶ θεολογία, ἡ ὁποία ἀνάγει τὶς ρίζες της στὶς ἀρχὲς τοῦ ΙΘ´ αἰώνα μὲ τὸν Βαπτιστὴ Ἱεραπόστολο William Carey, ὅπως ἀναφέρει ὁ R. Givellini στὸ ἔργο του «Ἡ Θεολογία τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα» (2002, σ. 607).
Γίνεται, ὅμως, αὐτὸ ἀποδεκτὸ ἀπὸ τὴν Ἁγιογραφικὴ καὶ Πατερικὴ διδασκαλία; Ἀπαντοῦμε στεντορείᾳ τῇ φωνῇ: Ὄχι!
Πρωτίστως, εἶναι ἀναγκαῖο νὰ διευκρινίσουμε ὅτι τὸ Βάπτισμα, γιὰ νὰ εἶναι κανονικό, πρέπει νὰ πληροῖ τὶς ἑξῆς προϋποθέσεις: 1) Nὰ ἐπιτελῆται στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. 2) Νὰ γίνεται στὸ Ὄνομα τῆς Παναγίας καὶ Ὁμοουσίου Τριάδος. 3) Νὰ τελῆται διὰ τριττῆς καταδύσεως καὶ ἀναδύσεως καὶ ὄχι διὰ ραντισμοῦ. 4) Νὰ τελῆται ἀπὸ κανονικὸ Ὀρθόδοξο Λειτουργό, ᾽Επίσκοπο ἢ Πρεσβύτερο.
Οἱ αἱρετικοὶ Παπικοὶ καὶ Προτεστάντες δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐντάσσονται στὰ ἀνωτέρω, ἀφοῦ παρεξέκλιναν παντοιοτρόπως τῆς εὐθείας ὁδοῦ τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως μὲ τὶς διάστροφες τῶν ἀληθειῶν τοῦ Εὐαγγελίου θέσεις τους. Μὲ μία ἁπλὴ ἀνάγνωση τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀποδεικνύεται αὐτὸς ὁ ἰσχυρισμός μας.
Στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου ἀναφέρεται ἡ ἐντολὴ τοῦ Ἰδίου τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου πρὸς τοὺς Μαθητές Του: «Πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν» (Ματθ. 28, 19). Ἐδῶ ἀποκαλύπτονται τὰ τρία στοιχεῖα τῆς σωτηρίας ποὺ ἐπαγγέλλεται ἡ Μία Ἐκκλησία: Προηγούμενη ὀρθὴ διδασκαλία – κατήχηση, Βάπτισμα στὸ Ὄνομα τῆς Ἀδιαιρέτου καὶ Ὁμοουσίου Τριάδος καὶ ἀκριβὴς τήρηση τῶν παραδεδομένων ὑπὸ τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου. Ποιὸ ἀπὸ τὰ τρία πληροῦν οἱ αἱρετικοί, οἱ παραχαράξαντες τὴν Εὐαγγελικὴ ἀλήθεια; Ἀσφαλῶς κανένα.
Ἡ βάπτιση τοῦ Ἰδίου τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου διασώζεται στὸν Εὐαγγελιστὴ Ματθαῖο: «Βαπτισθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εὐθὺς ἀνέβη ἀπὸ τοῦ ὕδατος» (3, 16). Στὶς δὲ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων περιγράφεται ἡ βάπτιση τοῦ εὐνούχου ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου Φιλίππου: «Κατέβησαν ἀμφότεροι εἰς τὸ ὕδωρ ὅ τε Φίλιππος καὶ ὁ εὐνοῦχος, καὶ ἐβάπτισεν αὐτόν. ὅτε δὲ ἀνέβησαν ἐκ τοῦ ὕδατος, πνεῦμα κυρίου ἥρπασεν τὸν Φίλιππον, καὶ οὐκ εἶδεν αὐτὸν οὐκέτι ὁ εὐνοῦχος (8, 38-39). Ἡ χρήση τοῦ ρήματος «ἀνεβαίνω» στὰ δύο προηγούμενα χωρία ὑποδηλώνει τὴν προηγειθεῖσα βύθιση τῶν βαπτισθέντων ἐντὸς τῶν ὑδάτων (βαπτίζω = βυθίζω ὑπὸ τὸ ὕδωρ, Liddell – Scott, τ. I, 479).
Τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν Παπικῶν ὡς γνωστὸν τελεῖται διὰ ραντισμοῦ. Ἠμπορεῖ νὰ ταυτισθῆ μὲ τὸ Ὀρθόδοξο κανονικὸ βάπτισμα τῶν τριῶν καταδύσεων, οἱ ὁποῖες συμβολίζουν τὴν ταφὴ καὶ τὴν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, γράφοντας στοὺς Ρωμαίους, ἐπισημαίνει: «Ἢ ἀγνοεῖτε ὅτι ὅσοι ἐβαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν Ἰησοῦν εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν; συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον, [...] εἰ γὰρ σύμφυτοι γεγόναμεν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀναστάσεως ἐσόμεθα» (6, 3-6). Καὶ ὁ Μ. Βασίλειος ἐπιβεβαιώνει: «Τὴν κατάδυσιν τὸν τύπον τῶν τριῶν ἡμερῶν ἐκπληροῦν» (ἐπ. 236, PG 32, 884Α).
Ἐπίσης, οἱ τρεῖς καταδύσεις γίνονται στὸ Ὄνομα τῶν Τριῶν Προσώπων τῆς Ὁμοουσίου Τριάδος. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς διευκρινίζει μὲ ἀναλυτικὸ τρόπο ὅτι γιὰ κάθε Ὑπόσταση τῆς Ἁγίας Τριάδος κάνουμε μία κατάδυση καὶ εἶναι τρεῖς οἱ καταδύσεις γιὰ τὶς τρεῖς Ὑποστάσεις τῆς Ἁγίας Τριάδος: «Καθ' ἑκάστην τῶν τῆς θεότητος ὑποστάσεων μίαν κατάδυσιν καὶ τρεῖς διὰ τὸ τρισσὸν τῶν ὑποστάσεων» (B. Kotter, De Gruyter [Berlin 1981] PTS 22, 5, 11).
Πῶς εἶναι δυνατὸν τὸ βάπτισμα τῶν Παπικῶν, οἱ ὁποῖοι εἰσήγαγαν πλῆθος αἱρετικῶν δοξασιῶν, πολλὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες παραχαράσσουν, ἀλλοιώνουν καὶ διαστρεβλώνουν τὸ Τριαδολογικὸ καὶ Χριστολογικὸ δόγμα, ἀλλά -πολὺ περισσότερο- καὶ τὸ βάπτισμα τῶν Προτεσταντῶν νὰ ταυτίζονται μὲ τὸ τῆς Ὀρθοδόξου, ΜΙΑΣ Ἐκκλησίας; Ὁ Μ. Βασίλειος μὲ τὴν ἀπαράμιλλη εὐστοχία του διασαφηνίζει ὅτι ἡ πίστη καὶ τὸ βάπτισμα συνιστοῦν δύο συμφυεῖς καὶ ἀδιαίρετους τρόπους, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν ὅρο sine qua non γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι δὲ ἀδιαίρετο τὸ περιεχόμενο καὶ τῶν δύο, ἀφοῦ χωρὶς τὸν ἕνα δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχύει ὁ δεύτερος: «Πίστις δὲ καὶ βάπτισμα, δύο τρόποι τῆς σωτηρίας, συμφυεῖς ἀλλήλοις καὶ ἀδιαίρετοι. Πίστις μὲν γὰρ τελειοῦται διὰ βαπτίσματος, βάπτισμα δὲ θεμελιοῦται διὰ τῆς πίστεως, καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ὀνομάτων ἑκάτερα πληροῦται. Ὡς γὰρ πιστεύομεν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα, οὕτω καὶ βαπτιζόμεθα εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Καὶ προάγει μὲν ἡ ὁμολογία πρὸς τὴν σωτηρίαν εἰσάγουσα· ἐπακολουθεῖ δὲ τὸ βάπτισμα ἐπισφραγίζον ἡμῶν τὴν συγκατάθεσιν» (Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, SC 17, 12, 28 31-40).
Ἂς δοῦμε, ὅμως, τὸ θέμα καὶ ἀπὸ κανονικῆς πλευρᾶς. Ὁ 46ος κανόνας τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων διακελεύει: «Ἐπίσκοπον, ἢ πρεσβύτερον, αἱρετικῶν δεξαμένους βάπτισμα, ἢ θυσίαν, καθαιρεῖσθαι προστάττομεν. Τίς γὰρ συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαρ; ἢ τίς μερὶς πιστῷ μετὰ ἀπίστου;» (Ράλλη – Ποτλῆ, Σύνταγμα 2, 61). Αὐτὸ τὸ ἀκούουν οἱ φιλοαιρετίζοντες ἐπίσκοποί μας καὶ θεολόγοι; Ὅποιος ἐπίσκοπος ἢ πρεσβύτερος, μᾶς λέγει ὁ προαναφερθεὶς κανών, κάμει ἀποδεκτὸ τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν νὰ καθαιρῆται. Ὁ Ὅσιος Νικόδημος, ἑρμηνεύοντας τὸν παρόντα κανόνα, ὑπογραμμίζει: «Εἰ γάρ φησι, μία εἶναι ἡ Καθολικὴ Ἐκκλησία, καὶ ἓν εἶναι τὸ ἀληθὲς βάπτισμα, πῶς ἠμπορεῖ νὰ εἶναι ἀληθὲς βάπτισμα τὸ τῶν αἱρετικῶν καὶ σχισματικῶν, εἰς καιρὸν ὅπου αὐτοὶ δὲν εἶναι μέσα εἰς τὴν Καθολικὴν Ἐκκλησίαν, ἀλλ᾽ ἐξεκόπησαν ἀπὸ αὐτὴν διὰ τῆς αἱρέσεως;» (Πηδάλιον [1976] 51).
Οἱ ὀγδόντα τέσσσερις περίπου ἐπίσκοποι, οἱ συγκαλέσαντες τὴν σύνοδο τῆς Καρχηδόνας τὸ 255, ἀποφάνθηκαν μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς: «Ὅπερ διὰ παντὸς ἰσχυρῶς καὶ ἀσφαλῶς κρατοῦμεν, μηδένα βαπτίζεσθαι δύνασθαι ἔξω τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας· ἑνὸς ὄντος βαπτίσματος, καὶ ἐν μόνῃ τῇ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ ὑπάρχοντος» (Ράλλη – Ποτλῆ, Σύνταγμα 3, 3). Ἐδῶ οἱ ἱεροὶ Πατέρες τονίζουν τὴν ἀκρίβεια αὐστηρῶς καὶ ἀπαρεγκλίτως καὶ ὁμολογοῦν ὅτι ἕνα βάπτισμα ὑπάρχει, αὐτὸ τὸ ὁποῖο τελεῖται στὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία.
Ὅπως συμφωνεῖ καὶ ὁ καθηγητὴς πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός, ἰδιαίτερα στὴν ἐποχή μας ποὺ τὰ πάντα σχετικοποιοῦνται, ἀκόμη καὶ στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο καὶ μία στάση αὐστηρᾶς τηρήσεως τῶν κανόνων σχολιάζεται ὡς φανατικὴ καὶ στερουμένη ἀγάπης, ἡ ἐμμονὴ στὴν παράδοση τῶν Ἁγίων εἶναι ἡ οὐσιαστικότερη ἀντίσταση στὸν γενικὸ κατήφορο. (Βλ. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα, 1996, 122).
Ὡς ἐκ τῆς ἀνωτέρω ἐκτεθείσας ἐν συντομίᾳ διδασκαλίας τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν ἀπορρίπτεται ὡς ἄκυρο. Ὁ Μ. Βασίλειος ἀποφαίνεται ὅτι γίνεται δεκτὸ μόνον ἐκεῖνο τὸ βάπτισμα ποὺ τηρεῖται χωρὶς νὰ παρεκκλίνη τῆς πίστεως: «Ἐκεῖνο γὰρ ἔκριναν οἱ παλαιοὶ δέχεσθαι βάπτισμα τὸ μηδὲν τῆς πίστεως παρεκβαῖνον» (PG 32, 665A).
Ἑπομένως, ἐπ᾽οὐδενὶ λόγῳ ἐπιτρέπεται στὰ μέλη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας νὰ ὁδηγοῦν τὰ τέκνα τους νὰ βαπτισθοῦν ἀπὸ αἱρετικούς. Τὰ βαπτισθέντα δὲ ἀπὸ αὐτοὺς θεωροῦνται ὡς ἀβάπτιστα καὶ ἄρα ἐὰν προσέλθουν στὴν Μία Ἐκκλησία, πρέπει νὰ βαπτίζονται κανονικῶς, χωρὶς αὐτὸ νὰ θεωρῆται ἀναβαπτισμός. Ὁ Δίδυμος ὁ Τυφλὸς εἶναι κατηγορηματικὸς ὡς πρὸς αὐτό: «Μετερχόμενοι τοίνυν εἰς τὴν ὀρθοδοξίαν, κἂν τυχὸν ὦσιν βεβαπτισμένοι, βαπτίζονται μέν (οὐ γὰρ λέγομεν ἀναβαπτίζονται, ἐπειδὴ μὴ ἔχουσι τὸ ἀληθὲς βάπτισμα)» (PG 39, 720Α).
Ἔρχεται, δυστυχῶς, ἡ βαπτισματικὴ θεολογία τῶν Οἰκουμενιστῶν νὰ δεχθῆ ὅτι οἱ αἱρετικοὶ καὶ ἑτερόδοξοι τελοῦν ὀρθὸ βάπτισμα, ἐὰν ἐπικαλοῦνται κατὰ τὴν τέλεσή του τὸ Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἄσχετα ἐὰν βρίσκονται στὴν κακοδοξία καὶ τὴν αἵρεση. Αὐτὸ εἶναι ἀπαράδεκτο καὶ καθίσταται ἀπορριπτέο. Ὁ Μ. Βασίλειος στὸν 1ο κανόνα του διασαφηνίζει τὸ θέμα λέγοντας: «Οὐ γὰρ ἐβαπτίσθησαν οἱ μὴ εἰς τὰ παραδεδομένα ἡμῖν βαπτισθέντες» (Ράλλη – Ποτλῆ, Σύνταγμα 4, 000). Ὁ Ἀστέριος Ἀμασείας (5ος αἰ.) διευκρινίζει ὅτι ἐφόσον οἱ αἱρετικοὶ παραβίασαν τὴν παράδοση περὶ βαπτίσματος, ὅπως αὐτὴ διαμορφώθηκε ἀπὸ τὰ λόγια τοῦ Ἰδίου τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου καὶ τοὺς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἐρμηνεία τῶν πρώτων, ἔχασαν τὴν σφραγίδα τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Λέγει χαρακτηριστικά: «Εἶχόν ποτε κἀκεῖνοι ὡς πρόβατα λευκὸν τὸν πόκον καὶ τὴν φραγῖδα ἀνθηράν. Ἀλλ' ἕως τότε λευκὸν τὸν πόκον ἐτήρουν ἕως εἶχον τὸ τῆς ἐκκλησίας βάπτισμα, καὶ ἕως τότε ἡ σφραγὶς αὐτῶν τὴν ἀνθηρότητα τοῦ αἵματος Χριστοῦ ἔφερεν ἕως οὗ ἐσφραγισμένην ἐτήρουν τὴν περὶ τοῦ βαπτίσματος διάταξιν» (Ὁμ. 26.3.10, Richard, Brogger, 1956).
Ἑπομένως «κατ᾽ ἀκρίβειαν» τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν ἀπορρίπτεται ἀπὸ τὴν Ἁγιογραφικὴ καὶ Πατερικὴ παράδοση ὡς ἄκυρο. Ἡ ἀπουσία δὲ διατάξεως, ἡ ὁποία νὰ δέχεται ἔστω καὶ «κατ᾽οἰκονομίαν» τὸ αἱρετικὸ βάπτισμα, καταδεικνύει καὶ ἀποδεικνύει αὐτὸ ὡς ἄκυρο.
Ἐὰν ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα, πῶς δικαιολογοῦνται ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐπίσκοποί μας νὰ ἀποδέχωνται τὴν βαπτισματικὴ θεολογία τῶν Προτεσταντῶν; Δὲν φοβοῦνται τὴν ὀργὴ τοῦ Θεοῦ;
Μακάρι νὰ κατανοήσουν ὅτι βαδίζουν τὸν ὀλισθηρὸ δρόμο τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση καὶ ἀλήθεια καὶ νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ἁγιοπατερικὴ Παράδοση καὶ ἀλήθεια πρὶν εἶναι ἀργὰ γι᾽ αὐτούς.
Πηγή: Ἐστία Πατερικῶν Μελετῶν
Σχόλιο Τ.Ι.: (κείμενο καὶ ἐρμηνία)
Ἐπιστολή Ἱωάννου Β', Κεφάλαιο 1
1.2 διὰ τὴν ἀλήθειαν τὴν μένουσαν ἐν ἡμῖν, καὶ μεθ' ἡμῶν ἔσται εἰς τὸν αἰῶνα· 1.3 ἔσται μεθ' ὑμῶν χάρις, ἔλεος, εἰρήνη παρὰ Θεοῦ πατρὸς καὶ παρὰ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ τοῦ πατρός, ἐν ἀληθείᾳ καὶ ἀγάπῃ. 1.4 Ἐχάρην λίαν ὅτι εὕρηκα ἐκ τῶν τέκνων σου περιπατοῦντας ἐν ἀληθείᾳ, καθὼς ἐντολὴν ἐλάβομεν παρὰ τοῦ πατρός. 1.5 καὶ νῦν ἐρωτῶ σε, κυρία, οὐχ ὡς ἐντολὴν γράφων σοι καινήν, ἀλλὰ ἣν εἴχομεν ἀπ' ἀρχῆς, ἵνα ἀγαπῶμεν ἀλλήλους. 1.6 καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ ἀγάπη, ἵνα περιπατῶμεν κατὰ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ. Αὕτη ἐστὶν ἡ ἐντολή, καθὼς ἠκούσατε ἀπ' ἀρχῆς ἵνα ἐν αὐτῇ περιπατῆτε. 1.7 ὅτι πολλοὶ πλάνοι εἰσῆλθον εἰς τὸν κόσμον, οἱ μὴ ὁμολογοῦντες Ἰησοῦν Χριστὸν ἐρχόμενον ἐν σαρκί· οὗτός ἐστιν ὁ πλάνος καὶ ὁ ἀντίχριστος. 1.8 βλέπετε ἑαυτούς, ἵνα μὴ ἀπολέσωμεν ἃ εἰργασάμεθα, ἀλλὰ μισθὸν πλήρη ἀπολάβωμεν. 1.9 πᾶς ὁ παραβαίνων καὶ μὴ μένων ἐν τῇ διδαχῇ τοῦ Χριστοῦ Θεὸν οὐκ ἔχει· ὁ μένων ἐν τῇ διδαχῇ τοῦ Χριστοῦ, οὗτος καὶ τὸν πατέρα καὶ τὸν υἱὸν ἔχει. 1.10 εἴ τις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς καὶ ταύτην τὴν διδαχὴν οὐ φέρει, μὴ λαμβάνετε αὐτὸν εἰς οἰκίαν, καὶ χαίρειν αὐτῷ μὴ λέγετε· 1.11 ὁ γὰρ λέγων αὐτῷ χαίρειν κοινωνεῖ τοῖς ἔργοις αὐτοῦ τοῖς πονηροῖς.
