Στην Ελλάδα –στις δομές του κράτους, στις δομές και τους φορείς της ενημέρωσης, αλλά και στην ίδια την κοινωνία– υπάρχει εμπεδωμένη μια προκατάληψη, την οποία την βρίσκει κανείς μπροστά του νομοτελειακά, όποτε επιχειρεί να θίξει δημοσίως με τον έναν ή τον άλλον τρόπο το Κουρδικό.

Η προκατάληψη αυτή δεν προβάλλει μόνο τον ισχυρισμό ότι «οι Κούρδοι μάς έσφαξαν, άρα δεν επιτρέπεται να συζητάμε για ενδεχόμενο συνεργασίας και συμμαχίας μαζί τους», αλλά προχωρά ακόμα πιο πέρα, δίνοντας «γραμμή» να είμαστε υπέρ της ενότητας και της ακεραιότητας της Τουρκίας, γιατί «ό,τι χάσει η Τουρκία στα ανατολικά της, θα το κερδίσει στα δυτικά της».

Όσον αφορά το πρώτο επιχείρημα, είναι ιστορικά ανακριβές αφού οι Κούρδοι δεν ήταν σύνοικοι ούτε καν γειτονικοί πληθυσμοί με τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, με εξαίρεση ορισμένους ελληνικούς οικισμούς του Πόντου, που γειτνίαζαν με κουρδικούς.

Το σωστό είναι ότι ορισμένες φατρίες των Κούρδων, από την εποχή του Αβδούλ Χαμίτ και των Συνταγμάτων Χαμιδιέ, συνεργάστηκαν με το οθωμανικό κράτος και σε ορισμένες περιπτώσεις στράφηκαν εναντίον Αρμενίων, Ασσυρίων και φυλών Κούρδων που δεν συνεργάζονταν με το οθωμανικό κράτος.

Το πώς, το βλέπουμε παρακάτω.

Ο Μουσταφά Κεμάλ, αφού αποβιβάστηκε στην Αμισό τις 19 Μαΐου 1919, διοργάνωσε δυο συνέδρια – ένα στη Θεοδοσιούπολη (Erzurum) από 23 Ιουλίου μέχρι 7 Αυγούστου, και ένα στη Σεβάστεια (Sivas), από τις 4 μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους.

Στα συνέδρια αυτά ο Κεμάλ προσπάθησε να κερδίσει την υποστήριξη των τοπικών αρχόντων της Ανατολίας –μεταξύ αυτών και οι Κούρδοι– για να οργανώσει την λεγόμενη Τουρκική Εθνοσυνέλευση στην Άγκυρα και τον νέο τακτικό στρατό, με σκοπό να εκδιώξει από τα εδάφη της Μικράς Ασίας τα ξένα στρατεύματα «κατοχής», όπως τα ονόμαζε (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ελληνικά).

Εκείνοι που ήταν δύσπιστοι ήταν οι Κούρδοι αλεβίτες των νομών Ντέρσιμ, Μαλάτειας, Ερζινγκιάν και Σεβάστειας – νομοί που γειτνιάζουν με τον Πόντο. Οι ηγέτες των φυλών αυτών από τον Μάρτιο του 1918 είχαν αρχίσει να οργανώνονται για να απαιτήσουν αυτονομία και έβλεπαν με καχυποψία τις κινήσεις του Κεμάλ.

Στις 6 Μαρτίου 1921, και ενώ ήταν σε εξέλιξη η προέλαση του ελληνικού στρατού στο μικρασιατικό μέτωπο –στις 27 Μαρτίου έγινε η ατυχής μάχη του Ινονού με τον κεμαλικό στρατό–, επαναστάτησε η φατρία των Κότσγκιρι (Κούρδοι αλεβίτες που αποτελούνταν από 16 μεγάλες πατριαρχικές οικογένειες, συνολικού πληθυσμού 40.000 ανθρώπων, που κατοικούσαν σε 135 χωριά και κωμοπόλεις, σε επαρχίες των νομών Σεβάστειας, Ερζινγιάν και Ντέρσιμ).

Οι επαναστάτες, που διέθεταν μια δύναμη ενόπλων που ξεπερνούσε τους 6.000 έφιππους άνδρες, πολιόρκησαν και συνέλαβαν τη δύναμη ενός συντάγματος  που κινήθηκε εναντίον τους, κρέμασαν τον συνταγματάρχη και είτε συνέλαβαν είτε εκδίωξαν οποιονδήποτε εκπρόσωπο του υπό δημιουργία τότε νέου τουρκικού κράτους από τις περιοχές τους.

Ο Μουσταφά Κεμάλ, που ήταν απασχολημένος με την αντιμετώπιση του ελληνικού στρατού στο μικρασιατικό μέτωπο, έστειλε εκπροσώπους του στους επαναστατημένους Κούρδους για να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση, και όταν εκείνοι απέρριψαν τις συμβιβαστικές προτάσεις του, έστειλε ένα σώμα στρατού δυνάμεως 6.000 ανδρών εναντίον τους.

Στα τέλη Απριλίου ο Τοπάλ Οσμάν κατάφερε να κάμψει την αντίσταση των επαναστατών, οι οποίοι διασκορπίστηκαν σε μικρές ομάδες στα βουνά, για να ακολουθήσουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που ολοκληρώθηκαν στις 17 Ιουνίου 1921.

Μάλιστα, ο ίδιος ο Τοπάλ Οσμάν, σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα Vakit στις 19/2/1922, είχε δηλώσει: «Κινηθήκαμε εναντίον των επαναστατών του Κότσγκιρι με 2.700 άνδρες».

Και πρέπει να ξέρουμε την πραγματική ιστορία, να διδασκόμαστε απ’ αυτήν και όχι να αποπροσανατολιζόμαστε, «αλείφοντας βούτυρο στο ψωμί των Τούρκων», όπως λέει και η παροιμία!

