Ο Ελληνικός Στρατός, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912, απελευθέρωσε τη Φλώρινα στις 7 Νοεμβρίου. Τμήμα του συντάγματος ιππικού διατάχθηκε να προχωρήσει προς κατάληψη της Καστοριάς.  

Το 1912 ο Ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Μακεδονία και την Ήπειρο και στη συνέχεια το Γενικό Επιτελείο Στρατού αποφασίζει την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου.

Όταν έφτασε στη Λέσβο η είδηση για απελευθέρωση των γειτονικών νησιών από τον Ελληνικό στόλο, οι Έλληνες αναθάρρησαν. Η επιθυμία για απελευθέρωση από τους Τούρκους, τους οδήγησε να στείλουν Επιτροπή Πλωμαριτών (αποτελούμενη από της Ιωάννη Πετρέλλη, Γεώργιο Λύτρα, Δ. Τσακίρη και Γεώργιο Τόμπρα ή Πολυχνιάτη) στο Μούδρο, στη Λήμνο, και να παραδώσει επιστολή στον Υποναύαρχο Κουντουριώτη. Με την επιστολή αυτή δίνονταν πληροφορίες για τη δύναμη των Τούρκων στη Λέσβο, παράλληλα η επιτροπή ζήτησε την επίσπευση της απελευθέρωσης του νησιού.

Έτσι, ο Ελληνικός στόλος, ανταποκρινόμενος στις 7 Νοεμβρίου του 1912 το βράδυ, ξεκίνησε από τον κόλπο του Μούδρου με επικεφαλής τον Κουντουριώτη και το θωρηκτό «Αβέρωφ» για τη Λέσβο. Το ξημέρωμα της 8ης Νοεμβρίου τα Ελληνικά πλοία έπλεαν έξω από το λιμάνι της Μυτιλήνης.

Αμέσως από τον Υποναύαρχο Κουντουριώτη επιδόθηκε τελεσίγραφο στις Τουρκικές αρχές του νησιού, με το οποίο ζητούσε την άμεση παράδοση της πόλης. Τότε πραγματοποιήθηκε σύσκεψη μεταξύ των Τουρκικών αρχών, των Χριστιανών και Μουσουλμάνων προυχόντων της Μυτιλήνης και αποφασίστηκε να αποχωρήσουν από το εσωτερικό του νησιού οι Τουρκικές δυνάμεις και να γίνει αναίμακτα η κατάληψη της πόλης, προκειμένου να αποφευχθεί αιματοχυσία του άμαχου πληθυσμού.

Η απόβαση των Ελλήνων έγινε στις 12:30 στην Πετρόσκαλα που βρισκόταν στη θέση του σημερινού Τελωνείου. Η υποδοχή των Ελλήνων έγινε με ξέφρενους πανηγυρισμούς από τους κατοίκους και μετά την παράδοση της πόλης στους Έλληνες από τις Τουρκικές αρχές η πόλη σημαιοστολίστηκε. Ακολούθως, στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου πραγματοποιήθηκε Δοξολογία στην οποία χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης, Κύριλλος, ο οποίος μαζί με το σύνολο των παρευρισκομένων έψαλαν το «Χριστός Ανέστη».

Αμέσως τότε με ανακοίνωσή τους οι Ελληνικές αρχές κήρυξαν την ένωση του νησιού με την Ελλάδα και διακήρυξαν την ισονομία και την ισοπολιτεία για όλους τους κατοίκους, Χριστιανούς και Μουσουλμάνους.

Από τα πρώτα μέτρα της Ελληνικής διοίκησης ήταν η έκδοση αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την επισήμανση των κατασχεθέντων στο Ταχυδρομείο Οθωμανικών γραμματοσήμων με τη φράση «Ελληνική Κατοχή Μυτιλήνης». Η λέξη «κατοχή» σηματοδοτούσε την προσωρινότητα της ενσωμάτωσης του νησιού με την Ελλάδα.

Η λέξη «κατοχή» συνεχίστηκε να χρησιμοποιείται μέχρι την οριστική ενσωμάτωση της Μυτιλήνης με την Ελλάδα που έγινε το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Διαφορετική, ωστόσο, ήταν η τύχη των δύο νησιών Ίμβρου και Τενέδου που με τη συνθήκη του 1923 ενσωματώθηκαν στην Τουρκία.

