Πως δημιουργήθηκε η ένδοξη ελληνική πολεμική αεροπορία. Μία παγκόσμια πρωτοτυπία.

Υψόμετρο 2000 μέτρα. Η Μοίρα της Αεροπορίας το φθινόπωρο του 1912 σε περιπολία στη ακόμη τουρκοκρατούμενη Μακεδονία - πάνω από τις γραμμές του εχθρού. Κανένα από τα αεροπλάνα δεν είναι βαμμένο σε χρώματα στρατιωτικής παραλλαγής: Τα αεροπλάνα είναι ζωγραφισμένα με έντονα χρώματα, γαλάζιο, κίτρινο έως ανοιχτό πράσινο όπως το λεμόνι, βαθύ κόκκινο - το χρώμα του πολέμου. Ο ηγέτης της ομάδας: Υπολοχαγός Δημήτριος Καμπερός. Πέταξε με ένα γαλανόλευκο διπλάνο Farman - μια σκληρή ιπτάμενη μηχανή από κάθε άποψη, σαν τον εαυτό του.

Αεροπλάνο τύπου Farman: Γαλλικής κατασκευής 1912, ξύλινος σκελετός με υφασμάτινη επικάλυψη των φτερών, κινητήρας ισχύος 50 ίππων στην μονοθέσια, 80 ίππων στην διθέσια έκδοση. Ταχύτητα περί τα 100 χλμ/ώρα. Έλλειψης ευελιξίας, ευπάθεια στον ελάχιστο άνεμο, ευπάθεια στον κινητήρα, βραδύ ανύψωση, μέγιστο όριο τα 2 χιλιόμετρα, εμβέλεια 100 χιλιομέτρων, υπερευαίσθητο στον παραμικρό ελιγμό, ανύπαρκτος εξοπλισμός με όπλα, κοινώς ακατάλληλο για στρατιωτική χρήση - αυτό ήταν το πόρισμα των ειδικών της Ελληνικής Αεροπορίας της εποχής εκείνης.

Είναι η επιτομή των έντιμων ηρώων των μεγάλων πολέμων που συγκλόνισαν πριν ακριβώς έναν αιώνα την Χερσόνησο του Αίμου και μαζί της ολόκληρη την Ευρώπη. Οι χειριστές αυτών των αεροπλάνων, αξιωματικοί του Στρατού, απεστάλησαν το 1911 στην Γαλλία για κατάρτιση. Οι τέσσερις αυτοί Έλληνες που έκαναν ανάγκη ζωής την πτήση στο απέραντο γαλάζιο, αποτέλεσαν τον πυρήνα της δημιουργίας της στρατιωτικής αεροπορίας: Δημήτριος Καμπερός, Μιχάλης Μουτούσης, Χρήστος Αδαμίδης, Πανούτσος Νωταράς.

Παρά την αμφίβολη πολεμική του ωφελιμότητα σε χρήση με την Ιταλία κατά τον ιταλοτουρκό πόλεμο του 1911, το αεροπλάνο γνώρισε σε ελληνική υπηρεσία, εξαρχάς πολεμική χρήση - κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, από τις πρώτες ώρες της σύγκρουσης. Ποιος θα ήθελε από τους «Δυτικούς» να παραδεχθεί ότι οι υπανάπτυκτοι Βαλκάνιοι υιοθέτησαν πρώτοι τακτική και φιλοσοφία αεροπορικού πολέμου, την οποία αυτοί ανακάλυψαν κατά την διάρκεια του Α΄ΠΠ;

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1912 κηρύσσεται η επιστράτευση, και στη Λάρισα το Αεροδρόμιον Λαρίσης υπάγεται στην διοίκηση του Δημήτρη Καμπερού. Η Μοίρα Αεροπλάνων (ή Λόχος Αεροπορίας Στρατού, οργανωτικά στο Τάγμα Συγκοινωνιών του Μηχανικού, Διοικητής Σκούφος Γ., Ταγματάρχης Μηχανικού) αποτελεί γεγονός από τον Ιανουάριο του 2012. Παράλληλα με την οργάνωση της Μοίρας, στην Αθήνα κατασκευάζονταν οι πρώτες κατευθυνόμενες βόμβες ελληνικής επινοήσεως - στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη.

