Ήταν πράκτορας των ξένων δυνάμεων, όργανο της Αντάντ και χρηματοδοτείτο από αυτήν.

Από τον Παναγιώτη Λιάκο

Κατ’ αρχάς, οφείλω να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τον αναγνώστη της «δημοκρατίας» Κοσμά Παυλάκη. Με την ευγενική και ενδιαφέρουσα επιστολή του υπέρ του Ελευθερίου Βενιζέλου (δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο φύλλο της «κυριακάτικης δημοκρατίας») παρέχει την ευκαιρία να ξεκαθαριστούν ζητήματα καίρια και κάπως «παραμελημένα». Τα αφορώντα τον Ελ. Βενιζέλο θέματα, που χρήζουν διευκρινίσεων, παραδόξως, είναι τα προφανή!

Πολλοί έχουν μιλήσει, γράψει και δημιουργήσει οπτικοακουστικό υλικό (ντοκιμαντέρ) για τον Κρήτα πολιτικό, αλλά, κατά έναν δυσερμήνευτο τρόπο, επιλέγουν να αποφύγουν τα κρίσιμα ερωτήματα ή, ακόμα κι όταν γίνεται σχετική απόπειρα, δεν τους δίνουν την πρέπουσα έκταση.

Στη δημοσιογραφία και την ιστοριογραφία υπάρχει ένας νόμος ιερός: Tα γεγονότα είναι ιερά. η γνώμη ελεύθερη. Στην περίπτωση του Βενιζέλου, η επιλογή των γεγονότων είναι αποσπασματική και κάπως βεβιασμένη, ενώ δεσπόζει η διατύπωση της γνώμης (εκείνης που είθισται να φιλοτεχνεί το πορτρέτο του με «εθναρχικά» χρώματα).

Γι’ αυτό στην απάντηση που θα δοθεί στον κ. Παυλάκη επιλέγεται η οδός της ουσίας και όχι των εντυπώσεων. και το ουσιαστικότερο ερώτημα όλων δεν είναι αν ευθυνόταν ή όχι για τη Μικρασιατική Καταστροφή και τι θα γινόταν αν δεν προκήρυσσε εκλογές το 1920. Αυτές οι απορίες είναι εξαιρετικά δύσκολο να απαντηθούν από θνητούς. Ο Θεός μόνο γνωρίζει. Οι άνθρωποι, όταν αποπειρώνται να πουν «τι θα γινόταν αν», θέλοντας και μη, εισέρχονται στο πεδίο της λογοτεχνίας. Δεν είναι Iστορία τα «εάν». ούτε καν δημοσιογραφία. Επιπλέον, το «τις πταίει;» είναι υπερβολικά περιοριστικό. Στα κοινά εγκλήματα (φόνος, βιασμός, ληστεία, επίθεση, απάτη, κλοπή) συχνά ένας φέρει την ενοχή.

Σε μια ιστορική εξέλιξη υπάρχουν βαθμοί και αναλογίες ευθύνης. Μακάρι να υπήρχε ένας στον οποίο θα μπορούσαμε να ρίξουμε τον λίθο του αναθέματος και να ξεχρεώναμε όλον τον δυσβάσταχτο λογαριασμό.

Για όλα τα παραπάνω, η αναψηλάφηση πτυχών των έργων και των ημερών του Ελευθερίου Βενιζέλου θα ξεκινήσει με το βασικότερο των ερωτημάτων: Ηταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος πράκτορας των ξένων δυνάμεων και όργανο της Αντάντ που χρηματοδοτείτο από αυτήν ή όχι; Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε καταρρίπτεται και η εθναρχική μυθολογία που τον αφορά και αποδεικνύεται ότι το μόνο που του αξίζει είναι μια ιστορική θέση δίπλα στον Εφιάλτη. Τίποτε άλλο.

Ας ξεκινήσουμε να συγκεντρώνουμε στοιχεία για μια επαρκή απάντηση στο ερώτημα από το 1915, που σηματοδοτεί μια σοβαρότατη κρίση στις σχέσεις του Βενιζέλου και του παλατιού. Στην επιστράτευση που κηρύχθηκε από την Ελλάδα (λόγω της αντίστοιχης από τη γειτονική Βουλγαρία), ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος ήθελε ο Ελληνικός Στρατός να κινηθεί υπέρ της Σερβίας και εναντίον των Κεντρικών Δυνάμεων στη μεταξύ τους σύγκρουση, ώστε η Ελλάδα να εισέλθει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντιθέτως, ο βασιλεύς Κωνσταντίνος είχε την άποψη ότι η ελληνική επιστράτευση έπρεπε να αφορά αποκλειστικά και μόνο την προστασία των ελληνοβουλγαρικών συνόρων έναντι ενδεχόμενης βουλγαρικής επίθεσης.

Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να διαβάσουμε κάτι σχετικό, που ακολουθεί. Το «Μια μελέτη της διαπλοκής, πολιτικής και επιχειρηματικότητας, μέσα από την περίπτωση του Βασίλη Ζαχάρωφ» είναι η διπλωματική εργασία του Ευάγγελου Μεταξωτού, που κατατέθηκε και δημοσιεύτηκε από το Πάντειο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία), το 2016. Στις σελίδες 110-111 διαβάζουμε: «Στην Αθήνα, η ένταση μεταξύ του Βενιζέλου και του βασιλιά είχε φτάσει σε σημείο ρήξης. Ο πρώτος αναγκάστηκε να υποβάλει παραίτηση απ’ την πρωθυπουργία και, με την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου εναντίον του (βασιλιά), τώρα επιθυμούσε να εκδιώξει τον Κωνσταντίνο απ’ τη χώρα. Ο Ελληνας πρέσβης στο Παρίσι, Ρωμανός, ενημέρωσε για το σχέδιο τον Γάλλο υπουργό εξωτερικών Briand και ρώτησε εάν η γαλλική κυβέρνηση ήταν προετοιμασμένη να υποστηρίξει οικονομικά τον Βενιζέλο σε μια τέτοια κίνηση.