Οι Ελληνικές δυνάμεις που αποβιβάστηκαν στη Μυτιλήνη δεν ξεπερνούσαν τους 1.600 άνδρες. Ο Τουρκικός στρατός αριθμούσε 1.500 με 2.000 άνδρες. Τότε αποφασίστηκε από την ελληνική πλευρά να μη γίνει τελικά σύγκρουση πριν φτάσουν και οι ελληνικές ενισχύσεις (στρατιωτικά μέσα και πολεμοφόδια).

Όταν την 8η Νοεμβρίου του 1912 έγινε η απόβαση του Ελληνικού στρατού, αρκετοί Έλληνες τέθηκαν στη διάθεση του Ελληνικού στρατού. Αυτοί εξοπλίστηκαν με σκοπό να χρησιμοποιηθούν ως πολιτοφυλακή στα λεσβιακά χωριά και ως αντιστάθμισμα στα αντάρτικα τουρκικά σώματα. Έτσι, διαπράχθηκαν αρκετές τρομοκρατικές πράξεις κατά των αμάχων πληθυσμών και από τις δύο πλευρές. Γι’ αυτό οι Ελληνικές αρχές ζήτησαν τον αφοπλισμό των Χριστιανικών αντάρτικών σωμάτων και τιμώρησαν αρκετούς ένοπλους που πρωτοστάτησαν σε επεισόδια εναντίον αμάχων.

Οι Τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις είχαν οχυρωθεί στον Κλαπάδο. Πρόκειται για μουσουλμανικό χωριό (δεν υπάρχει σήμερα) που βρισκόταν στην ευρύτερη περιφέρεια της Λαφιώνας.

Στο Μόλυβο οι κάτοικοι, θεωρώντας ότι η απελευθέρωσή τους θα έρθει πολύ σύντομα, «εξαφάνισαν» από τα μαγαζιά όλα τα υφάσματα με γαλάζιο και λευκό χρώμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι Τούρκοι να διενεργήσουν και έρευνες στα σπίτια. Ταυτόχρονα, ο Ελληνικός στόλος βομβάρδισε τα καΐκια στη Σκάλα του Μολύβου, ώστε να κοπεί κάθε επικοινωνία με τα μικρασιατικά παράλια.

Στο μεταξύ ο Ελληνικός στόλος είχε ενισχύσει το νησί με περίπου 15.000 άνδρες οι οποίοι πλαισιώνονταν από πολλούς ντόπιους εθελοντές. Το κύριο σώμα εθελοντών αποτελούσε η Λεσβιακή φάλαγγα η οποία απαρτιζόταν από 210 Λέσβιους μετανάστες που είχαν έρθει από την Αμερική.

Η Λεσβιακή Φάλαγξ

Εκτός όμως από το εσωτερικό της χώρας, έντονες διεργασίες -με βασικό και κύριο θέμα την απελευθέρωση της σκλαβωμένης ακόμα Ελλάδας- γίνονταν και μεταξύ των Ελλήνων του εξωτερικού. Έτσι, όταν στις 5 Οκτωβρίου 1912 κηρύχθηκε ο πρώτος βαλκανικός πόλεμος, Έλληνες μετανάστες απ’ όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και Λέσβιοι, ανταποκρινόμενοι στο εθνικό προσκλητήριο, έσπευσαν να συμβάλλουν στην απελευθέρωση και της ιδιαίτερης πατρίδας τους, και μετά από ταξίδι ενός μήνα περίπου, -με τα μέσα της εποχής- έφτασαν στον Πειραιά και έσπευσαν αμέσως στα ορισθέντα κέντρα κατατάξεως. Τα έξοδα για τον ρουχισμό και την υπόδηση κατέβαλαν εξ ολοκλήρου οι ίδιοι, ή άλλοι συμπατριώτες τους Λέσβιοι από τις ΗΠΑ.