Ἐρμηνεία (†) Παν. Ν. Τρεμπέλα
1.2 Καί σᾶς ἀγαπώμεν διά τήν ἀλήθειαν, ἡ ὀποία μένει μέσα μας καί κυριαρχεῖ ἐφ' ὁλοκλήρου τῆς ζωῆς μας. Καί ἡ ἀλήθεια αὐτή θά εἶναι μαζί μας αἰωνίως καί τό ψεῦδος τῆς αἱρέσεως καί τῆς πλάνης δέν θά εὔρῃ ποτέ εἴσοδον εἰς τάς ψυχάς μας. 1.3 Εἴθε νά εἶναι, καί ὡρισμένως θά εἶναι μαζί σας χάρις, ἔλεος, εἰρήνη ἀπό τόν Θεόν Πατέρα καί ἀπό τόν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Υἱόν τοῦ Πατρός, καί νά συνοδεύωνται ταῦτα μέ γνῶσιν τῆς ἀληθείας καί μέ ἄσκησιν τῶν ἔργων τῆς ἀγάπης. 1.4 Ἐχάρην πάρα πολύ, διότι ηὗρα μερικά ἀπό τά τέκνα σου νά βαδίζουν ἐμπνεόμενα καί καθοδηγούμενα ἀπό τήν ἀλήθειαν τοῦ εὑαγγελίου, σύμφωνα μέ τήν ἐντολήν, πού ἐλάβομεν ἀπό τόν Θεόν Πατέρα διά μέσου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποίος ἐξ’ ὀνόματος τοῦ Πατρός του ὡμίλησε καi μᾶς ἐδίδαξε τήν ἀλήθειαν αὐτήν. 1.5 Καί τώρα σέ παρακαλώ, κυρία, ὄχι σάν νά σοῦ ἔγραφα κάποιαν ἐντολήν νέαν, ἀλλά τήν ἐντολήν, πού εἴχαμεν ἐξ ἀρχῆς, ἤτοι νά ἀγαπώμεθα μεταξύ μας. 1.6 Καί εἰς τοῦτο συνίσταται ἡ ἀγάπη, εἰς τό νά συμπεριφερώμεθα καί πολιτευώμεθα σύμφωνα μέ τάς ἐντολάς του. Ἡ ἀγάπη αὐτή εἶναι ἡ κύρια καί περιεκτική ὅλων τῶν ἄλλων ἐντολή, καθώς ἠκούσατε ἐξ ἀρχῆς τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος, ἵνα βαδίζετε ἐμπνεόμενοι ἀπό αὐτήν καί συμμορφούμενοι πρός αὐτήν. 1.7 Πρέπει δέ νά βαδίζετε τόν δρόμον τῆς ἀγάπης καί νά μή εἶσθε διεσπασμένοι, διότι ἀνεφάνησαν εἰς τόν κόσμον πολλοί πού διδάσκουν πλάνας καί πλανοῦν μέ αὐτάς τούς πιστούς. Οἱ πλάνοι αὐτοί δεν ὁμολογοῦν, ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἐξακολουθεί ὡς ἀρχιερεύς μας νά εἶναι εἰς τούς οὐρανούς μέ πραγματικήν σάρκα καί φύσιν ἀνθρωπiνην καί μέ αὐτήν πρόκειται νά ἔλθῃ ὡς Κριτής. Αὐτός, πού δέν ὁμολογεῖ τήν ἀλήθειαν αὐτήν, εἶναι ὁ κατ' ἐξοχήν ἀπατεών καί ὁ ἀντίχριστος. 1.8 Προσέχετε πολύ τούς ἐαυτούς σας, διά νά μή χάσωμεν ὄσα ἔχομεν ἐργασθῆ, ἀλλά λάβωμεν πλήρη καί τελείαν ἀνταμοιβήν. 1.9 Καθένας πού βγαίνει ἔξω και δέν μένει μέσα εἰς τήν διδαχήν τοῦ Χριστοῦ διά τῆς ἀκριβοὺς τηρήσεως αὐτῆς, αὐτός δέν ἔχει τόν Θεόν, ἀλλ' εἶναι χωρισμένος ἀπό αὐτόν. Ἐκείνος, πού μένει εἰς τήν διδαχήν τοῦ Χριστοῦ, αὐτός καί τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν ἔχει, διότι οὗτος ἔγινε ναός τοῦ Θεοῦ. 1.10 Ἐάν κανείς σᾶς ἐπισκέπτεται καί δεν φέρῃ τήν διδαχήν αὐτήν, μή δέχεσθε αὐτόν πρός φιλοξενίαν εἰς τήν οἰκίαν σας καί οὔτε χαιρετισμόν νά ἀπευθύνετε πρός αὐτόν. 1.11 Διότι ἐκεῖνος, πού χαιρετᾷ αὐτόν, γίνεται συγκοινωνός πρός τά πονηρά του ἔργα, ἐπειδή μέ τήν σχέσιν του καί τόν χαιρετισμόν του τόν ἐνθαρρύνει εἰς ἐξακολούθησιν αὐτῶν.
Ἡ θρησκεία συχνὰ ἀντιμετωπίζεται ὡς μιὰ δύναμη ἡ ὁποία προκαλεῖ διχασμὸ ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους. Ὡστόσο, οἱ κορυφαῖοι θρησκευτικοὶ ἡγέτες τοῦ κόσμου ἑνώθηκαν γιὰ νὰ παρουσιάσουν ἕνα διαφορετικὸ ὅραμα σχετικὰ μὲ τὸ πῶς θὰ μποροῦσε νὰ λειτουργεῖ στὸν κόσμο ἡ θρησκεία.
Σε μιὰ σπάνια κίνηση, 22 θρησκευτικοὶ ἡγέτες- ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καὶ τὸν Πάπα Φραγκίσκο μέχρι τὸν Δαλάι Λάμα- ἀπηύθυναν μια κοινὴ ἔκκληση τὴν Τετάρτη, ζητώντας ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀκολουθήσουν μιὰ ἁπλὴ συμβουλή: Νὰ γίνουν φίλοι μὲ ἀνθρώπους ἄλλων θρησκειῶν.
«Ἡ συμβουλὴ μας εἶναι νὰ κάνετε φίλους πιστοὺς ὅλων των θρησκειῶν» εἶπε ὁ ἀγιατολὰχ Σαγὶντ Φαντὲλ ἇλ Μιλανί, ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ.... ὑψηλόβαθμους σιίτες μουσουλμάνους κληρικοὺς τῆς Μ. Βρετανίας, σὲ βίντεο.
«Προσωπικὲς ἐπαφές, προσωπικὲς φιλίες, τότε μποροῦμε νὰ ἀνταλλάξουμε ἕνα βαθύτερο ἐπίπεδο ἐμπειριῶν» εἶπε ὁ Δαλάι Λάμα.
Ὁ Πάπας Φραγκίσκος ἐπέλεξε νὰ μιλήσει γιὰ τὴ μακρά του φιλία μὲ τὸν Ἀργεντινὸ ραββίνο Ἄμπραχαμ Σκόρκα, ποὺ ἐπίσης ἐμφανίστηκε στὸ βίντεο. «Ἡ θρησκευτική μου ζωὴ ἐμπλουτίστηκε μὲ τὶς ἐξηγήσεις του, ἔγινε πολὺ πιὸ πλούσια» εἶπε ὁ Φραγκίσκος γιὰ τὸν Σκόρκα. «Καὶ φαντάζομαι πὼς τὸ ἴδιο συνέβη καὶ σὲ αὐτόν».
Ἀπὸ τὴν πλευρὰ του ὁ κ. Βαρθολομαῖος εἶπε πὼς "καλούμαστε νὰ κοιτάξουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον στὰ μάτια ὥστε νὰ δοῦμε πιὸ βαθιὰ καὶ νὰ νὰ ἀναγνωρίσουμε τὴν ὀμορφιὰ τοῦ Θεοῦ σὲ κάθε ἀνθρώπινο πλάσμα".
Τὸ «Κάνετε Φίλους» (Make Friends) εἶναι μιὰ πρωτοβουλία τοῦ Elijah Interfaith Institute, ἑνὸς διαθρησκευτικοῦ ὀργανισμοῦ μὲ γραφεῖα στὸ Ἰσραὴλ καὶ τὶς ΗΠΑ. Σε ἀνακοίνωση, οἱ διοργανωτὲς εἶπαν πὼς ἡ ἀποστολὴ τοῦ ἐγχειρήματος εἶναι νὰ ἀντιμετωπίσει τὴν ἰδέα πὼς οἱ ἄνθρωποι βλέπουν τὶς θρησκεῖες τῶν ἄλλων μὲ ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης ἢ ἀποστροφὴ- καὶ ἐν δυνάμει νὰ μειώσει τὴ βία ποὺ ἀσκεῖται στὸ ὄνομα τῆς θρησκείας.
Ὁ ραββίνος Dr. Ἄλον Γκόσεν- Γκότσταϊν, διευθυντὴς τοῦ ἰνστιτούτου, εἶπε πὼς τὸ ἐγχείρημα παρουσιάζει μιὰ νέα θεολογικὴ ὀπτική, μία ἡ ὁποία ὑπογραμμίζει τὴν ἀνάγκη γιὰ φιλία ἀνάμεσα στὶς θρησκεῖες.
«Δὲν μποροῦμε νὰ ἀρνηθοῦμε πὼς στὰ βιβλία πολλῶν θρησκειῶν μπορεῖς νὰ βρεῖς κείμενα τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι πολὺ ἀνοιχτά, ἀκόμα καὶ ἐχθρικά, ἀπέναντί σε ἀνθρώπους ἄλλων θρησκειῶν» ἀναφέρει σὲ ἀνακοίνωση. «Ὁπότε, ὅταν οἱ πιὸ σημαντικοὶ ἡγέτες τοῦ κόσμου ζητοῦν φιλία, πρακτικὰ ἀγκαλιάζουν ἕναν τρόπο πίστης καὶ ἀπορρίπτουν ἕναν ἄλλο».
Οἱ 22 ἡγέτες ποὺ συμμετέχουν στὴν ἔκκληση ἀντικατοπτρίζουν ἕνα μεγάλο φάσμα θρησκευτικῶν πεποιθήσεων- Σίχ, Βουδισμό, Ἰνδουϊσμό, Ἰσλάμ, Ἰουδαϊσμὸ καὶ Χριστιανισμό. Ὁ κάθε ἡγέτης συνεισέφερε μὲ μιὰ προσωπικὴ δήλωση, εἰδικὰ γιὰ τοὺς σκοποὺς τοῦ ἐγχειρήματος αὐτοῦ.
«Ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ὡραῖα του νὰ περνᾶς χρόνο μὲ ἀνθρώπους ποὺ διαφέρουν ἀπὸ ἐσένα εἶναι ὅτι ἀνακαλύπτεις πόσα κοινὰ ἔχεις. Οἱ ἴδιοι φόβοι, οἱ ἴδιες ἐλπίδες, οἱ ἴδιοι προβληματισμοὶ» εἶπε ὁ ραββίνος Λόρδος Τζόναθαν Σάκς, πρώην ἀνώτατος ραββίνος τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου.
Περισσότερα βίντεο ἀπὸ τοὺς ἡγέτες, μὲ ὑποτίτλους σὲ διαφορετικὲς γλῶσσες, εἶναι διαθέσιμα στὸν λογαριασμὸ YouTube τοῦ Make Friends.
Πηγή: Ρωμαίϊκο Ὁδοιπορικό
Τὴν ἡμέρα αὐτὴ ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει μὲ ξεχωριστὴ λαμπρότητα τὴ Σύναξη τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων. Βεβαίως ὑπάρχουν καὶ οἱ μνῆμές τους σὲ διάφορες ἡμερομηνίες τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους, ἀλλὰ μὲ αὐτὸ τὸ συλλογικὸ ἑορτασμὸ τιμᾶται σύμπασα ἡ χορεία τῶν μεγάλων αὐτῶν ἀνδρῶν, οἱ ὁποῖοι ὡς συνεχιστὲς τοῦ σωτηριώδους ἔργου τοῦ Κυρίου ἐπὶ τῆς γῆς, ἔστρεψαν τὸ ροῦ τῆς ἱστορίας καὶ ἄλλαξαν κυριολεκτικὰ τὴ μορφὴ τοῦ κόσμου. Χάρη στὸν ἰδικό τους ἀγώνα, τὶς ἀφάνταστες προσωπικὲς τους θυσίες, τὴ μαρτυρία καὶ τὸ μαρτύριό τους ἐθεμελιώθηκε ἡ Ἐκκλησία στὸν κόσμο.
Ἡ λέξη «Ἀπόστολος» σημαίνει τὸν ἀπεσταλμένο. Ἐν προκειμένῳ Ἀπόστολοι ὀνομάσθηκαν οἱ ἐκλεγμένοι καὶ καλεσμένοι ἀπὸ τὸν Κύριο Μαθητές Του νὰ συνεχίσουν τὸ σωστικό Του ἔργο, μετὰ τὴν εἰς τοὺς οὐρανοὺς Ἀνάληψή Του. Ἐπίσης, σύμφωνα μὲ τὴν χαρακτηριστική Του προτροπὴ ἔγιναν οἱ μάρτυρες τῆς Ἀναστάσεώς Του «ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς».
Ἡ ἐκλογὴ καὶ ἡ κλήση τῶν Ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι ὡς τὴν Πεντηκοστὴ καλοῦνταν Μαθητές, ἔγινε ἀμέσως μὲ τὴν ἀρχὴ τῆς δημόσιας δράσεως τοῦ Κυρίου, στὴ Γαλιλαία. Εὐθὺς μετὰ τὴ Βάπτισή Του κατευθύνθηκε στὶς ὄχθες τῆς λίμνης Γενησαρέτ, ὅπου ἀπευθύνθηκε στοὺς ἐκεῖ ἁλιεῖς, στοὺς ὁποίου εἶπε: «δεῦτε ὀπίσω μου καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων». Αὐτοὶ «εὐθέως ἀφέντες τὰ δίκτυα ἠκολούθησαν αὐτῶ». Ἄλλοι, «ἀφέντες τὸν πατέρα αὐτῶν Ζεβεδαῖον ἐν τῷ πλοίῳ μετὰ τῶν μισθωτῶν, ἀπῆλθον ὀπίσω αὐτοῦ».
Οἱ μαθητὲς ὁρίσθηκαν ἀπὸ τὸν Κύριο σὲ τρεῖς κύκλους ἤτοι: τὸ στενὸ κύκλο τῶν Δώδεκα, τὸν εὐρύτερο κύκλο τῶν Ἑβδομήκοντα καὶ τὸν εὐρύτατο κύκλο τῶν πολυπληθῶν φίλων Του. Μεγαλύτερη σημασία εἶχε ὁ κύκλος τῶν Δώδεκα. Αὐτοὶ εὑρίσκονταν πλησίον Του καὶ σ’ αὐτοὺς ἀποκάλυψε τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Αὐτοὶ εἶχαν τὴν εὐλογία καὶ τὴ δόξα νὰ ὁρισθοῦν ὡς οἱ κατ’ ἐξοχὴν συνεχιστὲς τοῦ ἔργου Του, διότι μόνο σὲ αὐτοὺς εἶπε: «Ἐγὼ ἐξελεξάμην ὑμᾶς, καὶ ἔθηκα ὑμᾶς, ἵνα ὑμεῖς ὑπάγητε καὶ καρπὸν φέρητε, καὶ ὁ καρπὸς ἡμῶν μένῃ». Μετὰ τὴν Ἀνάσταση τοὺς κατέστησε ἐπίσημα διαδόχους καὶ συνεχιστὲς τοῦ ἔργου Του: «καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. Καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον, ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται». Ἐπίσης στὸ ὄρος τῆς Γαλιλαίας, ὅπου εἶχαν συναχθεῖ οἱ ἕνδεκα μαθητές, λίγο πρὶν τὴν Ἀνάληψη, τοὺς εἶπε: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν».
Ὡς πρὸς τὴν ἐκλογὴ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων εἶναι χαρακτηριστικοὶ οἱ λόγοι τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν... τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα τοὺς σοφοὺς καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά, καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεός, καὶ τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ, ὅπως μὴ καυχήσηται πᾶσα σὰρξ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ».
Οἱ Ἅγιοι Δώδεκα Ἀπόστολοι εἶναι: ὁ Ἀπόστολος Πέτρος († 29 Ἰουνίου), ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας († 30 Νοεμβρίου), ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος ὁ τοῦ Ζεβεδαίου († 30 Ἀπριλίου), ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος ὁ τοῦ Ἀλφαίου († 9 Ὀκτωβρίου), ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης († 24 Σεπτεμβρίου), ὁ Ἀπόστολος Φίλιππος († 14 Νοεμβρίου), ὁ Ἀπόστολος Βαρθολομαῖος († 11 Ἰουνίου), ὁ Ἀπόστολος Θωμᾶς († 6 Ὀκτωβρίου), ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος († 16 Νοεμβρίου), ὁ Ἀπόστολος Ἰούδας († 19 Ἰουνίου), ὁ Ἀπόστολος Ματθίας († 9 Αὐγούστου), ὁ Ἀπόστολος Σίμων ὁ Ζηλωτής († 10 Μαΐου).
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Ὡς δωδεκάπυρσος, λυχνία ἔλαμψαν, οἱ Δωδεκάριθμοι, Χριστοῦ Ἀπόστολοι, Πέτρος καὶ Παῦλος σὺν Λουκᾷ, Ἀνδρέας καὶ Ἰωάννης, Βαρθολομαῖος Φίλιππος, σὺν Ματθαίῳ καὶ Σίμωνι, Μᾶρκος καὶ Ἰάκωβος, καὶ Θωμᾶς ὁ μακάριος, καὶ ηὔγασαν τοὺς πίστει βοῶντας· χαίρετε Λόγου οἱ αὐτόπται.
Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἡ δωδεκάχορδος καὶ εὔσημος νάβλα, τῶν πανευφήμων καὶ σοφῶν Ἀποστόλων, ἐμπνεομένη Πνεύματος ταῖς θείαις αὐγαῖς, πᾶσι μὲν ἐκήρυξεν, εὐσεβείας τὸν φθόγγον, γλώσσας δὲ ἐφίμωσεν, ἀσεβείας τῷ λόγῳ· οὓς εὐφημοῦντες εἴπωμεν τρανῶς· χαίρετε μύσται, Χριστοῦ καὶ διάκονοι.
Μεγαλυνάριον.
Πέτρον Παῦλον Μᾶρκον σὺν τῷ Λουκᾷ, Φίλιππον Ἀνδρέαν, Ἰωάννην τε καὶ Θωμᾶν, Σίμωνα Ματθαῖον, καὶ τὸν Βαρθολομαῖον, σὺν θείῳ Ἰακώβῳ, ὕμνοις τιμήσωμεν.
Πηγή: Μέγας Συναξαριστής
Η «Μαμά, Μπαμπάς & Παιδιά» βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει ότι σήμερα όλοι οι εθνικοί συντονιστές της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών καταθέτουν τις υπογραφές των πολιτών τους στις εθνικές τους αρχές, όπως προβλέπεται από τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Δελτίο Τύπου Βρυξέλλες, 9 Ιουνίου 2017
Σήμερα, κατετέθηκαν στις αρμόδιες εθνικές αρχές των 28 Κρατών Μελών ένα εκατομμύριο υπογραφές, που υποστηρίζουν την Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών «Μαμά, Μπαμπάς & Παιδιά»
Η «Μαμά, Μπαμπάς & Παιδιά» βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει ότι σήμερα όλοι οι εθνικοί συντονιστές της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών καταθέτουν τις υπογραφές των πολιτών τους στις εθνικές τους αρχές, όπως προβλέπεται από τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όπως φαίνεται από το 1 εκατομμύρια υπογραφές, ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός ευρωπαίων πολιτών τάσσονται υπέρ της ενσωμάτωσης στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία αυτού του διπλού ορισμού του γάμου και της οικογένειας: "Γάμος νοείται η νομική ένωση μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας" και "η οικογένεια θεμελιώνεται στο γάμο ή/και στην καταγωγή".
Οι ορισμοί αυτοί είναι σύμφωνοι με το σύνολο των θεμελιωδών ηθικών αξιών που είναι κοινές σε όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η επικύρωσή τους θα ενδυναμώσει την Ευρωπαϊκή ενότητα και θα εδραιώσει το αίσθημα σεβασμού στο άρθρο 9 του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η «Μαμά, Μπαμπάς & Παιδιά» ευχαριστεί θερμά το ένα εκατομμύριο πολιτών που στήριξαν αυτή την πρωτοβουλία Ευρωπαίων πολιτών, όλους τους εθελοντές και όλες τις οργανώσεις που συνέβαλαν στην επιτυχία της.
Press release Brussels, 9 June 2017
Today, one million of signatures
supporting the European citizens’ initiative Mum, Dad & Kids are deposited to national authorities of the 28 Member States
Mum, Dad & Kids is glad to announce that today all the national coordinators of the European Citizens’ Initiative are deposing their citizen signatures to their national authorities as provided by the rules of European Commission.
As shown by the 1 million of signatures, a huge number of European citizens are in favour of the incorporation into the European legislation of this double definition of marriage and family: “Marriage means a legal union between one man and one woman” and “family is based on marriage and/or descent”.
These definitions correspond to the set of principles common to all the Member States of the European Union.
Their adoption would reinforce the European unity and would ensure the respectof article 9 of the Charter of fundamental rights of the European Union.
Mum, Dad & Kids warmly thanks the million of citizens who supported this European citizens’ initiative, all the volunteers and all the organisations that contributed to its success.
Source: Mum Dad and Kids
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἡ ἡρωικότερη ἀποστολικὴ μορφὴ τῆς πρώτης Χριστιανικῆς περιόδου, ὑπῆρξε ὁ κατ’ ἐξοχὴν Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν, ὁ μοναδικὸς διδάσκαλος καὶ ὁ σπουδαιότερος παιδαγωγὸς τῆς Οἰκουμένης, ὁ ἐκκλησιαστικὸς ἀγωνιστὴς καὺ φυτουργὸς τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐκφράζονται μὲ τὸ μεγαλύτερο θαυμασμὸ καὶ ἐξυμνοῦν μὲ τὰ καλύτερα λόγια τὴν προσωπικότητά του, τὸ καταπληκτικὸ ἱεραποστολικὸ ἔργο του καὶ τὴ μοναδικὴ διδασκαλία του. Μάλιστα ὁ κυριότερος ἑρμηνευτής του, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἐκ τῶν κορυφαίων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, εὔστοχα τὸν χαρακτηρίζει ὡς «τὸν πρῶτον μετὰ τὸν Ἕνα» καὶ συνιστᾶ «μὴ θαυμάζειν μόνον ἀλλὰ καὶ μιμεῖσθαι τὸ ἀρχέτυπον τοῦτο τῆς ἀρετῆς». Ἄριστος γνώστης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ παιδείας, ἔφερε τὸ ἀληθινὸ φῶς τῆς θεογνωσίας, τὸ φῶς τοῦ Εὐαγγελίου ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ στὴ Δύση.