Ο Briand ενθουσιάστηκε, αλλά δήλωσε ότι η γαλλική κυβέρνηση, για λόγους νομιμότητας, δεν μπορούσε να χορηγήσει στον Βενιζέλο ένα κανονικό δάνειο για τους σκοπούς του, απ’ τη στιγμή που ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν ακόμη επικεφαλής του ελληνικού κράτους ως ο αναγνωρισμένος ηγεμόνας του. Αλλά, προκειμένου να δείξει τη συμπάθειά του, ενημέρωσε αμέσως τον Γάλλο πρέσβη στην Αθήνα ότι θα του έστελνε 350.000 φράγκα για την υποστήριξη του Βενιζέλου. Στη συνέχεια κάλεσε τον Ζαχάρωφ -αυτά, κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων του 1915- και συζήτησε μαζί του λεπτομερώς το πολιτικό σχέδιο της εκστρατείας, την οποία ο Βενιζέλος και ο Γάλλος πρέσβης στην Αθήνα επρόκειτο να πραγματοποιήσουν.

Ο Ζαχάρωφ προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία ενάντια στον βασιλιά Κωνσταντίνο και, στις 28 Δεκεμβρίου, ο Briand μπόρεσε να πληροφορήσει τον Guillemin, τον Γάλλο πρέσβη στην Αθήνα, ότι ο Ζαχάρωφ είχε παράσχει αρκετά εκατομμύρια φράγκα για τη συμμαχική προπαγάνδα στην Ελλάδα».
 

Πλήθος διπλωματικών εγγράφων, που έχουν πλέον δημοσιευθεί, επιβεβαιώνουν ότι ο Βενιζέλος ενεργούσε ως εκπρόσωπος της Αντάντ

Η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύη την καρδίαν μας, θεός ζηλότυπος, μόνο το αίσθημα το ελληνικό. ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης». Ιωάννης Καποδίστριας, σε διάλογο που είχε με τον μετέπειτα δολοφόνο του Γεώργιο Μαυρομιχάλη στην Αίγινα, το 1828.

Πηγή: Γ. Βαλέτα, «Τερτσέτη Απαντα – Κολοκοτρώνη Απομνημονεύματα», τόμος Γ’, «Απόλογα για τον Καποδίστρια», σ. 242.

Ο Καποδίστριας επισφράγισε την ισχύ και το κύρος των λόγων του με τον κεκοσμημένο με στερήσεις και αυταπάρνηση βίο του και τον μαρτυρικό θάνατό του.

Ως άνθρωπος που γνώριζε εκ των έσω τους δαιδαλώδεις, σκοτεινούς διαδρόμους της διεθνούς διπλωματίας και του αδιάκοπου ανταγωνισμού εμφανών και αφανών συμφερόντων, απέρριπτε τη φιληκοΐα προς τους ξένους ως προδοσία. Βρέθηκε, δηλαδή, στον αντίποδα της ιδεολογίας, νοοτροπίας και εφηρμοσμένης πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος υπηρέτησε πιστά και μέχρι τέλους τους ξένους – με το αζημίωτο πάντοτε.

Αυτό το… αζημίωτον το είχε εξασφαλίσει από τις ξένες κυβερνήσεις, που αγόρασαν τις δημαγωγικές δεξιότητές του και τον χρησιμοποίησαν και όταν βρισκόταν επικεφαλής ελληνικής κυβερνήσεως αλλά και όποτε βρέθηκε εκτός αιρετής εξουσίας, ως τον εν Ελλάδι αντιπρόσωπο των συμφερόντων τους.

Στο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη, το οποίο τιτλοφορείται «Ουλάνοι στη Λάρισα» (Αθήνα: 2018, εκδόσεις Καπόν), στις σελίδες 57-58, διαβάζουμε τα ακόλουθα:

«Είναι γνωστό ότι υπήρχαν κάτι ιδιαίτερες σχέσεις ανάμεσα στην Αγγλία (και μάλιστα, τον Λλόυντ Τζωρτζ και τον Τσώρτσιλ) και στον Βενιζέλο, όπως φαίνεται από όσα περιγράφει ο Λλόυντ Τζωρτζ στο “Ionian Vision”. Σύνδεσμος μεταξύ τους ήταν ο γενικός πρόξενος της Ελλάδος στο Λονδίνο και διακεκριμένος δικηγόρος, που ήταν και μέλος της διοικήσεως της Ιονικής Τράπεζας, ο Τζον Σταυρίδης.

Πέραν αυτού, απ’ τον Δεκέμβριο του 1915 και πλέον δημιουργείται άλλος ένας δεσμός, ανάμεσα στον αρχηγό του κόμματος των Φιλελευθέρων και στους Αγγλογάλλους – 1.400.000 λίρες περνούν από τα μυστικά κονδύλια της Αντάντ σε κάτι που θα έπρεπε να ήταν κοινό ταμείον του Ζαχάρωφ με τον Βενιζέλο, κοινό και μυστικό φυσικά. Πόσο ελεύθερος είναι έκτοτε ένας πολιτικός; Το βέβαιον είναι ότι πλήθος διπλωματικά έγγραφα, που έχουν πλέον δημοσιευθεί, επιβεβαιώνουν εκείνο που δεν άργησαν να καταλάβουν και οι σύγχρονοί του Ελληνες, ότι ο Βενιζέλος ενεργούσε πλέον ως εκπρόσωπος της Αντάντ και όχι ως ένα μέλος του ελληνικού πολιτικού κόσμου που οφείλει πίστη στο Σύνταγμα και στους νόμους της πατρίδας του».

Ο Ζαχάρωφ, στον οποίο αναφέρεται η Αθηνά Κακούρη, είναι ο σερ Μπάζιλ Ζαχάρωφ ή Βασίλειος Ζαχαρίου (1849-1936), ελληνικής καταγωγής έμπορος όπλων, ο οποίος ήταν ένας από τους πλουσιότερους και ισχυρότερους διεθνείς «παίκτες» των τελών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Αυτός είχε αναλάβει για λογαριασμό των Αγγλογάλλων το «τάισμα» με μετρητά της αδηφάγου κομματικής μηχανής του Ελευθέριου Βενιζέλου, αλλά και του ίδιου προσωπικά. Η πολιτική που άσκησε ο Κρης πολιτικός ήταν εκτέλεση… παραγγελιάς των ξένων, την οποία σε μεγάλο βαθμό χρηματοδότησε ο Ζαχάρωφ.