Λάρισα, Οκτώβριος 1912

Η Μοίρα Αεροπλάνων αποτελούντο από τους πιλότους, λίγους τεχνίτες συμπεριλαμβανομένου ενός Γάλλου, μερικές ντουζίνες βοηθητικό προσωπικό και τα τέσσερα Farman 50 ίππων που κατέφθασαν νωρίτερα στο Φάληρο. Η Μοίρα Αεροπλάνων με το ξέσπασμα του πολέμου στις 5 Οκτωβρίου 1912 τελούσε υπό τις διαταγές του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου. Η Μοίρα επιχείρησε από τη Λάρισα και ανέλαβε αποστολές αναγνώρισης θέσεων εχθρικών μονάδων πεζικού και πυροβολικού. Μετά την μάχη στο Σαραντάπορο, η σύμπτυξη των Τούρκων στα Σέρβια, διαπιστώθηκε από τους αεροπόρους. Mε τις πρώτες ώρες του πολέμου, και η πρώτη αποστολή αναγνώρισης από τον Καμπερό: Απογειώθηκε από τη Λάρισα, εξετέλησε την αναγνώριση και προσγειώθηκε στον Τίρναβο για διαβίβαση των πληροφοριών.

Η Μοίρα Αεροπλάνων δεν ήταν σε θέση να συνεχίσει το έργο της από την Λάρισα, λόγω της εμβέλειας των Farman, αλλά και λόγω του υψομέτρου της οροσειράς στα βορειοδυτικά του κάμπου. Αποφασίστηκε η αποσυναρμολόγηση και μεταφορά των αεροπλάνων μέσα σε κιβώτια σε αεροδρόμιο κοντά στην Κοζάνη, αλλά με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912 έληξε η αποστολή αναγνώρισης της Μοίρας.

Νικόπολη, Νοέμβριος 2012

Για την στήριξη του Στρατού στο μέτωπο της Ηπείρου αποφασίσθηκε η συγκρότηση ενός Αποσπάσματος Αεροπλάνων στο αεροδρόμιο της Νικοπόλεως, λίγα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πρέβεζας, υπό την διοίκηση του Πανούτσου Νωταρά, το οποίο τελούσε υπό τις διαταγές του Στρατηγείου Ηπείρου. Η δύναμη του Αποσπάσματος ήταν 3 Henry Farman 80 ίππων, τέσσερις χειριστές, συμπεριλαμβανομένου ενός εθελοντή ελληνική καταγωγής από την Ρωσία, τρεις τεχνίτες, ένας ιδιώτης μηχανικός, 50 στρατιώτες.

Η αποστολή του Αποσπάσματος ήταν η αναγνώριση του εχθρού αλλά και ο βομβαρδισμός προχείρων οργανώσεων αυτού. Η αναγνώριση με τα αεροπλάνα επέτρεψε τη δημιουργία ενός σχεδιαγράμματος του οχυρού στο Μπιζάνι και των θέσεων του εχθρικού πυροβολικού.

Το αεροδρόμιο στη Νικόπολη ήταν μακριά από το μέτωπο και έτσι αποφασίσθηκε η μεταστάθμευση σε ένα πρόχειρο μέρος κοντά στο Μπιζάνι - το αποκορύφωμα της σύγκρουσης μεταξύ του Στρατού της Ελλάδος και Τουρκίας. Το βοηθητικό αυτό αεροδρόμιο ήταν μια στενή λωρίδα 80 μέτρα σε μήκος και 25 μέτρα σε πλάτος. Γρήγορα όμως εγκαταλείφθηκε μετά την δεύτερη πτήση, λόγω της καταστροφής ενός αεροπλάνου στην διαδικασία προσγείωσης. Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων έφερε και το τέλος των επιχειρήσεων του Αποσπάσματος Αεροπλάνων.

Δύο αεροπόροι θέλουν να βυθίσουν τον τουρκικό στόλο

Ο Μιχάλης δίνει το σήμα για να επιτεθούν. Δεν υπάρχει επιστροφή - ξέρουν ότι είναι οι καλύτεροι. Η έννοια του φόβου είναι εντελώς άγνωστη σε αυτούς. Με μια βουτιά κατεβαίνουν στον εχθρό. Δευτερόλεπτα αργότερα το Maurice Farman, με πλήρωμα τον Μιχάλη Μουτούση και τον Αριστείδης Μωραϊτίνη, εκτελεί την πρώτη αποστολή ναυτικού βομβαρδισμού στον κόσμο. Η αποστολή του «Ναυτίλος» ήταν η αναγνώριση του τουρκικού στόλου στα Δαρδανέλλια, όπου είχε ζητήσει την προστασία των πυροβόλων των Στενών μετά τη Ναυμαχία της Έλλης. Η φωλιά των δύο πρώτων ελληνικών υδροπλάνων είναι ο Μούδρος στη Λήμνο. Ο Μωραϊτίνης προσφέρεται εθελοντικά για παρατηρητής και μαζί με τον Μιχάλη Μουτούση επιχειρούν την πρώτη αναγνώριση του εχθρικού στόλου μέσα στα Στενά: Ο Μωραϊτίνης σχεδιάζει τις θέσεις των πλοίων.

