«Η Νίκη της Λόγχης επί των Πυρών»
Ένας φωτεινός φάρος μια ακένωτη πηγή άντλησης θάρρους, υπερηφάνειας, ψυχικής και σωματικής δυνάμεως.
«Πνοές κι αν πλανάσθε σ’ άλλη ζωή,
λείψανα κι αν κοιμάσθε,
σας λειτουργώ στη δόξα μου,
μακαρισμένοι νά ’στε»
(Κωστής Παλαμάς. Κιλκίς 1928)
Βαλκανικοί Πόλεμοι είναι, ως γνωστόν, οι πόλεμοι που έγιναν το 1912 – 13, αρχικώς από τα συμμαχικά χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής, Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο, εναντίον της Τουρκίας για την απελευθέρωση των υπόδουλων ακόμη ομοεθνών των (Πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος) και στη συνέχεια από την Ελλάδα και τη Σερβία εναντίον της Βουλγαρίας εξαιτίας των επιθετικών ενεργειών της τελευταίας, αποτέλεσμα των εδαφικών διεκδικήσεων της, σε βάρος των πρώην Συμμάχων της (Δεύτερος Βαλκανικός Πόλεμος).
Η Ελλάδα, που διέθετε έναν πλήρως αναδιοργανωμένο, αρτίως εξοπλισμένο και καλώς εκπαιδευμένο Στρατό, εισήλθε στον πόλεμο κατά της Τουρκίας, στο πλευρό των λοιπών βαλκανικών Συμμάχων, αποφασισμένη να ελευθερώσει τα εδάφη της που βρίσκονταν ακόμη από τον τουρκικό ζυγό, αλλά και να αποπλύνει την ήττα του ατυχούς πολέμου του 1897. Πράγματι, ο Ελληνικός Στρατός, κάτω από την άξια πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας, άρρηκτα ενωμένος με το Λαό, ανέλαβε τη μεγάλη αυτή εξόρμηση και έγραψε ηρωικές σελίδες δόξης, στην Ήπειρο, Μακεδονία, τη Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου, προκαλώντας το θαυμασμό των Συμμάχων του, αλλά και το δέος του αντιπάλου του.
Παρά την συντομία τους οι πολεμικές επιχειρήσεις στην ξηρά και τη θάλασσα δεν ήταν ένας περίπατος, όπως μερικοί αρέσκονται να πιστεύουν. Μπορεί οι απώλειες να μην ήταν τεράστιες σε σχέση με τους πολέμους που ακολούθησαν, όμως, σκληρός «εχθρός» των εφέδρων ήταν, επίσης, η βροχή στο Σαραντάπορο, το χιόνι και τα κρυοπαγήματα στο Μπιζάνι, η λάσπη στα Γιαννιτσά, η κόπωση της τάξης του πυροβολικού στο ανώμαλο έδαφος, η πείνα, η ψείρα, η βραδεία περίθαλψη των τραυματιών, η αναμονή, η αγωνία πριν από τα «άλματα» του πεζικού στον ακάλυπτο χώρο του Κιλκίς, η νοσταλγία για την οικογένεια. Αυτή η ανθρώπινη πλευρά, είναι, ίσως, πιο ενδιαφέρουσα από τις επιχειρήσεις.
Ήταν ο προσωπικός και καθημερινός αγώνας του κάθε Έλληνα στρατιώτη και ναύτη.
Όμως, σήμερα γνωρίζουν όλοι οι Έλληνες (κάποτε τουλάχιστον γνώριζαν) ότι οι Βαλκανικοί Πόλεμοι διπλασίασαν την Ελλάδα; Ωστόσο, οι δύο αυτοί πόλεμοι του 1912 – 13 πολύ απέχουν από τον να θεωρηθούν σήμερα ως σημαντικοί σταθμοί στη συλλογική μας μνήμη. Οι λόγοι είναι ποικίλοι. Μέσα στη δίνη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που ακολούθησε μόλις ένα χρόνο αργότερα, τα γεγονότα του 1912 -13 στα οποία κυριάρχησαν η ομόνοια και η ομοψυχία που αναμφισβήτητα αποτελούν ιστορικό ορόσημο της νεότερης Ιστορίας μας και μια από τις μεγαλύτερες εξάρσεις της Φυλής, δυστυχώς περιπλέχθηκαν με τις αντιδικίες του Εθνικού Διχασμού. Καμία πολιτική παράταξη δεν ενδιαφερόταν να αναδείξει τους νικηφόρους εκείνους πολέμους σε μείζον εθνικό γεγονός, αν αυτό επρόκειτο να πιστωθεί, μερικώς έστω, στους αντιπάλους της. Η μικρασιατική καταστροφή επισκίασε με την τραγωδία της τα γεγονότα της προηγούμενης δεκαετίας και δυστυχώς ευνόησε την τακτική της λήθης.