Η Αθηνά Κακούρη σχολιάζει τις συνέπειες του χρηματισμού του Ελευθέριου Βενιζέλου από τις ξένες δυνάμεις:

«Πώς μπορεί να λειτουργήσει ομαλά ένα κράτος, όταν ένα μέρος του όλου μηχανισμού του, ο αρχηγός ενός μεγάλου κόμματος, δηλώνει δημόσια πως, αν δεν κάμει ο βασιλιάς ό,τι του υπαγορεύει εκείνος, τότε θα τον πετάξει από τον θρόνο του, όταν δέχεται χρήματα από ξένες δυνάμεις, και μάλιστα τα εισπράττει κρυφά ακόμη και από τα μεγάλα στελέχη του κόμματός του, όταν συμβουλεύει ξένες πρεσβείες για το πώς να φερθούν στην πατρίδα του; Η απάντηση είναι ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει ομαλά. Και η ανωμαλία δεν μπορεί να καταλογιστεί στο κράτος που χωλαίνει, αλλά σ’ αυτόν που του έχει κόψει το ένα πόδι».

Το ζήτημα με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, λοιπόν, είναι η ουσία και όχι οι λεπτομέρειες στην άσκηση της πολιτικής του, οι κομματικοί ελιγμοί, οι διατυπώσεις και το συναισθηματικά φορτισμένο ύφος στην ανταλλαγή επιχειρημάτων (και συχνά ύβρεων) με τους οπαδούς του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄. Αν έπαιρνε χρήματα από ξένους για να λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις η θέση του δεν ήταν στην πρωθυπουργία, αλλά στον τοίχο, απέναντι από εκτελεστικό απόσπασμα.

  

Ο Βενιζέλος εκ πρώτης όψεως ήταν πολιτικό πρόσωπο, αλλά λειτουργούσε κυρίως ως ιδιοκτήτης του «ακινήτου» Ελλάς και των κατοίκων της

Αναγνωρίζω μόνο ότι εγώ, καλώς ή κακώς, είμαι εκείνος ο οποίος επροκάλεσε τον διχασμόν αυτόν. Και πρέπει να γνωρίζετε ότι και τώρα, που είμαι στην Ελλάδα, και όταν έλειπα μακράν αυτής, εκείνο το οποίο με απησχόλησε και με απασχολεί και αποτελεί τον διάπυρον πόθον μου και θα με κάνει ευτυχή είναι, πριν κλείσω τα μάτια μου, να ιδώ ότι αυτό το χάσμα εγεφυρώθη και ότι η διαίρεσις την οποίαν η πολιτική μου επροκάλεσε διά μεγάλους λόγους, τους οποίους θα εκτιμήσει η Ιστορία, εξηλείφθη». (Απόσπασμα από την αγόρευση του Ελευθέριου Βενιζέλου στη Βουλή στις 17 Δεκεμβρίου 1929)

Από τη στιγμή που κάποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για μια αδικοπραξία και υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις ή/και αποδείξεις ότι έχει δίκιο (μια και πού και πού εμφανίζονται διαταραγμένες προσωπικότητες στα αστυνομικά τμήματα και ομολογούν φόνους που δεν διέπραξαν) οφείλουμε να δώσουμε βάση στην ομολογία του.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δίχως να πιεστεί από τις συνθήκες ή από κάποια έδρα δικαστηρίου, προέβη σε αυτή την ομολογία, πιθανότατα επειδή τον πίεζε η συνείδησή του. Οι λόγοι του διχασμού που προκάλεσε είπε ότι ήταν «μεγάλοι». Ωστόσο, το πλήθος των στοιχείων που έρχονται στο φως αποδεικνύει ότι δεν ήταν μεγάλοι οι λόγοι αλλά τα ποσά – ειδικά αυτά που έλαβε από ξένες κυβερνήσεις μέσω του σερ Μπάζιλ Ζαχάροφ και του Sir Vincent Caillard, οικονομικού διευθυντή της αγγλικής οπλοβιομηχανίας Vickers, για να καταντήσει την Ελλάδα γρανάζι στις θηριώδεις μηχανές των Μεγάλων Δυνάμεων.

Στο εξειδικευμένο πολιτικό και ιστορικό περιοδικό «The International History Review» (34:4, σελ. 819-839) δημοσιεύτηκε η εργασία των Joseph Maiolo & Tony Insall με τίτλο: «Sir Basil Zaharoff and Sir Vincent Caillard as Instruments of British Policy towards Greece and the Ottoman Empire during the Asquith and Lloyd George Administrations, 1915-8».

Σε αυτή την εργασία δημοσιεύονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα από τα αποδιαβαθμισμένα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών που αφορούν τις δοσοληψίες του οικονομικού διευθυντή της αγγλικής οπλοβιομηχανίας Vickers Sir Vincent Caillard (από τον φάκελο FO 1093). Στο εισαγωγικό σημείωμα της εργασίας των Maiolo & Insall αναφέρεται: «Οι νέες πηγές αποκαλύπτουν ότι ο Sir Vincent H.P. Caillard, ο οικονομικός διευθυντής της οπλοβιομηχανίας Vickers, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάθεση των υπηρεσιών του Ζαχάροφ στους πρωθυπουργούς Asquith και Lloyd George. Ενώ ο Ζαχάροφ έχει συχνά απεικονιστεί ως ένας σκοτεινός παράγοντας που χειραγωγεί πολιτικούς για να προωθήσει τα οικονομικά και πολιτικά του συμφέροντα, η πραγματικότητα ήταν η αντίστροφη. Ο Ζαχάροφ ήταν ένα βολικό εργαλείο των δύο πρωθυπουργών, παρά ένας ισχυρός πολιτικός χειριστής από μόνος του».