Η εμφάνιση του αεροπλάνου ως πολεμικό μέσο, αφνιδίασε τα τουρκικά στρατεύματα. Κατά την υπερπτήση του ναυστάθμου του Ναγαρά, τέσσερις βόμβες εξαπολύθηκαν κατά των εχθρικών πλοίων - έντονη η ψυχολογική επίδραση στο ηθικό του εχθρού. Η βόμβα ήταν ένα είδος μεγάλης χειρομβοβίδας με κατευθυντήρια πτερύγια στην ουρά, βάρους 0,5 κιλού περίπου. Οι βόμβες μεταφέρονταν στο αεροπλάνο ανά 4, μέσα σε ξύλινο κιβώτιο δεξιά του χειριστή, μετατρέποντας τό σε βομβαρδιστικό - χωρίς σκοπευτικά. Ο τουρκικός Τύπος στην Κωνσταντινούπολη, μετά την επίθεση του ναυστάθμου του Ναγαρά, έντρομος σχολίασε την ανυπαρξία αντιεροπορικής προστασίας.

Λόγω της χαμηλής τους ταχύτητας, όπως και του χαμηλού ύψους άνω από το μέτωπο, οι πτήσεις αναγνώρισης του εχθρικού πυροβολικού δεν ήταν ήσυχες. Σχεδόν πάντοτε τα αεροπλάνα επέστρεφαν στην βάση τους με διατρημένα τα φτερά τους από πυρά ελαφρών όπλων και βλημάτων πυροβολικού! Οι απώλειες της Μοίρας Αεροπλάνων κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων ήταν τρεις τραυματισμοί κατά τη διάρκεια των προσγειώσεων, όπως και ένας τραυματίας από εχθρικό βλήμα - όταν ένα από τα αεροπλάνα πετούσε πάνω από το Μπιζάνι. Το εχθρικό πυροβολικό χρησιμοποιήθηκε στον αντιεροπορικό αγώνα και στα Δαρδανέλλια.

H εχθρική αεροπορική δύναμη που συναντήθηκε σε αυτές τις επιχειρήσεις ήταν ένα αεροπλάνο τύπου Henriot 50 ίππων στη Mάχη των Γιαννιτσών, με χειριστή έναν Γάλλο. Το συγκεκριμένο αεροπλάνο κατασχέθηκε αργότερα από τον Ελληνικό Στρατό στην Θεσσαλονίκη. Συνολικά δύο τουρκικά αεροπλάνα έπεσαν στα χέρια του Ελληνικού Στρατού.

Χερσόνησος του Αίμου, το πρώτο αεροπορικό εργαστήρι στον κόσμο

Η πολεμική δράση της Μοίρας Αεροπλάνων στην πρώτη περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, με τις πρώτες προσπάθειες βομβαρδισμού εχθρικών θέσεων, έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη για ένα αεροπλάνο διώξεως/αναχαίτισης, όπως και της οργανωμένης αντιεροπορικής άμυνας. Παράλληλα, έκδηλη έγινε η ανάγκη της χρήσεως αυτού και σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Η δράση της Ελληνικής Αεροπορίας στο πρώτο μέρος των Βαλκανικών Πολέμων, αποτέλεσε ιστορικό ορόσημο για την ταχεία εξέλιξη του αεροπλάνου ως πολεμικό μέσο και του αεροπόρου ως πολεμικού θρύλου.

Πηγή, 13 Οκτωβρίου 2012

Κάθε Ὀκτώβριο ἡ μνήμη τῆς καρδιᾶς μας πετᾶ στὰ βορειοηπειρωτικὰ βουνά· ἐκεῖ ὅπου οἱ πατέρες μας δίδαξαν μὲ τὴν ἀνδρεία τους τὸν κόσμο τί σημαίνει νὰ ἀγωνίζεσαι καὶ νὰ πεθαίνεις γιὰ τὴν ἐλευθερία τῶν λαῶν.

Ἦταν Ὀκτώβριος τοῦ 1940 ὅταν ἡ μικρὴ Ἑλλάδα μας ταπείνωσε τὴ φασιστικὴ Ἰταλία μὲ τὸ ἡρωικὸ ΟΧΙ της. Καὶ μὲ τὴ γενναία ἀντίστασή της, χάρη καὶ στὴ βοήθεια τῆς Μεγαλόχαρης, ματαίωσε τὰ γενικότερα σχέδια τῆς συμμάχου τῆς Ἰταλίας, τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας. Αὐτὰ τότε. Τότε ποὺ ὅλοι στὴν Εὐρώπη μιλοῦσαν μὲ θαυμα­σμὸ γιὰ τοὺς Ἕλληνες, ἀκόμη καὶ αὐτὸς ὁ Χίτλερ!