Ο σκοπός του ιστορικού, σήμερα, δεν είναι να αναθερμάνει τις αντιπάθειες, προβάλλοντας το πολεμικό κλέος των προγόνων. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι αποτελούν μέρος της εθνικής μας ιστορίας, όπως και όλοι οι πόλεμοι του ελληνικού κράτους, στην μακραίωνη Ιστορία του, επιτυχείς ή ανεπιτυχείς. Είναι ανάγκη ή καλύτερα επιβάλλεται να τους θυμόμαστε, προκειμένου να κατανοήσουμε τις συνθήκες, οι οποίες επέτρεψαν ολόκληρη την ελληνική κοινωνία να ξεπεράσει τα σύνδρομα, που την ταλάνιζαν στα τέλη του 19ου αιώνα και να εισέλθει σε μια νέα ιστορική περίοδο.
Η συμμαχία των βαλκανικών κρατών εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατέστη δυνατή το 1912 μέσα στο πλαίσιο των ελεγχόμενων ακόμη ανταγωνισμών των μεγάλων δυνάμεων, που σύντομα θα οδηγούσαν στο Μεγάλο Πόλεμο. Μέσα λοιπόν στο ίδιο διεθνές πλαίσιο ήταν αναπόφευκτος ο πόλεμος μεταξύ των συμμάχων το 1913. Η βελτίωση της ελληνικής οικονομίας ήρθε μέσα από τις διαδικασίες οικοδόμησης διεθνούς εμπιστοσύνης (εν αντιθέσει με το σήμερα), οι οποίες ακολούθησαν τη πτώχευση του 1897. Η ανασυγκρότηση του ελληνικού στρατού και του στόλου ακολούθησε την οικονομική βελτίωση, αλλά και την εξισορρόπηση των πολιτικών εντάσεων που δρομολογήθηκαν από το κίνημα στο Γουδί 15η Αυγούστου 1909), την εμφάνιση του Ελευθερίου Βενιζέλου και την αναθεώρηση του Συντάγματος. Μέσα στην πολιτική σταθερότητα, το πολιτικό πάθος και οι ισχυρές αντιπάθειες προς τους βαλκάνιους γείτονες μετουσιώθηκαν σε μια εποικοδομητική συμμαχία. Η συμμαχία έδωσε την δυνατότητα στον αναδιοργανωμένο στρατό να ξεδιπλώσει τις πολεμικές αρετές του και στο Επιτελείο να εφαρμόσει με χαρακτηριστική άνεση τα στρατηγήματά του.
Έτσι η Ελλάδα βγήκε από τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους ενωμένη και ισχυρή, αφού με αυτούς η εδαφική της έκταση σχεδόν διπλασιάστηκε και εκατομμύρια υπόδουλων Ελλήνων αδελφών απέκτησαν την ελευθερία τους.
Ειδικότερα για τους Μακεδόνες οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν η κορυφαία στιγμή της ιστορίας τους. Η απελευθέρωση από τους Τούρκους ήρθε ως η ανέλπιστη κατάληξη ενός αδυσώπητου και αβέβαιου αγώνα, αυτού του Μακεδονικού, που είχε ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα (1904- 1908) μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων. Η πορεία των επιχειρήσεων του 1912 -13 ήταν γι΄ αυτούς κάτι παραπάνω από κινήσεις στην πολεμική σκακιέρα – διακυβευόταν η ίδια του υπόσταση. Γι΄ αυτό το λόγο περισσότερο από τους άλλους Έλληνες οι Μακεδόνες δυσανασχετούν με τη λήθη με την οποία περιβλήθηκαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και αισθάνονται υποχρέωσή τους την προβολή και, γενικώς, την ιστορική τους καταξίωση.
Όμως θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ και στην Επική Μάχη του Κιλκίς την 21η Ιουνίου 1913 και την απελευθέρωση της πόλης μας από του Βούλγαρους πριν από 103 χρόνια:
«Σήμερα στις 7 το πρωί φεύγω με άλογο συνοδευόμενος από δύο στρατιώτες κι έναν οδηγό για το Γενή – Μαχαλά (Πετρωτό) όπου πρέπει να βρίσκεται ή 2α μεραρχία και το αρχηγείο του στρατηγού : Καλάρη. Από μακριά διακρίνομε το Κιλκίς στους πρόποδες του λόφου. Καθώς πλησιάζομε, βλέπομε καθαρά την επίθεση του πεζικού προς νότο της πόλεως.