Στη σελίδα 822 διαβάζουμε για τις κινήσεις που έγιναν όταν ο Βενιζέλος παραιτήθηκε από πρωθυπουργός, λόγω της άρνησης του βασιλέα Κωνσταντίνου Α’ να ρίξει την Ελλάδα άνευ εγγυήσεων και γραπτών συμφωνιών στο καμίνι του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, θυσιάζοντας το σύνολο της ελληνικής νεολαίας για τα συμφέροντα της Αντάντ: «Από το 1888, όταν η Nordenfelt συγχωνεύθηκε με την εταιρία του Hiram Maxim, ο Ζαχάροφ πουλούσε πολυβόλα. Σε έναν εμπορικό κλάδο ο οποίος ανταμείβει την ικανότητα να λιπαίνεις μια παλάμη με διακριτικότητα, ο Ζαχάροφ είχε το χάρισμα, την αυτοπεποίθηση και βαθιές τσέπες για να ελίσσεται σε υψηλούς κύκλους και να καλλιεργεί πολιτικές επαφές, μεταξύ των οποίων ο Briand στο Παρίσι και ο Βενιζέλος στην Αθήνα. […]

Ενώ ο Caillard προωθούσε τις υπηρεσίες τους στο Λονδίνο, ο Ζαχάροφ, ο οποίος μοίραζε τον χρόνο του μεταξύ Παρισιού και Μόντε Κάρλο, μεθόδευε τα κόλπα τους. Η δωροδοκία ήταν στην κορυφή της λίστας του. Εγραψε στον Caillard στις 12 Νοεμβρίου: «Αν είχα στα χέρια μου τις 1.200.000 στερλίνες που έχω δώσει στην Ελλάδα τα τελευταία εννέα χρόνια και αν έπρεπε να προσθέσω 300.000 λίρες σε αυτά, θα μπορούσα να κάνω την Ελλάδα να ενταχθεί στην Αντάντ και να αρχίσω να πολεμώ τους Βουλγάρους μέσα σε 20 ημέρες. Ο Βενιζέλος κι εγώ είμαστε αγαπημένοι φίλοι και ο Σκουλούδης [σ.σ.: ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας] θα με ακολουθούσε ευχαρίστως. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αγοράσουμε τις γερμανόφιλες εφημερίδες, επίσης 45 αξιωματούχους και έναν επίτροπο συνόρων… 1.500.000 λίρες σωστά ξοδεμένες θα συντόμευαν τον πόλεμο κατά μήνες, και να σκεφτεί κανείς ότι αυτό το ποσό ξοδεύεται από τους Συμμάχους κάθε τρεις ώρες».

Ο Βενιζέλος εκ πρώτης όψεως ήταν πολιτικό πρόσωπο, αλλά λειτουργούσε κυρίως ως ιδιοκτήτης του «ακινήτου» Ελλάς και των κατοίκων της, νοικιάζοντας χώρα και λαό στους δυτικούς πλειοδότες.

     

«Πρὸς ταῦτα κρύπτε μηδέν· ὡς ὁ πάνθ’ ὁρῶν καὶ πάντ’ ἀκούων πάντ’ ἀναπτύσσει χρόνος». Σοφοκλέους, Fragmenta (αποσπάσματα), απ. 301, στ. 2, Tragicorum Graecorum fragmenta, vol. 4, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1977.

Ο Σοφοκλής στο εισαγωγικό απόσπασμα προτρέπει: «Μην κρύβεις τίποτε. Ο παντεπόπτης και παντ’ ακούων χρόνος ξεδιαλύνει τα πάντα». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε περισσότερα να κρύψει απ’ όσα επιδίωκε να φανερώνει. Όμως δεν τα κατάφερε και τόσο καλά. Ηδη από την εποχή της κυριαρχίας του οι Ελληνες γνώριζαν το ποιόν του και τον εθισμό του στα λαδώματα από τον μεγαλέμπορο όπλων και πράκτορα των Αγγλογάλλων Μπάζιλ Ζαχάρωφ.

Χαρακτηριστικά είναι όσα αποκαλύπτει σε επιστολή του προς τον Μπάζιλ Ζαχάρωφ ο Γεώργιος Αβέρωφ, ανιψιός και βασικός κληρονόμος του ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ. Ηταν επίσης και κομματάρχης του Ελευθερίου Βενιζέλου και υπουργός Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην Προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης. Στα κομματικά του καθήκοντα περιλαμβάνονταν και οι συνεννοήσεις για την είσπραξη… δωρεάν προς το κόμμα των Φιλελευθέρων..

Στην επιστολή του ο Αβέρωφ ευχαριστεί για τα άφθονα χρήματα που διέθεσε ο Ζαχάρωφ στο κόμμα των Φιλελευθέρων και τον ενημερώνει ότι θα αγοράσουν και οίκημα που θα στεγάσει γραφεία του κόμματος και στο οποίο θα κατοικούσε ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η επιστολή σώζεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ), στο Αρχείο Γ. Αβέρωφ. Κωδικός αναγνώρισης GR ELIA-MIET Α.Ε. 426

«Αξιότιμε φίλε κ. Ζαχάρωφ

Συμφώνως με την εκφρασθείσαν προς με επιθυμίαν σας κατά την εν Μόντε Κάρλο συνάντησίν μας, σπεύδω σήμερον μετά πάροδον τριών μηνών από της στιγμής εκείνης ν’ αποστείλω υμίν εσωκλείστως συνοπτικήν κατάστασιν της διαχειρίσεως των ποσών τα οποία τόσον γενναιοφρόνως εθέσατε εις την διάθεσιν της επιτροπής του κόμματος των Φιλελευθέρων. Εκ της καταστάσεως ταύτης θέλετε ιδεί τα μέχρι τέλους Απριλίου πεπραγμένα.

Τα αποτελέσματα είναι πράγματι ικανοποιητικότατα, διότι αι τελευταίαι εκλογικαί επιτυχίαι και η λαμπρά στάσις του Τύπου μέχρι σήμερον και η εν γένει ευχάριστος θέσις του κόμματος των Φιλελευθέρων οφείλονται εν μέρει τουλάχιστον εις την υλικήν ταύτην υποστήριξιν.