Πηγή: Pontos-News

 
"Ἡ μία πλευρά τοῦ Ὀρτάκιοϊ πρό τῆς καταστροφῆς, βγαλμένη τό ἔτος 1887."

Ὑπῆρχε στήν πεδιάδα τῆς Βιθυνίας, στό Σαγγάριο ποταμό, τό 1640, ἡ κωμόπολη Κυβέλεια. Οἰ κάτοικοί της ἦταν Χριστιανοί καί συνεχῶς κατεδιωκόμενοι ἀπό τούς Τούρκους. Ἡ Κυβέλεια καταστράφηκε ἀπό πλημμύρα τοῦ ποταμοῦ ἐνῶ οἱ κάτοικοι διασκορπίστηκαν σέ διάφορα μέρη. Οἱ περισσότεροι, ἔχοντας τόν τρόμο τῶν Τούρκων ὁδηγό τους, κατέφυγαν στήν ἐνδοχῶρα, ἀναζητώντας ἀσφάλεια μέσα στήν πυκνή βλάστηση καί τά πανύψηλα δέντρα. Ἀπέναντι στόν Ὄλυμπο τῆς Προῦσσας ἔχτισαν μέ ὑποτυπώδη ὑλικά τά σπίτια τους καί ὀνόμασαν τό μικρό χωριό τους, Ὀρτάκιοϊ.

Γιά μερικούς αἰῶνες, οἱ κάτοικοι γλύτωσαν ἀπό τίς ὀρδές τῶν Τούρκων. "Μετά ἀπό αἰῶνες ἦρθε πάλι νά πληρώσουμε μέ ἄφθονο αἷμα αὐτό πού εἶχαν ἀποφύγει οἱ πρόγονοί μας, ἐμεῖς οἱ ἀπόγονοι τους, τά παιδιά τους."
Ὁ συγγραφέας τοῦ ἱστορικοῦ κειμένου, Χρῆστος Χατζηγεωργίου, σώθηκε ἐκ θαύματος ἀπό τή σφαγή καί φθάνοντας στήν Ἑλλάδα συνέταξε τό βιβλίο - μαρτυρία. Ὁ λόγος του εἶναι γλαφυρός μ΄ ἔντονο συναισθηματισμό, ἀποτέλεσμα τῶν θηριωδιῶν πού ἔζησε. Ἀπό τίς πρῶτες σελίδες, μέ συστολή, ζητάει συγγνώμη ἀπό τόν ἀναγνώστη καί τόν παρακαλεῖ νά μήν μελετήσει ἐπιπόλαια τό βιβλίο του ἀλλά μέ προσοχή γιά νά δεῖ τίς συνθῆκες διαβίωσης τῶν προγόνων μας καί τό πῶς τούς ἀντιμετώπισαν οἱ "βάρβαροι ἐχθροί τοῦ Ἑλληνικοῦ καί Χριστιανικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας".

"Τά παιδιά τοῦ Κεντρικοῦ Παρθεναγωγείου φωτογραφηθέντα κατά τό ἔτος 1912, ἐκ τῶν ὁποίων ἐλάχιστα διεσώθηκαν καί ἦλθον είς τήν Ἑλλάδα."

Τό Ὁρτάκιοϊ μεγάλωσε, ἐπεκτάθηκε, προόδευσε καί ἔφτασε σέ οἰκονομικό ἐπίπεδο ἐμπορικῆς καί βιομηχανικῆς πόλης (ἐργοστάσια βυρσοδεψίας, μεταξουργίας, ἐμπορικά καταστήματα). Σέ κοινωνικό ἐπίπεδο, εἶχε πολλά σχολεῖα, παρθεναγωγείο, καί τήν μεγάλη Χριστιανική Ἐκκλησία Ἅγιος Γεώργιος. Στό ἐμπορικό παζάρι πού γινόταν, συγκεντρώνονταν ἔμποροι ἀπ΄ ὅλες τίς γύρω περιοχές, τόσο Ἕλληνες ὅσο καί Τούρκοι. "Τό Ὀρτάκιοϊ ἔγινε ξακουστό σ' ὅλη τήν Περιφέρεια τῆς Βιθυνίας".
Ὁ κίνδυνος καταδίωξης πού εἶχαν ἀποφύγει φτιάχνοντας τό χωριό τους ένδότερα, ἐπανῆλθε μαζί μέ τήν πρόοδο καί τήν ἀνάπτυξη. "Τότε οἱ Τούρκοι δέν κατεδίωκαν τούς Ἀρμενέους καί σκέφτηκαν γιά νά μήν κινδυνεύουν μέ κάποιο τρόπο ν΄ ἀλλάξουν τά ἐπίθετά τους σέ Ἀρμένικα καί νά συνηθίσουν νά μιλοῦνε ἀρμένικα.".

"Εἰς τούς βιαίως ἐξισλαμισθέντας Χριστιανούς Ἕλληνας ἐχορηγεῖτο ὑπό τοῦ Ἰμάμη βεβαίωσις πιστοποιοῦσα τό νέο τουρκικό ὄνομά του μέ τήν ἀνωτέρω σφραγίδα."