Μέχρι τώρα δεν έχει δοθεί κανένα επιχείρημα για ποιο λόγο θα πρέπει οι θρησκείες να εξετάζονται παράλληλα και όχι ξεχωριστά. Κάθε προτεινόμενη παιδαγωγική τεχνική του Νέου ΠΣ αφορά ένα θέμα. Συνεπώς, γιατί θα πρέπει τα θέματα να εξετάζονται όλα μαζί, ενώ οι ίδιες οι τεχνικές αφορούν την εμπέδωση και μάθηση ενός πράγματος;
ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΥΠΟΥ
ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ
Ναύπακτος, 26 Ἰουνίου 2017
Συνεργάτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου, πού ὑπηρετεῖ ὡς καθηγητής θεολόγος στήν Μέση Ἐκπαίδευση, ἐκπόνησε μιά κριτική στό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν γιά τό Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, τήν ὁποία παραθέτουμε κατωτέρω, πρός ἐνημέρωσή σας.
*******************
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΣ
1. Μέχρι τώρα δεν έχει δοθεί κανένα επιχείρημα για ποιο λόγο θα πρέπει οι θρησκείες να εξετάζονται παράλληλα και όχι ξεχωριστά.
2. Κάθε προτεινόμενη παιδαγωγική τεχνική του Νέου ΠΣ αφορά ένα θέμα. Συνεπώς, γιατί θα πρέπει τα θέματα να εξετάζονται όλα μαζί, ενώ οι ίδιες οι τεχνικές αφορούν την εμπέδωση και μάθηση ενός πράγματος;
3. Η προχειρότητα παράθεσης υλικού είναι παροιμιώδης, διότι παραπέμπει σε εορτές γεγονότων όπως π.χ τις γιορτές των Εβραίων, χωρίς να έχει μιλήσει ουδέποτε για τα ιστορικά γεγονότα καθαυτά τα οποία διαμόρφωσαν την εορτή. Μιλάει για το εβραϊκό Πάσχα, αναλύει ακόμα και τους συμβολισμούς των πασχαλινών βρωσίμων, χωρίς να έχει αναφερθεί ουδέποτε στα γεγονότα της Εξόδου. Εξορία, Αίγυπτος, Ναός Ιεροσολύμων, ο Προφήτης Ηλίας, ενώ δεν έχει τίποτε ειπωθεί περί αυτών ουδέποτε, αίφνης εμφανίζονται να εξηγούν ως άγνωστες λέξεις το άγνωστο Εβραϊκό Πάσχα.
4. Ενώ σε όλα τα πορίσματα της παιδαγωγικής δίνεται πρωτεύων ρόλος στην εποπτεία, η εννοιολογική ανάλυση ακριβώς επειδή μιλάει για έννοιες και όχι για γεγονότα της ιστορίας, τελικά παραπέμπει σε μια άσαρκη πραγματικότητα, η οποία νομοτελειακά θα καταστήσει το μάθημα το πλέον βαρετό μάθημα του σχολείου. Παράδειγμα το εβραϊκό Πάσχα, όπως τίθεται παραπάνω.
5. Κάθε επιλογή κειμένου αποτελεί από μόνη της μια ερμηνευτική θέαση του χαρακτήρα του μαθήματος. Το Νέο ΠΣ αφανίζει κάθε στοιχείο μεταφυσικής ιδιαιτερότητας σε ΟΛΕΣ τις θρησκείες και προβάλλει μονοδρομικά τις παγκοσμιοποιημένες αρετές της πολιτικής ορθότητας: ετερότητα, συνύπαρξη, φτώχεια, πλούτος, μετανάστευση, οικολογία. ΟΛΑ τα θρησκευτικά κείμενα υποτάσσονται σε αυτά. Κατ’ αυτό τον τρόπο η υπόρρητη εκπαιδευτική ατζέντα είναι η κατάρτιση της γενικευμένης πολιτικής ορθότητας και σε καμία περίπτωση της θρησκευτικής ιδιαιτερότητας. ΟΛΕΣ οι θρησκείες μιλάνε για τα ιδανικά της σημερινής πολιτικής ορθότητας: ετερότητα, συνύπαρξη, φτώχεια, πλούτος, μετανάστευση, οικολογία. Τα υπόλοιπα δεν υπάρχουν και αν υπάρχουν είναι απλώς αισθητικές διαφορές.
6. Από τον οδηγό εκπαιδευτικού δημοτικού γυμνασίου παρατίθεται το παρακάτω σχεδιάγραμμα
Πίνακας 7.1. Σχηματική αντιστοίχηση βασικών λειτουργιών του εκπαιδευτικού
|
Σε παλαιότερες θεωρήσεις
|
Στη νέα προσέγγιση
|
|
Ο εκπαιδευτικός
|
|
βλέπει τη μάθηση ως διαδικασία μόρφωσης των μαθητών με βάση τη δική του επιστημονική αυθεντία
|
θεωρεί τους μαθητές σκεπτόμενα πρόσωπα, που αναπτύσσουν δικές τους προσεγγίσεις μάθησης
|
|
δίνει έμφαση στη διδακτέα ύλη
|
δίνει έμφαση στη μαθησιακή διαδικασία
|
|
Ο θεολόγος εκπαιδευτικός
|
|
ενημερώνει τους μαθητές για το θρησκευτικό φαινόμενο, παρέχοντας επαρκή πληροφόρηση
|
ενθαρρύνει τους μαθητές να διερευνήσουν και να προσεγγίσουν κριτικά τις διαστάσεις της θρησκευτικότητας
|
|
καλεί τους μαθητές να αφομοιώσουν τις επιταγές της επίσημης θρησκευτικής παράδοσης
|
διευκολύνει τους μαθητές να κατανοήσουν τις δικές τους αξίες και των άλλων και να διαμορφώσουν προσωπικές στάσεις
|
Γίνεται σαφές ότι η βασική μέθοδος κατανόησης της θρησκείας είναι η κατανόηση μέσω των προσωπικών βιωμάτων. Αυτό είναι θεμιτό στις φυσικές επιστήμες, κατά τις οποίες από την προσωπική παρατήρηση ανάγεται κανείς στα γενικά πορίσματα. Στις ανθρωπιστικές επιστήμες, ωστόσο, για να κατανοήσει κανείς κάτι άλλο έξω από τον εαυτό του, πρέπει να βγει από τις προσωπικές προϋποθέσεις του και να μαθητεύσει στην ετερότητα. Για παράδειγμα, σημασία έχει τι λέει και εννοεί ο Βούδας όχι τι καταλαβαίνω εγώ για τον Βούδα. Διαφορετικά, χρησιμοποιούμε τις θρησκείες ως καταναλωτικά προϊόντα που ανταποκρίνονται στις ατομιστικές ιδιωτικές μας ανάγκες. Η έννοια των θρησκευτικών δασκάλων όλων των θρησκειών στα δικά τους πλαίσια κατανόησης ενείχε την μαθητεία σε αυτούς και όχι στις υποκειμενικές μας αντιλήψεις για αυτούς. Αλλιώς δεν κατανοούμε ουδόλως την ουσία της θρησκείας. Επιπρόσθετα κριτική αντιμετώπιση σημαίνει σύγκριση πηγών. Πηγές σημαίνει μαθητεία στις πηγές όχι κριτική επι πραγμάτων τα οποία αγνοώ παντελώς.
ΔΗΜΟΤΙΚΟ
1. Περιέργως η πιο ισχυρή ένταση συγκριτισμού υφίσταται στους φακέλους δημοτικού.
Στη Γ΄ Δημοτικού 4/8 ενότητες είναι συγκριτιστικές (ΕΝΟΤΗΤΕΣ 2. Γιορτές Σύμβολα θεού: Χριστιανοί Εβραίοι Μουσουλμάνοι, 3. Ημέρες: Χριστιανοί Εβραίοι Μουσουλμάνοι, 4. Χριστούγεννα: Εικόνες γέννησης ο Χριστός Κινέζος, Ο Χριστός ινδιάνος, Έθιμα: Αγιος Βασίλειος Ο πατέρας των Χριστουγέννων(Γαλλία) Ο καλός γέρος πατέρας(Κίνα), 7. Πάσχα: Πάσχα -Ορθοδόξων -Καθολικών -Εβραίων).
Στη Δ΄ δημοτικού 6/7 ενότητες είναι συγκριτιστικές (ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. Προσευχή: Άγιος Σεραφείμ- Τέμενος μουσουλμάνων – Τείχος των Δακρύων. Το σχόλιο από κάτω: «Με την προσευχή οι άνθρωποι προσπαθούν να επικοινωνούν με τον Θεό που πιστεύουν. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τόποι και χρόνοι προσευχής. Ωστόσο, καθώς ο Θεός είναι «πανταχού παρών», μπορούν να προσεύχονται όποτε και όπου το θελήσουν. Όταν προσεύχονται οι άνθρωποι μπορούν να εκφράζουν χαρά, φόβο, λύπη, να ευχαριστούν τον Θεό, να ζητούν συγχώρηση ή να τον παρακαλούν για κάτι»(σελ. 12). Το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα: Αλήθεια δεν υπάρχει. Υπάρχουν τα υποκειμενικά βιώματα εκάστου. Ο Θεός είναι όλα και τίποτε από αυτά. Παραλλήλως υπάρχει το ποιήμα του Καββαδία για την προσευχή των ναυτικών «Οι Γιαπωνέζοι ναυτικοί, προτού να κοιμηθούν,
βρίσκουν στην πλώρη μια γωνιά που δεν πηγαίνουν άλλοι
κι ώρα πολλή προσεύχονται βουβοί, γονατιστοί
μπρος σ’ ένα Βούδα κίτρινο που σκύβει το κεφάλι.
Κάτι μακριά ως τα πόδια τους φορώντας νυχτικά,
μασώντας οι ωχροκίτρινοι μικροί Κινέζοι ρύζι,
προφέρουνε με την ψιλή φωνή τους προσευχές
κοιτάζοντας μια χάλκινη παγόδα που καπνίζει.
Οι Κούληδες με την βαριά βλακώδη τους μορφή
βαστάν σκυφτοί τα γόνατα κοιτώντας πάντα κάτου,
κι οι Αράπηδες σιγοκουνάν το σώμα ρυθμικά,
κατάρες μουρμουρίζοντας ενάντια του θανάτου.
Οι Ευρωπαίοι τα χέρια τους κρατώντας ανοιχτά,
εκστατικά προσεύχονται γιομάτοι από ικεσία
και ψάλλουνε καθολικές ωδές μουρμουριστά,
που εμάθαν όταν πήγαιναν μικροί στην εκκλησία.
Και οι Έλληνες, με τη μορφή τη βασανιστική,
από συνήθεια κάνουνε, πριν πέσουν, το σταυρό τους
κι αρχίζοντας με σιγανή φωνή « Πάτερ ημών...»
το μακρουλό σταυρώνουνε λερό προσκέφαλό τους.». 2. Παναγία η Μητέρα: Οι Βυζαντινές εικόνες της Παναγίας πλαί στις γυμνές ζωγραφιές του Klimt, των Picasso και Montigliani. Η μητέρα του Χριστού στο Κοράνιο. 4.όλοι ίσοι όλοι διαφορετικοί: Βάπτισμα Χρίσμα Ορθοδόξων – Καθολικών – Προτεσταντών, Τελετές Μουσουλμάνων 5. Ιεροί Τόποι: Ορθόδοξοι Καθολικοί, Η Ιερουσαλήμ για τις Αβρααμικές Θρησκείες, Η Μέκκα. 6. Χριστιανοί Άγιοι και ιερά Πρόσωπα Θρησκειών: Όσκαρ Ρομέρο, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Γκάντι. 7. Ιερά Βιβλία: Αγία Γραφή Κοράνι Τορά).
Στην Ε΄ Δημοτικού, 3/7 ενότητες είναι συγκριτιστικές (1. Μαθητές Δάσκαλοι: Χριστός Βούδας Λάο Τσε. 2. Όρια Κανόνες: ΠΔ ΚΔ Μουσουλμάνοι Ινδοιστές Βουδιστές Εβραίοι. 3. Μετάνοια: Νηστεία και άσκηση στις θρησκείες Ισλάμ, Ινδουισμός, Βουδισμός, Χριστιανισμός, Ιουδαϊσμός).
Στην Στ΄ Δημοτικού 2/7 είναι συγκριτιστικές (ΕΝΟΤΗΤΕΣ 5. Χριστιανοί της χώρας μας και του κόσμου. 6. Θρησκείες της χώρας μας: Στο τέλος της ενότητας μετά την παράθεση των θρησκειών έχουμε «Ζούμε και προσευχόμαστε μαζί- Διαθρησκειακή προσευχή», «Κοινή Διακήρυξη Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, Πάπα Φραγκίσκου, Αρχιεπισκόπου Ελλάδος Ιερωνύμου Β', 16 Απριλίου 2016», «Αλληλεγγύη μεταξύ Ορθοδόξων και Κοπτών Χριστιανών». )
2. Στην ηλικία του δημοτικού με την μικρότερη κριτική ικανότητα ετέθη το πλέον ετερόκλητο υλικό προς αφομοίωση…
3. Με τους δασκάλους να έχουν τη μικρότερη δυνατή θεολογική κατάρτιση. Να κάνουν την ώρα των θρησκευτικών τα κύρια μαθήματα. Και προφανώς τις ελάχιστες ώρες που θα κάνουν θρησκευτικά να διδάσκουν τις διαθρησκειακές ενότητες για να γνωρίσουν τα παιδιά «κάτι άλλο από αυτό που βλέπουν γύρω τους»…
ΓΥΜΝΑΣΙΟ
1. Στο γυμνάσιο προωθείται ολοτρόπως ο ηθικισμός της τρέχουσας πολιτικής ορθότητας. Ο χριστιανισμός και τα θρησκεύματα αποκεκκομένα από τις δογματικές τους προϋποθέσεις παρουσιάζονται ως ιδεολογίες ακτιβισμού και κοινωνικής αλλαγής.
2. Η επιλογή και παράθεση χριστιανικών κειμένων και πηγών ψαλιδισμένων από το όλο πλαίσιό τους αποτελεί ήδη μια ερμηνεία με συγκεκριμένο περιεχόμενο. Η συντριπτική πλειοψηφία των πηγών περνάει μέσα από τους άξονες φτώχεια, πλούτος, ζωοφιλία, οικολογία, ετερότητα, ισότητα. Ελάχιστες πηγές περί μετάνοιας, ταπείνωσης, ανάστασης, θέωσης του ανθρώπου.
3. Οι ενότητες στο Πρόγραμμα του Γυμνασίου που αναφέρονται σε Ινδουισμό, Βουδισμό, Κομφούκιο, Ταοϊσμό εμφανίζονται με συνεκτικότητα αρχής μέσης και τέλους, ενώ το ίδιο δεν ισχύει σε καμία περίπτωση για τις αποσπασματικές ενότητες του Χριστιανισμού.
Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΠΩΣ ΖΟΥΝ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ
-Έναρξη με κείμενο Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται». Δηλαδή το πώς ζουν οι χριστιανοί ερμηνεύεται μέσα από τον Καζαντζάκη.
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΤΙΝΑ ΜΕ ΛΕΓΟΥΣΙΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΝΑΙ
-Πιλάτος, Ιώσηπος, Κέλσος
-Γκάντι, Καζαντζάκης, Λειβαδίτης
-Ο Ιησούς στο Κοράνι
Δεν υπάρχουν οι ερμηνείες των αγίων για το Χριστό. Υπάρχουν περικοπές της ΚΔ και ερμηνεία των περικοπών από όλους αυτούς που δεν είναι χριστιανοί.
ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ
-Για την αγιότητα μιλούν οι λογοτέχνες Καζαντζάκης Λειβαδίτης.
- Παρατίθεται Βίοι Αγίου Λουκά Κριμαίας: Κοινωνικό έργο ιατρικής/ Αγίας Φιλοθέης: Δημιουργία από Νοσοκομεία Ξενοδοχεία.
- Στα πλαίσια της πολιτικής ορθότητας: Η μη βία στο Βουδισμό, οι καλές πράξεις στον ινδουισμό, στον ταοϊσμό.
ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ
1. Μετανάστευση- Ρατσισμός- Φασισμός- Χάρτα Δικαιωμάτων Ανθρώπου
2. Ο Άλλος στο Χριστιανισμό:
-Αβραάμ Φιλοξενία
-Καλός Σαμαρείτης
-Κύριλλος Μεθόδιος
3. Ο Μωάμεθ μετανάστης
Η όλη στόχευση υποτάσσεται στην πολιτική ορθότητα, όχι στη θρησκευτική σημασία των κειμένων.
ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε αυτήν την ενότητα μπαίνει το Filioque, το οποίο προβάλεται ως εμπάθεια του Αγίου Φωτίου!!!: «Όταν οι Σλάβοι της Βουλγαρίας έγιναν χριστιανοί και ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Βόρις θέλησε να βαπτισθεί, ο Πάπας αξίωσε να τον βαπτίσει αυτός –αφού η Βουλγαρία, κατά αρχαία παράδοση, ανήκε στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του– ενώ οι Βυζαντινοί κανόνισαν νονός του να είναι ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας και τελετουργός του βαπτίσματος ο Πατριάρχης Φώτιος. Κι αυτό ακριβώς το δεύτερο έγινε. Ο Πάπας Νικόλαος τότε εξαπέλυσε βροντές και απειλές κι ο Φώτιος ανταποκρίθηκε, κατηγορώντας τον μάλιστα αυτή τη φορά σε επιστολή του για αποκλίσεις από την ορθή πίστη! Η κυριότερη εξ αυτών είναι αυτή περί του Filioque»( Σάββας Αγουρίδης, Η ιστορική διάσταση του Filioque).
Αφού μεσολαβήσουν οι σταυροφορίες και η Μεταρρύθμιση στα κείμενα της ενότητας:
μπαίνει το κείμενο του Πατριάρχη Κων/πόλεως για τη μισαλοδοξία στο πλαίσιο του κοινού προσκυνήματος με τον Πάπα Φραγκίσκο:
Πανάγιος Τάφος του Χριστού μάς καλεί να αποβάλουμε έναν ακόμη φόβο, τον πλέον ίσως διαδεδομένο στον σύγχρονο κόσμο μας: τον φόβο του άλλου, του διαφορετικού, του αλλόπιστου, του αλλόθρησκου, του ετεροδόξου. Οι φυλετικές και κάθε είδους διακρίσεις επικρατούν ακόμη σε πολλές σύγχρονες κοινωνίες μας και, το χειρότερο όλων, διαπερνούν συχνά και αυτόν τον θρησκευτικό βίο των ανθρώπων. Ο θρησκευτικός φανατισμός απειλεί ήδη την ειρήνη σε πολλές περιοχές της γης, όπου και αυτό το ίδιο το δώρο της ζωής θυσιάζεται στον βωμό της μισαλλοδοξίας. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση το μήνυμα του ζωοδόχου τάφου είναι επείγον και σαφές: αγαπήστε τον άλλο, τον διαφορετικό, τον αλλόπιστο, τον ετερόδοξο ως αδελφό. Το μίσος οδηγεί στον θάνατο, η αγάπη «έξω βάλλει τον φόβο» (Α΄ Ιω. 4, 18) και οδηγεί στη ζωή.
Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, δήλωση στο πλαίσιο κοινού προσκυνήματος με τον Πάπα Φραγκίσκο στον Πανάγιο Τάφο (Ιεροσόλυμα, Μάιος 2014).
Άρα το Filioque και το σχίσμα ενταγμένα σε αυτή την ενότητα, είναι μισαλλοδοξία και φανατισμός που χρήζουν υπέρβασης;
Το σχίσμα ενταγμένο στην ενότητα ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ αντιμετωπίζεται ως φανατισμός πλάι στο μίσος των ινδουιστικών καστών και πλάι στο μίσος Σηιτών και Σουννιτών. Πιθανό Μαθητικό Συμπέρασμα αβίαστο: Οι θρησκείες είναι αφορμή χωρισμού των ανθρώπων.
Η ενότητα κλείνει με το μήνυμα της ειρήνης των θρησκευτικών στην Ασίζη και το αίτημα της διαθρησκειακής εκπαίδευσης.
ΛΥΚΕΙΟ
1. Το λύκειο έχει το συνεκτικότερο και πιο συγκροτημένο σώμα κειμένων. Τουλάχιστον έχει μιας μορφής λογική στην κατάρτιση των πηγών.
2. Σοβαρότατη απουσία πατερικών πηγών. Μόνο Αγία Γραφή και σύγχρονοι επιστήμονες. Αποτέλεσμα η απουσία της αυτοσυνειδησίας της ορθόδοξης εκκλησίας μέσω των κειμένων των αγίων. Ενδεικτικό παράδειγμα «Πρόσωπο άτομο»(Ά Λυκείου 140 κ.εξής). Ούτε μια πατερική πηγή!
3. Επιλογή συγκεκριμένης ομάδας επιστημονικών πηγών με φοβερή μονομέρεια.