Εντούτοις το μέχρι σήμερον δαπανηθέν ποσόν δεν είναι υπέρογκον και τούτο διότι η διαχείρισις εγένετο μετά πολλής φειδούς και νοικοκυροσύνης και διότι η επιτροπή έχει υπ’ όψιν της διά του γενναίου ποσού το οποίον εθέσατε εις την διάθεσίν της να επαρκέση εις όλας τας ανάγκας και υποχρεώσεις του κόμματος μέχρι του τέλους 1916 και εις την αγοράν ακόμη της οικίας ήτις συμφώνως προς τας επιθυμίας σας θα δωρηθή εκ μέρους υμών προς τον Πρόεδρόν μας κ. Βενιζέλον.

Επί του ζητήματος τούτου οφείλω να σας γνωρίσω τα εξής. Μόνον προ τριών ημερών, κατόπιν πολλών διαπραγματεύσεων, κατόρθωσα να υπογράψω προκαταρκτικόν συμβόλαιον (option) το οποίον λήγει την 30ήν Μαΐου V.J. (με το παλιό ημερολόγιο) ή 12 Ιουνίου N.J. (με το νέο ημερολόγιο), δι’ ου δυνάμεθα ν’ αγοράσωμεν την οικίαν αντί 400 χιλ. δραχμών. Το ποσόν είνε αληθώς υπέρογκον: κατά την εν Μόντε Κάρλο δε συνάντησίν μας υπελόγιζα τούτο εις δρ. 280 χιλιάδας.

Η απότομος όμως υπερτίμησις των οικιών και οικοπέδων ενταύθα καθιστά την τιμήν των 400 χιλ. και πάλιν συμφέρουσαν. Επειδή όμως πρόκειται πάντοτε περί διαθέσεως μεγάλου ποσού, επροτίμησα την υπογραφήν μόνον προκαταρκτικού συμβολαίου option, δεν θα προβώ δε εις το οριστικόν συμβόλαιον αγοράς επ’ ονόματί σας ή μη μόνον όταν λάβητε την καλοσύνην να μοι γνωρίσητε την έγκρισίν σας τηλεγραφικώς διά των λέξεων va bien προ της λήξεως της option ήτοι 12 Juin N.J. [12 Ιουνίου με το νέο ημερολόγιο].

Η μεγάλη δυσχέρεια εις το ζήτημα τούτο προέρχεται από την επίμονον άρνησιν του Προέδρου μας κ. Βενιζέλου να δεχθή προσωπικώς μίαν τόσον μεγάλην δωρεάν, καίτοι αναγνωρίζει την μεγάλην χρησιμότητα και απόλυτον ανάγκην της εγκαταστάσεως των γραφείων του κόμματος και των εφημερίδων μας εις ευπρεπές οίκημα, εις διαμέρισμα του οποίου και να κατοική.

Κατά την εμήν γνώμην η δυσχέρεια αύτη δύναται να αρθή ευκόλως εάν την δωρεάν κάμητε υμείς ή προς το κόμμα των Φιλελευθέρων ή κάλλιον προς τον κ. Βενιζέλον ως αρχηγόν του κόμματος των Φιλελευθέρων: τοιουτοτρόπως ο κ. Βενιζέλος θα έχει την χρήσιν της οικίας εφ’ όσον ζη, κατόπιν δε θα περιέρχεται αύτη εις το κόμμα.

Μίαν ταύτην λύσιν προτεινομένην παρ’ ημών, έχω την εντύπωσιν ότι θ’ αποδεχθή ο κ. Βενιζέλος, λύεται δε ούτω το σπουδαίον τούτο ζήτημα, μεγίστης δι’ ημάς σημασίας διότι εδραιούται πλέον και οργανούται οριστικώς, συμφώνως με τα εν Αγγλία κρατούντα, το μέγα τούτο κόμμα των Φιλελευθέρων, του οποίου υμείς θα είσθε ο μέγας ευεργέτης».

  

Ο Βενιζέλος άφησε τους Αγγλογάλλους να αποβιβάσουν στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια έλαβε την αμοιβή του σε μετρητά από τον Ζαχάρωφ

«Είναι εύκολο να κάνεις τους ανθρώπους να πιστέψουν ένα ψέμα και πολύ δύσκολο να αναιρέσεις αυτή την πίστη τους». Mark Twain, «Chapters From My Autobiography», The North American Review, Vol. 184, σ. 12, The North American Review Publishing Company, Νέα Υόρκη: 1907.

Ο Αμερικανός συγγραφέας Samuel Langhorne Clemens (1835-1910) έγινε παγκοσμίως γνωστός με το ψευδώνυμο «Μαρκ Τουέιν» και στα έργα του που αγαπήθηκαν περιλαμβάνονται οι «Περιπέτειες του Τομ Σόγιερ» και οι «Περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν». Η άποψή του για την ευκολία δημιουργίας ψεύτικων πεποιθήσεων και τη δυσκολία της αναίρεσής τους ισχύει και στην περίπτωση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η δημιουργία ημιθεϊκής εικόνας για ένα μίσθαρνο όργανο των ξένων, όπως αποδεδειγμένα υπήρξε ο Βενιζέλος, ήταν εύκολη υπόθεση. Χρειάστηκαν απλώς τα μετρητά των Αγγλογάλλων και διάφορες πολιτικές προσωπικότητες και «πνευματικοί» άνθρωποι που καταστέρωσαν την υστεροφημία του Βενιζέλου, επειδή εφήρμοσαν πιστά τις ξενόδουλες ιδέες και πρακτικές. Δεν είναι εύκολη υπόθεση η αποκατάσταση της αληθινής εικόνας για τον πρωταίτιο του Διχασμού. Όμως, τα αποδιαβαθμισμένα έγγραφα των εντολέων του, εκείνων που του τα έσκαγαν χοντρά για να κάνει τα θελήματά τους, μπορούν να μας βοηθήσουν να σχηματίσουμε άποψη που να μην απέχει από την αλήθεια.