Ὅμως ὁ φετινὸς Ὀκτώβριος κεντᾶ διαφορετικὰ τὴ μνήμη μας. Καὶ δὲν πρέπει νὰ περάσει ἀπαρατήρητο τὸ ἄλλο θαῦμα τῆς νεότερης ἱστορίας μας, τὸ θαῦμα τοῦ 1912-13. Κλείνουν ἐφέτος ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τότε ποὺ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν ἱερὸ ἐνθουσιασμὸ καὶ τοὺς γενναίους ἀγῶνες τῶν προγόνων μας διπλασιάστηκε σχεδὸν ἡ ἀγαπημένη πατρίδα μας. Μὲ τὸ αἷμα τῶν ἡρώων στρατιωτῶν μας φύτρωσε τὸ εὔοσμο καὶ ἀμάραντο ἄνθος τῆς ­ἐλευθερίας καὶ στήθηκε στὴ γῆ τῆς Μακεδονίας μας ὁ Τίμιος Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἡ γαλανόλευκη στὶς 26 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912 ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου κυμάτισε περήφανη στὸν Λευκὸ Πύργο τῆς Θεσσαλονίκης.

Τὰ χριστιανικὰ κράτη τῆς Βαλκανικῆς, Ἑλλάδα, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο καὶ Σερβία, μετὰ ἀπὸ πολλὲς διπλωματικὲς συσκέψεις μεταξύ τους, μὴν ἀντέχοντας τὶς σκληρὲς συμπεριφορὲς εἰς βάρος τους τῶν Τούρκων κατακτητῶν, ἀποφάσισαν νὰ κηρύξουν πόλεμο κατὰ τῆς Τουρκίας. Οἱ Εὐρωπαϊκὲς Μεγάλες Δυνάμεις τήρησαν οὐδέτερη στάση ἀποβλέποντας στὰ συμφέροντά τους. Πρῶτο κήρυξε τὸν πόλεμο κατὰ τῆς Τουρκίας τὸ Μαυροβούνιο στὶς 25 Σεπτεμβρίου.

Ἡ χώρα μας κήρυξε τὸν πόλεμο στὶς 5 Ὀκτωβρίου καὶ ὁ βασιλιὰς Γεώργιος ἔπειτα ἀπὸ πρόταση τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου ἀπηύθυνε πρὸς τὸν ἑλληνικὸ λαὸ τὸ ἑξῆς διάγγελμα, τὸ ὁποῖο γνωστοποίησε καὶ στὶς Μεγάλες Δυνάμεις:

«Πρὸς τὸν λαόν μου

Αἱ ἱεραὶ ὑποχρεώσεις πρὸς τὴν φιλτάτην Πατρίδα, πρὸς τοὺς ὑποδούλους ἀδελφούς μας καὶ πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα ἐπιβάλλουσιν εἰς τὸ Κράτος μετὰ τὴν ἀποτυχίαν τῶν εἰρηνικῶν προσπαθειῶν, πρὸς ἐπίτευξιν καὶ ἐξασφάλισιν τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων τῶν ὑπὸ τὸν τουρκικὸν ζυγὸν Χριστιανῶν, ὅπως διὰ τῶν ὅπλων θέσῃ τέρμα εἰς τὴν δυστυχίαν τὴν ὁποίαν οὗτοι ὑφίστανται ἀπὸ τόσων αἰώνων.

Ἡ Ἑλλὰς πάνοπλος μετὰ τῶν συμμάχων αὐτῆς, ἐμπνεομένων ὑπὸ τῶν αὐτῶν αἰσθημάτων καὶ συνδεομένων διὰ κοινῶν ὑποχρεώσεων, ἀναλαμβάνει τὸν ἱερὸν ἀγῶνα τοῦ δικαίου καί τῆς ἐλευθερίας τῶν καταδυναστευομένων λαῶν τῆς Ἀνατολῆς.