Ἀπό τό Γραφεῖο Τύπου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
Πηγή: Τρελογιάννης
Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ἐγεννήθηκε στὴ μικρὴ πόλη Βηθσαϊδὰ κοντὰ στὴ λίμνη Γεννησαρέτ, ὅπου ἀσκοῦσε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἁλιέως μὲ τὸν ἀδελφό του Ἀνδρέα, κληθέντα καὶ αὐτὸν στὸ ἀποστολικὸ ἀξίωμα, καὶ μὲ τοὺς υἱοὺς τοῦ Ζεβεδαίου Ἰάκωβο καὶ Ἰωάννη, γενόμενους ἐπίσης Ἀποστόλους. Τὸ ὄνομά του ἀπαντᾶ στὴν Καινὴ Διαθήκη ὑπὸ τέσσερις τύπους: α. Συμεὼν (ἐκ τοῦ Sim Un, σημιτικοῦ τύπου). β. Σίμων (κοινότερος τύπος, ἐξελληνισμένη σύντμηση τοῦ προηγούμενου). γ. Κηφᾶς (ἀπὸ τὸ ἀραμαϊκὸ Kepha, ποὺ σημαίνει πέτρα). δ. Πέτρος (παράφραση τῆς προηγούμενης ἀραμαϊκῆς ἐπωνυμίας, ἡ ὁποία ἐδόθηκε στὸ Σίμωνα ἀπὸ τὸν Χριστό).
Ενώ στην Ελλάδα το θέμα των ”έμφυλων ταυτοτήτων” κάνει σιγά σιγά τα βήματα του μέσα στα ελληνικά σχολεία, τα δημόσια σχολεία των ΗΠΑ από τη μια μέρα στην άλλη μετασχηματίστηκαν ήδη σε κέντρα επανεκπαίδευσης χωρίς να επιτρέπονται ερωτήσεις, για την ενθάρρυνση της αντίληψης ότι παιδιά ηλικίας 4 έως 5 ετών μπορεί να είναι εγγενώς τρανσέξουαλ και ότι κάθε μαθητής οποιασδήποτε ηλικίας που ισχυρίζεται ότι είναι ή νιώθει σαν το αντίθετο φύλο, δικαιούται να χρησιμοποιεί όχι μόνο ιδιωτικούς χώρους μπάνιου, αλλά και κοινόχρηστα ντουλάπια και ντους που έχουν καθοριστεί για το φύλο με το οποίο «ταυτίζονται».
Ως αποτέλεσμα αυτής της επιβληθείσας αλλαγής στην αμερικανική σχολική πολιτική , υπήρξε μια αυξανόμενη αντίδραση από τους γονείς σε ολόκληρο το έθνος. Η μάχη μαίνεται έντονα, έχοντας πρόσφατα φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο σε μια σημαντική υπόθεση της Βιρτζίνια.
Οι γονείς που έχουν ερωτήσεις σχετικά με την ορθότητα αυτού του πειράματος αγνοούνται, περιθωριοποιούνται και ακόμη και αποκλείονται σκόπιμα από αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο συμπεριφοράς στα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας.
Η ιστοσελίδα 4thWaveNow συγκέντρωσε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές και τραγικές εμπειρίες γονέων αμερικανικών οικογενειών, τις οποίες και αναμεταδίδουμε έτσι ώστε να γίνει κατανοητή η απελπιστική κατάσταση στην οποία βρίσκονται και, ελπίζουμε όχι, στην οποία ίσως βρεθούν στο μέλλον και οι έλληνες γονείς.
Οι γονείς μιλάνε: Σχολικές εμπειρίες
Ο Gary (New London, MN) λέει:
Στις αρχές της άνοιξης του 2015, αρκετοί κάτοικοι της σχολικής επαρχίας NL-S συναντήθηκαν με το σχολικό συμβούλιο για να εκφράσουν ανησυχίες σχετικά με την προτεινόμενη πολιτική τους για τους τρανσέξουαλ. Αυτή η αμφιλεγόμενη πολιτική παρουσιάστηκε χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση προς τους γονείς ή την κοινότητα. Ήμασταν έκπληκτοι που το Συμβούλιο Παιδείας και η διοίκηση επέλεξαν να αγνοήσουν το αίτημά μας να καθυστερήσουμε την έγκρισή του. Πολύ λίγοι είχαν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν την πολιτική ή να διαβάσουν και να κατανοήσουν τις επιπτώσεις του. Μια απλή καθυστέρηση είναι ένα λογικό αίτημα. Γιατί η βιασύνη;
Είμαστε σε αυτήν την κοινότητα έτοιμοι για μια πολιτική που επιτρέπει στα αγόρια να χρησιμοποιούν τα αποδυτήρια των κοριτσιών και τα μπάνια των κοριτσιών και να συμμετέχουν στις αθλητικές ομάδες των κοριτσιών; Αυτό θα είναι το σχεδόν βέβαιο αποτέλεσμα εάν υιοθετηθεί η προτεινόμενη πολιτική του σχολικού συμβουλίου για τους τρανσέξουαλ.
Η προτεινόμενη πολιτική αναφέρει ότι το σχολείο δεσμεύεται να «μεγιστοποιήσει την κοινωνική ένταξη» των φοιτητών τρανσέξουαλ. Αυτό σημαίνει ότι τα αγόρια που επιθυμούν να βλέπουν τον εαυτό τους ως κορίτσια μπορούν να κάνουν οτιδήποτε στα σχολεία που κάνουν τα κορίτσια. Αυτά τα αγόρια μπορούν να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε από τις εγκαταστάσεις των κοριτσιών και να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε από τις αθλητικές ομάδες των κοριτσιών.
Δεν είχαμε παραπλανηθεί από τη δήλωση του επιθεωρητή ότι μπορεί να είναι πως οι τρανσέξουαλ σπουδαστές θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μπάνια και ντους για “ουδέτερο φύλο”. Άλλα σχολεία επιχείρησαν αυτή την προσέγγιση μόνο για να βρεθούν ενάντια στους δικηγόρους της LGBT (ομοφυλοφιλική κοινότητα) και στη συνέχεια να αναγκαστούν να ανοίξουν όλες τις εγκαταστάσεις των κοριτσιών στα αγόρια. Η «μεγιστοποίηση της κοινωνικής ένταξης» για τους σπουδαστές τρανσέξουαλ δεν επιτρέπει να διαχωριστούν τα μπάνια και τα ντους σε αγόρια και κορίτσια.
Η προτεινόμενη πολιτική του συμβουλίου μας λέει ότι “το φύλο αποδίδεται κατά τη γέννηση.” Τι είδους φαντασίωση είναι αυτή; Η δική μου εμπειρία ακούει τον γιατρό ή τη νοσοκόμα να λέει: “Είναι αγόρι!” ή “Είναι κορίτσι!”. Δεν έχω ακούσει ακόμα το γιατρό να ρωτήσει: “Ποιο φύλο θα αναθέσουμε στο μωρό;”.
Δεν υποτίθεται ότι τα σχολεία διδάσκουν στα παιδιά μας για τον πραγματικό κόσμο; Αυτή η νέα πολιτική απαιτεί από τα σχολεία και τους καθηγητές μας, με λέξη, παράδειγμα και πολιτική, να αντικαταστήσουν έναν κόσμο φαντασίας αντί για τον πραγματικό κόσμο και να αναγκάσουν τα παιδιά μας να συμμορφωθούν με έναν κόσμο που πιστεύει ότι η βιολογία δεν είναι πραγματική.
Και τι γίνεται με τις ανοησίες ότι βάζοντας τα παιδιά μας σε έναν κόσμο φαντασίας θα μειωθούν υποτίθεται τα ποσοστά αυτοκτονίας; Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αλλά, όταν μπαίνουμε στη γη της φαντασίας, δεν υπάρχουν όρια για το πού μας πάει, γιατί η αλήθεια και η πραγματικότητα δεν έχουν σημασία.
Πρέπει να παρέχουμε ασφάλεια σε όλα τα παιδιά και πολλοί βλέπουν αυτή την πολιτική, όπως γράφτηκε, ως επιβλαβής για κάθε παιδί. Λάβετε υπόψη ότι τα περισσότερα παιδιά που μπερδεύονται από το φύλο χάνουν τη σύγχυση τους μέχρι την ηλικία των 20 ετών. Όλοι θέλουμε όλα τα παιδιά να αισθάνονται αγαπημένα και αποδεκτά. Τα βοηθούμε πραγματικά επιβεβαιώνοντας τη σύγχυση τους, αντί να τα βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν τα βασικά ζητήματα που την προκαλούν;
Μετά από πολλή συζήτηση και πολλές αναθεωρήσεις της πολιτικής, το σχολικό συμβούλιο αρνήθηκε να αφαιρέσει την πιο απαράδεκτη διατύπωση που περιέχεται στην πολιτική, που είναι: Κανείς δεν θα στερηθεί πρόσβαση σε μπάνια ή χώρους ντους του αντίθετου φύλου.
Δημιουργήσαμε μια κοινοτική ομάδα προκειμένου να μας εξοπλίσουμε καλύτερα για να αντιταχθούμε στην ‘Πολιτική Ενσωμάτωσης Φύλων (όπως την χαρακτήρισαν αργότερα) και με τη βοήθεια πολλών γονέων και ενδιαφερόμενων πολιτών πείσαμε το σχολικό συμβούλιο να αναβάλλει την προτεινόμενη πολιτική μέχρι περαιτέρω καθοδήγηση κινηθεί είτε από τα δικαστήρια είτε από άλλες εκπαιδευτικές οντότητες.
Η Miriam λέει:
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ένα 15χρονο αγόρι που ισχυρίζεται ότι είναι κορίτσι μπήκε στα αποδυτήρια των κοριτσιών στο σχολείο που πηγαίνει το παιδί μου και άρχισε να γδύνεται μπροστά τους. Τα κορίτσια, που άλλαζαν για καλαθοσφαίριση, μερικά χωρίς μπλουζάκια ή σορτς, σοκαρίστηκαν και αναστατώθηκαν από την παρουσία του αγοριού, οπότε έτρεξαν έξω από τα αποδυτήρια φορώντας πετσέτες σε ένα άλλο μπάνιο για να να αλλάξουν. Το αγόρι προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τα αποδυτήρια των κοριτσιών ξανά δύο ημέρες αργότερα, αλλά παρεμποδίστηκε από έναν από τους φίλους των κοριτσιών, που στάθηκε στο δρόμο του. Τα κορίτσια στα αποδυτήρια καταστράφηκαν. Δεν είχαν προειδοποιηθεί ότι τα αγόρια θα είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τα αποδυτήρια των κοριτσιών.
Συναντήθηκα με μερικές άλλες μητέρες και κάλεσα την αστυνομία να τους ενημερώσουμε για την συνεχιζόμενη άσεμνη έκθεση στο σχολείο. Τότε και μόνο τότε το σχολείο έγραψε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα σε μερικούς από τους γονείς για να τους ενημερώσει ότι υπήρχε ένα τρανσέξουαλ κορίτσι (βιολογικό αγόρι) χρησιμοποιώντας τα μπάνια και τα αποδυτήρια των κοριτσιών. Η επιστολή φαινόταν σχεδόν πανομοιότυπη με εκείνη που η σχολική συνοικία Palatine χρησιμοποίησε για να ειδοποιήσει τις οικογένειες για τους κανονισμούς χρήσης του μπάνιου. Επιπλέον, το σχολείο είπε στους γονείς ότι δεν είχαμε επιλογή στο θέμα. Είπαν ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε μάθημα τα παιδιά μας στο σπίτι αν δεν μας άρεσε.
Το σχολείο φιλοξένησε στη συνέχεια μια LGBT νύχτα ενημέρωσης για τους γονείς και μια ημερήσια εκπαιδευτική συνεδρία για φοιτητές και καθηγητές. Ο διευθυντής κατάρτισης για την ισότητα των φύλων χρησιμοποίησε το «Μονόκερο Φύλου» (Gender Unicorn ) ως οπτικό βοήθημα για τους μαθητές. Οι ανησυχίες των γονέων για τα μικτά μπάνια απορρίφθηκαν και δεν υπήρχε ενδιαφέρον για την εξεύρεση συμβιβασμού. Ανακαλύψαμε ότι το σχολείο μας είχε κρύψει το γεγονός ότι υπήρχε ένα αγόρι στο δωμάτιο των κοριτσιών για περισσότερο από ένα χρόνο. Δεν είπαν ποτέ μια λέξη μέχρι να ασχοληθεί η αστυνομία. Επίσης, μας είπαν ότι η περιοχή είναι “υποχρεωμένη από το νόμο να επιτρέπει στο αγόρι να χρησιμοποιεί το μπάνιο των κοριτσιών και τα αποδυτήρια”. Το ίδιο αγόρι, το οποίο έχει επιτραπεί να είναι μέλος της ομάδας μπάσκετ των κοριτσιών, επίσης απαίτησε να κοιμηθεί στα ίδια δωμάτια ξενοδοχείων με κορίτσια σε ταξίδια, αλλά μέχρι στιγμής του έχει αρνηθεί.
Μια δάσκαλος δημοτικού της επαρχίας ανέφερε ότι η διοίκηση της είπε ότι έπρεπε να επιτρέψει στους μαθητές της να χρησιμοποιούν τουαλέτες του αντίθετου φύλου αν «προσδιορίζονται» ως το άλλο φύλο. Σε ένα κορίτσι μαθήτρια μάλιστα είχε ειπωθεί να χρησιμοποιεί το μπάνιο των αγοριών απλώς “επειδή της αρέσει να κάνει” αγορίστικα “πράγματα” και προτιμά παντελόνια αντί για φορέματα. Ισχυρίστηκαν ότι ο νόμος απαιτούσε να της το πουν αυτό.
Μην πιστεύετε τη ρητορική σχετικά με τους νόμους περί ταυτότητας φύλου ότι απλώς επιτρέπουν σε κάποιον να κατουράει με την ησυχία του. Δεν πρόκειται μόνο για τα μπάνια!
Θα ενθάρρυνα τους γονείς παντού να πάνε στις σχολικές συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου. Να είστε ενεργοί και να ζητάτε από τον αθλητικό διευθυντή σας να βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας έχουν πρόσβαση σε μια εναλλακτική περιοχή για να αλλάζουν, για ντους και τουαλέτα.
Η ThinkingMom λέει:
Η ιστορία της Emily χτύπησε πραγματικά νεύρο με μένα. Τα παιδιά μου παρακολουθούν ένα σχολείο παρόμοιο με εκείνο που παρακολούθησαν τα παιδιά της Emily σε ένα άλλο κράτος. Ήταν ένα σπουδαίο σχολείο και βασίστηκε στην κλασική διδασκαλία. Το μεγαλύτερο παιδί μου άρχισε να έχει προβλήματα με αυτό που τώρα μαθαίνουμε είναι μια οριακή διαταραχή της προσωπικότητας και, πιθανώς, διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Αγωνίστηκε με τη μεγάλη ποσότητα εργασιών σε αυτό το σχολείο, έτσι τη μετακινήσαμε σε ένα σχετικό δημόσιο σχολείο. Εκεί, ήταν φιλική με πολλά παιδιά που ταυτίζονταν ως “μη συμμορφούμενα με το φύλο”. Άρχισαν να κάνουν πολλά cosplay και άφθονη χρήση του διαδικτύου – YouTube, Reddit, Tumblr, DeviantArt. Ξαφνικά, η κόρη μου άρχισε να ντύνεται διαφορετικά, έκοψε τα μαλλιά της κοντά και μάλιστα ξεκίνησε κάποια χρήση ναρκωτικών.
Τώρα στο δημόσιο σχολείο, άρχισε να εμφανίζεται με ανδρικό όνομα και ανδρικές αντωνυμίες. Το δημόσιο σχολείο, βέβαια, έχει την πολιτική να δέχεται τα παιδιά όπως κι αν παρουσιάζονται, χωρίς γονική συγκατάθεση ή γνώση. Κάθε ένας από τους καθηγητές και τους συμβούλους με τους οποίους ασχολήθηκα είναι πολύ απολογητικός για το γεγονός ότι δεν μπορεί να σεβαστεί τους γονείς χρησιμοποιώντας ονόματα, αλλά προφανώς έλαβε οδηγία για να «κάνει τον μαθητή να αισθάνεται αποδεκτός και άνετος».
Όσο περισσότερο η κόρη μου χρησιμοποιεί ανδρικές αντωνυμίες και ανδρικό όνομα, τόσο πιο ανήσυχη, καταθλιπτική και επαναστατική γίνεται. Στο σπίτι, ενεργεί γενικά με τον τρόπο με τον οποίο ενεργούσε πάντα, χωρίς προσποίηση αρσενικού προσώπου, χωρίς να αλλάζει φωνή. Αλλά γίνεται τρελή όταν δεν χρησιμοποιούμε το προτιμώμενο όνομα και τις αντωνυμίες της γιατί τελικά, “ΑΥΤΟΣ είναι αποδεκτός και ΤΟΝ θαυμάζουν στο σχολείο οι φίλοι για το ότι είναι τόσο μοναδικός” – εμείς απλά είμαστε αδαείς και δεν βλέπουμε ΠΟΙΟΣ είναι στην πραγματικότητα.
Θα σας πω ΠΟΙΑ είναι: Είναι ακόμα το ευαίσθητο, δημιουργικό, έξυπνο κορίτσι που αγαπά να κάνει βόλτες στη φύση και συλλέγει ανθοδέσμες αγριολούλουδου και μοναδικά πετρώματα και ζωύφια. Εξακολουθεί να λαμβάνει συγχαρητήρια για την όμορφη φωνή της, για την ομορφιά της και την καλοσύνη της. Αλλά τώρα, με όλη τη “στήριξη”, γελάει σαν ναύτης, κάθεται με τα πόδια της ανοιχτά και μιλάει δυνατά και απογοητευτικά, αγενής και σκληρή, όταν είναι έξω στον κόσμο.
Τα σχολεία χειροτερεύουν τα πράγματα κάνοντάς το μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι κάτι που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από επαγγελματίες, θεραπευτές, συμβούλους – και από τις οικογένειες. Κάνει τα πράγματα τόσο χειρότερα με την ανοιχτή και κραυγαλέα υπόθαλψη στους ακτιβιστές. Αυτά τα παιδιά υποφέρουν και η βοήθεια που χρειάζονται ΔΕΝ είναι να γίνουν το παιδί αφίσα για το σχολείο τους ή την κοινότητά τους. Η πίεση να συνεχιστεί η πορεία της μετάβασης (από το ένα φύλο στο άλλο) είναι τώρα τόσο έντονη, μόνο και μόνο επειδή όλοι παρακολουθούν.
Αυτό που γίνεται είναι μια άλλη πλατφόρμα για ακτιβιστές που χρησιμοποιούν τα παιδιά ως πιόνια για τον ακτιβισμό τους. Διατηρεί τα πραγματικά προβλήματα – θέματα ψυχικής υγείας – κρυμμένα και χωρίς διάγνωση. Η αποδοχή του εαυτού είναι τόσο σημαντική για κάθε ανθρώπινο ον. Γιατί έχει γίνει τέτοιο θέμα ταμπού και τόσοι πολλοί εργάζονται εναντίον της για χάρη μιας μόνιμης βλάβης – ορμόνες, φάρμακα, χειρουργικές επεμβάσεις – που δεν θα αγγίξουν καν τα πραγματικά ζητήματα;
Συμφωνώ με ένα πράγμα: Το σχολείο πρέπει να είναι ασφαλές μέρος για όλα τα παιδιά. ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ.
Γιατί λοιπόν τα υπόλοιπα παιδιά, εκείνα που δεν υποφέρουν από αυτά τα ζητήματα ψυχικής υγείας και ταυτότητας, σπρώχνονται στην άκρη; Τα συναισθήματά τους για τον εαυτό τους, τον κόσμο, τους φίλους τους και τη γενικότερη ζωή, συνθλίβονται και αντιμετωπίζονται ως ασήμαντα σε σύγκριση με τα λίγα παιδιά των οποίων οι γονείς σκοπεύουν να ωθήσουν την ατζέντα σε όλους, ίσως για τα 15 λεπτά φήμης και προσοχής; Δεν λέω ότι είναι σφάλμα των γονέων σε κάθε κατάσταση, καθώς κάθε μία από αυτές τις καταστάσεις έχει επίσης πολλούς άλλους επαγγελματίες ενήλικες που εμπλέκονται. Το βλέπω απλά ως μια τέτοια τραγωδία για όλους τους εμπλεκόμενους. Πρέπει να το σταματήσουμε τώρα. Με αυτό το νέο σχολικό έτος, βλέπω το πρόβλημα να χειροτερεύει, πολύ χειρότερα, πριν βελτιωθεί ποτέ. Αλλά πρέπει να βελτιωθεί, για χάρη των παιδιών μας και το μέλλον για όλους.
Η Jane λέει:
Τράβηξα αυτή τη φωτογραφία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Εμφανίστηκε στον κεντρικό πίνακα σε ένα προοδευτικό ιδιωτικό σχολείο για παιδιά σε τάξεις από 7 έως 12. Τα δίδακτρα σε αυτό το σχολείο κοστίζουν περίπου 30.000 δολάρια ετησίως. Το πιο ενοχλητικό θέμα για μένα αυτής της αφίσας είναι ότι το “θηλυκό” δεν έχει καμία σχέση με τη βιολογία: “Γυναίκα: αναγνωρίζεται ως κορίτσι. Δεν αναφέρεται αναγκαστικά στα γεννητικά όργανα”. Μπορεί επίσης να διδάξει τον δημιουργισμό.