Πρωτεργάτης της όλης κίνησης ήταν ο επιλοχίας και μετέπειτα συνταγματάρχης Εμμανουήλ Μαρινάκης. Τελικά 210 Λέσβιοι μετανάστες της Αμερικής συγκρότησαν ένα λόχο, που καταγράφηκε στην ιστορία με το όνομα «Λεσβιακή Φάλαγγα». Η Φάλαγγα ενσωματώθηκε στον ελληνικό στρατό ως 37ος λόχος στο 7ο Έμπεδο Πεζικό Σύνταγμα και ως διοικητής της ορίστηκε ο υπολοχαγός πεζικού Περικλής Δρίτσας. Έτσι με μορφή οργανωμένου λόχου, παρατάχθηκε μπροστά από το Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα και επιθεωρήθηκε από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Η λεσβιακή καταγωγή των στρατιωτών αυτών, οδήγησε την ηγεσία του στρατεύματος, να εντάξει την Φάλαγγα στις δυνάμεις που θα αναλάμβαναν την απελευθέρωση της Λέσβου, που άρχισε με την κατάληψη της πόλης της Μυτιλήνης. Και ναι μεν η πόλη της Μυτιλήνης είχε περιέλθει στην ελληνική επικράτεια, όπως και μετά διήμερο το Πλωμάρι, το δυτικό όμως μέρος του νησιού, όπου είχε αποσυρθεί ο τουρκικός στρατός και όπου υπήρχε σημαντικός αριθμός οθωμανικού πληθυσμού παρέμενε ύπό την τουρκική κυριαρχία.

Στο σχηματιζόμενο στρατιωτικό σώμα, που θα έδινε τη μάχη για την απελευθέρωση όλου του νησιού στις 28 Νοεμβρίου του 1912, έφθασε η Λεσβιακή Φάλαγγα στην ήδη απελευθερωμένη Μυτιλήνη, προκειμένου να επιτευχθεί ο εξαναγκασμός σε παράδοση των τουρκικών τακτικών και άτακτων ένοπλων τμημάτων που είχαν οχυρωθεί στην περιοχή του Κλαπάδου.

Η άφιξη της Λεσβιακής Φάλαγγας στην Λέσβο προκάλεσε παραλήρημα. Η παρουσία της αποτελούσε έμπρακτη απόδειξη της συμβολής των Λεσβίων στην απελευθέρωση της ιδιαίτερης πατρίδας τους. Με κάθε αφορμή οι δραστηριότητες της Φάλαγγας, καταγράφονταν είτε μέσα από τις στήλες του τοπικού τύπου, είτε μέσα από τους φωτογραφικούς φακούς του Σίμου Χουτζαίου και του Φριτς Μραζ.

Στις 30 Νοεμβρίου αρχίζει η προέλαση του ενισχυθέντος ελληνικού στρατού προς τα βόρεια και δυτικά με στόχο την εκκαθάριση των γειτονικών με τη Μυτιλήνη περιοχών από τυχόν τουρκικούς θύλακες. Η Λεσβιακή Φάλαγγα κατευθύνεται βόρεια φτάνει στην Παναγιούδα, όπου της γίνεται απερίγραπτη υποδοχή: «Καθ’ όλον τον δρόμον», καταγράφει ο συντάκτης της τοπικής εφημερίδας Λαϊκός Αγών, «κοριτσάκια του σχολείου καθ’ ομίλους έψαλλον εθνικά τραγούδια, γέροντες και παιδία εχειροκροτούσαν και εζητωκραύγαζον και έρραιναν με άνθη και ρύζι τον γεναίον στρατόν μας».