Ὁ κατὰ ξηρὰν καὶ θάλασσαν στρατὸς ἡμῶν ἐν πλήρει συναισθήσει τοῦ καθήκοντος αὐτοῦ πρὸς τὸ Ἔθνος καὶ τὴν Xριστιανοσύνην, μνήμων τῶν ἐθνικῶν αὐτοῦ παραδόσεων καὶ ὑπερήφανος διὰ τὴν ἠθικὴν αὐτοῦ Ὑπεροχὴν καὶ ἀξίαν, ἀποδύεται μετὰ πίστεως εἰς τὸν ἀγῶνα ὅπως διὰ τοῦ τιμίου αὐτοῦ αἵματος ἀποδώσῃ τὴν ἐλευθερίαν εἰς τοὺς τυραννουμένους.

Ἡ Ἑλλὰς μετὰ τῶν ἀδελφῶν συμμάχων Κρατῶν θὰ ἐπιδιώξῃ πάσῃ θυσίᾳ τὸν ἱερὸν αὐτὸν σκοπόν, ἐπικαλούμενοι δὲ τὴν ἀρωγὴν τοῦ Ὑψίστου ἐν τῷ δικαιοτάτῳ τούτῳ ἀγῶνι τοῦ πολιτισμοῦ, ἀνακράζομεν: ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ, ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ!

Ἀθῆναι 5 Ὀκτωβρίου 1912

ΓΕΩΡΓΙΟΣ»

Γενικὸς Διοικητὴς Στρατοῦ ὁρίσθηκε ὁ τότε Διάδοχος Κωνσταντῖνος. Ὁ Στρατός μας συγκροτήθηκε σὲ δύο μεγάλα σώματα, στὸν Στρατὸ Θεσσαλίας καὶ στὸν Στρατὸ Ἠπείρου, μὲ σύνολο ἀνδρῶν 110.000 περίπου.

Τὸν στρατὸ αὐτὸ τὸν ἀποτελοῦσαν γενναῖα παλληκάρια ἀπὸ ὅλα τὰ ἐλεύθερα ἐδάφη τῆς Πατρίδας μας καὶ ἀπὸ τὴν Κρήτη καὶ τὴ μακρινὴ Κύπρο μας.

Οἱ στρατιωτικὲς ἐπιχειρήσεις ­ἄρχισαν ἀμέσως. Τὸ Σῶμα τῆς Θεσσαλίας μὲ ἀρ­χιστράτηγο τὸν Διάδοχο Κωνσταντῖνο κατευθύνθηκε ἀρχικὰ πρὸς τὴ βορειοδυτικὴ Μακεδονία. Πέρασε τὴν ὀροσειρὰ τῆς Μελούνας καὶ ἐλευθέρωσε στὶς 6 Ὀκτωβρίου τὴν Ἐλασσόνα καὶ τὴ Δεσκάτη, κυρίευσε τὰ στενὰ τοῦ Σαρανταπόρου στὶς 9 Ὀκτωβρίου καὶ μὲ σύνθημά του «Ἐμπρὸς πάντοτε!» ἐλευθέρωσε τὰ Σέρβια στὶς 10 Ὀκτωβρίου, τὴν Κοζάνη στὶς 12 Ὀκτωβρίου, τὰ Γρεβενά, τὴν Πτολεμαΐδα καὶ τὴν Κατερίνη στὶς 15 Ὀκτωβρίου, τὴ Βέροια στὶς 16 Ὀκτωβρίου, τὴν Ἔδεσσα στὶς 18 Ὀκτωβρίου καὶ τὰ Γιαννιτσὰ μετὰ ἀπὸ σκληρὴ μάχη στὶς 19 καὶ 20 Ὀκτωβρίου. Ἔπειτα ἀπὸ τὴ νίκη τοῦ στρατοῦ μας στὰ Γιαννιτσὰ ὁ στρατός μας πῆρε τὸ δρόμο γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη. Στὶς 25 Ὀκτωβρίου ἐλευθερώθηκε καὶ ὁ Λαγκαδάς.

Ὁ ἀρχηγὸς τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχιστράτηγος Χασὰν Ταξὶν Πασὰς διαπιστώνοντας ὅτι ἦταν ἀδύνατον νὰ ἀποκρούσει τὴν ὁρμητικὴ προέλαση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἀναγκάσθηκε καὶ ὑπέγραψε τὴν ἄνευ ὅρων παράδοση τῆς Θεσσαλονίκης στοὺς Ἕλληνες τὴν 26η Ὀκτωβρίου 1912.

Αὐτὴ ἦταν ἡ θαυμαστὴ ἀπελευθερωτικὴ πορεία τοῦ στρατοῦ μας ἐκεῖνο τὸ εἰκοσαήμερο τοῦ 1912. Μιὰ πορεία θριάμβου ποὺ ἐπανέφερε ἔπειτα ἀπὸ 482 χρόνια τουρκικῆς σκλαβιᾶς (τὸ 1430 εἶχε σκλαβωθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη) τὴν ἐλευθερία στὴν πρωτεύουσα τῆς βορείου Ἑλλάδος.

Δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦμε ποτὲ τοὺς ἱεροὺς ἀπελευθερωτικοὺς ἀγῶνες τῆς Ἱστορίας μας. Ἔχουμε πολλοὺς τέτοιους ἀγῶνες στὴν Πατρίδα μας. Στὴν Ἤπειρο, στὴ Θράκη, ἀργότερα στὴν Κύπρο καὶ στὰ ἄλλα νησιά μας. Ἂν λησμονήσουμε τὴν Ἱστορία μας, θὰ χάσουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ τὸν προσανατολισμό μας. Αὐτὸ ἐπιδιώκουν πολλοὶ ἐχθροί μας. Ἐὰν θέλουμε νὰ συνεχίσουμε νὰ ὑπάρχουμε ὡς Ἔθνος, πρέπει νὰ ἐμπνεόμαστε ἀπὸ τὰ ὑψηλὰ ἰδανικὰ τῶν πατέρων μας. Τὸ ὀφείλουμε ὡς χρέος εὐγνωμοσύνης στὸ αἷμα τῆς θυσίας τους.

ΠΗΓΗ: Περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ», Τευχ. 2053.

Ο Λοχίας Θεόδωρος Γκούτας υπηρετούσε στο 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων (Διοικητής Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος Διον) και ήταν γιός παλαιού οπλαρχηγού του Ολύμπου και μυθικού ήρωος της περιοχής.

Διακρίθηκε για πρώτη φορά στη μάχη των Γιαννιτσών, όταν αιχμαλώτισε μία ολόκληρη Τουρκική πυροβολαρχία. Η πυροβολαρχία αυτή που αμυνόταν στο χωριό Πυλωρύγι (τότε Πύλορικ) μετά την έφοδο των Ευζώνων κατόρθωσε να φορτώσει το υλικό της και να υποχωρήσει “δρομέως” προς ανατολάς. Κατά την κίνησή της όμως προσέκρουσε στο Ευζωνικό τμήμα που διοικούσε ο Λοχίας Γκούτας, ο οποίος την συνέλαβε και προς γενική κατάπληξη πάντων την οδήγησε σε φάλαγγα στον Διοικητή της Μεραρχίας Συνταγματάρχη Μηλιώτη Κομνηνό. Με την έγκριση του Συνταγματάρχου Παπαδόπουλου είχε σχηματίσει Διμοιρία (25-30 ανδρών) από εκλεκτούς Ευζώνους που αποτελούσε είδος τιμητικής φρουράς του Συνταγματάρχου.

Κατά την (αποτυχούσα τελικά) επίθεση της 7ης Ιανουαρίου κατά του Μπιζανίου το Σύνταγμα των Ευζώνων έχει καθηλωθεί σε μια χαράδρα από δύο εχθρικά πολυβόλα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να συνεχίσει την επίθεση του.

“… Ο Παπαδόπουλος, κατέρυθρος εξ οργής, φωνάζει προς τον υπασπιστή του Δημητρακόπουλο “Βρε Γιάννη φώναξέ μου τον Σύνδεσμον του Τάγματος” … Προσελθόντος του Συνδέσμου, ο Συνταγματάρχης του λέγει: “Τρέξε να μου φέρεις τον Γκούτα” και ο θαυμάσιος δεκανεύς Εύζωνος εξηφανίσθη ταχέως καλυπτόμενος από τον πυκνό θάμνο προς τα αριστερά. Μετ’ ολίγον χρόνον δια της αυτής οδού επανήλθεν ακολουθούμενος από τον περιβόητο Λοχία Θεόδωρο Γκούτα. ‘Ητο μετρίου αναστήματος, ισχνός με μικρούς μέλανας οφθαλμούς και μικρόν αγκιστροειδώς εστριμμένο μύστακα. Μόλις προσήλθεν ενώπιον του Συνταγματάρχου ο τελευταίος τον διέταξεν: “Αυτά τα πολυβόλα εκεί πάνω μας γίνανε τσιμπούρι. Να τους βάλεις χέρι”. Και ο Λοχίας Γκούτας φέρων την δεξιά στο φεσάκι του απαντά: “Μάλιστα κύριε Συνταγματάρχα” και εξαφανίζεται έρπων σχεδόν δια μέσου των βάτων. “Θα τα πάρη αυτός” απεφάνθη μετά πεποιθήσεως ο Παπαδόπουλος.