Μέχρι τό 1914 τό Ὀρτάκιοϊ καί τά γειτονικά χωριά ἀποτελοῦνταν ἀπό 25.000 κατοίκους (Ἕλληνες καί Ἀρμένιους). Οἱ πρῶτοι διωγμοί, δυσοίωνοι καί γιά τό μέλλον τῶν Ἑλλήνων, ξεκίνησαν κατὰ τῶν Ἀρμενίων, τό 1914. Πέρασαν τέσσερα χρόνια μέ ἔντονη τήν ἀγωνία γιά τό τελεσίγραφο πού θὰ ἐρχόταν καί στούς ἐναπομείναντες, Ἕλληνες.
Ἦταν Μάρτης τοῦ 1919, παραμονές τῆς Λαμπρῆς. Ἐκεῖνο τόν μῆνα ἄρχισαν οἱ διαδόσεις ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἑτοιμάζονταν γιά ἐπίθεση. Πάγωσε ὅλο τό Ὀρτάκιοϊ μαζί μέ τά γειτονικά χωριά. Σταμάτησαν ὅποιες προετοιμασίες γιά τίς καλλιέργειες, γιά τίς περίλαμπρες γιορτές πού ἀκολουθοῦσαν τό χαρμόσυνο γεγονός τῆς Λαμπρῆς καί ξεκίνησε μιά πυρετώδης προετοιμασία προάσπισης τῆς ζωῆς τους καί τῆς προγονικῆς γῆς τους.
Ξημερώματα τῆς τρίτης μέρας μετά τή Λαμπρή ξεκίνησαν οἱ πρῶτοι πυροβολισμοί...
"... μετά ἀπό αἰῶνες τό πληρώσαμε εἰς τούς βαρβάρους καί αἱμοχαρεῖς Τούρκους, τούς ὀνομάζω βαρβάρους καί αἱμοχαρεῖς διότι δέν μπορῶ νά ἐννοήσω μέ τί καρδιά καί ψυχή κατασφάζουν τούς συνανθρώπους τους χωρίς νά κάνουν διάκριση ἀπό μωρά μέχρι γρηές καί γέροντες καί νά τούς ἐξοντώνουν. Δέν μπορῶ νά κρατήσω τούς λυγμούς καί τά δάκρυά μου, ὅταν πιάνω τήν πέννα γιά νά γράψω αὐτήν τήν ἱστορία πού ἔζησα πραγματικά καί πού κάθε σελίδα ποτίστηκε ἀπό μαῦρα δάκρυα πού ἔπεφταν ἀπό τά μάτια μου.".

"Τό ἐσωτερικό τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου πρό τῆς καταστροφῆς τοῦ Ὀρτάκιοϊ τό 1912."

Δόθηκε ἐντολή ν΄ ἀποχωρήσουν οἱ κάτοικοι ἀπό τό χωριό. Ὁ στρατός τους μέ κανόνια καί μυδραβιοβόλα ἦταν ἤδη καθ΄ ὁδόν. Ἔντρομοι οἱ κάτοικοι συγκεντρώθηκαν σέ χωράφια ἔξω ἀπό τό Ὀρτάκιοϊ κι ἀφοῦ ἐπιθεωρήθηκαν ἀπό τόν στρατό, κατέφθασε ὁ ἀρχηγός τους, πάνω σέ ἄσπρο ἄλογο, ἐμφανῶς ἀγριεμένος καί γεμᾶτος μῖσος γιά αὐτή τήν ἀπροστάτευτη μᾶζα ἀνθρώπων. Μίλησε στόν πιό σεβάσμιο τοῦ χωριοῦ, τόν Παπᾶ - Ἄγγελο. Τόν ἱερέα τῆς ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Σέ αὐτή τήν χρονική στιγμή τῆς ἱστορίας οἱ Τοῦρκοι ἔδωσαν ἐντολή νά ἐγκαταλείψουν οἱ κάτοικοι τόν τόπο τους ὅπως οἱ Ἀρμένιοι λίγα χρόνια πρίν. Ἄλλοι ἀπομακρύνθηκαν πολύ καί δέν ξαναγύρισαν καί ἄλλοι φιλοξενήθηκαν γιά λίγες μέρες σέ κοντινά χωριά. Μετά ἀπό ἐντολή τοῦ Στρατηγείου, ὅτι ἦταν ἐλεύθεροι νά γυρίσουν πίσω, ξεκίνησαν μέ φόβο γιά τήν ἐπιστροφή τους. "Ὅταν εἰσήλθαμε μέσα εἴδαμε πώς εἶχαν κάψει σχεδόν τό ἕν τέταρτο τοῦ χωριοῦ. Προχωρῶντας στό ἐσωτερικό δεξιά κι ἀριστερά ἔβλεπες σκοτωμένους γέρους καί γρηές... τούς σκότωσαν καί τούς πέταξαν ἔξω ἀπό τά σπίτια τους... Δέν εἴχαν ἀφήσει οὔτε μαγαζιά οὔτε σπίτια. Σέ διάστημα τριῶν ἡμερῶν ὅλα τά εἴχανε ρημάξει...".
Γιά σαράντα μέρες περίπου ὑπῆρξε ἠρεμία...Ξημερώματα πάλι ἀκούστηκαν πυροβολισμοί. "Πανηκοβληθήκαμε πάλι γιατί δέν ξέραμε περί τίνος πρόκειται... Μοῦ εἶπαν πώς ἔχουνε ἔρθει πάλι (οἱ Τοῦρκοι καί πιάνουν) ὅπου βροῦν τόν κοσμάκη. Ξαφνικά βλέπω εἰς τήν ἀπέναντι συνοικία καμμιά δεκαριά ἀντάρτες ὁπλισμένους μέχρι τά νύχια καί νά ἔρχωνται πρός τόν μαχαλά μας.". Τρόμος, οὐρλιαχτά, αἷματα παντοῦ, ἐρείπια, φωτιές... μέχρι καί τά ζῶα ἔνιωσαν τόν τρόμο τοῦ θανάτου! "Πιάστον νά τον δέσωμε καί νά τόν σφάξωμε τόν Γκιαούρη!... Καί μιά βλέπω νά τούς ἐρευνοῦν ὅλους μικρούς καί μεγάλους, μετά τούς πῆγαν εἰς ἕνα σημεῖον καί τούς ἔσφαξαν ὅλους ἄνδρες καί γυναῖκες. Ἦταν μιά οἰκογένεια ἀποτελούμενη ἀπό δυό γυναῖκες, ἕναν ἄνδρα καί τέσσερα παιδιά καί ὀνομάζονταν ΙΩΣΗΦΙΔΗ.".