Στις 11.00 π.μ. η Φάλαγγα εισέρχεται θριαμβευτικά στα Πάμφιλα. Αξίζει τον κόπο να αναφερθεί, άλλο ένα απόσπασμα από το σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας «Σάλπιγξ»: «Οι ιερείς με τας σημαίας, οι διδάσκαλοι και οι διδασκάλισσαι μετά μαθητών και μαθητριών εν παρατάξει μετά δαφνών ανά χείρας, οι προύχοντες και όλοι οι κάτοικοι του χωρίου και των πέριξ συνηθρίσθησαν δια την υποδοχήν. Οι κώδωνες των εκκλησιών ήχουν χαρμοσύνως, ενώ αι νέαι με άνθη εις τας χείρας έραινον τους ευσταλείς νέους της Φάλαγγος, η δε μουσική ορχήστρα η διευθυνομένη παρά του γνωστού μουσικού κ. Εμμανουήλ Χατζέλη επαιάνιζε εναλλάξ τον εθνικόν ύμνον και το «μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά»… Ο επί κεφαλής αξιωματικός, λοχαγός κ. Δρίτσας, προσεκάλεσε τον Δήμαρχον και εδήλωσεν εις αυτόν ότι εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου καταλαμβάνει την πόλιν….Είτα … αι γυναίκες των Παμφίλων έτρεξαν εις τας οικίας και έφεραν κάνιστρα με παντοειδή τρόφιμα και γλυκίσματα, ύδωρ και διάφορα άλλα, άτινα προσέφερον εις τους στρατιώτας. Μετά το γεύμα, παιανιζούσης της μουσικής, εχόρευσαν όλοι οι στρατιώται διαφόρους εθνικούς χορούς υπό τα χειροκροτήματα και τας εκκωφαντικάς ζητωκραυγάς των δεσποινίδων και κυριών.»

Ιστορικό της μάχης του Κλαπάδου Στύψης Λέσβου 1912

1) Δυνάμεις Αντιπάλων

(α) Ελλήνων

Αι αρχικώς αποβιβασθείσαι Δυνάμεις εκρίθησαν ανεπαρκείς, διό εστάλησαν ενισχύσεις αποτελούμεναι εκ τών κατωτέρω τμημάτων:
— 2ον ΤΠ)19ΣΠ δυν. 21 αξ/κών και 1038 οπλιτών.
— Λόχος Λεσβίων δυν. 210 ανδρών.
— Λόχος Εμπέων 7ου ΣΠ δυν. 165 ανδρών.
— Πυρ/χία 6 πυρ/λων ορειβατικών Κρούπ.
Ούτο η συνωλική δύναμις ανήλθεν εις 3175 άνδρας με 6 ορειβ. πυρ/λα και δύο τοιαύτα Ναυτικού.

(β) Τούρκων

Οι Τούρκοι διέθεταν κατά πληροφορίας 2000 άνδρας είς το παρά το ΚΛΑΠΑΔΟΣ Στρατόπεδον και ελαφρά τμήματα καλύψεως είς τα χωρία ΚΛΕΙΩ — ΚΑΠΗ — ΔΑΦΙΑ — ΦΙΛΙΑ.

(2) Εξέλιξις της Μάχης

Αι Ελληνικαί Δυνάμεις συγκροτήθησαν είς δύο φάλαγγας, αίτινες εκινήθησαν η μία επί του δρομολογίου ΛΑΜΠΟΥ ΜΥΛΟΙ — ΚΑΛΛΟΝΗ — ΚΛΑΠΑΔΟΣ η ετέρα επί του δρομολογίου ΘΕΡΜΗ — ΠΗΓΗ — ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ — ΑΡΙΣΒΗ — ΚΛΑΠΑΔΟΣ Ήραν τας συναντωμένας μικροαντιστάσεως και την νύκτα της 4/5 έλαβον την επαφήν με την τοποθεσίαν ΚΛΑΠΑΔΟΣ. Τα ημέτερα τμήματα μετά 4ήμερον συνεχή αγώνα ήχθησαν την Νύκτα της 7/8 Δεκ. 1912 είς την παρυφήν του χωρίου ΚΛΑΠΑΔΟΣ υποχρεώσαντα ούτω τας Τουρκικάς Δυνάμεις είς παράδοσιν, αίτινες απέστειλαν την αυτήν νύκτα φάκελλον περιέχοντα αίτησιν παραδόσεως την οποίαν είχον υπογράψει άπαντες οι Τούρκοι Αξ/κοί. Κατόπιν τού-του την 8ην ώραν της 8ης Δεκεμβρίου 1912 υπεγράφη το πρωτόκολλον παραδόσεως τών Τουρκικών Δυνάμεων, ήτις συνετελέσθη μέχρι των μεσημβρινών ωρών. Ούτω έληξεν η επιχείρησις διά της οποίας ελευθερώθη η ΛΕΣΒΟΣ και η οποία είχεν συνολικάς απωλείας: Νεκροί: Αξ/κοί 1 — Οπλίται 16 — Ναύται: 4 και είς Μοναχός της Μονής Λειμώνος. Τραυματίαι: αξ/κοί 1– Οπλίται 80.