Εν τη ακμή της μάχης, ο Διοικητής του Συντάγματος διατάσσει αφελέστατα ένα απλούν Λοχία να του κυριεύσει τα πολυβόλα του εχθρού. Το έτι καταπληκτικώτερον είναι ότι ο Γκούτας μετ’ ολίγον είχε κυριεύσει τα δύο εχθρικά πολυβόλα, των οποίων το πυρ διεκόπη αιφνιδίως.

Ο Λοχίας Γκούτας τον οποίον εσεβάσθησαν αι εχθρικαί σφαίρες κατά τας μάχας, έπεσε την εσπέρα της ιδίας ημέρας δολοφονηθείς ανάνδρως υπο φανατικού Τούρκου τραυματίου. Μεγαλόψυχος, όπως όλοι οι γενναίοι, επλησίασεν Τούρκο τραυματία εις τον οποίον έδωκε να πίη εκ του υδροδοχείου του, και τότε ο άθλιος εκείνος υψώσας το παρακείμενο όπλο του επυροβόλησε, τραυματίσας καιρίως τον Λοχία στην βουβωνική χώρα. Ο αετός του Ολύμπου πριν αποθάνει εξεδικήθη, διότι αναρπάσας την ξιφολόγχην του κατέσφαξε τον άθλιον δολοφόνο. Μέ έρανο μεταξύ των αξιωματικών ανηγέρθη μαρμάρινος σταυρός στον τάφο του Λοχία Γκούτα στη Λάζαινα Ιωαννίνων …”

Με αφορμή τη  συμπλήρωση 100 χρόνων από την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων (1912), ιερό καθήκον επιτάσσει  αναφορά σε μια από τις πιο ηρωικές μορφές που κυριάρχησαν σε αυτούς, του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.

                                                     ***

Γεννήθηκε στην Ύδρα το 1855. Καταγόταν από αρχοντική ναυτική οικογένεια και ακολουθώντας την ναυτική της παράδοση, το 1873 κατετάγη στο Βασιλικό Ναυτικό, στο Ναυτικό Σχολειό. Απεβίωσε στις 22 Αυγούστου1935στο Παλαιό Φάληρο και ενταφιάστηκε, κατόπιν επιθυμίας του, στον οικογενειακό τους τάφο στην Ύδρα. Το όνομά του έχει δοθεί μέχρι σήμερα σε 4 πλοία του Πολεμικού Ναυτικού: Στο τελευταίο από αυτά, τη  φρεγάτα «Κουντουριώτης» ο θυρεός της, φέρει το Σταυρό και από κάτω την ημισέληνο με τη φράση «ΠΛΕΩ ΜΕΘ' ΟΡΜΗΣ ΑΚΑΘΕΚΤΟΥ»,η οποία  αναγραφόταν στο σήμα που έστειλε ο ΝαύαρχοςΚουντουριώτης, κατά την καταδίωξη του Τουρκικού Στόλου στη Ναυμαχία της Έλλης. Ο Σταυρός επί της ημισελήνου συμβολίζει την νίκη του ορθοδόξου Ελληνικού έθνους επί του Τουρκικού.

                                                         ***

Με την έκρηξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου (5-10-1912), ο Ελληνικός Στόλος επιθεωρείται στο Φάληρο από τον Βασιλέα Γεώργιο Α και τον Πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο. Εκεί, διαβάζεται η διαταγή προαγωγής του Παύλου Κουντουριώτη σε Υποναύαρχο και ορισμού του ως  Αρχηγού  του Στόλου του Αιγαίου. Αυτός πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, και με τις δύο αποφασιστικές ναυμαχίες της Έλλης(3 Δεκεμβρίου1912) και της Λήμνου(5 Ιανουαρίου1913), έτρεψε  τον Οθωμανικό Στόλο σε φυγή εξαναγκάζοντάς τον να επιστρέψει και να κλειστεί στα Στενά. Έτσι εξασφαλίστηκε η ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο.

Αυτά είναι ευρέως γνωστά, αλλά υπάρχουν και άγνωστες πτυχές, της λιτής και ασκητικής ζωή του, τις οποίες και οφείλουμε να αναδείξουμε.  

                                                              ***

Αντί να τον περιγράψουμε εμείς, παραθέτουμε το τηλεγράφημα που έστειλε ο Τούρκος Υπουργός Ναυτικών στον Αρχηγό του τουρκικού στόλου, πριν από τη ναυμαχία της Έλλης.

Επί του Αβέρωφ θα επιβαίνει, όπως πληροφορούμαι, ο αρχηγός του ελληνικού στόλου, ο Κουντουριώτης, άριστος αξιωματικός, με πείρα, με θάρρος και πλείστες άλλες ναυτικές αρετές. Ο Κουντουριώτης είναι εκ των αρίστων αξιωματικών.