"Ἡ γυναίκα αὐτή ὀνομάζεται Βαρβάρα Π. Ἐλευθεριάδου, κατάγεται ἐκ τῆς πόλεως Λεύκες Προύσσης, ἡ μόνη μάρτυς τῶν σφαγῶν τῆς πόλεως αὐτῆς. Ἐμπρός στά μάτια της ἔσφαξαν τόν ἄνδρα της καί πολλούς συμπατριώτας της. Αὔτη διεσώθη ὡς ἐκ θαύματος καί κατέφυγε εἰς τόν Ἑλληνικόν στρατόν καί κατετάχθη εἰς τό ἐθελοντικό σῶμα διά νά ἐκδικηθῆ τόν θάνατο τοῦ ἀνδρός της καί τῶν συμπατριωτῶν της."

Σφαγιάστηκαν 25.000 Χριστιανοί ἀπό τό Ὀρτάκιοϊ, Χουδίο καί τά περἰχωρα τῆς Βιθυνίας κατά τό ἔτος 1919. Μεγάλος ἀριθμός ἐξισλαμίσθηκε βιαίως καί μερικοί, μέσα σ΄ αὐτούς κι ὁ συγγραφέας τοῦ βιβλίου, σώθηκαν ταξειδεύοντας μέ προορισμό τή μητέρα Ἑλλάδα.

Πηγή: ΤΟ ΟΡΤΑΚΙΟΪ ΒΙΘΥΝΙΑΣ ΑΙ ΣΦΑΓΑΙ & Η ΞΕΘΕΜΕΛΙΩΣΙΣ ΑΥΤΩΝ

~ Είς μνήμην τῆς προγιαγιᾶς μου, Ἐλένης Τσερλίδου, πού μοῦ ἔμαθε νά μαζεύω καί νά κάνω τουρσί, ἀγριοσπάραγγα καί κάπαρη καί τοῦ παπποῦ μου, Παναγιῶτη Νικολαϊδη, πού ἀκόμη καί τίς τελευταῖες ὥρες ἑν ζωῆ ἡ ψυχή του βρισκόταν "ἀπέναντι".~
Χρύσα Νικολοπούλου/Ἑλλήνων Φῶς

Πηγή: Ἑλλήνων Φῶς, Ινφογνώμων Πολιτικά

Στο πλαίσιο της προσπάθειας που έχει ξεκινήσει για την παρουσίαση των βασικών πρωταγωνιστών της Μικρασιατικής Εκστρατείας, παρουσιάζονται σύντομα βιογραφικά των βασικών επιτελών της Στρατιάς Μικράς Ασίας που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απόφαση για την προέλαση της Στρατιάς προς την Άγκυρα, τον Ιούλιο του 1921, καθώς και του Ξενοφώντος Στρατηγού.

Πάλλης Κωνσταντίνος

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 5 Μαρτίου 1871 και αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων στις 31 Ιουλίου 1893 ως Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού.

Κατά τον Ελληνο-τουρκικό Πόλεμο του 1897  συμμετείχε στο εκστρατευτικό σώμα που απεστάλη στην Κρήτη υπό τον Τιμολέοντα Βάσο.

Προήχθη σε Υπολοχαγό το 1904 και σε Λοχαγό το 1910. Ως Υπολοχαγός, φοίτησε στην Ακαδημία Πολέμου του Βερολίνου από το 1905 μέχρι το 1908. Μαζί με την τριάδα Μεταξά-Στρατηγού-Παπαβασιλείου, είναι οι μόνοι γνωστοί απόφοιτοι της Ακαδημίας αυτής στον Ελληνικό Στρατό. Εντάχθηκε στο Σώμα Γενικών Επιτελών της εποχής, αλλά μετά την κατάργησή του Σώματος -συνεπεία του Κινήματος στο Γουδή- επανήλθε στο Όπλο του.

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους υπηρέτησε στο Γενικό Στρατηγείο ως επιτελής του Τμήματος Επιχειρήσεων.

Μετά τους Βαλκανικούς δίδαξε Στρατιωτική Ιστορία στο νεοσύστατο «Σχολείο Λοχαγών». Προήχθη σε Ταγματάρχη το 1913, σε Αντισυνταγματάρχη το 1915 και σε Συνταγματάρχη το 1917. Το 1917 απομακρύνθηκε από το στράτευμα ως βασιλόφρων και στη συνέχεια εξορίστηκε  σε διάφορα νησιά λόγω του Διχασμού.

Επανήλθε με τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920 ως Επιτελάρχης της Στρατιάς Μικράς Ασίας, θέση στην οποία υπηρέτησε όσο Διοικητής της Στρατιάς ήταν ο Αντιστράτηγος Παπούλας. Όσο υπηρετούσε ως Επιτελάρχης στη Σ.Μ.Α. ήταν, μαζί με τον Υπαρχηγό του Επιτελείου Συνταγματάρχη Π. Σαρρηγιάννη -με τον οποίον φαίνεται να είχε ανταγωνιστική σχέση- οι βασικοί επιτελικοί ιθύνοντες στη Στρατιά, και δεδομένης της παντελούς έλλειψης επιτελικής καταρτίσεως του Διοικητή της Στρατιάς, οι βασικοί επιχειρησιακοί νόες της Στρατιάς. Το 1921 προήχθη σε Υποστράτηγο. Μετά την αποστρατεία Παπούλα στις 23 Μαΐου 1922 απομακρύνθηκε κι αυτός από τη Στρατιά κατόπιν δικού του αιτήματος.

Αποστρατεύτηκε στις 28 Νοεμβρίου 1923. Επί της Οικουμενικής Κυβερνήσεως του 1927 το Ειδικό Στρατιωτικό Συμβούλιο πρότεινε την επαναφορά του στο στράτευμα και τον προήγαγε σε Αντιστράτηγο, πλην όμως ο ίδιος δεν δέχθηκε την επαναφορά οπότε αποστρατεύθηκε και πάλι.