Αυτό δεν είναι το μοναδικό προοδευτικό ιδιωτικό σχολείο στην περιοχή που έχει καταπιεί την τρανς ιδεολογία.
Η UKMum λέει:
Αυτό συμβαίνει και στα σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου. Η κόρη μου είναι ένα από τα επτά άλλα κορίτσια που ξέρω που αυτοπροσδιορίζονται ως τρανς και που ζουν μέσα σε ένα τετραγωνικό μίλι από εμάς (σαφώς κοινωνική επιδημία).
Μια μέρα, αυτή και μια άλλη μαθήτρια τρανς χτύπησαν την πόρτα του γραφείου του σχολικού συμβούλου και ζήτησαν να είναι γνωστές με ονόματα και αντωνυμίες αγοριών. Τους είπε ότι εμείς, οι γονείς της, δεν είμαστε «υποστηρικτικοί» και επομένως κρατήθηκε μυστικό από εμάς. Της δόθηκε μια νέα ταυτότητα, όλα τα σχολικά αρχεία άλλαξαν και την συμβούλεψαν ότι από εκεί και έπειτα θα έπρεπε να αλλάξει το όνομά της με νόμιμο έγγραφο εάν ήθελε να γράψει το νέο της όνομα στα γραπτά εξέτασης. (Φυσικά, αυτό τελικά έπραξε!)
Όταν πρωτοέμαθα για αυτό ήταν όταν το σχολείο «γλίστρησε» και μου έστειλε ένα κείμενο επικοινωνίας με το αγορίστικο όνομά της. Οδηγούσα, σταμάτησα στην άκρη για να διαβάσω το κείμενο και στη συνέχεια πέρασα μισή ώρα κλαίγοντας, μέχρι που αισθάνθηκα αρκετά σταθερή για να συνεχίσω να οδηγώ. Τι σοκ!
Έγραψα στο σχολείο, λέγοντάς τους ότι σκεφτόμασταν να την αξιολογήσουμε για Άσπεργκερ, υποστηρίζοντας ότι αυτή η επιβεβαίωση από τους υπεύθυνους ενήλικες δεν θα βοηθούσε σε αυτό το στάδιο, ότι αυτό είχε βγει από το πουθενά, κτλ. Θεώρησα ότι ήταν λάθος που δεν της είχε παρθεί προσωπική συνέντευξη από τον σύμβουλο και τα δύο παιδιά που πήγαν μαζί την ίδια μέρα για να ζητήσουν το ίδιο πράγμα θα έπρεπε να έχουν χτυπήσει καμπανάκια για «επιρροές». Επίσης, επειδή φορούσε μια νέα ταυτότητα με αρσενικό όνομα, εάν εμπλεκόταν σε ατύχημα θα μπορούσε ενδεχομένως να λάβει λάθος θεραπεία, δεδομένου ότι οι επαφές έκτακτης ανάγκης (εμείς και οι παππούδες της) δεν χρησιμοποιούν αυτό το όνομα, ούτε τα νοσοκομεία θα έχουν πρόσβαση στα ιατρικά αρχεία της. (Πώς θα τα έβρισκαν, αφού δεν είναι σε αυτό το νέο όνομα;) Ένιωσα ότι αυτό ήταν ένα ζήτημα καθήκοντος φροντίδας, και το σχολείο υποχώρησε και της είπε ότι θα έπρεπε απλώς να χρησιμοποιεί το πρώτο αρχικό όνομα της γεννήσεως στην κάρτα της, ενώ εξακολουθούσε να είναι το νομικό της όνομα.
Φυσικά, μέσα σε λίγες εβδομάδες από τη στιγμή που ήταν γνωστή ως αρσενικό στο σχολείο, ανέπτυξε δυσφορία. Στη συνέχεια, άρχισε να είναι δυσφορική για τη φωνή της και να την χαμηλώνει σκόπιμα … έπειτα έναν νέο τρόπο να κάθεται και αρχίζοντας να είναι επιθετική και να βρίζει πολύ. Όλα αυτά ήταν εντελώς εκτός χαρακτήρα. Η οικογένεια μας και οι φίλοι κοίταξαν εμβρόντητοι την ταχεία παρακμή της γλυκιάς, ευαίσθητης, αστείας, υπερβολικά σκεπτόμενης (κοπέλας). Είναι ένας εφιάλτης.
Ο σκεπτικισμός μας έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά στη σχέση μας, η οποία έχει σπάσει, με αμφότερες τις πλευρές να αισθάνονται πληγωμένοι και να χωρίς σεβασμό.
Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που περνούσαμε όλα αυτά, η κόρη μας παρακολούθησε ένα σχολείο κοριτσιών. Αν και κάποιος μπορεί να θεωρεί ότι τα σχολεία του ενός φύλου θα έχουν ανοσία σε κάποια από αυτά τα πράγματα, το επίσημο GSA στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αρχίσει τώρα τη διαδικασία αντικατάστασης της λέξης «κορίτσια» με «μαθητές» έτσι ώστε να μην παρενοχλείται κανείς.
Τώρα δεν θέλω η κόρη μου να πάει στο Πανεπιστήμιο γιατί φοβάμαι ότι θα ενθαρρυνθεί περαιτέρω στον ξεπεσμό. Και καθώς τώρα είναι ενήλικη, θα πρέπει απλώς να περιμένουμε και να την παρακολουθούμε να εξαφανίζεται.
Η Skepticalmom λέει:
Οι καλοπροαίρετοι ενήλικες πρέπει να κατανοήσουν ακριβώς τι ενθαρρύνουν τα παιδιά να κάνουν όταν δίνουν γενική αποδοχή σε όλα τα τρανς πράγματα. Οι καλοπροαίρετοι διευθυντές σχολείων και οι γονείς απλά δεν αντιλαμβάνονται τι είδους ζημιά κάνουν σε παιδιά όταν εφαρμόζουν την ιδεολογία των τρανσέξουαλ στα σχολεία τους. Παρόλο που το τρανς σχετίζεται με τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και την αποδοχή, το τρανς είναι ένα πολύ διαφορετικό πράγμα. Φυσικά θέλουμε να δεχόμαστε όλα τα παιδιά, αλλά πρέπει να δεχτούμε, χωρίς αμφιβολία, τις φαντασιώσεις των παιδιών και τις ψευδείς πεποιθήσεις; Ενώ η συμπόνοια είναι αξιοθαύμαστη και απαραίτητη, δεν αποτελεί πράξη συμπόνοιας όταν οι ενήλικες οδηγούν τα παιδιά να πιστεύουν ότι είναι ή μπορούν να γίνουν το αντίθετο φύλο.
Επιτρέπουμε στους νέους να υποβάλλονται σε φαρμακευτική αγωγή και ακόμη και να αλλοιώνονται χειρουργικά, με βάση τις προσωπικές τους, αυτοπροσδιορισμένες πεποιθήσεις – οι οποίες δεν έχουν καμία βάση στην επιστήμη. Όχι μόνο είναι η τρανς ιδεολογία βασισμένη στην πίστη παρά στην επιστημονική πραγματικότητα, το τελικό αποτέλεσμα είναι παιδιά που είναι δεμένα στο ιατρικό σύστημα, που λαμβάνουν συνεχή ιατρική περίθαλψη, για το υπόλοιπο της ζωής τους. Το σχολείο το δέχεται και το ενθαρρύνει. Θα έπρεπε να διδάσκουν επιστήμη αντί γι’ αυτό.
Οι καλοπροαίρετοι ενήλικες μπορεί επίσης να μην ξέρουν ότι τα περισσότερα παιδιά που λένε ότι είναι τρανς, μεγαλώνοντας βγαίνουν έξω από αυτό αν μείνουν μόνα τους (με άλλα λόγια, χωρίς κοινωνική ή ιατρική μετάβαση) για να ωριμάσουν σε ενήλικες. Οι καλοπροαίρετοι ενήλικες μπορεί επίσης να μην ξέρουν ότι πολλά παιδιά που ισχυρίζονται ότι είναι τρανς έχουν ήδη υπάρχοντα προβλήματα όπως η σεξουαλική κακοποίηση ή το σωματικό ή ψυχικό τραύμα στο παρελθόν ή έχουν ψυχικά προβλήματα όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Υπάρχει επίσης μια συσχέτιση μεταξύ της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού και των παιδιών που ισχυρίζονται ότι είναι τρανσέξουαλ. Αυτά τα θέματα πρέπει να διερευνηθούν προσεκτικά, προσεκτικά και διεξοδικά και να επιλυθούν από επαγγελματίες. Δυστυχώς, ωστόσο, το ισχύον ιατρικό πρωτόκολλο επιτρέπει στα παιδιά να μεταβαίνουν κοινωνικά αμέσως μετά τον αυτοπροσδιορισμό και να αρχίζουν ιατρική μετάβαση σύντομα στη συνέχεια.
Η δική μου οικογένεια αγωνίζεται ήσυχα και ιδιωτικά για να κάνει την έφηβη κόρη μου να ξεπεράσει τα συναισθήματά της ότι δεν θέλει να είναι γυναίκα. Κάνει πρόοδο με τη βοήθεια ψυχιάτρου και ψυχοθεραπευτή. Λέει ότι δεν θέλει να είναι άντρας – είναι απλά ότι δεν αισθάνεται άνετα ως γυναίκα. Ναι, αυτό είναι πρόοδος. Ωστόσο, εάν οι καλοπροαίρετοι δάσκαλοι, γονείς ή διευθυντές προσκαλούν το τρανσέξουαλ πολιτικό σύστημα στο σχολείο μας, μπορώ να σας εγγυηθώ ότι όλη η πρόοδος θα χαθεί καθώς θα αισθάνεται ενθάρρυνση ή ακόμα και πίεση να προάγει την αντρική της περσόνα.
Το σχολείο του παιδιού μου δεν γνωρίζει τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε στο σπίτι. Προκειμένου να βοηθήσω άλλους μαθητές που μπορεί να ασχολούνται με το ίδιο ζήτημα είτε τώρα είτε στο μέλλον, θα ήθελα να προειδοποιήσω τους διευθυντές και τους συμβούλους του σχολείου μας για τους κινδύνους και την επιστήμη για σκουπίδια πίσω από τον τρανσεξουαλισμό και το γεγονός ότι τα έφηβα κορίτσια, ειδικά, πέφτουν θύματα κοινωνικής επιδημίας. Θα ήθελα να βοηθήσω στην εφαρμογή ενός προγράμματος που διδάσκει τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια σχετικά με τους κινδύνους της εύκολης πρόσβασης στο διαδίκτυο στη σύγχρονη πορνογραφία. Ωστόσο, πρέπει να περιμένω μέχρι το παιδί μου να βρεθεί έξω από το σχολικό μας σύστημα, καθώς δεν μπορώ να διακινδυνεύσω να μάθουν για το πρόβλημά της και να το ενθαρρύνουν.
Οι οικογένειες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστάσεις ιδιαιτέρως, επιτρέποντας στους θεραπευτές τους, τους ψυχιάτρους και τους γιατρούς να κάνουν ό, τι είναι σωστό για κάθε ασθενή. Είναι επιβλαβές για τα παιδιά μας όταν τα σχολεία τους ενθαρρύνουν να πιστεύουν ότι είναι κάτι που δεν μπορούν ποτέ να είναι (το αντίθετο φύλο) ή να ενθαρρύνουν τα παιδιά μας στην κατεύθυνση προς επικίνδυνες, επεμβατικές, περιττές και ατελείωτες ιατρικές “θεραπείες”.
Πηγή: 4thwavenow.com, offtherecord , Ακτίνες
Τὸ 1967 ἤμουν νέος-Ἐφημέριος σὲ Ἐνορία στὸ κέντρο τῆς Θεσσαλονίκης.
Κάποια ἡμέρα ἦλθαν στὸν Ἱερὸ Ναὸ δύο μελλόνυμφοι γιὰ νὰ τακτοποιήσουν τὰ τοῦ γάμου τους.
Τὴν ὥρα ποὺ ἑτοίμαζα τὰ δικαιολογητικὰ γιὰ τὴν ἔκδοση τῆς σχετικῆς ἄδειας, ἴσως ἀντιλήφθηκα δυσφορία τῶν δύο νέων, ποὺ ἦσαν ἀναγκασμένοι νὰ ἔλθουν στὴν Ἐκκλησία καὶ τοὺς ἐρώτησα: «ἐὰν ὑπῆρχε πολιτικὸς γάμος στὴν Ἑλλάδα, θὰ κάνατε γάμο Ἐκκλησιαστικό;».
Ἡ ἐρώτησή μου προκάλεσε ἄμεση, αὐθόρμητη καὶ ἴσως ἐπιθετικὴ ἀπάντηση.
Ἡ ὑποψήφια νύφη πολὺ ἔντονα μοῦ εἶπε: «Ὁπωσδήποτε ὄχι» (δηλαδὴ δὲν θὰ σκεπτόμουν). Νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἡ μία ἦταν δικηγόρος καὶ ὁ ἄλλος γιατρὸς ἢ ἀντίστροφα.
Ἡ ἀπάντησή τους, ἴσως ὑπερβολικὰ κάθετη, ἦταν ἀναμενόμενη ἀπὸ τὴ δυσφορία ποὺ διεπίστωνα.
Αἰσθάνθηκα νὰ ὑποβαθμίζομαι ἀπὸ Ἱερέας σὲ στρατοκράτη ποὺ ὑποχρέωνα ἀνθρώπους νὰ ἐνεργοῦν πέρα ἀπὸ τὴ θέλησή τους, ὅτι οἱ Ἱερεῖς ξεπέφτουμε ἀπὸ ἐργάτες τῆς Ἁγιοπνευματικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας σὲ ὑπηρεσιακοὺς ληξιαρχικοὺς ὑπαλλήλους.
Τὸ στιγμιότυπο μοῦ ἐπέτεινε τὸν προβληματισμό, ποὺ εἶχα ἤδη ἀπὸ τὰ φοιτητικά μου χρόνια. Ἕναν προβληματισμὸ μὲ δύο σκέλη. Πρῶτον, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ ὑποχρεώνει ἡ Ἐκκλησία τοὺς ἀνθρώπους νὰ τελοῦν καὶ νὰ δέχονται τὰ Μυστήρια, νὰ παραβιάζει τὴν ἐλευθερία τους στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καὶ δεύτερον τὸ καὶ σπουδαιότερον γιατί ἐπιτρέπεται νὰ ἐμπαίζουμε ἔτσι τὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου;
Τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ὅλα τὰ Μυστήρια, πρέπει νὰ τὰ παίρνουν οἱ πιστοί, «ὅσοι πιστοί», μὲ ἐλευθερία, μὲ ἐπίγνωση, μὲ μετάνοια, μὲ ζῆλο καὶ ἐνθουσιασμό.
Δώδεκα χρόνια ἀργότερα τὸ περιοδικὸ «ΕΚΚΛΗΣΙΑ» στὰ τεύχη Ἰουλίου καὶ Αὐγούστου τοῦ 1979 δημοσίευσε ἀξιόλογα ἄρθρα τριῶν σημαντικῶν προσωπικοτήτων, ποὺ καὶ τὰ τρία – ὡραιότατα καὶ θεολογικὰ – ἠσαν κατὰ τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ Πολιτικοῦ γάμου στὴν Ἑλλάδα.
Τότε ἀποτύπωσα τὸν προβληματισμό μου σὲ ἕνα ἄρθρο μὲ τὸν τίτλο: «Πολιτικὸς Γάμος- ΟΧΙ ἢ ΝΑΙ;».
Γιὰ τοὺς πιστοὺς ἀσφαλῶς «μετὰ γνώμης τοῦ Ἐπισκοποῦ τὴν ἕνωσιν ποιεῖσθαι, ἳνα ὁ γάμος ᾖ κατὰ Κύριον καὶ μὴ κατ’ ἐπιθυμίαν», ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος (ΒΕΠ τόμος 2ος πρὸς Πολύκαρπον V, 16-18).
Δηλαδὴ μὲ τὸ Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχει ὁ κατὰ Θεὸν Γάμος.
Αὐτὸ ὅμως γιὰ τοὺς χριστιανούς, ποὺ ἐλεύθερα θέλουν νὰ ἀκολουθοῦν τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ.
Μία ἀνάγκη ποὺ πρέπει νὰ εὐαγγελισθοῦμε, νὰ ἐπανευαγγελισθοῦμε δυνατὰ στὸν λαὸ καὶ νὰ καλέσουμε τοὺς ἀνθρώπους «ἐπ’ ἐλευθερίᾳ» νὰ δεχτοῦν τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι ἀναγκάζοντάς τους νὰ ζήσουν, ὅπως ἐμεῖς θέλουμε.
Ὁ προβληματισμός μου «Πολιτικὸς Γάμος-ὄχι ἢ ναί;», ἐκτὸς ἀπὸ τὰ παραπάνω, προέβλεπε ἴσως καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἀργὰ ἡ γρήγορα ἡ Πολιτεία θὰ νομοθετοῦσε τὸν πολιτικὸ γάμο.
Μὲ τὶς παραπάνω σκέψεις διαπραγματεύομαι καὶ σήμερα τὸ θέμα μας.
Σήμερα: Στὸ 2013 ἡ πατρίδα μας, ἐδῶ καὶ κάποιες δεκαετίες ἔχει ἐξελιχθεῖ (ἐξέλιξη εἶναι αὐτή;) σὲ πολυπολιτισμική, πολυεθνικὴ καὶ πολυθρησκευτικὴ κοινωνία. Ἡ ἐξέλιξη αὐτὴ εἶναι μία πραγματικότητα.
Οἱ πολιτικὲς ἐξουσίες ὅλων τῶν παρατάξεων, εἴτε ἀπὸ ἄρνηση, εἴτε ἀπὸ ἡττοπάθεια, εἴτε ἀπὸ ἀδυναμία, συνετέλεσαν ὥστε ἡ Ἑλλάδα νὰ μὴν εἶναι πιὰ μία Ὀρθόδοξη Πολιτεία. Δέχθηκε ἄκριτα τὰ ρεύματα ποὺ μπῆκαν στὴ χώρα, περιφρόνησε τὴν Ἑλληνορθόδοξη Παράδοσή της καὶ νομοθέτησε ἄνετα σύμφωνα μὲ τὶς ἐπιταγὲς ἢ καὶ τὶς συνήθειες τοῦ Δυτικοῦ κόσμου. Φάνηκε ἐξαρτημένη καὶ παρουσιαστήκαμε ὡς «εὐρωλιγούρηδες» προσπαθώντας νὰ μὴ μείνουμε δῆθεν καθυστερημένοι.
Ἔτσι μέσα στὰ πολλὰ ἄλλα θεσπίστηκε καὶ ὁ «Πολιτικὸς Γάμος». Ἀπὸ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1982 εἶναι νόμος τοῦ κράτους.
Ὑπὲρ ἢ κατὰ -Ὄχι ἢ Ναί;
Στὸ ἄρθρο τοῦ 1979 καὶ μέχρι σήμερα λεμὲ ΝΑΙ στὴν ἐφαρμογὴ τοῦ Πολιτικοῦ Γάμου ἀπὸ μία διαμετρικὰ ἀντίθετη ἄποψη.
Θέλαμε ἡ Ἐκκλησία μὲ ἡγετικὴ πρωτοπορία, μὲ ἐπίγνωση τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν καὶ τῶν πολιτικῶν ἐξελίξεων, νὰ προηγηθεῖ. Νὰ ἐνημερώσει τὸν λαὸ μὲ τὰ μέσα ἐνημέρωσης. Νὰ ἐξηγήσει ὅτι οἱ ἐξελίξεις ἐπιβάλλουν τὴν ἐφαρμογὴ τοῦ πολιτικοῦ γάμου, διότι σέβεται τὴν ἐλευθερία τῶν πολιτῶν, δὲν θέλει νὰ τοὺς ὑποχρεώνει σὲ κάτι ποὺ ἐλεύθερα θὰ ἤθελε νὰ ἐπιλέγουν καὶ ἀφ’ ἑτέρου διότι δὲν πρέπει νὰ ἐμπαίζουμε τὸ Μυστήριο.
Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία δὲν θὰ ἔφθανε νὰ δεχθεῖ μία ἀκόμη «κλωτσιὰ» τῆς πολιτείας καὶ τὴν περιθωριοποίησή της στὸ περιθώριο τῆς ζωῆς τῆς πατρίδας μας.
Τὸ 1982, καὶ ἐνῷ συζητιόταν ἡ σχετικὴ νομοθέτηση, κυκλοφορήθηκε αὐτοτελὲς φυλλάδιο τοῦ μακαριστοῦ κανονολόγου καὶ γνωστοῦ πνευματικοῦ πάτερα, Ἀρχιμ. π. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου, στὸ ὁποῖο μεταξὺ ἄλλων ἔγραφε καὶ τὰ ἑξῆς:
«Ὑπ’ αὐτὰς τὰς δύο προϋποθέσεις (σεβασμοῦ τοῦ Μυστηρίου ἀλλά, καὶ τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου) ὁ πολιτικὸς γάμος εἶναι ὄχι ἁπλῶς ἀνεκτός, ἀλλ’ εὐκταῖος καὶ ἐπιθυμητός. Θὰ παύση οὕτως ἡ Ἐκκλησία νὰ συνεργῇ, ἀδηρίτῳ ὑπείκουσα ἀνάγκῃ, εἰς τὴν διακωμώδησιν τοῦ Μυστρηρίου τοῦ Γάμου, ζητοῦσα παρὰ τοῦ Θεοῦ νὰ εὐλόγησῃ ἐν τῷ ὀνόματί Του συνειδητοὺς καὶ κεκηρυγμένους ἀρνητάς Του».