Τα αρχεία του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών και της Κοινοπολιτείας περιλαμβάνουν και τις επικοινωνίες με τα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών της Μεγάλης Βρετανίας. Αρκετά από τα αποδιαβαθμισμένα έγγραφα έχουν μελετηθεί από διαπιστευμένους ιστορικούς του Φόρειν Οφις. Οι μελέτες των ιστορικών έχουν καταλήξει σε μια σειρά από εργασίες που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Ελληνες. Μία από αυτές δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2005 και φέρει την υπογραφή του Keith Hamilton, ιστορικού του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών. Τιτλοφορείται «Chocolate for Zedzed – Basil Zaharoff and the secret diplomacy of the Great War». Στη σελίδα 29 διαβάζουμε για την αιφνιδιαστική απόβαση των Αγγλογάλλων στη Θεσσαλονίκη, που έγινε τάχα για να βοηθηθεί η Σερβία στην επικείμενη αναμέτρησή της με τη Βουλγαρία, αλλά στην πραγματικότητα για να εμπλακεί άμεσα και ολοκληρωτικά η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο:

«Οι δυνάμεις της Αντάντ ήθελαν ελληνική βοήθεια για τους Σέρβους και στράφηκαν στον φιλελεύθερο πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο για να επιτύχει τους στόχους τους. Με τη δική του συνενοχή (σ.σ.: η λέξη στο πρωτότυπο βρετανικό κείμενο είναι “connivance”), βρετανικά και γαλλικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη και, μετά την αποπομπή του Βενιζέλου από τον Κωνσταντίνο, κατελήφθησαν η Λήμνος και άλλα ελληνικά νησιά.

Οι σχέσεις μεταξύ της βασιλικής κυβέρνησης, που προσπαθούσε απεγνωσμένα να διατηρήσει την ουδετερότητα της Ελλάδας και των δυνάμεων της Αντάντ, επιδεινώνονταν σταθερά. Μια αντίπαλη προσωρινή κυβέρνηση υπό τον Βενιζέλο εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Και, τελικά, τον Ιούνιο του 1917, ο Κωνσταντίνος ανατράπηκε και η Ελλάδα εξαναγκάστηκε στον πόλεμο. Στο μεταξύ, ο Ζαχάρωφ είχε προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του ως πλασιέ των γαλλοβρετανικών συμφερόντων στην Αθήνα». Κι η βοήθεια που προσέφερε ο Βενιζέλος αμείφθηκε καλά. Στη σελίδα 30 της εργασίας του Keith Hamilton διαβάζουμε:

«Σε μια επιστολή της 11ης Δεκεμβρίου 1915, ο πρωθυπουργός Herbert Henry Asquith ενημέρωσε τον Caillard (σ.σ.: Vincent H.P. Caillard, οικονομικός διευθυντής της οπλοβιομηχανίας Vickers) ότι είχε συζητήσει το θέμα με τον Reginald McKenna, υπουργό Οικονομικών, και ότι ο Caillard έπρεπε να αφήσει τον φίλο του να προχωρήσει: Το ποσό που είχε αναφερθεί από αυτόν [θα] πληρωνόταν από την κυβέρνηση.

Αυτά τα χρήματα, 1.407.000 λίρες Αγγλίας, ακολούθως πιστώθηκαν στον λογαριασμό του Ζαχάρωφ στην τράπεζα Barclays και, αφού γνωστοποίησε το γεγονός στον Βενιζέλο μέσω της γαλλικής αντιπροσωπίας στην Αθήνα, ο Ζαχάρωφ ετοιμάστηκε να ταξιδέψει στη Νάπολη και τη Μεσίνα με τελικό στόχο να συναντήσει στην Αθήνα δυσαρεστημένους πολιτικούς και εκπροσώπους του ελληνικού Τύπου. Εγραφε στον Caillard στις 18 Δεκεμβρίου: “Νωρίς σήμερα το πρωί έλαβα το τηλεγράφημά σου που έλεγε ότι η Barclays είχε πιστώσει στον λογαριασμό μου στην Banque de France και σου τηλεγράφησα αμέσως ότι, αν έχουν έτσι τα πράγματα, αυτό ξεκινώ αμέσως αυτό το πρωί”».

Ο Βενιζέλος άφησε τους Αγγλογάλλους να αποβιβάσουν στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη (αντιδρώντας με μια χλιαρή διαμαρτυρία προς τον Γάλλο πρέσβη στην Ελλάδα) και στη συνέχεια έλαβε την αμοιβή του σε μετρητά από τον Ζαχάρωφ. Ο εξευτελισμός του ελληνικού κράτους και έθνους επί των ημερών του έφτασε σε τέτοιον βαθμό, ώστε στη συνεδρίαση της Βουλής της 21ης Σεπτεμβρίου 1915 ο βουλευτής Μ. Στελλάκης τον ρωτούσε αν είχε καταληφθεί η… Μήλος (βλ. εικόνα) και ο Ελευθέριος Βενιζέλος απαντούσε ότι δεν γνώριζε!

Ο «φλογερός πατριώτης» πολιτικός αγνοούσε πόση επικράτεια του είχε απομείνει, αλλά γνώριζε καλά πόσο ξένο χρήμα φώλιαζε στην τσέπη του…

Παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία επειδή ο βασιλεύς Κωνσταντίνος Α΄ δεν συναινούσε στον διακαή πόθο του να εισέλθει η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

 

«Συνέβη, λέγω, εκ των γνωμών των στρατιωτικών τούτων κύκλων, συντελούσης και της ξένης προπαγάνδας, η οποία ως όργανον αυτής μετεχειρίσθη μέρος του παρ’ ημίν Τύπου, να εμβληθή η γνώμη ότι το ζήτημα της εκβάσεως του πολέμου του Ευρωπαϊκού δεν είνε καν ζήτημα αμφίβολον, είναι ζήτημα το οποίον δεν δύναται παρά να λυθή ωρισμένως υπέρ του ενός των ευρωπαϊκών συνδυασμών, εκείνου εις τον οποίον μετέχει η Γερμανία. […] Η ξενική προπαγάνδα επεχείρησε να πείση τον ελληνικόν λαόν ότι το συμφέρον της χώρας ευρίσκεται εις την ήτταν των δυτικών δυνάμεων». Απόσπασμα από ομιλία του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Κοινοβούλιο, στις 28 Σεπτεμβρίου 1915. Πρακτικά της Βουλής, Συνεδρίασις ΙΑ’, σ. 56.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία επειδή ο βασιλεύς Κωνσταντίνος Α΄ δεν συναινούσε στον διακαή πόθο του πρώτου να εισέλθει η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην ομιλία που έκανε 6 ημέρες μετά την παραίτησή του απέδιδε την αντιδημοφιλία της πολιτικής του στην «ξενική προπαγάνδα». Λες και χρειάζεται πολλή ξενική προπαγάνδα ώστε ένας λαός να μην επιθυμεί να πολεμήσει για λογαριασμό τρίτων και να θυσιάσει τη νεολαία του για τα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων.