Πληροφορίες: http://www.balkanwars.gr/apeleutherossi-mitilinis.html, wikipedia, http://www.stipsi.gr/stipsi/klapados-gr.htm

Πηγή: iThesis

Σχετικές αναρτήσεις:

Η απελευθέρωση της Λέσβου ( 8 Νοεμβρίου 1912)

8 Νοεμβρίου 1912: «Η Απελευθέρωση της Λέσβου»

Πηγή: Αβέρωφ

Όπως αφηγείται ο Τέγος Σαπουντζής, η Φλώρινα και τα περίχωρά της ήταν τότε ανάστατα. Ο Χριστιανικός πληθυσμός διέτρεχε κινδύνους να υποστεί βιαιοπραγίες όχι μόνο από τις ορδές των Γκέγκηδων Τουρκαλβανών, που είχαν κάνει την επικίνδυνη εμφάνισή τους, αλλά και από τους υποχωρούντας Τούρκους στρατιώτες.

Στα βόρεια, της Φλώρινας και σε απόσταση τριάντα χιλιομέτρων βρίσκεται, από τα αρχαία χρόνια, η ελληνική πόλη Μοναστήρι (αρχ. Ηράκλεια).

Το πρωί της 2ας Νοεμβρίου 1912, από το λιμάνι του Μούδρου της Λήμνου, αποπλέει Μοίρα του Ελληνικού Στόλου με επικεφαλής το θρυλικό Θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, και κατευθύνεται προς το Άγιο Όρος.

Η παρουσία των πολεμικών σκαφών στα ανοικτά της χερσονήσου του Άθω, γίνεται αντιληπτή από τους μοναχούς των παραθαλασσίων μοναστηριών και κελλιών και κάτω από τις χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες εκατοντάδων καμπάνων τα πλοία πλησιάζουν τις ακτές του Αγίου Όρους.

Στις 11.30 οι Μονές φέρονται σημαιοστολισμένες ενώ οι μοναχοί αλλαλάζοντας από χαρά κανονιοβολούν και τυφεκιοβολούν. Το Θωρηκτό "Γ. Αβέρωφ" ανταποδίδει με 21 χαιρετιστήριες βολές.

Στη Δάφνη αγκυροβολεί το Αντιτορπιλικό «Θύελλα» και αποβιβάζει άγημα από 40 άνδρες, οι οποίοι ανεβαίνουν και απελευθερώνουν τις Καρυές. Ο επικεφαλής αξιωματικός του αγήματος «εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων» επικυρώνει την αποβατική ενέργεια και χαρακτηρίζει τον Καϊμακάμη, τους υπαλλήλους και τη μικρή τουρκική δύναμη «ως αιχμαλώτους πολέμου άνευ πολεμικής τινός ενεργείας». Ταυτόχρονα στη Δάφνη και στις Καρυές υψώνεται η Ελληνική Σημαία.

Το «Γ. Αβέρωφ» με τα ανιχνευτικά «Ιέραξ» και «Πάνθηρ» κατευθύνονται στον όρμο του Πρόβλακα, κοντα στα Νέα Ρόδα, όπου αποβιβάζουν 200 άνδρες, οι οποίοι καταλαμβάνουν την διώρυγα του Ξέρξη. Από τη στιγμή αυτή, στις 2 Νοεμβρίου 1912, μετά από 488 χρόνια υποδουλώσεως, ταπεινώσεων και πολλών περιπετειών, το Άγιον Όρος απελευθερώνεται. Στις 18.00 τα πλοία αποπλέουν για Λήμνο, εκτός του "Θύελλα" που σπεύδει προς Ικαρία.