Μποροῦσε λοιπὸν νὰ προηγηθεῖ ἡ Ἐκκλησία δυναμικὰ μὲ τὶς δίκες της πνευματικὲς προδιαγραφές, ἀντὶ νὰ κρύβεται καὶ νὰ περιμένει τὴ νομοθετικὴ ἐπιβολὴ τῆς Πολιτείας μὲ τὶς ἀθεϊστικὲς καὶ ἀμοραλιστικὲς συνέπειες.
Γιὰ τὴν Ἐκκλησία
Εἴπαμε ΝΑΙ στὸν πολιτικὸ γάμο γιὰ τοὺς προαναφερθέντες λόγους.
Ἡ Ἐκκλησία θὰ ἦταν κερδισμένη, ἐὰν πρώτη εἶχε εἰσηγηθεῖ τὴν ἐφαρμογή του, μὲ παράλληλη ἐνημέρωση τοῦ πιστοῦ λαοῦ. Ἐνημέρωση ὅτι γιὰ τὴν Ἐκκλησία ὁ «Πολιτικὸς Γάμος» εἶναι ἀνύπαρκτος ὡς γάμος, ὅτι εἶναι τὸ ἴδιο ὅ,τι καὶ μία ἐλεύθερη συμβίωση, ποὺ γιὰ τὴν Ἐκκλησία εἶναι «Παλλακεία» καὶ εἶναι σχέση πορνική.
Γιὰ τὸ πιστὸ μέλος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀδιανόητο ὅτι δὲν θὰ τελέσει τὸ Μυστήριο στὴν Ἐκκλησία. Οἱ μελλόνυμφοι πιστοὶ χριστιανοὶ προσέρχονται νὰ καταθέσουν τὴν ἐκλογή τους καὶ τὴν ἀγάπη τους στὸν Παντοδύναμο Κύριο, ἀφοῦ «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί». Καὶ ἀφοῦ «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί», σ’ Ἐκεῖνον καταθέτουμε ταπεινὰ καὶ μὲ ἐπίγνωση τῆς ἀνθρώπινης ἀτέλειας τὴ δίκη μας ἀγάπη, γιὰ νὰ τὴν αὐξάνει, νὰ τὴν ὡραιοποιεῖ, νὰ τὴν κάνει ἀνθεκτικὴ στὸν χρόνο καὶ στὴν αἰωνιότητα.
Γνωρίζουμε ὅτι μέσα στὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ οἱ συνεπεῖς χριστιανοὶ σύζυγοι ἀγαποῦν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο ὅλο καὶ περισσότερο ὅσο τὰ χρόνια περνοῦν, διότι ἡ ἀγάπη τους μπολιάζεται ἀπὸ τὴν ἀπόλυτη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Ἀνύπαρκτος λοιπὸν γιὰ μᾶς ὁ λεγόμενος πολιτικὸς γάμος καὶ μᾶς εἶναι ἀκατανόητο πὼς βαπτισμένοι ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ ἀρνοῦνται νὰ δεχτοῦν τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης γιὰ νὰ στεριώσουν μιὰ εὐλογημένη-εὐτυχισμένη συζυγία καὶ οἰκογένεια.
Ἀνύπαρκτος ὁ γάμος καὶ ἁμαρτωλὴ ἡ συμβίωση ἔξω ἀπὸ τὸ Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας.
Θὰ μποροῦσε ἴσως κάποιος νὰ προβάλει τὸν ἀντίλογο ὅτι ἡ Ἱερολογία τοῦ Γάμου στὴν Ἐκκλησία ἐπιβλήθηκε μὲ νόμο τὸ 893 μ.Χ. μὲ τὴν 89η «Νεαρὰ» – νόμο τοῦ Λέοντος τοῦ Σοφοῦ.
Ὁ ἀντίλογος αὐτὸς εἶναι χωρὶς σημασία ἂν σκεφθοῦμε ὅτι μέχρι τότε ἡ Ἱερολογία, τὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου ὑπῆρχε, ἀλλὰ δὲν ἦταν ὑποχρεωτικός. Καὶ δὲν ἦταν ὑποχρεωτικός, διότι ἦταν αὐτονόητη καὶ βιωματικὰ ἀναμφισβήτητη ἡ τέλεση τοῦ Μυστηρίου.
Αἰτιάσεις ὑπὲρ τοῦ «Πολιτικοῦ Γάμου»
Ἡ κύρια πρόφαση γιὰ τὴν ἀποφυγὴ τοῦ Μυστηρίου εἶναι ἕνας ἐπιπόλαιος καὶ καθόλου σοβαρὸς λόγος. Ὅτι δῆθεν γιὰ τὸν ἐκκλησιαστικὸ γάμο ἀπαιτοῦνται πολλὰ ἔξοδα.
Κατὰ καιροὺς ἡ Ἐκκλησία ἀνέχθηκε ἐπιδείξεις στοὺς Γάμους μέσα στοὺς Ναούς. Ἀνέχθηκε γιὰ νὰ μὴν ἀρνηθεῖ τὴ συμμετοχή της στὴ χαρὰ τῶν νεόνυμφων. Οἱ ἐπιδείξεις αὐτὲς ἐξελίχθηκαν σὲ ἐκκοσμίκευση ποὺ ζημιώνει τὴν οὐσία τοῦ Μυστηρίου.
Συνδέθηκε δὲ ὁ Γάμος καὶ μὲ πολυδάπανα γεύματα ἢ δεῖπνα, ποὺ ἔγιναν δυσβάσταχτα γιὰ τοὺς νέους καὶ τὶς οἰκογένειές τους.
Ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ δὲν ἔχουν καμία σχέση μὲ τὸ Μυστήριο καὶ τὴν Ἐκκκλησία.
Ἐλᾶτε, εἴπαμε πολλὲς φορὲς στοὺς νέους, οἱ δυό σας μὲ τὸν κουμπάρο σας καὶ τοὺς γονεῖς σας, ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ νὰ τελέσουμε τὸ Μυστήριο, νὰ ζητήσετε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ νέα σας ζωή.
Ἐλᾶτε χωρὶς χρήματα, χωρὶς ἔξοδα, χωρὶς ἐπιδείξεις, νὰ τελεσθεῖ τὸ Μυστήριο καὶ ὅποτε θὰ ἔχετε τὴν οἰκονομικὴ εὐχέρεια καλεῖτε συγγενεῖς καὶ φίλους γιὰ νὰ ἑορτάσετε. Δὲν συμφέρει πνευματικὰ καὶ δὲν ἁρμόζει σὲ πιστοὺς χριστιανοὺς νὰ συζοῦν χωρὶς τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν πρόφαση πολυδάπανης κοσμικῆς τελετῆς.
Ὑπάρχουν πολιτικοὶ Γάμοι ἀποδεκτοί;
Ὑπάρχουν τέτοιοι γάμοι ποὺ ἔγιναν συμβατικὰ σὲ ἀντίθεα σκληρὰ καθεστῶτα, ὁπού ἀπαγορευόταν κάθε Ἱερολογία, ποὺ δὲν ὑπῆρχε Ἐκκλησία, οὔτε Ἱερεῖς.
Πιστοὶ ἄνθρωποι συνῆψαν συμβατικὰ πολιτικὸ γάμο μὲ ἐπίγνωση ὅτι δὲν εἶναι ὅ,τι καλλίτερο. Μὲ προσευχὴ καὶ μὲ φόβο Θεοῦ ζήτησαν τὴν εὐλογία Του.
Οἱ γάμοι αὐτοί, μόλις τοὺς δόθηκε ἡ δυνατότητα, ζήτησαν ταπεινὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν οἰκονομία της ἐστεφάνωσε τοὺς πιστοὺς χριστιανούς.
Οἱ περιπτώσεις αὐτὲς δὲν μποροῦν νὰ δικαιολογοῦν τὴν ἀποστασία τῶν «χριστιανῶν», ποὺ ἀρνοῦνται τὴν τέλεση τοῦ Μυστηρίου.
Ἐλεύθερη συμβίωση
Ἐξελίξη τῆς ἀποδέσμευσης ἀπὸ τὸ Μυστήριο καὶ τῆς ἀποδοχῆς τοῦ «Πολιτικοῦ Γάμου» εἶναι ἡ ἐλεύθερη συμβίωση, χωρὶς κανένα γάμο καὶ καμία δέσμευση, οὔτε κοινωνική. Παρατηρεῖται τὸ φαινόμενο νέοι ἄνθρωποι νὰ συζοῦν ἐλεύθερα, χωρὶς φυσικὰ νὰ ὑπολογίζουν τὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ χωρὶς νὰ ἀναλαμβάνουν τὶς εὐθύνες καὶ τὶς ὑποχρεώσεις τῆς συζυγίας καὶ τῆς οἰκογενειακῆς ζωῆς.
Ἡ ἐλεύθερη συμβίωση ἀποτελεῖ τὴ χειρότερη ἐξέλιξη μιᾶς κοινωνίας χωρὶς Θεὸ καὶ ἀνοίγει δρόμους σὲ διάφορες διαστροφές.
Συνέπειες τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ πολιτικοῦ γάμου
1. Ὅσοι ἀρνοῦνται νὰ τελέσουν τὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου καὶ ἀρκοῦνται στὸν πολιτικό, πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουν ὅτι μόνοι τους θέτουν τὸν ἑαυτὸ τους ἐκτὸς Ἐκκλησίας.
Σὲ μία κορυφαία στιγμὴ τῆς ζωῆς τους ἀρνοῦνται τὴν εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας. Ἀρνοῦνται τὴν Ἐκκλησία καὶ ἄρα μένουν ἐκτός, ὄχι διότι κάποιος τοὺς ἀφορίζει, ἀλλὰ διότι μόνοι τους λένε ΟΧΙ στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
2. Ἡ ἄρνηση αὐτὴ συνεπάγεται ὅτι πλέον κανένα Μυστήριο δὲν ἔχουν δυνατότητα νὰ παίρνουν, καὶ φυσικά οὔτε τὴ θεία Κοινωνία. Τοὺς περιμένει πρῶτα τὸ Μυστήριο τῆς Μετανοίας.
3. Ἐφ’ ὅσον βρίσκονται στὴν ἀταξία αὐτή, δὲν μποροῦν νὰ γίνονται ἀνάδοχοι-νονοὶ στὶς Βαπτίσεις. Ἀφοῦ εἶναι σὲ ἀκαταστασία καὶ ἄρνηση ἐκκλησιαστική, πῶς μποροῦν νὰ ἀναλαμβάνουν τὴν εὐθύνη τῆς κατήχησης καὶ τῆς καθοδήγησης ἑνὸς νέου χριστιανοῦ; Σημείωση: Τὰ παιδιὰ τῶν πολιτικῶν γάμων μποροῦν νὰ βαπτίζονται, ἐφ’ ὅσον θὰ ἔχουμε τὴν ἔγκριση τῶν γονέων.
4. Ἡ ἀκαταστασία καὶ ἡ ἁμαρτία τῆς ἀποστασίας αὐτῆς δὲν εἶναι βέβαια τελεσίδικη. Ὁ Θεὸς τῆς ἀγάπης μᾶς ἔδωσε τὴ δυνατότητα μέσα ἀπὸ τὴ Μετάνοια νὰ ἐπανασυνδέουμε τὴ ζωή μας μὲ τὴν Ἐκκλησία. Ἐὰν κατανοοῦμε τὸ λάθος μας, ἐὰν μετανοοῦμε, ἐὰν καταθέτουμε στὸ Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως τὴν εἰλικρινῆ μας μετάνοια, εἶναι πάντοτε δυνατὴ ἡ ἐπανασύνδεσή μας μὲ τὴν Ἐκκλησία.
Ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ καὶ τοῦ Στοργικοῦ Πάτερα εἶναι στὸ ἔπακρο ἐνθαρρυντική.
Συμπεράσματα
Ὁ Γάμος εἶναι Μυστήριο ἀγάπης. Ὡς Μυστήριο χρειάζεται μύηση στὴ μεγάλη ἀλήθεια τῆς ἀγάπης. Τὴ μύηση αὐτὴ θὰ τὴ βροῦμε στὸν Κύριό μας, ἀφοῦ ὁ Θεὸς «ἀγάπη ἐστί».
Γιὰ τὸν πιστὸ χριστιανὸ εἶναι ἀδιανόητο ὅτι τὸ κορυφαῖο αὐτὸ γεγονὸς τῆς ζωῆς του θὰ τὸ ἀφήσει ἔξω ἀπὸ τὴν εὐλογία καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἔξω ἀπὸ τὸ Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας.
Ἐὰν εἴπαμε ΝΑΙ στὸν πολιτικὸ γάμο, εἶναι διότι ἡ ἀγάπη καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ βιώνονται μόνο μὲ ἐλευθερία. Πότε μὲ καταναγκασμό.
Ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ ἐπανευαγγελισθεῖ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ στὸν λαό μας, τὸν βαπτισμένο καὶ θεωρούμενο Ὀρθόδοξο λαό. Νὰ εὐαγγελισθεῖ μὲ ὅλα τὰ μέσα ποὺ διαθέτει ἡ σύγχρονη ἐνημέρωση.
Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη
Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι γιὰ πολὺ μεγάλο διάστημα κατὰ τὸ παρελθόν, τὸ Βυζάντιο ἀπετέλεσε, καὶ στὴν πραγματικότητα ἀποτελεῖ μέχρι σήμερα, τόσο γιὰ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα ὅσο καὶ γιὰ τὴν ἱστορικὴ συνείδηση τῶν Εὐρωπαίων, ἕνα κατ’ ἐξοχὴν ἀμφιλεγόμενο κρίκο στὴν ἐξέλιξη ποῦ ὁδήγησε στὴ διαμόρφωση τῆς Εὐρώπης. Αἰτία τῆς ἀντιμετώπισης αὐτῆς ὑπῆρξε τὸ φαινόμενο ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθεῖ γενικῶς ὡς ἀντιβυζαντινισμὸς ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ ἕνα σύνολο ἀπὸψεων, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο ἡ βυζαντινὴ περίοδος ὑπῆρξε μία ἐποχὴ διαφθορᾶς καὶ παρακμῆς. Τὶς ρίζες αὐτῆς τῆς ἀντίληψης θὰ πρέπει νὰ τὶς ἀναζητήσωμε πίσω στὸ ἱστορικὸ παρελθόν.
Κατὰ τὴν περίοδο τῆς κατάρρευσης τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, τὰ διάφορα βαρβαρικά, κυρίως γερμανικά, φῦλα, ἀνέπτυξαν, γιὰ εὐνοήτους λόγους, ἐχθρότητα πρὸς τοὺς Ρωμαίους, ἀλλὰ καὶ εἰδικῶς πρὸς τοὺς ἀνατολικοὺς Ρωμαίους, τοὺς Βυζαντινούς, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἰσχυρότεροι καὶ πλέον ἐπίφοβοι ἀπὸ τοὺς δυτικούς. Ἀπὸ τὴν ἐποχὴ αὐτὴ ἐντοπίζεται στὶς ἱστορικὲς πηγὲς ἐχθρότητα τῶν βαρβαρικῶν λαῶν ἔναντι τοῦ Βυζαντίου, παράλληλα μὲ τὸν σεβασμὸ ποὺ ἐξακολουθοῦσε νὰ ὑφίσταται γιὰ τὴν Ἀνατολικὴ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία. Ἐκτὸς αὐτοῦ, οἱ θρησκευτικὲς ἔριδες ποὺ ἀκολούθησαν, πρὶν ἀπὸ τὸ σχίσμα τοῦ 1054, ἀλλὰ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτό, συνέβαλαν πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση.
Ἐντούτοις, τὴν ἐποχὴ ποὺ τὸ Βυζάντιο ἐξέπνεε, τὸν 15ο αἰῶνα, οἱ κορυφαῖοι ἐκπρόσωποι τῆς Ἀναγέννησης μιλοῦσαν μὲ σεβασμὸ γι’ αὐτό, ὅπως καὶ γιὰ τοὺς λογίους του, τοὺς ὁποίους οἱ ἴδιοι θεωροῦσαν ὡς δασκάλους τους. Παρομοίως, ὅταν ξεκίνησαν οἱ βυζαντινὲς σπουδὲς στὴν Γερμανία καὶ στὴν Γαλλία (16ος– 17ος αἰ.) δὲν συναντοῦμε ἀρνητικότητα ἀπέναντι στὸ Βυζάντιο. Ἐκείνη τὴν ἐποχή, μὲ τὴν ὑποστήριξη τῶν βασιλέων τῆς Γαλλίας Λουδοβίκου 13ου καὶ Λουδοβίκου 14ου ἀναπτύσσεται ἕνα ἰσχυρὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὶς βυζαντινολογικὲς σπουδές. Παράγονται τότε διάφορα σημαντικὰ ἔργα βυζαντινoλoγίας, ὅπως τὸ λεξικὸ τοῦ Du Cange κ.ἄ. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ἐπίσης ὅτι, κατ’ ἐκείνη τὴν ἐποχή, τμήματα τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορικῆς ἰδεολογίας χρησιμοποιήθηκαν ἀπὸ τοὺς βασιλεῖς τῆς Γαλλίας, προκειμένου αὐτοὶ νὰ προπαγανδίσουν καὶ νὰ νόμιμοποιήσουν τὴ δική τους ἀπόλυτη μοναρχία, ἡ ἀποδοχὴ τῆς ὁποίας δὲν ἦταν καθόλου αὐτονόητη τότε, ἐφόσον ἀμφισβητοῦνταν ἀπὸ τὴν τάξη τῶν εὐγενῶν. Ἡ περιφρόνηση πρὸς τὸ Βυζάντιο καὶ ἡ ὑποτίμηση τῆς ἱστορίας του εἶναι κυρίως προϊὸν τῶν ἱστορικῶν καὶ τῶν διανουμένων, ὀπαδῶν τοῦ Διαφωτισμοῦ, τοῦ 18ου καὶ τοῦ 19ου αἰ., οἱ ὁποῖοι στράφηκαν ἐναντίον τοῦ Μεσαίωνα γενικῶς, ἀνατολικοῦ καὶ δυτικοῦ, γιὰ λόγους ἰδεολογικούς.
Ὁ Διαφωτισμὸς διαμόρφωσε τὴ δική του ἀντίληψη περὶ τῆς γραμμικῆς ἐξέλιξης τῆς ἱστορίας καὶ περὶ τῆς ἰδέας τῆς προόδου, σύμφωνα μὲ τὶς ὁποῖες τὸ ἱστορικὸ παρελθὸν γενικῶς ὑποτιμᾶται, διότι δὲν παρουσιάζει κάποιο ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴ σύγχρονη ἐποχή. Ὄχι μόνο τὸ Βυζάντιο λοιπόν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἡ ἀρχαιότητα, θεωρήθηκαν ἀπὸ τοὺς διαφωτιστὲς ὡς περίοδοι ἀγριοτήτων, βαρβαρότητος κ.τ.τ. Ἐδῶ θὰ πρέπει βεβαίως νὰ ἀναφέρουμε ἕνα ὄνομα, γνωστὸ σὲ ὅλους, ἐκεῖνο τοῦ Ἐδουὰρδου Γίββωνος. Ὁ Γίββων υἱοθέτησε καὶ ἐξέφρασε αὐθεντικὰ τὴν ἀκραία ἀπόρριψη τῆς βυζαντινῆς περιόδου στὸ ἔργο του, τὸ ὁποῖο χαρακτηριστικὰ ἐπιγράφεται «Ἱστορία τῆς παρακμῆς τοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους». Ἀνεξαρτήτως τῶν προθέσεων τοῦ συγγραφέως καὶ ἐπειδὴ τὸ ρωμαϊκὸ παρελθὸν διατηροῦσε ἀκόμη τὴ θετική του εἰκόνα, ὁ μὴ εἰδικὸς ἀναγνώστης θὰ μποροῦσε νὰ καταλήξει στὸ παράλογο συμπέρασμα ὅτι, ἀντὶ τῶν αὐθεντικῶν Ρωμαίων, τὸ θλιβερὸ φορτίο τῆς παρακμῆς ἀνέλαβαν νὰ φέρουν στοὺς ὤμους τους, γιὰ χίλια περίπου χρόνια, οἱ ἀνατολικοὶ Ρωμαῖοι, δηλαδὴ οἱ βυζαντινοὶ Ἕλληνες, ὡσὰν οἱ πρῶτοι νὰ ἀπέφυγαν τὴν περίοδο τῆς κατάπτωσης καὶ νὰ πέρασαν στὸ μουσεῖο τῆς ἱστορίας μὲ ἄφθαρτο τὸ μεγαλεῖο τους. Αὐτὴ ἡ ἀντίληψη, περὶ τῆς βυζαντινῆς ἱστορίας ὡς μιᾶς χιλιόχρονης περιόδου παρακμῆς, ἔχει ἐπίδραση μέχρι σήμερα στὴν κοινὴ γνώμη τῆς Εὐρώπης ἀλλὰ καὶ τῆς Ἑλλάδος, κυρίως βέβαια σὲ συγγράμματα ποὺ δὲν θὰ τὰ θεωρούσαμε αὐστηρῶς ἐπιστημονικά.
