6 Νοεμβρίου 1912: Η είσοδος του σερβικού στρατού στο Μοναστήρι.

Το 1912, κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, το Μοναστήρι, το Κρούσοβο, το Μεγάροβο κι όλα τα αστικά κέντρα της βόρειας μακεδονικής γης, δεν ευτύχησαν να ενσωματωθούν στην πολυπόθητη ελλαδική επικράτεια.

Ήδη από τον Οκτώβριο του 1912, οι Τούρκοι προύχοντες του Μοναστηρίου, αποφάσισαν να έρθουν σε συνεννόηση με τον Μητροπολίτη Πελαγονίας, προκειμένου να παραδώσουν την πόλη στις ελληνικές αρχές, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος της σερβικής κατοχής. Στο σημείο αυτό, σημαντικό ρόλο προς την αντίθετη κατεύθυνση, έπαιξε ο πρόξενος της Ρωσίας στην πόλη.

Στις 6 Νοεμβρίου του 1912, με την υποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, ο σερβικός στρατός εισήλθε στο Μοναστήρι.

Καμιά σημαία δεν υψώθηκε. Κανένας δεν υποδέχθηκε με ενθουσιασμό τα στρατεύματα, που μετά από αιώνες σκλαβιάς στου Οθωμανούς, κατέλυσαν τις αρχές. Οι σερβικές οικογένειες της πόλης ελάχιστες.

(Πηγή: https://cognoscoteam.gr/το-ξεχασμένο-για-πολλούς-από-εμάς-μονα/)

6^η Νοεμβρίου 1912¹

Μια μέρα πικρή μες το Νοέμβρη

εκεί στου Περιστερίου² τα μέρη,

του Μοναστηρίου η πόλη λευτεριά προσμένει

αλλά οι Σλάβοι την έχουν κυκλωμένη.

***

Από κάποιον Εφιάλτη προδομένη

για να μη κάνει και τη δω λευτερωμένη…

Δύο τύραννοι τσακώνονται γι᾿ αυτή,

άπληστοι Σλάβοι και σκληροί Αγαρηνοί.

***

Ποιος απ’ τους δυο θα την κερδίσει;

Αυτός και την καρδιά της με βέλος θα τρυπήσει…

Η λευτεριά δεν είν᾿ γραφτό να ᾿ρθει ακόμα,

η γαλανόλευκη δεν θα στηθεί στο χώμα.

***

Μια μέρα πικρή μες το Νοέμβρη

καταμεσήμερο, σηκώνεται πικρό αγέρι,

απ’ τη Φλώρινα ο Διάδοχος ακούει μια κραυγή:

το Μοναστήρι απ’ τους Σλάβους έχει πια παρθεί!³

Ευαγγελία Κ. Λάππα

6 Αυγούστου 2019

(Τὸ μοιρολόι τοῦ Μοναστηρίου, Εὐαγγελία Κ. Λάππα, Εκδόσεις Πελασγός 2021)

¹ Στις 6 Νοεμβρίου 1912 το Μοναστήρι μένει έξω από το χάρ­­τη της Ελλάδος.

² Όρος της δυτικής Μακεδονίας.

³ Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, λίγο αργότερα, από το μπαλκόνι του νεοκλασικού κτηρίου του σημερινού προ­ξε­νείου μας στο Μοναστήρι, ανακοινώνει προς τους Έλ­λη­νες της πό­λης: ”Έλληνες του Μοναστηρίου, από σήμερα είστε Σέρβοι πο­λίτες!”…