Το στεγνό έδαφος ανηφορίζει ελαφρά προς τις βουλγαρικές θέσεις. Πάνω στην πιο απότομη πλαγιά βλέπω μια ανθρώπινη μάζα. Είναι οι εφεδρείες. Εμπρός από τις εχθρικές θέσεις δύο πυκνές γραμμές πεζικού προχωρούν. Αριστερότερα, δηλαδή προς δυσμάς, πίσω από μια κορυφή, διακρίνω τα κανόνια.
Τα σράπνελ πέφτουν παντού. Οι στρατιώτες πληγώνονται αλλά οι συνάδελφοι τους εξακολουθούν να προχωρούν. Ανεβαίνω σε μια νέα κορυφή απ’ όπου βλέπω καθαρά τις βουλγαρικές θέσεις με τα χαρακώματα τους, αλλά το πυροβολικό τους είναι αθέατο.
Επί τέλους μια γραμμή πεζικού της 2ας μεραρχίας επιτίθεται με μία λύσσα που τίποτα δεν μπορεί να συγκρατήσει. Προχωρεί κανονικά, θαυμάσια, χωρίς δισταγμούς, χωρίς λιποψυχίες.
Εν τούτοις έχει τεράστιες απώλειες. Βλέπω αξιωματικούς και στρατιώτες να πέφτουν κάθε λεπτό. Η γραμμή αραιώνει τρομακτικά αλλά κερδίζει έδαφος. Αναρριχάται στο ανηφορικό γλιστερό έδαφος. Δεν μπορεί να πυροβολήσει γιατί τα πυρά της θα ήταν άσκοπα.
Ο εχθρός είναι αόρατος, κρυμμένος μέσα στα χαρακώματα του. Προχωρούν με εφ’ όπλου λόγχη. Επί τέλους η ελληνική γραμμή φθάνει στα βουλγαρικά χαρακώματα. Μια φοβερή μάχη στήθος προς στήθος αρχίζει. Αλληλοσφάζονται.
Οι άνδρες πέφτουν κι από τις δύο πλευρές… Ύστερα η άγρια μάχη σταματά. Εξαντλημένοι οι Βούλγαροι υποχωρούν τρέχοντας ενώ οι Έλληνες τους κυνηγούν με γυμνές λόγχες. Φεύγουν προς βορράν, χάνονται…
Το Κιλκίς είναι πλέον στα χέρια των Ελλήνων. Είναι ελεύθερο!!!«Η Λόγχη τελικώς νίκησε το πυρ».
Αγαπητοί αναγνώστες, για εμάς τους σημερινούς Κιλκισιώτες είναι μεγάλη η ευθύνη διατήρησης στη συλλογική μας μνήμη η μάχη του Κιλκίς, η οποία αποτελεί είναι ιστορικό ορόσημο στην νεότερη ιστορία της Ελλάδος με τις λαμπρές και εξαίσιες επιτυχίες των ηρωικών πολεμιστών μας και θα πρέπει να μείνει για πάντα ζωντανό παράδειγμα αυτοθυσίας, και ομόνοιας στις επερχόμενες γενιές. Οι 8828 απώλειες της τριημέρου αυτής μάχης δεν μας επιτρέπουν να τους λησμονήσουμε. Και πρέπει να γνωρίζουμε ότι, οι νεκροί μας όταν τους λησμονούμε τότε μόνο πεθαίνουν.
Για όλους μας είναι ιερό καθήκον, να ενθυμούμαστε και να τιμούμε με την παρουσία μας όλες τις εκδηλώσεις μνήμης αυτής της εποχής των γιγαντομάχων του 1913, της εποχής αυτής των νικηφόρων πολέμων που η δόξα στεφάνωνε τα όπλα των Ελλήνων από νίκη σε νίκη, όπου η Ελλάδα σύσσωμη είχε αποδυθεί στον ευγενέστερο αγώνα της απελευθέρωσης των υπόδουλων αδελφών μας.
Όλοι οι πολεμιστές μας, αψηφώντας τον θάνατον, όρμησαν με την λόγχη εναντίον των πυρών και ανάγκασαν τον εχθρό σε άτακτη υποχώρηση.