Ο Υπουργός των Ναυτικών

Μαχμούτ Μουκτάρ

                                                           ***

Υπήρξε :

Δυο φορές, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. 1924 -1925 και 1929.

Δυο φορές, Αντιβασιλέας. 1920 και 1921-1922.

Αρχηγός του ελληνικού στόλου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Ο πρώτος  αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού που του απονεμήθηκε ο βαθμός του Υποναυάρχου (1911).

Ο πρώτος  Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (1912).

Ο πρώτος  αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού που του απονεμήθηκε ο βαθμός του Αντιναυάρχου (1913)

Ο πρώτος  κυβερνήτης ελληνικού πολεμικού, του εύδρομου "Μιαούλης", που έκανε για πρώτη φορά (1901) υπερπόντιο εκπαιδευτικό πλου, των Ναυτικών Δοκίμων, στην Αμερική, διαπλέοντας επί τέσσερις μήνες τον Ατλαντικό σχεδόν αποκλειστικά με πανιά.

Υπουργός των Ναυτικών σε τρεις διαφορετικές κυβερνήσεις (1916, 1917 και 1919).

Υπασπιστής του Βασιλέα Γεωργίου Α  (1908). 

                                                        ***
Αξιομνημόνευτα είναι τα περιστατικά που δείχνουν τη βαθειά  πίστη του στο Θεό.

ü  Το ξημέρωμα της 3 Δεκεμβρίου 1912, πριν αποπλεύσει για τη ναυμαχία της Έλλης, έστειλε στην Κυβέρνηση  το ιστορικό «σήμα επίθεσης»:

"Μέ τήν δύναμιν του Θεού, τάς ευχάς τού Βασιλέως μας και έν ονόματι του δικαίου καί μέ τήν πεποίθησιν της νίκης, πλέω μεθ' ορμής ακαθέκτου εναντίον του εχθρού του Γένους"

ü  Στις 26 Ιουνίου του 1913, το αντιτορπιλικό «Δόξα» κατέπλευσε στον όρμο της Καβάλας και κατέλαβε την πόλη. Στις 27 Ιουνίου1913, ο Ναύαρχος Κουντουριώτης με το επιτελείο του, μέσα σε μια πανηγυρική ατμόσφαιρα αποβιβάζεται και πηγαίνει στο Διοικητήριο και στην Εκκλησία όπου παρίσταται στη δοξολογία που ψάλλεται για την απελευθέρωσή της. Το ίδιο απόγευμα στέλνει από το θωρηκτό «Αβέρωφ» ένα αξέχαστο ραδιοτηλεγράφημα:

"Εξ Αβέρωφ τη 27 Ιουνίου1913, ώρα 5 και 30' μμ. Σήμερον επισήμως προκηρύχθη η κατάληψις της Καβάλας. Εκαθαρίσαμεν τα περίχωρα από τους κομιτατζήδες και ικανούς Βουλγάρους στρατιώτας αδέσποτους. Ο ενθουσιασμός είναι μέγιστος. Οι Τούρκοι συμμετέχουσι πλήρως αυτού. Κουντουριώτης."

ü  Στις 15 Νοεμβρίου 1926, στην Αθήνα, συνέταξε ιδιόχειρα τη Διαθήκη του. Αυτή δημοσιεύτηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών, την 22 Μαΐου 1936, δια του υπ. Αριθ.1784/1936 Πρακτικού και κηρύχτηκε κυρία με την 4755/1936 Απόφασή του    

                                             Η  Διαθήκη μου

"Έζησα πιστός εις την Χριστιανικήν Θρησκείαν και εις την Ανατολικήν Ορθόδοξον Ελληνικήν Εκκλησίαν. Ηγάπησα δι όλης της ψυχής μου την Πατρίδαν μου. Κατά το μέτρον των δυνάμεων μου και τη βοηθεία του Θεού εξετελεσα το καθήκον μου. Ατενίζω ήρεμος την κρίσιν της ιστορίας

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..Όλη μου η στοργή ανήκει εις την Ύδραν , όλη μου η ψυχή εύχεται προς τον Θεόν διαπύρως να φυλάττει την Ελλάδα.

Εν Αθήναις 15 Νοεμβρίου 1926

Παύλος Κουντουριώτης "

                                                               ***

Αιωνία  του η  μνήμη  !

Αλεξανδρούπολη     Αύγουστος   2012

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ  ΝΙΚΟΛΑΟΣ Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)