Την επόμενη ημέρα, στις 3 Νοεμβρίου, συνήλθαν σε συνεδρίαση οι αντιπρόσωποι όλων των Μονών, εκτός της Ρωσικής, και υπεγράφη στον κώδικα των πρακτικών της συνεδρίας πράξη, δια της οποίας διαπιστωνόταν η κατάλυση των τουρκικών αρχών. Η επίσημη δε πράξη έγινε στις 5 Νοεμβρίου 1912.

Έλληνες στρατιώτες στην απελευθέρωση του Αγίου Όρους, το 1912. Αναμνηστική φωτογραφία με μοναχούς στην Κερασιά, στην πορεία τους προς την κορυφή του Άθω (πάνω)

Στρατιώτες στα K αυσοκαλύβια, 1912 (κάτω)

φωτογραφίες http://www.athosmemory.com

Στις 4 Νοεμβρίου 1912 η Ιερά Κοινότητα αποστέλλει ευχαριστήριο τηλεγράφημα για την απελευθέρωση του Αγίου Όρους στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος και απάντησε ως εξής:

«Ο Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου

Εν Αθήναις τη 25η Νοεμβρίου 1912

Πανοσιολογιώτατοι,

Μετά βαθυτάτης συγκινήσεως αποδεχόμενος τον φιλόστοργον υμών ασπασμόν ευχαριστώ από μέσης καρδίας επί ταις τιμητικαίς εκφράσεσι, δι' ων με περιβάλλουσι αι υμέτεραι Αγιότητες.

Αντισυγχαίρων δε επί ταίς νίκαις, αίτινες θεία συνάρσει στέψασαι τα ελληνικά όπλα απελύτρωσαν και τους της Αθωνιάδος τόπους, επικαλούμαι τας προς τον Ύψιστον υμετέρας δεήσεις υπέρ της κατά τους κοινούς πόθους περατώσεως του Ιερού αγώνος.

Ελευθέριος Κ.Βενιζέλος».-

φωτογραφίες ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ

Η πλειοψηφία των μοναχών, πλην των Ρώσων, πανηγυρίζει το τέλος της αλλόθρησκης οθωμανικής κατοχής και κυρίως για την αυτονόητη προοπτική ενσωμάτωσης του Αγίου Όρους στον Εθνικό Κορμό. Ωστόσο η de jure αναγνώριση της Ελληνικής κυριαρχίας στον Άθω, που αρχικά επιχειρήθηκε να αποτραπεί από άλλα ορθόδοξα κράτη, έγινε το 1919 με τη Συνθήκη του Νεϊγύ και οριστικά το 1920 με τη Συνθήκη των Σερβών.

Και ενώ όλη η Ελλάδα πανηγύριζε την απελευθέρωση της Μακεδονίας και το Άγιον Όρος τη δική του, φανερά πλέον και απροσχημάτιστα στην Ιερά Μονή Ζωγράφου «βρέθηκε» εγκατεστημένος όχι ευκαταφρόνητος σε αριθμό και οπλισμό επίλεκτος για την αποστολή, βουλγαρικός στρατός και η Μονή υπό βουλγαρική κυριαρχία και κατοχή.

Στη φωτογραφία εικονίζεται το απόσπασμα του βουλγαρικού στρατού. Στο πίσω μέρος η φωτογραφία φέρει στα βουλγαρικά την υπογραφή του αρχηγού του αποσπάσματος «Αξιωματικός Γεώργιος Δημητρίεβιτς» και τη σημείωση: «Στρατιώται από την Βουλγαρίαν εις το Άγιον Όρος εις την Μονήν Ζωγράφου, 23 Μαρτίου 1913».

Οι βούλγαροι επιδίωξαν μόνιμη εγκατάσταση στη Μονή Ζωγράφου και στο επίνειο αυτής. Παράλληλα άρχισαν να διεκδικούν μέρος της Αγιορείτικης γης για το βουλγαρικό κράτος. Ύψωσαν τη βουλγαρική σημαία στη μονή και παρέμειναν και όλο το χειμώνα και την άνοιξη του 1913. Εν τω μεταξύ το απόσπασμα προχώρησε μέχρι τις Καρυές, πρωτεύουσα του Όρους, αλλά εκεί η παρουσία Ελληνικών δυνάμεων συνετέλεσε στην επιστροφή των Βουλγάρων στη μονή Ζωγράφου χωρίς να δημιουργηθούν επεισόδια.