Με την κήρυξη του Ελληνο-ιταλικού Πολέμου ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία και τοποθετήθηκε Αρχηγός του (Εμπέδου) Γενικού Επιτελείου Στρατού -που δεν ασχολούταν με τις επιχειρήσεις- όπου υπηρέτησε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1941.

Πέθανε το ίδιο έτος.

Σαρρηγιάννης Πτολεμαίος

Γεννήθηκε στις 16 Μαρτίου 1882 στον Πειραιά. Εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων το 1900 και αποφοίτησε ως Ανθυπολοχαγός Μηχανικού στις 19 Ιουλίου του 1903. Αργότερα φοίτησε στη γαλλική Ανωτέρα Σχολή Πολέμου.

Έλαβε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα από το 1906 έως το 1908 με οργανωτικό ρόλο, υπηρετώντας ως υπάλληλος του Προξενείου της Ελλάδας στο Μοναστήρι υπό το ψευδώνυμο «Παύλος Σάρρος» (στρατιωτικό ψευδώνυμο «Καλαμίδης»). Το 1909 προήχθη σε Υπολοχαγό και έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, αρχικά στο Επιτελείο του Στρατού Ηπείρου και εν συνεχεία ως διοικητής Μηχανικού της ΙΙΙ^ης Μεραρχίας Πεζικού. Το 1913 προήχθη σε Λοχαγό και το 1915 σε Ταγματάρχη. Στο Μακεδονικό Μέτωπο υπηρέτησε ως επιτελάρχης της Μεραρχίας Κρήτης. Το 1917 προήχθη σε Αντισυνταγματάρχη και το 1919 σε Συνταγματάρχη, ως αναγνώριση των διακεκριμένων υπηρεσιών του κατά τη Μάχη Σκρά ντι Λέγκεν τον Μάιο του 1918.

Κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, υπηρέτησε αρχικά ως Επιτελάρχης του Στρατού Κατοχής της Ζώνης Σμύρνης και εν συνεχεία ως Υπαρχηγός Επιτελείου και Διευθυντής Επιχειρήσεων της Στρατιάς Μικράς Ασίας, με επιτελάρχη τον Συνταγματάρχη Θεόδωρο Πάγκαλο. Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την αλλαγή της ηγεσίας της Στρατιάς, ο Σαρρηγιάννης παρέμεινε, σχεδόν ο μόνος από το προηγούμενο επιτελείο, με νέον Επιτελάρχη τον Συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Πάλλη, με τον οποίον φαίνεται ότι η σχέση τους ήταν ανταγωνιστική. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι τις 21 Μαΐου του 1922. Τον Φεβρουάριο του 1921 ορίστηκε στρατιωτικός σύμβουλος της ελληνικής αποστολής στην Διάσκεψη του Λονδίνου υπό τον πρωθυπουργό Νικόλαο Καλογερόπουλο. Ήταν ο κύριος μοχλός κινήσεως των επιχειρήσεων του έτους 1921. Όλες οι διαταγές επιχειρήσεων του Ιουνίου-Ιουλίου και Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 1921 συντάχθηκαν ιδιοχείρως από αυτόν. Στις 24 Αυγούστου 1922 ανέλαβε και πάλι επιτελάρχης της Σ.Μ.Α., μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους.

Το Σεπτέμβριο του 1922 συμμετείχε στην ελληνική αντιπροσωπεία στη Διάσκεψη των Μουδανιών, στις διαπραγματεύσεις που έγιναν για την επίτευξη ανακωχής, υπό την διεύθυνση του υποστρατήγου Αλέξανδρου Μαζαράκη-Αινιάνος.

Υπήρξε μάρτυρας κατά τη δίκη των Εξ, όπου πάντως δεν κατέθεσε αυτοπροσώπως αλλά υπέβαλε γραπτό υπόμνημα.

Λίγο αργότερα απομακρύνθηκε από το στράτευμα αλλά ανακλήθηκε στην υπηρεσία από τον Θεόδωρο Πάγκαλο όταν αυτός κατέλαβε την εξουσία το 1925. Προήχθη σε υποστράτηγο και τοποθετήθηκε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, αντικαθιστώντας τον αντιστράτηγο Αλέξανδρο Μαζαράκη-Αινιάνα. Με την πτώση του Πάγκαλου, ο Σαρρηγιάννης απομακρύνθηκε, στις 31 Αυγούστου 1926 και αντικαταστάθηκε από τον Αλέξανδρο Μαζαράκη-Αινιάνα.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής προσχώρησε στον Ε.Λ.Α.Σ. και με το ψευδώνυμο Αίας, χάρις και στις σχέσεις του με τον Σιάντο, με τον οποίο γνωρίζονταν από τη Μικρά Ασία, όπου ο Σιάντος υπηρετούσε ως λοχίας υπό τις διαταγές του Σαρρηγιάννη. Στις 24 Νοεμβρίου 1944 διορίστηκε  Υφυπουργός Στρατιωτικών της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, θέση από την οποία παραιτήθηκε (ή αντικαταστάθηκε) στις 4 Δεκεμβρίου 1944.

Πέθανε στην Αθήνα το 1958.

Σπυρίδωνος Γεώργιος

Γεννήθηκε στο Κιάτο την 1^η Ιανουαρίου 1879. Αποφοίτησε από το Σχολείο Υπαξιωματικών, πρώτος της Τάξεώς του, το 1906 ως Ανθυπολοχαγός Πεζικού.