Στον σύγχρονο Ελληνισμό η μάχη αυτή αποτελεί φωτεινό φάρο για την πορεία του στο μέλλον και ακένωτη πηγή άντλησης θάρρους, υπερηφάνειας, ψυχικής και σωματικής δυνάμεως.
Η «νίκη της λόγχης επί των πυρών» στη μάχη του Κιλκίς είναι μια από τις μεγαλύτερες, διότι έκρινε οριστικά την τύχη της Μακεδονίας μας, της πατρίδας του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η παρούσα αναφορά μου για τους Βαλκανικούς Πολέμους, πέραν από την ιστορική της αναδρομή, αποτελεί φόρο τιμής και μνήμης για αυτούς που θυσιάστηκαν ή συνέβαλαν κατά οποιοδήποτε τρόπο στους δύο αυτούς πολέμους, για την απελευθέρωση των εδαφών της Μακεδονίας μας.
Αποτελεί ένα ταπεινό κλωνάρι δάφνης για εκείνους που διπλασίασαν την Πατρίδα μας, ένα λουλούδι και ένα κερί στον τάφο τους.
Παράλληλα είναι και ένα μήνυμα, για τούτες τις ημέρες του ξεπεσμού, του ξεπουλήματος της Πατρίδας μας, της κρίσης των ηθικών Αξιών, των Ιδανικών και των Οραμάτων, τα οποία επισκιάζονται κάτω από τους οικονομικούς δείκτες.
Σήμερα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα διαφορετικό εχθρό, μια διαφορετική μορφή πολέμου, ένα πόλεμο όχι χαρακωμάτων, αλλά αυτόν μέσα από τα πολυτελή γραφεία όπου προσπαθούν να μας αλλοιώσουν, την Θρησκεία μας, την Πατρίδα μας, την οικογένειά μας, όμως πρέπει να αντισταθούμε, να πολεμήσουμε και θα πολεμήσουμε, πρέπει να αγωνισθούμε και θα αγωνισθούμε.
Για αυτόν τον πόλεμο για αυτόν τον αγώνα, χρειαζόμαστε όπλα και εφόδια και έχουμε την Πίστη μας στον ΧΡΙΣΤΟ την ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΣ, την αγάπη μας στην ΕΛΛΑΔΑ, την Ελευθερία, την Οικογένεια, τα Ιδανικά μας. Έχουμε τα παραδείγματα μας. Έχουμε του ήρωες της μάχης του Κιλκίς τους οποίους τιμούμε με τις διάφορες εκδηλώσεις και εφέτος.
Τούτα τα ελεύθερα χώματα, που πατούμε σήμερα εμείς, έχουν ποτιστεί με αίμα από άλλους, που βάδισαν στους δικούς τους δύσκολους καιρούς και νίκησαν. Και θα βγούμε και εμείς νικητές από αυτό τον πόλεμο και αυτή τη μάχη.
Τα μόνα όπλα που χρειάζονται είναι αυτά της ομοψυχίας και τη ομόνοιας. Μακριά από την «δολερή διχόνοια» κατά τον Εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό και μακριά από το καταστρεπτικό «ΕΓΩ» κατά τον Στρατηγό Μακρυγιάννη.
Ολοκληρώνοντας θα κλείσω με τα λόγια του Ανδρέα Κάλβου:
«Είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν πεθαίνουμε για την Πατρίδα.»
Επίσης αφιερώνω το παρακάτω δίστιχο, σε αυτούς που βάδισαν και πολέμησαν σε αυτό το τόπο, πότισαν με το αίμα τους και έσπειραν τα σιτοχώραφα του ΚΙΛΚΙΣ με τα κορμιά τους και άνθισε η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
«ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ»
Ήρωες των Βαλκανικών μαχών
Σας έχουμε στη καρδιά μας
Κι΄ ας είστε 100 ετών
Είστε τα πρότυπά μας.
Αφήσατε συγγενείς γυναίκες και παιδιά
Πολεμήσατε σαν μια γροθιά
Και πέσατε Ηρωικά
Στη μάχη Κιλκίς και Λαχανά.
(Μαυρογόνατος Ευάγγελος Κιλκίς 2013)
(Από τον εορτασμό του 2013 «100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΚΙΛΚΙΣ»)
ΟΧΙ ΑΛΛΑ ΛΗΘΗ
«ΑΙΩΝΙΑ ΣΑΣ Η ΜΝΗΜΗ »
Πηγή: Ενημέρωση χωρίς σύνορα, Αβέρωφ