Το ελληνικό κράτος όμως άρχισε να ανησυχεί και να λαμβάνει μέτρα προληπτικώς καθώς οι σχέσεις Ελλήνων και Βουλγάρων οξύνθηκαν τόσο ώστε να επίκειται η κήρυξη πολέμου μεταξύ τους, που άλλωστε συνέβη. Η δύναμη του Ελληνικού στρατού και της Χωροφυλακής, που είχε εγκατασταθεί στο Άγιον Όρος ήταν μικρή. Έτσι ύστερα από συνεννόηση του Έλληνα αστυνόμου με δύο κελιώτες μοναχούς, τους Γέρομτα Αβέρκιο και Ιωάννη Κομβολογά δημιουργήθηκε εθελοντικό σώμα στις Καρυές από 100 περίπου Έλληνες κελλιώτες και άλλους εργαζόμενους σε διάφορες μονές.

Μετά την έναρξη του Β' Βαλκανικού πολέμου και την άρνηση του βουλγαρικού στρατού να παραδοθεί σε μονάδα του Ελληνικού στόλου, ομάδα κελλιωτών και λαϊκών με επί κεφαλής τον αστυνόμο, πολιόρκησε την οχυρωμένη μονή Ζωγράφου και έριξε μερικές εκφοβιστικές βολές. Η στενή πολιορκία και η πάροδος του χρόνου ανάγκασαν το βουλγαρικό τμήμα να παραδοθεί στις 21 Ιουνίου και να μεταφερθεί αιχμάλωτο στον Πειραιά. Εν τω μεταξύ είχε αναγγελθεί η νικηφόρος προέλαση και καταδίωξη του βουλγαρικού στρατού από τον Ελληνικό στις μάχες Κιλκίς- Λαχανά. Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί και με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό στρατό όπου οι Βούλγαροι εξεδιώχθησαν με μάχη.

Οι Έλληνες δεν προέβησαν σε καμιά ενέργεια κατά των Ζωγραφιτών μοναχών εφόσον είχαν αποχωρήσει και τα στρατεύματα από εκεί.

ΚΡΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΘΩΝΟΣ

του Παναγιώτη Μελικίδη

Το Άγιον Όρος απελευθερώθηκε στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του 1912. Στο σημείωμα αυτό θα αναφερθούμε σε κάποιες πτυχές, αρκετά ενδιαφέρουσες πιστεύω, που αφορούν την απελευθέρωση του Άθωνα από τον τουρκικό ζυγό, βασισμένοι κυρίως στο πόνημα του ιστορικού Α. Στιβακτάκη «Το Άγιον Όρος και η Κρήτη».

Η διαταγή για την κατάληψη του Αγίου Όρους απευθυνόταν στο Πρώτο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών-Τάγμα Κολοκοτρώνη- επικεφαλής του οποίου ήταν ο στρατηγός Ιωάννης Σ. Αλεξάκης. Το Τάγμα αυτό είχε ως πεδίο επιχειρήσεων την περιοχή της Χαλκιδικής και πήρε εντολή να κινηθή προς την Ιερισσό, την πύλη του Αγίου Όρους στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου του Άθω. Αποστολή των Κρητικών ήταν να αποτραπή πιθανή προσπάθεια των βουλγαρικών στρατευμάτων να καταλάβουν το Περιβόλι της Παναγίας με την πρόφαση ότι η Ι.Μ. Ζωγράφου ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Βουλγαρίας. Πράγματι η παρουσία ελληνικού στρατού στην πόλη της Ιερισσού έπαιξε αποτρεπτικό ρόλο ακόμα και στη σκέψη των Βουλγάρων να «ελευθερώσουν» πρώτοι τον Άθωνα από τους Τούρκους.