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους υπηρέτησε αρχικά ως διοικητής λόχου πολυβόλων,  εν συνεχεία ως διοικητής λόχου του 20^ου Συντάγματος και εν συνεχεία ως διοικητής του 3^ου Τάγματος του ιδίου Συντάγματος, λαμβάνοντας μέρος σε όλες τις μάχες του Συντάγματος. Διακρίθηκε ιδιαίτερα στις μάχες στο Καρά Ασμάκι Νευροκοπίου, στο Ύψωμα 1378 και στο Πρέντελ Χαν. Κατά τη διάρκεια της ανακωχής του 1913, επί κεφαλής αποσπάσματος έξι λόχων, έδωσε την τελευταία μάχη του πολέμου στο Μελένικο, εναντίον ισχυρών βουλγαρικών ανταρτικών σωμάτων. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο διετέλεσε επιτελής του Α’ Σώματος Στρατού.

Στη Μικρασιατική Εκστρατεία, με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη, υπηρέτησε ως Διευθυντής του 4^ου Επιτελικού Γραφείου της Στρατιάς τόσο επί Βενιζέλου, υπό τον Αντιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο, όσο και επί Μετανοεμβριανού καθεστώτος, αρχικά υπό τον αντιστράτηγο Παπούλα κι εν συνεχεία υπό τον αντιστράτηγο Χατζανέστη, εξασφαλίζοντας, μαζί με τον Συνταγματάρχη Σαρρηγιάννη, τη βασική συνέχεια του Επιτελείου της Στρατιάς. Ήταν ο βασικός υπεύθυνος για τον σχεδιασμό της Διοικητικής Μερίμνης της Στρατιάς τη Μικρά Ασία, η οποία θεωρείται κατόρθωμα επιμελητείας. Παρ’ όλα αυτά, η εισήγησή του κατά την προετοιμασία της εισηγήσεως της Στρατιάς προς το Συμβούλιο της Κιουτάχειας, τον Ιούλιο του 1921, παραμένει αμφιλεγόμενη.

Κατά τις επιχειρήσεις της Άγκυρας τον Αύγουστο του 1921, όταν μετά από έκκληση του Διοικητή του Α’ ΣΣ για άμεσο εφοδιασμό των μονάδων του με πυρομαχικά, ο Διοικητής της Στρατιάς διέταξε τον Σπυρίδωνος να εξασφαλίσει οπωσδήποτε τη μεταφορά των πυρομαχικών, ο τελευταίος μετέβη ο ίδιος με τρία εξοπλισμένα αυτοκίνητα στον Σταθμό Εφοδιασμού στη γέφυρα Μπαλικνταμί, παρέλαβε 120 αυτοκίνητα με πυρομαχικά που αδρανούσαν εξ αιτίας του φόβου του τουρκικού ιππικού και τα οδήγησε προσωπικά στο Ινλάρ Κατραντζί. Κατά την πορεία η φάλαγγα προσβλήθηκε, με αποτέλεσμα μόνον τα 90 φορτηγά να φτάσουν τελικά στο Ινλάρ Κατραντζί, τα 20 να επιστρέψουν στο Μπαλίκνταμί και τα δέκα να πέσουν στα χέρια των Τούρκων.

Στον στρατό του Έβρου, το 1923, ήταν επιτελάρχης του Γ’ ΣΣ. Το 1925 τοποθετήθηκε Υπαρχηγός του ΓΕΣ.

Το 1926 διορίστηκε Υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Ευταξία -που αποτελούσε μια προσπάθεια «πολιτικοποίησης» του καθεστώτος Πάγκαλου- αλλά παραιτήθηκε την επομένη ημέρα.

Αποστρατεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 1926. Επί κυβερνήσεως Μεταξά διετέλεσε Υπουργός Σιδηροδρόμων αρχικά (και Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων, εν συνεχεία), από τις 14 Αυγούστου 1936 έως τις 12 Δεκεμβρίου 1938, οπότε παραιτήθηκε.

Πηγή: Βελισάριος

Το 1923, μετά το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου συμφωνήθηκε μεταξύ των δύο χωρών στη συνθήκη της Λωζάννης, πως οι μουσουλμάνοι της Ελλάδος έπρεπε να φύγουν και να πάνε στην Τουρκία και παράλληλα οι Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι της Μικράς Ασίας (Τουρκίας) στην Ελλάδα.

Η μόνη εξαίρεση ήταν οι Έλληνες της Πόλης και οι μουσουλμάνοι της Θράκης οι οποίοι μπορούσαν να παραμείνουν.

Σήμερα 93 χρόνια μετά από αυτή την συμφωνία οι μουσουλμάνοι της Θράκης και τζαμιά έχουν και δικαιώματα μειονότητας και ακόμα βουλευτές στη Βουλή των Ελλήνων.

Και πόσους Έλληνες άφησαν ζωντανούς οι σύμμαχοί μας Τούρκοι στην Πόλη;

1923

Έλληνες στην Πόλη – 110.000

Μουσουλμάνοι στην Ελλάδα – 100.600

.
2016

Έλληνες στην Πόλη –1.200

Μουσουλμάνοι στην Ελλάδα – 172.000

Πηγή: Αβέρωφ

Για να απαντηθεί το ερώτημα, επιβάλλεται να αναφερθεί συνοπτικά τι συνέβη από την έναρξη της τουρκικής επιθέσεως στο Αφιόν στις 13/8/1922 μέχρι την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από τη χερσόνησο της Ερυθραίας.

Η Στρατιά Μικράς Ασίας μετά την αποτυχία των επιθετικών επιχειρήσεων του 1921, εγκαταστάθηκε στη γραμμή Κίος – Εσκή Σεχήρ – Αφιόν Καραχισάρ – Μαίανδρος. Το μήκους 800 χλμ μέτωπο θα απορροφήσει κάθε διαθέσιμη δύναμη, με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν οι στρατηγικές εφεδρείες. Στον ανέφικτο σκοπό της διατήρησης του εδάφους η Στρατιά παραιτήθηκε των στρατηγικών της δυνατοτήτων και μετέπεσε σε «διοίκηση μονάδων προκαλύψεως». Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη χάραξη της αμυντικής γραμμής νότια του Αφιόν σε έδαφος ακατάλληλο για άμυνα, αποτέλεσαν τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν στην ήττα του Αυγούστου 1922.