Ωστόσο, επειδή ο Ελευθέριος Βενιζέλος θεωρούσε ότι ήταν απαραίτητο το στήσιμο μηχανισμού προπαγάνδας για να ανατρέψει τον βασιλιά, να γίνει πρωθυπουργός με τους δικούς του όρους και να στείλει τους νέους της Ελλάδας στα πεδία των μαχών των Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να υλοποιήσει αυτό το τμήμα του γενικού σχεδίου. Και γι’ αυτό χρειαζόταν πολλά χρήματα. Γνώριζε ποιοι θα του τα έδιναν. Οι ξένοι χειριστές του – και στην περίπτωση που εξετάζεται εδώ, οι Γάλλοι, μέσω του εμπόρου όπλων Μπάζιλ Ζαχάρωφ.

Ο εξευτελισμός του ανδρός και ο αδιόρθωτα μηδίζων χαρακτήρας του έφτασαν στο σημείο να ζητήσει χρήματα από τους Γάλλους μέσω του Ελληνα πρεσβευτή στο Παρίσι, και αφού πρώτα τους εξήγησε τις προθέσεις του να ξεφορτωθεί τον βασιλιά! Ενας άρτι παραιτηθείς πρωθυπουργός χρησιμοποίησε σημαίνον στέλεχος του ελληνικού διπλωματικού σώματος σαν αγγελιοφόρο και… βαλιτσάκια, άνθρωπο που κανονίζει τη δωροδοκία και την παράδοση των αργυρίων…

Στο βιβλίο του Ριχάρδου Λέβινσον, «Σερ Μπάζιλ Ζαχάρωφφ: Ο μυστηριώδης Ελληνας που κατέκτησε την Ευρώπη» (εκδόσεις Συλλέκτης, Αθήνα, 1997), διαβάζουμε στη σελίδα 101: «Η εσωτερική πολιτική κατάστασις εν Ελλάδι έχει εν τω μεταξύ χειροτερεύσει πολύ. Η έντασις των σχέσεων του Βενιζέλου, θερμού θιασώτου της εισόδου της Ελλάδος εις τον πόλεμον, και του βασιλέως Κωνσταντίνου, οπαδού της ουδετερότητας, έχει φθάσει εις οξύτατον σημείον. Ο Βενιζέλος, μετά την πτώσιν της κυβερνήσεώς του, αποφασίζει να αποδιώξη τον βασιλέα εξ Ελλάδος.

Ο Ελλην εν Παρισίοις πρεσβευτής Ρωμάνος καθιστά κοινωνόν των σχεδίων του Βενιζέλου τον Γάλλον υπουργόν των Εξωτερικών Μπριάν και ζητεί να πληροφορηθή μέχρι ποίου σημείου είναι διατεθειμένη η γαλλική κυβέρνησις να υποστηρίξη οικονομικώς τον Βενιζέλον. Ο Μπριάν εκφράζει την ζωηράν του ευαρέσκειαν, αλλά προσθέτει ότι κανονικώς δεν είναι δυνατόν εις την γαλλικήν κυβέρνησιν να υποστηρίξη τον Βενιζέλον προς εκτέλεσιν του σκοπού του διά φανερού δανείου, εφ’ όσον ο Κωνσταντίνος ευρίσκεται ακόμη επί του θρόνου ως ανεγνωρισμένος βασιλεύς της Ελλάδος.

Διά να εκφράση όμως την συμπάθειάν του προς τον Βενιζέλον και να αποδείξη ότι εγκρίνει το σχέδιόν του, πληροφορεί τον Γάλλον εν Αθήναις πρεσβευτήν ότι θέτει εις την διάθεσίν του προς υποστήριξιν του Βενιζέλου 350.000 φράγκα. Κατόπιν καλεί -κατά τα Χριστούγεννα του 1915- τον Ζαχάρωφφ και συζητεί μετ’ αυτού το σχέδιον πολιτικής ενεργείας, το οποίον έχουν συντάξει ο Βενιζέλος και ο πρεσβευτής της Γαλλίας εν Ελλάδι».

Και, για να μην υπάρχουν αμφιβολίες αν πήρε τα χρήματα από τους Γάλλους για να ανατρέψει τον αρχηγό του κράτους και να δημιουργήσει δίκτυο προπαγάνδας και -ουσιαστικά- κατασκοπίας ξένης δύναμης στην Ελλάδα, ας διαβάσουμε τι γράφει ο Ριχάρδος Λέβινσον στη σελίδα 102 του προαναφερθέντος βιβλίου: «Διά να είναι εν τάξει και όχι χωρίς δόση δυσπιστίας διά του Μπριάν, ερωτά τας Αθήνας εάν ο Βενιζέλος, τον χαρακτήρα του οποίου αγνοεί, δέχεται τα χρήματα. Μετά από δύο ημέρας φθάνει η εξ Αθηνών απάντησις: “Ο Βενιζέλος με ευχαρίστησιν και ευγνωμοσύνην αποδέχεται την προσφοράν του Ζαχάρωφφ”».

Τελικά, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος λαδωνόταν και από τους Αγγλους και από τους Γάλλους. Δεν ήταν ρατσιστής με τα χρήματα των ξένων κυβερνήσεων…

 
Η πάροδος των χρόνων και ο αποχαρακτηρισμός χιλιάδων σελίδων κρατικών εγγράφων στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γαλλία, στη Ρωσία, αλλά και σε άλλες χώρες αποκαλύπτουν το αληθινό, ιδιαίτερα χαμηλό ηθικό ανάστημα του φιλόδοξου πολιτικού. Η αλήθεια, από εκεί που φιλοξενείτο μόνο στις σελίδες εφημερίδων του κωνσταντινικού Τύπου ή διατυπωνόταν από ευάριθμους… θαρραλέους της ευρύτερης Δεξιάς – αντιβενιζελικής παράταξης, σταδιακά γίνεται κοινός τόπος.