Για την επίτευξη του δεύτερου στόχου ο λόχος των Κρητών ξεκίνησε την Κυριακή 4 Νοεμβρίου 1912 και στις 10, περίπου, η ώρα για να πραγματοποιήση τη δεύτερη φάση του σχεδίου που ήταν η απελευθέρωση του Όρους, χωρίς όμως να γνωρίζη ότι δυό μέρες πριν τμήματα του ελληνικού στρατού και του ναυτικού κατέλαβαν τη μοναστική πολιτεία. Αφού, λοιπόν, προχώρησαν και φτάσανε στον λεγόμενο Ισθμό του Ξέρξη, πληροφορήθηκαν ότι το Όρος καταλήφθηκε ήδη από ελληνικές δυνάμεις και δίνονταν εντολή να μην προχωρήσουν άλλο αφού δεν υπήρχε πλέον λόγος.

Η μεταφορά της διαταγής στενοχώρησε τους Κρήτες, οι οποίοι εκείνες τις ημέρες ζούσαν με την ελπίδα, την χαρά και το όραμα ότι αυτοί πρώτοι θα απελευθέρωναν το Άγιον Όρος. Έτσι συγκεντρώθηκαν οι στρατιώτες ανά ομάδες και άρχισαν να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους. Οι ζωηρότεροι, κατά τη μαρτρυρία του στρατηγού Αλεξάκη, έλεγαν: «Ίσαμε επαέ ναρθούμε, στο κατώφλι του Αγίου Όρους, και να μην πάμε παραμέσα, να ίδωμεν έστω μίαν Μονήν, ποιός Θεός το θέλει;». Μάλιστα στην αναφορά του Λόχου (6 Νοεμβρίου 1912) παρουσιάστηκαν μερικοί στρατιώτες που ζητούσαν να μεταβούν στην Αθωνική πολιτεία, αλλά ο λοχαγός τους εξήγησε ότι βάσει των διαταγών κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον.

Πως όμως εξηγείται η αγάπη των Κρητικών για το Άγιον Όρος; Πέρα από την αίγλη που έχει σ' όλη την Χριστιανωσύνη, οι Αγιορείτες πατέρες συχνά έφερναν στη Κρήτη ιερά άμφια, θαυματουργές εικόνες, ιερά λείψανα κατά τη διάρκεια κυρίως των συχνών και αιματηρών κρητικών επαναστάσεων εναντίον του τουρκικού ζυγού, προκειμένου να ανυψώσουν το ηθικό των Κρητικών. Επίσης Αγιορείτες έφερναν το εργόχειρά τους για να τα πουλήσουν στο νησί. Ακόμη οι στρατιώτες του λόχου είχαν ακούσει για την ζωή αγιασμένων μοναχών του Άθω, για τα κειμήλια που φυλάσσει κάθε Μονή, για τις θαυματουργές εικόνες και για τα άγια λείψανα, όπως επίσης ξέρανε και για το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της περιοχής αυτής.

Πηγή: Αγιορείτικες Μνήμες

Εν όψη της επετείου της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου θα ξαναβάλω μια παλαιότερη ανάρτηση προς αποκατάσταση των ανακριβειών που ακούγονται κάθε χρόνο:

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έγιναν το 1912-13, αρχικά από τα συμμαχικά Χριστιανικά Κράτη των Βαλκανίων, Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο εναντίον της Τουρκίας για την απελευθέρωση υποδούλων ομοεθνών τους (1^ος Βαλκανικός) και στη συνέχεια από την Ελλάδα και τη Σερβία εναντίον της Βουλγαρίας,

Η Ελλάδα, επί κυβερνήσεως Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, αγοράζει το θωρηκτό Αβέρωφ, αντί 24 εκατομμυρίων δραχμών, από τα οποία τα 8 εκατομμύρια προέρχονται από κληροδότημα του Γεωργίου Αβέρωφ.

Η επιτυχία της κατάληψης της Φιλιππιάδας δεν άφησε ασυγκίνητο το Υπουργείο Στρατιωτικών, που έστειλε για ενίσχυση του Στρατού Ηπείρου το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών[1], δύναμης 2.000 ανδρών. Τώρα ο Σαπουντζάκης μπορούσε και επίσημα να διεξάγει επιθετικές επιχειρήσεις.