Πολλά ακόμη θα συμβάλουν στην τελική έκβαση, όπως: Η απώλεια των ικανότερων αξιωματικών ανατολικά του Σαγγάριου, η πτώση του ηθικού λόγω της μακροχρόνιας στράτευσης, των συνεχών αποτυχιών, της ανισότητας στο φόρο αίματος και της έκλειψης της ελπίδας για επιτυχή κατάληξη της εκστρατείας, η «συνειδητή» συνενοχή της κυβέρνησης στη πτώση του ηθικού και τη γενικευμένη φυγοστρατία (40.000 ανυπότακτοι και λιποτάκτες), η ανάληψη της διοίκησης της Στρατιάς από τον ιδιόρρυθμο Χατζανέστη, η απόρριψη προτάσεων για συγκρότηση στρατηγικών εφεδρειών, η αφαίρεση δυνάμεων από τη Μικρασία για να συμμετάσχουν στη «φαιδρά επιχείρηση κατάληψης της Κωνσταντινούπολης», η απαράδεκτη οχύρωση από μάντρες ξερολιθιάς στο δεξιό σκέλος της «εξέχουσας του Αφιόν», κ.α..

Από την άλλη πλευρά, η τουρκική ηγεσία σχεδιάζει τη διεξαγωγή μιας μάχης συντριβής εναντίον της ελληνικής Στρατιάς, συγκεντρώνοντας τις κύριες δυνάμεις της απέναντι στο δεξιό σκέλος της «Εξέχουσας», εκτιμώντας ότι «εκεί βρισκόταν η σπουδαιότερη και η μάλλον εύτρωτος τοποθεσία των Ελλήνων».

Στις 13/8/1922 τα ξημερώματα, μία πρωτοφανής συγκέντρωση πυρών πυροβολικού θα συντρίψει τις «ξερολιθιές» νοτιοδυτικά του Αφιόν και θα αποδεκατίσει τους υπερασπιστές τους. Ακολούθως δώδεκα τουρκικές μεραρχίες θα επιτεθούν εναντίον των Ι και IV ελληνικών Μεραρχιών (υποστράτηγοι Φράγκου και Δημαράς) που υπερασπίζονταν την τοποθεσία. Ταυτόχρονα, τρεις Τουρκικές μεραρχίες ιππικού διείσδυσαν στα ελληνικά μετόπισθεν διακόπτοντας τις συγκοινωνίες και επικοινωνίες με τη Σμύρνη και σπέρνοντας το πανικό.

Ο αιφνιδιασμός ήταν πλήρης και το κτύπημα συντριπτικό. Η ελληνική διοίκηση αντιδρά σπασμωδικά. Μονάδες κλονίζονται και εγκαταλείπουν τις θέσεις τους, ενώ άλλες δεν εκτελούν τις αποστολές τους. Με την επέμβαση των τοπικών εφεδρειών η αμυντική τοποθεσία θα κρατηθεί, και μολονότι οι δυνατότητες για άμυνα δεν είχαν εξαντληθεί, στις 1030 της 14/8 ο διοικητής του Α΄ΣΣ (υποστράτηγος Τρικούπης) θα διατάξει άμεση απαγκίστρωση. Η διαταγή δεν θα φθάσει στις Ιη και VIIη Μεραρχίες, με τις οποίες εφεξής διακόπτεται η επικοινωνία και ο σύνδεσμος.

Κατά τη σύμπτυξη επικράτησε χάος και χάθηκε ο έλεγχος. Η επιμονή του Τρικούπη να ακολουθεί διαταγές του αρχιστρατήγου που δεν είχαν σχέση με τη πραγματικότητα, θα αποδειχθεί ολέθρια. Στις 15 Αυγούστου η IVη Μεραρχία θα διαλυθεί και στο κενό θα διεισδύσουν τουρκικές δυνάμεις με αποτέλεσμα οι ελληνικές δυνάμεις να διασπαστούν σε δύο ομάδες: την Ομάδα Τρικούπη που θα βραδυπορεί βόρεια της σιδηροδρομικής γραμμής ενώ περισφίγγεται από τους Τούρκους, και την Ομάδα Φράγκου που στις 15/8 θα εγκατασταθεί στην οχυρωμένη τοποθεσία του Τουμλού Μπουνάρ αποβλέποντας σε συνένωση με την Ομάδα Τρικούπη. Όμως την επομένη η Ομάδα Φράγκου θα εγκαταλείψει το Τουμλού Μπουνάρ επειδή το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, «επί τη θέα και μόνο των Τουρκικών δυνάμεων», εγκατέλειψε το δεξιό της τοποθεσίας. Με το ηθικό να καταρρέει ραγδαία και τους οπλίτες να αντιλαμβάνονται πως αυτή η μάχη είναι η τελευταία και θα χαθεί, μονάδες εγκαταλείπουν τις θέσεις τους, ενώ γενικεύεται η διαρροή. Οι ελπίδες για συνένωση των 2 Ομάδων σβήνουν. Η Ομάδα Τρικούπη, συνεχίζοντας να βραδυπορεί, θα κυκλωθεί στις 17 Αυγούστου στην κοιλάδα του Αλή Βεράν και θα καταστραφεί. Μια καταστροφή τραγική, που σφράγισε τελεσίδικα την ήττα.