Η εξαγορά του ψευδεπίγραφου «εθνάρχη» από τους ξένους αποτυπώνεται πλέον ακόμα και σε πτυχιακές εργασίες που γίνονται δεκτές από πανεπιστημιακές σχολές. Ενα από τα παραδείγματα είναι η πτυχιακή εργασία του Ανδρέα Βούρτση, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο των προπτυχιακών σπουδών στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας των Επιστημών, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Τιτλοφορείται «Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ: Ανάδειξη του ιστορικού του ρόλου μέσα από τη συγκρότηση του αρχείου του» και κατατέθηκε το 2011.

Εκεί, μεταξύ άλλων, εξιστορούνται οι συνθήκες ίδρυσης, τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα και η ιστορική διαδρομή του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ. Και σε αυτό το θέμα έβαλε το χέρι του ο Μπάζιλ Ζαχάρωφ. Διαβάζοντας, λοιπόν, την πτυχιακή εργασία για το Ινστιτούτο Παστέρ ο αναγνώστης ενημερώνεται και για τον χρηματισμό του Ελευθερίου Βενιζέλου και του κόμματος των Φιλελευθέρων από τον Ζαχάρωφ.

Στη σελίδα 40 αναφέρονται τα εξής: «Ο Ζαχάρωφ είναι ένα πρόσωπο-κλειδί στη συμμαχική προπαγάνδα στην Ελλάδα, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Α΄ Π.Π. Τα συμφέροντά του είναι παράλληλα με αυτά της Γαλλίας και της Βρετανίας στην περιοχή, και έτσι οι συμμαχικές κυβερνήσεις συνεργάζονται μαζί του, καθώς τους προσφέρει μια έμμεση κάλυψη των μεθοδεύσεών τους. Το 1915, οι τότε πρωθυπουργοί Βρετανίας και Γαλλίας, Lloyd George και Α. Briand, αναθέτουν στον Ζαχάρωφ την οργάνωση της φιλοσυμμαχικής προπαγάνδας στην Ελλάδα, δίνοντας και την απαραίτητη χρηματοδότηση. Ο Ζαχάρωφ, πράγματι, τον Φεβρουάριο του 1916 ιδρύει στην Αθήνα το δημοσιογραφικό Πρακτορείο Ραδιό (Radio-Agence telegraphique, telegrammes et informations du monde entire) και παράλληλα εξαγοράζει τη συνεργασία μεγάλων ελληνικών εφημερίδων (“Ελεύθερος Τύπος”, “Εμπρός”, “Πατρίς”, “Κήρυξ”). Η δωρεά για το ΕΙΠ (σ.σ.: Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ), όμως, δείχνει ότι η εμπλοκή του Ζαχάρωφ στη συμμαχική προπαγάνδα είχε ξεκινήσει από πιο πριν. Ο Ζαχάρωφ, άλλωστε, ήταν από τους κύριους υποστηρικτές και χρηματοδότες του Βενιζέλου και των Φιλελευθέρων. Οι σχέσεις Βενιζέλου – Ζαχάρωφ ξεκινούν από την εποχή που ο Βενιζέλος ήταν -εκτός από πρωθυπουργός- υπουργός Στρατιωτικών και συνεπώς είχε άμεση σχέση με τις παραγγελίες όπλων».

Υπουργός Στρατιωτικών γνωρίζει έναν μεγαλέμπορο όπλων, γίνονται… φίλοι και στη συνέχεια ο πολιτικός, αντιμετωπίζοντας τον Στρατό της πατρίδας του σαν προσωπική του φρουρά και τα εδάφη της χώρας του σαν ιδιοκτησία του, διαθέτει Στρατό και πατρίδα στον μεγαλέμπορο όπλων και στις δυνάμεις που τον κατευθύνουν. Μια ιστορία ρυπαρή, με προφανείς ποινικές διαστάσεις, παρουσιάζεται από τους οπαδούς του «εθνάρχη» σαν πολεμικό και πολιτικό… ρομάντζο.

Το κίνητρο του Ελευθερίου Βενιζέλου για να κάνει όλες αυτές τις αθλιότητες ήταν μεν ο πόθος του να κυριαρχεί και να διακρίνεται, αλλά, κυρίως, τα χρήματα. Στην ενδιαφέρουσα μονογραφία του ιστορικού και πρώην πανεπιστημιακού καθηγητή Δημήτρη Μιχαλόπουλου «Eleutherios Venizelos. An Outline of his Life and Time» (LAMBERT Academic Publishing, σ. 10) διαβάζουμε τα ακόλουθα:

«Στην πραγματικότητα, ο Βενιζέλος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οτιδήποτε, αλλά σίγουρα όχι μοιρολάτρης. Σκεφτόταν, εξάλλου, ότι η ζωή δεν είναι κάτι το ασήμαντο και, κατά συνέπεια, ο ίδιος ποτέ δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετά θάνατον ζωή. Ετσι, τα χρήματα είχαν τεράστια σημασία για εκείνον. Με λίγα λόγια, ήταν ένας άνθρωπος που, με τα χρόνια που περνούσαν, γινόταν, ανοιχτά ή όχι, όλο και περισσότερο όμοιος με τον ανθρωπότυπο που αναδυόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχε ταξιδέψει, άλλωστε, πάνω κάτω τις ΗΠΑ κατά το έτος 1921».

Τελικά, η εικόνα που σχηματίζεται για τον Ελευθέριο Βενιζέλο από τη μελέτη των ιστορικών τεκμηρίων και των πηγών οι οποίες δεν ελέγχονται από τους αγιογράφους του πόρρω απέχει από την… επίσημη κρατική άποψη στην Ελλάδα. Και αποτελεί ιστορικό παράδοξο να τιμάται τόσο πολύ ένας δωρολήπτης και εντολοδόχος των ξένων…

 

Πηγή: Η αλήθεια για τον Ελευθέριο Βενιζέλο (Μέρος Α΄, Μέρος Β΄, Μέρος Γ΄, Μέρος Δ΄, Μέρος Ε΄, Μέρος Στ΄, Μέρος Ζ΄)