Ὅπως ἤδη ἀναφέραμε, ὁ Διαφωτισμὸς κατεδίκαζε συλλήβδην τὸ μεσαιωνικὸ παρελθὸν τῆς Εὐρώπης. Ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 18ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰ. ὅμως, οἱ εὐρωπαϊκοὶ λαοί, διαμέσου ἐκείνου τοῦ λογοτεχνικοῦ καὶ φιλοσοφικοῦ ρεύματος ποὺ ὀνομάστηκε Ρομαντισμός, ἡ περίοδος αὐτὴ τῆς εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας ἀποκαταστάθηκε. Κάθε εὐρωπαϊκὸ ἔθνος στράφηκε στὴν ἔρευνα τῆς ἱστορίας του, ἐνδιαφέρθηκε γιὰ τοὺς μύθους καὶ τὶς παραδόσεις του, γιὰ τὴν Τέχνη του κ.ο.κ. Πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση συνετέλεσε καὶ μία ἄλλη κίνηση, ἐπιστημονικὴ καὶ φιλοσοφική, ὁ ἱστορικισμός, ὁ ὁποῖος ἐμπέδωσε τὴν ἀντίληψη ὅτι κάθε ἱστορικὴ περίοδος ἔχει τὴν δική της αὐτοτελῆ ἀξία.
Τὸ Βυζάντιο παρέμεινε ὅμως ἐκτὸς τῆς ἀποκατάστασης αὐτῆς, γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο ὅτι δὲν εἶχε συνήγορο. Δὲν ὑπῆρξε δηλαδὴ ἡ πνευματικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ ἐκείνη ἐλίτ, ἡ ὁποία θὰ ἐπεδίωκε αὐτὴ τὴν ἀποκατάσταση, γιὰ λογαριασμὸ τοῦ ἔθνους στὸ ὁποῖο ἀνῆκε. Βεβαίως τὸ ἔθνος αὐτὸ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὸ ἑλληνικό. Ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ὅμως, οἱ Ἕλληνες λόγιοι παρέμεναν δέσμιοι τοῦ Κλασικισμοῦ καὶ τοῦ Διαφωτισμοῦ. Ἑπομένως, δὲν ἐνδιαφέρονταν νὰ ἀνατρέψουν τὴν ὑποτίμηση τοῦ Βυζαντίου.
Ὅμως, τὰ αἴτια τῆς ἐχθρότητος πρέπει, κατὰ τὴν ἄποψή μας, νὰ ἀναζητηθοῦν καὶ σὲ ἕνα βαθύτερο στοιχεῖο τῆς ἱστορικῆς αὐτοσυνειδησίας τῶν δυτικοευρωπαίων. Λέγεται συνήθως ὅτι οἱ Εὐρωπαῖοι ἔλαβαν τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ φιλοσοφία, τὶς ἐπιστῆμες καὶ γενικῶς τὸν πολιτισμό, ἀρχικῶς ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους καὶ κατόπιν, κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Μεσαὶωνα, καὶ ἀπὸ τοὺς Ἄραβες. Ἡ ἀλήθεια εἶναι πολὺ διαφορετική. Ἡ ρωμαϊκὴ ἐπίδραση στὴ Δύση δὲν εἶχε στὴν πραγματικότητα ἀγγίξει τοὺς γηγενεῖς λαούς, Κέλτες, Γερμανοὺς καὶ ἄλλους, στὸ ἐπίπεδό του πνευματικοῦ πόλιτισμοῦ, παρὰ μόνο σὲ πολὺ μικρὸ βαθμό. Ὑπῆρχαν βέβαια κάποια μέλη τῆς ἀριστοκρατίας, στὴν Γαλατία καὶ ἀλλοῦ, ποὺ διάβαζαν τοὺς κλασσικούς, Ἕλληνες καὶ Λατίνους, καὶ συνέγραφαν ἔργα ἔχοντας αὐτοὺς ὡς πρότυπό τους.
Αὐτὲς οἱ ἐνασχολήσεις ὅμως, παρέμειναν περιορισμένες σὲ ἕνα πολὺ μικρὸ τμῆμα τῆς κοινωνίας καὶ κατέπαυσαν, τὸ ἀργότερο λίγες δεκαετίες μετὰ τὴν κατάρρευση τοῦ Δυτικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους. Ὅταν οἱ λαοὶ καὶ οἱ χῶρες τῆς Δύσεως ξεκίνησαν τὴν προσπάθειά τους πρὸς τὴν συγκρότηση πολιτισμοῦ, διαθέτοντας λίγα ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ παρελθόντος, τὸ πρότυπό τους σ’ αὐτὴ τὴν πορεία δὲν τὸ παρεῖχε ἡ θολὴ ὁπωσδήποτε ἀνάμνηση τοῦ ρωμαϊκοῦ μεγαλείου καὶ τοῦ ἀρχαὶου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ἀλλὰ ἡ ἁπτὴ πραγματικότητα τοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους καὶ τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ Δύση ἀνδρώθηκε ἔχοντας γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὸ Βυζάντιο ὡς καθοδηγητικὴ εἰκόνα, ζῶντας γιὰ ἀρκετὸ διάστημα ὑπὸ τὴν πολιτικὴ του πρωτοκαθεδρία, ἀλλὰ καὶ προστατευομένη ἀπὸ αὐτὸ ἔναντι ἰσχυρῶν ἐξωτερικῶν ἐχθρῶν, στὴν Μεσόγειο, τὴν Ἐγγὺς Ἀνατολὴ καὶ τὴν νοτιοανατολικὴ Εὐρώπη. Γιατί λοιπὸν ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα, ἀλλὰ καὶ ἡ διανόηση, μετὰ τὸν 18ο αἰ., ἀπώθησε τὸ Βυζάντιο στὸ περιθώριο;
Κατὰ τὸν 19ο αἰ., στὶς σημαντικότερες εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ἡ ἀναδυομένη ἱστορικὴ ἐπιστήμη τέθηκε μπροστὰ σὲ ἕνα θεμελιῶδες ἐρώτημα: ἀπὸ ποιὸν παρέλαβαν τὸν πολιτισμὸ οἱ (δυτικο) εὐρωπαϊκοὶ λαοί; Γιὰ κάποιο διάστημα, τὰ ἀποτελέσματα τῶν ἐρευνῶν στὸν πεδίο τῶν ἀνατολικῶν σπουδῶν ὠθοῦσαν τὰ πράγματα πρὸς τὴν ἀπάντηση ὅτι ὁ πολιτισμὸς ἦλθε στὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Μεσοποταμία. Ὅμως, ἡ ἀπάντηση ποὺ τελικῶς δόθηκε, καὶ ἰσχύει μέχρι σήμερα, ἦταν διαφορετική: Οἱ Ἕλληνες καὶ κατόπιν οἱ Ρωμαῖοι δημιούργησαν πρῶτοι πολιτισμὸ ἐπὶ εὐρωπαϊκοῦ ἐδάφους καὶ αὐτοὶ μετέδωσαν τὸν πολιτισμὸ στὴν Δύση. Ὅπως ἦταν ἑπόμενο, τὸ ἀποτέλεσμα κρίθηκε στὸ πεδίο τῆς ἀρχαίας ἱστορίας. Αὐτὸ ὅμως εἶχε καὶ μία συνέπεια ποὺ ἀφορᾶ στὸ θέμα μας. Κατόπιν τῶν ἀνωτέρω, τὸ Βυζάντιο ἀπωθήθηκε στὸ περιθώριο, διότι ἡ ἱστορικὴ αὐτοσυνειδησία καὶ ὁ ἐθνικὸς ἐγωισμὸς τῶν Εὐρωπαίων δὲν μποροῦσε νὰ ἀποδεχθῆ ὅτι, ὄχι μόνο στὴν ἀρχαιότητα ἀλλὰ καὶ στὴν μεσαιωνικὴ περίοδο ἡ δημιουργία τοῦ πολιτισμοῦ, κατὰ ἕνα μεγάλο μέρος, δὲν λάμβανε χώρα σὲ κάποιον δυτικοευρωπαϊκὸ πυρῆνα, ἀλλὰ στὴν περιοχὴ τοῦ βυζαντινοῦ ἑλληνισμοῦ. Οἱ Εὐρωπαῖοι δὲν θέλησαν νὰ δεχθοῦν ὅτι γιὰ δεύτερη φορὰ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἱστορίας οἱ πoλιτιστικοί τους πρόγονοι τοποθετοῦνται ἐκτὸς τῶν ὁρίων τῆς περιοχῆς τους, ὅπως τὰ καθορίζουν οἱ ἴδιοι. Αὐτός, κατὰ τὴν ἄποψή μας, ὑπῆρξε ὁ κυριότερος λόγος, γιὰ τὸν ὁποῖον τὸ Βυζάντιο τέθηκε στὸ περιθώριο. Ἡ ἄποψη αὐτὴ μεταφέρθηκε καὶ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο, ὅπου ἀπέκτησε, καὶ ἐν μέρει διατηρεῖ ἀκόμη, πολλοὺς καὶ φανατικοὺς ὀπαδούς.
Ἡ ἀποκατάσταση τῆς ἀδικίας αὐτῆς ξεκίνησε, ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 19ου αἰ., ἀπὸ ξένους ἱστορικούς, ὅπως ὁ Finlay καὶ ἀπὸ Ἕλληνες, ὅπως ὁ Παπαρηγόπουλος καὶ ὁ Ζαμπέλιος. Τὴν ἴδια ἐποχή, ἱδρύθηκε τὸ Βυζαντινολογικὸ Ἰνστιτοῦτο τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Μονάχου ἀπὸ τὸν Krumbacher, ὁ ὁποῖος μᾶς ἄφησε καὶ μία σημαντικὴ γιὰ τὴν ἐποχή της καὶ ἀκόμη ἀξιοπρόσεκτη Ἱστορία τῆς βυζαντινῆς λογοτεχνίας. Οἱ εἰδικοὶ βυζαντινολὸγοι ἔχουν ἔκτοτε συνεισφέρει πολλὰ στὴν ἔρευνα τῆς ἱστορίας τοῦ Βυζαντίου, ἀλλὰ καὶ στὴ μερική, τουλάχιστον, ἀποκατάστασή του, ὡς παράγοντος ὁ ὁποῖος συνέβαλε στὴ διαμόρφωση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Μεσαίωνος καί, κατὰ συνέπεια, τῆς νεώτερης εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας. Παρὰ ταῦτα, ὅπως παρατηροῦν Εὐρωπαῖοι στοχαστὲς ποὺ ἐνδιαφέρθηκαν γιὰ τὸ ζήτημα, τὸ βυζαντινὸ παρελθὸν ἀποσιωπᾶται, σὰν νὰ ὑπάρχει κάποια συνωμοσία. Ἡ ἀποσιώπηση αὐτὴ ὀφείλεται καὶ σὲ ἕναν ἄλλο λόγο, ὁ ὁποῖος εἶναι ἐπιστημολογικός. Ἡ ὀργάνωση τῶν βυζαντινῶν σπουδῶν στὰ εὐρωπαϊκὰ πανεπιστήμια ὁδήγησε στὴν δημιουργία ξεχωριστῶν ἑδρῶν βυζαντινολογίας καὶ ἰνστιτούτων. Αὐτὸ σήμαινε βέβαια ὅτι ἡ βυζαντινολογία ἔμεινε ἐκτὸς τοῦ καθιερωμένου σχήματος, ἀρχαία (ἑλληνικὴ καὶ ρωμαϊκὴ) ἱστορία μεσαιωνικὴ (εὐρωπαϊκὴ) ἱστορία νεώτερη (εὐρωπαϊκὴ) ἱστορία καὶ θεωρήθηκε ὡς μία ἐπιστήμη ὅπως ἡ αἰγυπτιολογία, ἡ ἀσσυριολογία, ἡ ἰρανολογία, ἀργότερα ἡ ἀφρικανολογία κ.ἄ. Δηλαδὴ δὲν ἐντάχθηκε στὸ εὐρύτερο πλέγμα τῆς εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας. Ἑπομένως, ἡ ἔρευνα τῆς βυζαντινῆς περιόδου καλλιεργεῖται ὡς ἕνα ἐξωτικό, ὅπως εὔστοχα χαρακτηρίσθηκε, γνωστικὸ ἀντικείμενο (1).
Μὲ τὸν τρόπο αὐτόν, ἡ ἐρευνητικὴ κοινὸτητα ὕψωσε ἰσχυροὺς φραγμοὺς ἀπέναντι στὴν προσπάθεια τῶν βυζαντινολόγων νὰ ἐντάξουν τὸ Βυζάντιο στὸ εὐρωπαϊκὸ ἱστορικὸ παρελθόν. Ὁπωσδήποτε ὅμως, βαθμιαία ὑπῆρξε πρόοδος καὶ πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή. Στὸ Ἐγχειρίδιο Εὐρωπαϊκῆς Ἱστορίας (Handbuch der europaischen Geschichte), τοῦ Th. Schieder, τὸ ὁποῖο ἐκδόθηκε στὴν Γερμανία τὶς δεκαετίες τοῦ 1970 καὶ τοῦ 1980, ἡ ἔννοια τῆς Εὐρώπης ἐπεκτείνεται γιὰ νὰ συμπεριλάβει καὶ τὴν ἀνατολικὴ Εὐρώπη, δηλαδὴ τὸν χῶρο τῶν ὀρθοδόξων λαῶν, ποῦ κατὰ τὴν μεσαιωνικὴ περίοδο ἀποτελοῦσε τὸν βυζαντινὸ κόσμο, τὴν βυζαντινὴ κοινοπολιτεία κατὰ τὸν Obolensky (2). Αὐτὸ ὑπῆρξε ὁπωσδήποτε μία πρόοδος στὴ θεώρηση τοῦ Βυζαντίου ὡς εὐρωπαϊκοῦ χώρου. Ἐντούτοις, παρατηρεῖ κανεὶς ὅτι γιὰ τὸ Βυζάντιο ἀφιερώνεται ἕνας μικρὸς ἀριθμὸς σελίδων.
Ὑπῆρξε βέβαια ἕνα βιβλίο ποὺ ἐκδόθηκε στὴν Βρετανία τὸ 1952 ἀπὸ τὸν Ἄγγλο ἱστορικὸ J. Lindsay, μὲ τίτλο Byzantium into Europe καὶ μὲ τὸν ἐνδιαφέροντα ὑπότιτλο, ὅπως ἀποδίδεται στὰ Ἑλληνικά, «Ἡ ἱστορία τοῦ Βυζαντίου ὡς τῆς πρώτης Εὐρώπης». Ὁ συγγραφέας, ἀσχολούμενος μὲ τὴν παραπάνω προβληματική, θεωρεῖ τὸ Βυζάντιο ὡς τὴν πρώτη Εὐρώπη, μὲ τὴν ἔννοια ὅτι αὐτὸ προηγήθηκε σὲ πολλὲς ἀπὸ τὶς ἐξελίξεις ἐκεῖνες οἱ ὁποῖες διαμόρφωσαν τὸν εὐρωπαϊκὸ πολιτισμὸ τοῦ Μεσαίωνος καὶ τῶν νεωτέρων χρόνων καὶ ὅτι, ὡς ἐκ τούτου, τὰ κράτη τῆς Δύσεως ἀκολούθησαν τὴν ἐξέλιξή του. Τὸ βιβλίο αὐτὸ κρίθηκε ἀπὸ ἐξέχοντα μέλη τῆς ἀκαδημαϊκῆς κοινότητας ὡς δημοσιογραφικό, ἐρασιτεχνικὸ καὶ ἰδεολογικὰ μονομερές (3), μᾶς προσέφερε ὅμως μία θεωρία, ἡ ὁποία βαθμηδὸν μπορεῖ νὰ ἐπαληθευθῆ ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ ἔρευνα.
Μετὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο συνεχίσθηκε ἡ προσπάθεια τῶν βυζαντινολόγων νὰ τεκμηριώσουν διπλωματικὲς ἐπαφές, σχέσεις τοῦ Βυζαντίου μὲ δυνάμεις τῆς Δύσεως, βεβαίως ἐντὸς τοῦ παραδεκτοῦ πλαισίου ὅτι τὸ Βυζάντιο ἦταν ἕνα κράτος σημαντικὸ καθεαυτό, ποὺ κινοῦνταν ὅμως στὸ περιθώριο τῆς εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας. Ἐδῶ θὰ πρέπει νὰ σημειώσωμε ὅτι καὶ στὴν ἱστορικὴ μνήμη, τόσο τῶν Ἑλλήνων ὅσο καὶ τῶν Δυτικο Εὐρωπαίων, εἶναι κυρίως οἱ συγκρούσεις τοῦ Βυζαντίου μὲ τοὺς Δυτικοὺς οἱ ὁποῖες τονίζονται. Ἐκτὸς τῶν παραπάνω, ἡ ἅλωση τοῦ 1453 ὁδήγησε ἀπὸ πολιτικῆς πλευρᾶς τὸν χῶρο τοῦ Βυζαντίου στὴν Ἀσία, σημαίνει ἑπομένως γιὰ τοὺς Εὐρωπαίους τὴν ἐπιβεβαίωση τῆς ἀντιλήψεώς τους ὅτι τὸ Βυζάντιο ἀνήκει ἐκεῖ.
Ἂν ὅμως ξεπεράσει κανεὶς αὐτὲς τὶς συλλογικὲς μνῆμες καὶ μείνει στὰ ἱστορικὰ γεγονότα, ἐντάσσοντάς τα στὰ πλαίσια τῆς κάθε ἐποχῆς καὶ ἐξετάζοντάς τα μὲ τὰ κριτήρια αὐτῆς, ἐὰν δηλαδὴ παύση νὰ θεωρεῖ τὸ Βυζάντιο μόνο ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς σύγκρουσής του μὲ τὴ Δύση καὶ τῆς τελικῆς πτώσης του στοὺς Ὀθωμανούς, τότε καταλήγει σὲ ἐντελῶς διαφορετικὰ συμπεράσματα. Ἄν, ἐπὶ παραδείγματι, ἐξετάσουμε τὰ γεγονότα καὶ τοὺς συσχετισμοὺς τοῦ 6ου ἢ τοῦ 10ου αἰῶνος εἶναι προφανὲς ὅτι θὰ ἑξαγάγουμε τὸ συμπέρασμα ὅτι τὸ Βυζάντιο ὄχι μόνο ἐντάσσεται στὶς εὐρωπαϊκὲς ἐξελίξεις ἀλλὰ καὶ τὶς καθορίζει σὲ σημαντικὸ βαθμό.
Διαπιστώνει κανεὶς ὅτι τὸ Βυζάντιο, ὡς πολιτιστικὰ ἀνώτερο, ὑπῆρξε κυρίως δότης πολιτιστικῶν στοιχείων, ἐνῷ ὁ συσχετισμὸς ἐξισορροπήθηκε μετὰ τὸν 13ο αἰ. Ἡ ἐπίδραση αὐτὴ ἀσκήθηκε σὲ πολλοὺς τομεῖς καὶ ὁπωσδήποτε στὴν φιλοσοφία καὶ στὶς ἐπιστῆμες. Εἶναι γνωστὸ ὅτι οἱ Δυτικοί, κατὰ τὴν ἀρχὴ τοῦ Μεσαίωνα, λίγο μετὰ τὸ 500, κατεῖχαν ἐλάχιστα συγγράμματα τοῦ Πλάτωνα (ἐξ ὁλοκλήρου μόνο τὸν Τίμαιο) καὶ τὴν Εἰσαγωγὴ (στὴν λογική) του Πορφυρίου. Στὴ συνέχεια ὁ ἐμπλουτισμὸς τοῦ γνωστικοῦ ἐξοπλισμοῦ τῶν Δυτικῶν πραγματοποιήθηκε μέσῳ συγγραμμάτων τὰ ὁποῖα ἔφθασαν σ΄ αὐτοὺς ἀπὸ διαφόρους δρόμους, προέρχονταν ὅμως στὸ σύνολό τους ἀπὸ τὸν βυζαντινὸ κόσμο. Ἔτσι, ἀπὸ τὸν 11ο αἰ., ἐμφανίζονται μεταφράσεις ἔργων ἀρχαίων φιλοσόφων, τὰ ὁποῖα εἶχαν διασωθῆ στὶς βιβλιοθῆκες τοῦ Βυζαντίου καὶ τὰ ὁποῖα κινοῦν πλέον τὸ ἐνδιαφέρον τῶν δυτικῶν λογίων. Ἡ μεταφραστικὴ προσπάθεια θὰ συνεχισθῆ κατὰ τοὺς ἑπόμενους αἰῶνες. Θὰ πρέπη νὰ σημειωθῆ ὅτι ἀκόμη καὶ τὰ κείμενα ποῦ ἔφθασαν στὴ Δύση μέσῳ τῶν Ἀράβων, εἶχαν παραληφθῆ ἀπὸ τοὺς Βυζαντινοὺς τῆς Συρίας, τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Αἰγύπτου, οἱ ὁποῖοι συνέχισαν κατὰ τοὺς πρώτους αἰῶνες τῆς ἀραβικῆς κυριαρχίας νὰ μιλοῦν καὶ νὰ γράφουν Ἑλληνικά, ὅπως παραδείγματος χάριν ὁ ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι σημαντικοὶ ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς.