Μετά τις 17/8 η Ομάδα Φράγκου κατέρχεται από το Μικρασιατικό Υψίπεδο προς το Ουσάκ. Αποτελείται από τις Ιη και VIIη Μεραρχίες και αριθμό ταγμάτων άλλων μεραρχιών, που έχουν ηττηθεί επανειλημμένα, το ηθικό τους έχει εκμηδενιστεί, η πειθαρχία τους έχει διασαλευτεί και φυλλορροούν λόγω της διαρροής. Το βράδυ της 18/8 ο Φράγκου ενημερώνει τη Στρατιά ότι: «αγώνες τελευταίων ημερών επέδρασαν ολέθρια επί του ηθικού και πρέπει να αποφευχθεί κάθε επαφή με τον εχθρό, διότι η διάλυση θα είναι αναπόφευκτη». Την Ομάδα Φράγκου ακολουθούν το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων που αποτελεί το πλέον αξιόμαχο τμήμα της και η ανέπαφη ΙΙα Μεραρχία, αλλά οι μονάδες της εγκαταλείπουν τις θέσεις τους «επί τη θέα των Τουρκικών δυνάμεων». Νοτιοδυτικά του Ουσάκ η Ομάδα Φράγκου θα συνενωθεί στις 21/8 με μια μάζα 35.000 ανδρών που διέφυγαν από την κόλαση του Αλή Βεράν. Προέρχονταν από διάφορες μονάδες, είχαν αναμιχθεί και δεν διέθεταν καμιά μαχητική αξία.

«Τα ελάχιστα τμήματα τα αποτελούντα το σκελετό των μονάδων διαδοχικώς διαλύονται. Δια της κοιλάδας κινείται προς τα δυτικά όχλος, εις ουδέν έτερο αποβλέπων, ει μη προσεγγίσει Σμύρνη».
(Τηλεγράφημα προς Στρατιά από Ταγματάρχη Παναγάκο, 19/8/22)

Τα 2-3 συντάγματα που διατηρούν ακόμη κάποιο αξιόμαχο, καλύπτουν έναν θλιβερό όχλο που κινείται προς τη θάλασσα και στο διάβα του καίει και ληστεύει. Αυτή είναι η Στρατιά που υποχωρεί προς τη Σμύρνη. Αποτελείται ουσιαστικά από 3 μεραρχίες, βαριά απομειωμένες από τις διαρροές, με εκμηδενισμένο ηθικό, ανίκανες για μάχη. Η αποσύνθεση των μονάδων είναι γενική, το ηθικό των ανδρών έχει καταρρεύσει και η σωματική εξάντληση από τις αδιάκοπες πορείες, την πείνα και τη δίψα κάνουν αδύνατη οποιαδήποτε ιδέα για αντίσταση. Ενδεικτικά, η ανασυγκρότηση των συνταγμάτων της IVης Μεραρχίας στις 24/8 θα αποδώσει 113 αξιωματικούς και 550 οπλίτες. Οι παλαίμαχοι στρατιώτες, «προδομένοι» από την κυβέρνηση και τους ανώτατους διοικητές τους, αντιλαμβάνονται ότι ο πόλεμος έχει χαθεί και κανένας δεν είναι διατεθειμένος να σκοτωθεί ή να αιχμαλωτιστεί.

Μπορούσε να ανατραπεί η κατάσταση;

Μέχρι τις 16/8, ναι. Η Ομάδα Φράγκου, μολονότι είχε δοκιμαστεί σκληρά, διέθετε την αναγκαία ισχύ για να κρατήσει την τοποθεσία του Τουμλού Μπουνάρ. Επιβαλλόταν όμως να ληφθούν δραστήρια μέτρα για την επαναφορά της πειθαρχίας και την εκτέλεση των διαταγών. Αλλά αυτό υπερέβαινε κατά πολύ τις δυνατότητες του υποστράτηγου Φράγκου και του επιτελείου του.

Μετά το Τουμλού Μπουνάρ και μέχρι τις 20/8, η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί, αλλά μόνο για την επίτευξη περιορισμένων στόχων, δηλαδή να συμπτυχθούν οι δυνάμεις συντεταγμένα, όχι όμως και να αμυνθούν πέριξ της Σμύρνης. Απουσιάζουν όμως οι διοικητές που θα ηγηθούν και θα επαναφέρουν την πειθαρχία. Κανείς από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία δεν θα πάει μπροστά, ώστε με το προσωπικό του παράδειγμα να εμψυχώσει και να βάλει τάξη στο χάος. Άλλωστε μέχρι και τις 21/8 η πολιτική ηγεσία θα αγνοεί ότι ο Ελληνικός Στρατός έχει συντριβεί και θα διορίσει τον ήδη αιχμαλωτισθέντα Τρικούπη αρχιστράτηγο.

Μετά τη διέλευση από το Ουσάκ στις 20/8, δεν υπήρχε πλέον καμιά απολύτως δύναμη για να σταματήσει τον ανθρώπινο χείμαρρο που με εξαντλητικές ημερήσιες πορείες κινούταν προς τη θάλασσα, παλεύοντας με το χρόνο προκειμένου να διαφύγει από τις τουρκικές μεραρχίες Ιππικού που κινούνταν στο πλευρό του με σκοπό να αποκόψουν την οδό διαφυγής του.

Η Στρατιά, μετά από 5ήμερο αγώνα στη περιοχή του Αφιόν, ηττήθηκε τόσο αποφασιστικά που δεν ήταν σε θέση να προβάλει καμιά αντίσταση στους Τούρκους πλην μικρών τοπικών συγκρούσεων. Με απλά λόγια, δεν υπήρχαν οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για ανατροπή της κατάστασης ώστε να προβληθεί άμυνα ανατολικά της Σμύρνης. Όσοι ισχυρίζονται ότι η απουσία οχύρωσης ανατολικά της Σμύρνης, συνέβαλε στη μη προβολή άμυνας, σφάλουν. Δεν ήταν η οχύρωση που έλειπε. Δεν υπήρχε στρατός να σταθεί και να πολεμήσει.

Πηγή: Βελισάριο, Αβέρωφ