Ὁ Ἰωάννης ἀποτελεῖ ἐπίσης παράδειγμα τῆς ἐπίδρασης ποὺ ἄσκησαν οἱ Βυζαντινοὶ στὴ Δύση στὸν θεολογικὸ τομέα, ὅπως καὶ ὁ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, τὰ συγγράμματα τοῦ ὁποίου ἔφθασαν ἐκεῖ στὶς ἀρχὲς τοῦ 9ου αἰ., διὰ μέσου βυζαντινῆς διπλωματικῆς ἀποστολῆς καὶ περιεβλήθησαν ἀμέσως μὲ μεγάλο κῦρος. Ἔγιναν δύο προσπάθειες νὰ μεταφραστοῦν, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ δεύτερη, ἐκείνη τοῦ Scotus Eriugena, θεωρήθηκε ἐπιτυχής. Ἡ σκέψη τοῦ Διονυσίου κυριάρχησε στὴ δυτικὴ θεολογία καὶ φιλοσοφία γιὰ τρεῖς περίπου αἰῶνες. Διὰ μέσου τῶν ἀρεοπαγιτικῶν συγγραμμάτων εἰσῆλθαν στὴ Δύση ὁ πλατωνισμὸς καὶ ὁ νεοπλατωνισμός. Ἀργότερα, κατὰ τὴν ἀκμὴ τοῦ δυτικοῦ σχολαστικισμοῦ, τὸ κυριώτερο σύγγραμμα τοῦ Θωμᾶ Ἀκινάτη, ἡ περίφημη Summa theologica, ἡ συστηματικὴ ἔκθεση τῆς δογματικῆς τῆς ρωμαιοκαθολικῆς ἐκκλησίας, στηρὶχθηκε ἐν πολλοῖς στὴν διάταξη τοῦ ὑλικοῦ του ἀντιστοίχου ἔργου τοῦ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, «Ἔκθεσις ἀκριβής της ὀρθοδόξου πίστεως».
Γενικότερα, στὸν τομέα τῆς μόρφωσης μποροῦμε νὰ παρατηρήσουμε ὅτι τὸ Βυζάντιο ὄχι ἁπλῶς προηγήθηκε, ἀλλὰ ἀπετέλεσε τὸ πρότυπο, μέσα ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀναπτύχθηκαν ἐκπαιδευτικὲς δομὲς στὴ δυτικὴ Εὐρώπη. Στὴν Κωνσταντινούπολη ὀργανώθηκε ἀπὸ τὸν 5ο αἰ., ἀπὸ τὸν Θεοδόσιο Β΄ τὸ Πανδιδακτήριο (425). Τὸ Πανδιδακτήριο θὰ συνεχίση τὴν πορεία του, ὑπὸ διάφορες μορφὲς καὶ μὲ κάποιες διακοπὲς καὶ ἐπανιδρύσεις, καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ὑπάρξεως τοῦ Βυζαντίου. Δὲν εἴμαστε βέβαια σὲ θέση νὰ παρακολουθήσουμε τὴν ἐξέλιξή του στὶς λεπτομέρειές της, γνωρίζομε ὅμως τὶς συστηματικὲς προσπάθειες ἀναδιοργάνωσής του, τὸν 9ο καὶ τὸν 11ο αἰ. Χωρὶς ἀμφιβολία ὑπῆρξε ἕνα ἵδρυμα τὸ ὁποῖο ἐπηρέασε τὰ πράγματα εὐρύτερα. Ἔχομε ἄλλωστε πληροφορίες ὅτι σ’ αὐτὸ σπούδαζαν ὄχι μόνο βυζαντινοὶ ἀλλὰ καὶ ἀλλοδαποί, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ δυτικοευρωπαῖοι. Τὸ Βυζάντιο ὑπῆρξε γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα ἡ μοναδικὴ εὐρωπαϊκὴ χώρα ὅπου ὑπῆρχαν κρατικὲς βιβλιοθῆκες καὶ ὄχι μόνο στὴν Κωνσταντινούπολη ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες μεγάλες καὶ μεσαῖες πόλεις. Στὸν τομέα τοῦ δικαίου, τὸ Βυζάντιο παρέλαβε ἀπὸ τὴν Ρώμη τὸ ρωμαϊκὸ δίκαιο, τὸ ὁποῖο ἐκχριστιάνισε καὶ ἐμπλούτισε, ἔργο τὸ ὁποῖο παρουσιάζεται στὸ ἰουστινιάνειο δίκαιο. Θὰ πρέπη νὰ ἀναφέρουμε ὅτι, ὅταν οἱ βαρβαρικοὶ λαοὶ κατέκτησαν τὴ Δύση, ἡ κατάρρευση τῶν ρωμαϊκῶν δομῶν διοίκησης συμπαρέσυρε ἐν μέρει καὶ τὸ δίκαιο. Τὸ ρωμαϊκὸ δίκαιο στὴ μορφὴ τοῦ ἰουστινιάνειου ρωμαϊκοῦ δικαίου ἐπανεισήχθηκε στὴν Δύση ἀπὸ τὸ Βυζάντιο καὶ ἐπιβλήθηκε ἀπὸ τὸν 13ο αἰ. καὶ ἑξῆς. Στὴν ἐξέλιξη αὐτὴ ἔπαιξε κεντρικὸ ρόλο ἡ νομικὴ σχολὴ τῆς Μπολώνια, ἡ ὁποία, ὅπως ἀπέδειξε ὁ Γερμανὸς ἱστορικός του δικαίου Zacharia von Lingenthal, ἱδρύθηκε κατὰ τὰ πρότυπά της νομικῆς σχολῆς τοῦ παενεπιστημίου τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Μὲ τὴν ἴδια μέθοδο, ἐρευνόνταν ἐκεῖ τὰ νομικὰ κείμενα. Ἄλλο πεδίο βυζαντινῆς ἐπίδρασης ὑπῆρξε ἡ Τέχνη. Πέραν τῆς ὀρθόδοξης ἀνατολικῆς Εὐρώπης, ἕνα πολὺ μεγάλο τμῆμα τῆς Ἰταλίας ἔχει χαρακτηρισθῆ ἀπὸ τοὺς ἱστορικούς της Τέχνης ὡς πολιτιστικὴ ἐπαρχία τοῦ Βυζαντίου. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι στὶς περιοχὲς αὐτὲς δὲν κτίζονται ναοὶ γοτθικοῦ ρυθμοῦ, ἀλλὰ ἀκολουθοῦνται οἱ βυζαντινοὶ ρυθμοί, ὅπως, γιὰ παράδειγμα, στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Μάρκου τῆς Βενετίας, ὁ ὁποῖος ἀποτέλεσε ἀπομίμηση τοῦ ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Κωνσταντινούπολης, ὅπου θάβονταν οἱ βυζαντινοὶ αὐτοκράτορες, καὶ ὁ ὁποῖος καταστράφηκε ἀπὸ τὸν Μωάμεθ τὸν Πορθητή. Ἀλλὰ θὰ πρέπη νὰ σημειώσωμε ὅτι ἀκόμη καὶ ὁ γοτθικὸς ρυθμός, ὁ τυπικὸς ἀρχιτεκτονικὸς ρυθμὸς τοῦ δυτικοῦ μεσαίωνα, μὲ τὰ ὀξυκόρυφα τόξα καὶ τὰ πανύψηλα καμπαναριά, ἀποτελεῖ, ὅσο καὶ ἂν μᾶς φαίνεται περίεργο, ἔμμεσο ἀποτέλεσμα τῆς βυζαντινῆς ἐπίδρασης. Ἔχει διαπιστωθῆ ἀπὸ τὴν μεσαιωνολογικὴ ἔρευνα ὅτι μέσα ἀπὸ τὴν μελέτη τῶν συγγραμμάτων τοῦ Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου κατέληξαν οἱ ἐμπνευστὲς τοῦ ρυθμοῦ αὐτοῦ μοναχοί, τὸν 11ο αἰ., στὴν ἀναγκαιότητα τῆς δημιουργίας ἑνὸς ναοῦ, ὁ ὁποῖος νὰ ἀποτελῆ ἀπομίμηση τοῦ σύμπαντος, ἔτσι ὅπως αὐτὸ περιγραφόταν, μὲ νεοπλατωνίζοντα τρόπο, ἀπὸ τὸν Ἀρεοπαγίτη. Αὐτὸ ἀποτελεῖ ἴσως ἕνα ἱστορικὸ παράδοξο, δείχνει ὅμως τὴ δυναμικότητα τῆς βυζαντινῆς ἐπίδρασης καὶ τοὺς ποικίλους διαύλους διαμέσου τῶν ὁποίων αὐτὴ ἐξασκοῦνταν στὴ Δύση. Πολὺ περισσότερο γνωστὴ καὶ παραδεδεγμένη εἶναι ἡ συνεισφορὰ τῶν Βυζαντινῶν στὴν Ἀναγέννηση. Ἀποτελεῖ θέμα πρὸς συζήτηση τὸ ποὺ ἀπαντᾶται ἀρχικῶς τὸ φαινόμενο αὐτό, ἰδίως σὲ ὅτι ἀφορᾶ στὸν τομέα τῆς Τέχνης.
Βέβαια, ἡ προφανὴς ἀπάντηση εἶναι ὅτι αὐτὸ συνέβη στὴν Ἰταλία, ἐντούτοις δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι συγχρόνως μὲ τὴν ἰταλικὴ ἀναγεννησιακὴ ζωγραφικὴ ἢ ἴσως καὶ λίγο πρὶν ἀπ’ αὐτήν, ἐμφανίζεται στὸ Βυζάντιο ἡ λεγόμενη Μακεδονικὴ Σχολή, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπὸ ἀναγεννησιακὴ τεχνοτροπία. Παράδειγμα τῆς σχολῆς αὐτῆς ἀντικρίζει ὁ ἐπισκέπτης στὴν Μονὴ τῆς Χώρας, στὴν Κωνσταντινούπολη. Τὰ γενικὰ χαρακτηριστικὰ τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας εἶναι ὅμως ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα κατὰ τὸ πέρασμα τῶν αἰώνων ἄσκησαν τὴν ἐπιρροὴ μὲ τὴν μεγαλύτερη σημασία. Ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἀποκομίζει κανεὶς ἀπὸ τὴν μελέτη τῆς ἱστορίας της εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἑνιαίου συγκεντρωτικοῦ κράτους. Ὁ συγκεντρωτισμὸς χαρακτηρίζει τὴν νεώτερη εὐρωπαϊκὴ ἱστορία, ἐνῷ ἡ ἐπιδίωξη τῆς δημιουργίας συγκεντρωτικῶν δομῶν διοίκησης ἀπετέλεσε μόνιμη πολιτικὴ τῶν εὐρωπαϊκῶν αὐλῶν ἤδη ἀπὸ τὸν Μεσαίωνα, περίοδο κατὰ τὴν ὁποία κυριαρχεῖ στὴν Εὐρώπη ἡ Φεουδαρχία, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν πολυδιάσπαση τῆς ἐξουσίας καὶ τὸν ἀποκεντρωτισμό. Ἡ φάση αὐτὴ ξεπεράστηκε ἀπὸ μία ἀργὴ ἐξέλιξη ποὺ διήρκεσε αἰῶνες. Τὸ Βυζάντιο βρισκόταν σὲ ἕνα πολὺ περισσότερο προηγμένο ἐπίπεδο ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτή.
Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες ὑπῆρξε ἡ μοναδικὴ χριστιανικὴ δύναμη, ἡ ὁποία μποροῦσε νὰ ἀντιταχθεῖ στὶς προβαλλόμενες κατὰ τῆς Εὐρώπης ἀπειλὲς καὶ κυρίως στὴν ἀπειλὴ τοῦ ἀραβικοῦ χαλιφάτου. Ἡ διοικητικὴ καὶ στρατιωτική του ὀργάνωση βρισκὸταν σὲ ἕνα ἐπίπεδο ἀπλησίαστο γιὰ τὶς εὐρωπαϊκὲς χῶρες γιὰ πολλοὺς αἰῶνες καὶ ἀποτελοῦσε ὁπωσδήποτε ἕνα πρότυπο γιὰ τοὺς βασιλεῖς τῆς Εὐρώπης κατὰ τὴν ἐπιδίωξή τους νὰ ἐνισχύσουν τὴν κυριαρχία τους καὶ τελικῶς τὰ κράτη τους. Σύμφωνα μὲ κάποιους ἱστορικούς, ἡ βυζαντινὴ διοίκηση ὑπῆρξε, ὡς ἐκ τῆς χρονικῆς της διάρκειας, τῆς συνέχειάς της, τῆς ἰσχύος της, τῆς ἔκτασης στὴν ὁποία ἄσκησε τὴν ἐξουσία της, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀκτινοβολίας της πρὸς τὸ ἐξωτερικό, τὸ ἰσχυρότερο πρότυπο διοίκησης δυτικῶς τῆς Κινεζικῆς Αὐτοκρατορίας. Τὸ Βυζάντιο συγκέντρωνε φόρους μὲ ἑνιαῖο σύστημα ἀπὸ ὅλη τὴν ἐπικράτεια καὶ ἐξάπλωνε ἕνα δίκτυο ὑπηρεσιῶν σὲ ὅλες τὶς ἐπαρχίες. Ἂν καὶ αὐτὲς δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ συγκριθοῦν μὲ τὶς σημερινές, ἀφοροῦσαν ἐντούτοις σὲ ἕνα ποικίλλο πλέγμα δραστηριοτήτων, μεταξὺ ἄλλων στὴν συντήρηση νοσοκομείων, εἴτε μὲ ἄμεσο τρόπο εἴτε μὲ ἔμμεσο, μέσω τῶν μονῶν. Τὸ Βυζάντιο ὑπῆρξε τὸ πρῶτο εὐρωπαϊκὸ κράτος, τὸ ὁποῖο ἔθεσε ὡς ἕναν ἀπὸ τοὺς στόχους του τὴν περίθαλψη τῶν ἀναξιοπαθούντων, ἀπόρων, ἀσθενῶν κ.τ.τ. Συντηροῦσε ὀρφανοτροφεῖα, τὰ ὁποῖα ἐπιβλέπονταν ἀπὸ ἀξιωματοῦχο, ὁ ὁποῖος ἔφερε τὸν τίτλο τοῦ μεγάλου ὀρφανοτρόφου. Εἶχε ὀργανωμένη ὑπηρεσία ἀγορανομίας, ἡ ὁποία ἤλεγχε τὰ περιθώρια κέρδους τῶν ἐμπόρων καὶ τῶν βιοτεχνῶν, προκειμένου αὐτὰ νὰ μὴν ὑπερβαίνουν κάποια καθωρισμένα ὅρια. Διατηροῦσε ἐπίσης ὑγειονομικὴ ὑπηρεσία, ἡ ὁποία διευθύνονταν ἀπὸ γιατρούς. Ἀπὸ τὴν πρώιμη βυζαντινὴ περίοδο ἐμφανίζονται στὴν νομοθεσία, σὲ συνέχεια τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ δικαίου, πολεοδομικὲς διατάξεις.
Ὅλα τὰ παραπάνω προϋπέθεταν μία ἐκτεταμένη καὶ ἀποτελεσματικὴ κρατικὴ ὀργάνωση καὶ ἕνα ὁμοιόμορφο δίκαιο, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν πληθώρα τῶν δικαίων καὶ τῶν διατάξεων, ἐθνικῶν, τοπικῶν κ. ἄ. ποὺ ὑπῆρχε στὴ Δύση, ὅπου ἄλλοι νόμοι καθώριζαν τὶς νομικὲς ὑποχρεώσεις τῶν εὐγενῶν, ἄλλες τῶν κληρικῶν κ.ο.κ. Θὰ πρέπει νὰ τονίσουμε ἐδῶ τὴν σημασία τῆς ὕπαρξης τῆς Κωνσταντινούπολης, ἡ ὁποία ἦταν ἡ μεγαλύτερη πόλη τῆς Εὐρώπης, μὲ μεγάλη διαφορὰ ἀπὸ τὶς ἑπόμενες, ἐφόσον, σύμφωνα μὲ μέτριους ὑπολογισμούς, εἶχε περὶ τὶς ἑξακόσιες χιλιάδες, κατ’ ἄλλους ἴσως καὶ ἕνα ἑκατομμύριο κατοίκους, τὴ στιγμὴ ποὺ οἱ μεγαλύτερες πόλεις τῆς Εὐρώπης, τὸ Παρίσι καὶ ἡ Βενετία δὲν ξεπέρασαν τὶς ἑκατὸ χιλιάδες κατοίκους κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Μεσαίωνα. Ἐπρόκειτο γιὰ μία μεγαλούπολη ἡ ὁποία ἐξέπληττε τὸν ἐπισκέπτη ὄχι μόνο μὲ τὸν πλοῦτο της ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν τάξη ποῦ ἐπικρατοῦσε σ΄ αὐτήν. Ὅλα ἐκεῖ ἐπεδίωκαν νὰ μεταδίδουν τὴν αἴσθηση τῆς εὐταξίας καὶ τῆς ἁρμονίας. Ἡ Κωνσταντινούπολη ἐξὲφραζε τὶς ἀντιλήψεις τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ καὶ τοῦ κράτους γιὰ τὴν ὀργάνωση τῆς κοινωνίας καὶ ἀποτελοῦσε τὸ πρότυπο τῆς πόλης ἐκείνης τῆς ἐποχῆς γιὰ ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη.
Ἔχουν διασωθῆ διηγήσεις περιηγητῶν, Δυτικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν τὸν θαυμασμό τους, Ρώσων, οἱ ὁποῖοι συγκρίνουν τὴν Κωνσταντινούπολη μὲ τὴν Βαγδάτη καὶ καταλήγουν ὑπὲρ τῆς πρώτης ἀλλὰ καὶ Ἀράβων. Συμπερασματικά, καταλήγομε ὅτι τὸ Βυζάντιο ὑπῆρξε γιὰ ἐννέα περίπου αἰῶνες ἡ ἰσχυρότερη ἢ μία ἀπὸ τὶς ἰσχυρότερες δυνάμεις τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου. Κατόρθωσε νὰ ἀνασχέσει ἀπειλὲς ποὺ πραγματικὰ ἢ δυνητικὰ ἔθεταν σὲ κίνδυνο τὴν ἐξέλιξη τῆς Εὐρώπης (Περσία καὶ κυρίως Ἰσλὰμ) καὶ νὰ καταπολεμήσει ἄλλες ποὺ συνιστοῦσαν σοβαρὴ ἐνόχληση (Οὗννοι, Ἄβαροι). Ἐκχριστιάνισε καὶ εἰσήγαγε στὸν πολιτισμὸ σημαντικὸ τμῆμα τῆς εὐρωπαϊκῆς ἠπείρου (Σλάβοι τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Χερσονήσου τοῦ Αἵμου, Ρωσία). Μετέδωσε στοὺς λαοὺς τῆς Δύσης τὴν ἀρχαιοελληνικὴ κληρονομία, κυρίως ὡς πρὸς τὰ κείμενα. Ἀκτινοβόλησε μὲ τὴ θεολογικὴ γραμματεία καὶ τὴν Τέχνη του, μὲ τὴ δεύτερη ἰδίως στὴ χώρα ἐκείνη ποὺ ὑπῆρξε τὸ λίκνο τῆς Ἀναγέννησης, τὴν Ἰταλία. Τέλος, ἐξαιρετικὰ σημαντικὴ ὑπῆρξε ἡ ἐπιρροὴ ποὺ ἄσκησε τὸ Βυζάντιο ὡς πρότυπο κοινωνικῆς καὶ κρατικῆς ὀργάνωσης στὶς χῶρες τῆς Εὐρώπης. Αὐτὲς εἶχαν βέβαια ὡς ἀφετηρία τὶς δικές τους ἰδιαίτερες προϋποθέσεις, ἀποτελῶντας τὴν ὁδηγὸ παράσταση πρὸς τὴν ὁποία, ἀργὰ ἀλλὰ σταθερά, προσανατολίσθηκαν οἱ γενικότερες εὐρωπαϊκὲς ἐξελίξεις.
1. Εὐ. Χρυσός, «Τὸ Βυζάντιο καὶ ἡ διαμόρφωση τῆς Μεσαιωνικῆς Εὐρώπης. Ἕνα ἐρευνητικὸ πρόγραμμα», ἐν: Βυζάντιο καὶ Εὐρώπη. Α΄ Διεθνής Βυζαντινολογική Συνάντηση, (Δελφοί, Ἰούλιος 1985), Ἀθῆνα 1987, 75-84. Ζάκ Λέ Γκόφ, «Ἡ Δύση μπροστὰ στὸ Βυζάντιο, ἕλλειψη κατανόησης καὶ παρεξηγήσεις», ἐν: Βυζάντιο καὶ Εὐρώπη. Συμπόσιο, (Παρίσι, Maison De l’ Europe, Ἀπρίλιος 1994), 93-105, Ἀθῆνα 1996, 93.
2. Χρυσός, ὅπ. π., 75.
3. Ὅπ. π., 76.
Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη
