ΠΗΓΗ: http://www.osiaefxi.com/2014/01/5-1913.html#ixzz2pWXcSheT

«Ἐδείξατε ... ὅτι ἡ ἀγάπη πρός τήν Πατρίδα καί ἡ περιφρόνησις πρός τόν θάνατον εἶναι τά κυριώτερα ὅπλα, ἐναντίον τῶν ὁποίων οὐδείς ἐχθρός δύναται νά ἀντιταχθῆ», ἔγραφε ὁ συνταγματάρχης Δ. Παπαδόπουλος μετά τήν κατάληψη τοῦ ὑψώματος 1378 στήν ἡμερήσια διαταγή του. Ξεφυλλίζοντας τίς ἔνδοξες σελίδες τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων, πού διπλασίασαν τήν Ἑλλάδα, ὑποκλινόμαστε μπροστά στά μοναδικά παραδείγματα ἀπαράμιλλης καί συγκλονιστικῆς αὐτοθυσίας. Ἐνδεικτικά παραθέτουμε μερικά. 

Γόνος ἱστορικῆς ναυτικῆς οἰκογένειας τῶν Ψαρῶν ὁ Κωνσταντῖνος Καλλάρης (1858-1940). Ὡς διοικητής τῆς ΙΙ Μεραρχίας, ὅταν ξεκίνησε ὁ Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, μετεῖχε ἀρχικά στίς ἐπιχειρήσεις στή Μακεδονία καί στή συνέχεια στό Μπιζάνι. Στίς ἀρχές Ἰανουαρίου τοῦ 1913 διεξάγονταν οἱ ἐπιχειρήσεις στή Μανωλιάσα, μία περιοχή κοντά στή Δωδώνη. Στήν ἴδια Μεραρχία ὑπηρετοῦσε ὡς ἀνθυπολοχαγός καί ὁ γυιός του Σπυρίδων Καλλάρης. Ἀρκετές ἡμέρες ὁ γυιός Καλλάρης βασανιζόταν ἀπό ὑψηλό πυρετό καί ὁ γιατρός δέν τοῦ ἐπέτρεπε νά συμμετέχει στίς μάχες. Ὁ πατέρας του ὅμως, ἀγνοώντας τίς συμβουλές τοῦ γιατροῦ, συγκατατέθηκε -μάθημα πρός ἀστράτευτους πολιτικούς κ.ἄ.- νά λάβει μέρος στόν ἀγώνα. 

Ὁ ἀνθυπολοχαγός Καλλάρης μπῆκε ἀκράτητος στή μάχη. Ἀντικατέστησε μάλιστα τόν φονευθέντα λοχαγό του ἀναλαμβάνοντας ὁ ἴδιος τή διοίκηση τοῦ λόχου του. Ὅταν ξεκίνησε ἡ ἐπίθεση, οἱ ἄνδρες του βρέθηκαν σέ δεινή θέση. Καί τότε ὁ ἀνθυπολοχαγός ἐπιχείρησε μία τολμηρή καί ριψοκίνδυνη πράξη. Σηκώθηκε ὄρθιος, ἔσυρε τό σπαθί του, ὅρμησε μπροστά, παρακινώντας τόν λόχο του· οἱ ἄνδρες του μέ ἐνθουσιασμό ἐξόρμησαν σέ ἡρωική ἀντεπίθεση. Μία ὅμως σφαίρα στόχευσε τόν ἀνθυπολοχαγό στό μέτωπο καί τόν ἄφησε ξέπνοο.

Ὁ στρατηγός πατέρας πληροφορήθηκε τήν ἱστορία τοῦ παιδιοῦ του καί μέ δωρικότητα ρώτησε: «Τόν ἔχετε ἐδῶ;». Χωρίς νά ἀπαντήσει ὁ ἐπιτελάρχης, ὁδήγησε τόν στρατηγό στή σορό τοῦ παιδιοῦ του. Ὁ Καλλάρης ἔβγαλε τό πηλίκιό του… ἔσκυψε, ἀσπάσθηκε τό ματωμένο μέτωπο τοῦ γιοῦ του καί τό ἀποχαιρέτησε μέ τοῦτα τά ὑπέροχα λόγια: «Ἡ ἡμέρα αὐτή, παιδί μου, εἶναι ἡμέρα εὐτυχίας διά τόν στρατηγόν καί δυστυχίας διά τόν πατέρα. Ἀνθυπολοχαγέ Καλλάρη, ἐξετέλεσες λαμπρά τό καθῆκον σου. Εὖ- γε! Αἰωνία σου ἡ μνήμη, παιδί μου!». Μέ δάκρυα στά μάτια ἐπανέλαβαν οἱ παρευρισκόμενοι: «Αἰωνία σου ἡ μνήμη».  Ὁ στρατηγός στράφηκε τότε πρός τόν ὑπολοχαγό Τσακμάκη λέγοντας: «Φροντίσατε, παρακαλῶ, διά τήν κηδείαν τοῦ παιδιοῦ μου». Ἔπειτα πρόσταξε τόν δεκανέα πού τόν ἀκολουθοῦ- σε: «Φέρε μου τή φοράδα μου. Οἱ κύριοι ἀξιωματικοί ἐπί τῶν ἵππων τους»! Καλπάζοντας ἔφυγαν ὅλοι. Σέ λίγο ξεκίνησε ἡ μάχη, τήν ὁποία ὁ στρατηγός ὁλημερίς διηύθυνε· ἦταν ἀπό τίς πιό πεισματώδεις ὅλου τοῦ πολέμου.  Ἀργά τό βράδυ ἐπέστρεψε στή σκηνή στήν ὁποία βρισκόταν ὁ νεκρός, γιά νά κλάψει ὡς πατέρας καί ἄνθρωπος, ἀφοῦ προηγουμένως ὡς στρατηγός εἶχε ἐκτελέσει σπαρτιατικότατα τό καθῆκον του. (Βλ. περισσότερα στό «Ἀρχεῖο Καλλάρη»).  Στά γηρατειά του δοκιμάσθηκε καί πάλι ὁ Καλλάρης. Τό 1922, κατά τή Μικρασιατική ἐκστρατεία, ὁ δεύτερος γυιός του, Ἄγγελος, λοχαγός τοῦ πυροβολικοῦ ἔπεσε ἡρωικά μαχόμενος. 

Ἀπό τό βιβλίο «Ἀπό τό στρατόπεδον- Ἡ ἐποποιία τοῦ ἑλληνοβουλγαρικοῦ πολέμου», τοῦ π. Δ. Καλλίμαχου, ἐθελοντῆ ἱεροκήρυκα καί αὐτόπτη μάρτυρα τῶν μαχῶν, μεταφέρω μερικά στιγμιότυπα.   Γιά τόν ἡρωικό θάνατο τοῦ συνταγματάρχου Καμάρα, τοῦ πρωτομάρτυρα τῆς γιγαντομαχίας στό Κιλκίς, μετά τόν θανάσιμο τραυματισμό του μαρτυρεῖ:   «Γονατίζει ὁ εὐγενικός συνταγματάρχης καί μέ τό λάμπον ξίφος του ἀκόμη εἰς τά χέρια ἀπευθύνει τόν τελευταῖον πρός τούς ἄνδρας του χαιρετισμόν: “Θάρρος, παιδιά· θάρρος, γενναῖοι μου!”». Καθώς τόν μετέφεραν στό χειρουργεῖο μέ δάκρυα ἔλεγε στούς ἄνδρες του: «Ἄχ, ποῦ σ’ ἀφήνω, σύνταγμά μου. Σᾶς χαιρετῶ, καλά μου παλληκάρια, καί μέ τήν εὐχήν μου ὅλοι ἐμπρός νά δοξάσετε τήν τιμημένη μας πατρίδα!»
Γιά τό ἦθος του ὁ π. Καλλίμαχος προσθέτει: «Εὐσεβής, φιλεύσπλαχνος, ἀγαθώτατος, εὐθύς καί εἰλικρινής καί πρᾶος, ἠδύνατο νά εἶναι καί ἰδεώδης τύπος λειτουργοῦ τοῦ Ὑψίστου... Ἔγινεν ἱεροφάντης τῆς ἑλληνικῆς Ἰδέας, προσηλυτίζων τά ἑτερογενῆ στοιχεῖα διά τῶν ἀνθρωπιστικῶν κατ’ ἐξοχήν μέσων... Ὁ μειλίχιος στρατιώτης, πάντοτε ἕν εἶχε ἰδεῶδες, πῶς νά ἐμπεδώση τήν πεποίθησιν εἰς τήν ἐκπολιτιστικήν ἀποστολήν τῆς ἑλληνικῆς διοικήσεως».

Ἕνα ἄλλο μάθημα μᾶς τό προσφέρει ὁ ἀνθυπολοχαγός Πλαστήρας (ὄχι ὁ γνωστός «Μαῦρος Καβαλάρης»). Τραυματισμένος βρισκόταν στό νοσοκομεῖο. Στήν κορύφωση τῆς μάχης στό Κιλκίς (Ἰούλιος 1913) ζήτησε ἐξιτήριο. Οἱ γιατροί σημείωσαν: «Παρέχεται τῇ αἰτήσει του, ἄνευ ἀποθεραπείας». Ὁ π. Δ. Καλλίμαχος διασώζει γι’ αὐτόν ὅτι ἀπειθώντας στούς γιατρούς καί στόν διοικητή του ὅρμησε στή φωτιά καί τραυματίσθηκε θανάσιμα. Ἐνῶ οἱ στρατιῶτες τόν ἀποχαιρετοῦσαν μέ συγκίνηση, ἐκεῖνος ἀδυνατώντας νά μιλήσει, τούς ἔδειχνε μέ τό χέρι τήν κατεύθυνση πρός τά ἐμπρός...!

Ὁ ἀτρόμητος καί ὁρμητικός λοχαγός τῶν εὐζώνων Μανωλίδης, ὅταν ἡ θύελλα τῶν σφαιρῶν μαινόταν ἐπάνω στό ματωμένο ὕψωμα 1378, κάποιος στρατιώτης τόλμησε νά συγκρατήσει τόν ριψοκίνδυνο ἥρωα: «Λοχαγέ μου, δέν κάνεις καλά νά ἐκτίθεσαι τόσον· ἔχεις γυναῖκα καί παιδιά».
Καί ὁ Μανωλίδης ἄγριος καί τρομερός τόν κατακεραύνωσε· «Δειλέ, οἰκογένεια μοῦ λές αὐτή τή στιγμή; Δέν ἔχουμε φαμίλιες ἐμεῖς, εἴμαστε γεννήματα τῆς φωτιᾶς καί ἐκδικούμεθα τούς Βουλγάρους. Ἐμπρός, στή Σόφια!».  Σέ λίγο, πάνω ἀπό ἑκατό σφαῖρες παρασημοφοροῦσαν τό σῶμα τοῦ τιμημένου φρουροῦ τῆς Πατρίδας.

Ἀπό τόν συγκινητικότατο ἔπαινο πού ἀπένειμε πρός ὅλους τούς ἥρωες ὁ βασιλιάς Κωνσταντῖνος (26/7/1913) μέ τό διάγγελμα πρός τόν στρατό καί τόν στόλο, ἀποσπῶ τά ἑξῆς: «Τό αἷμα σας, οἱ κόποι σας, οἱ ἀγῶνες σας, οἱ στερήσεις σας καί ἡ καρτερία σας ἔκαμαν τήν Πατρίδα μας μεγάλην... τιμημένην καί σεβαστήν καί ἔνδοξον... Αἰωνία ἡ μνήμη τῶν πεσόντων ἡρώων!». 

ΠΗΓΗ: Περιοδικό “Απολύτρωσις” Οκτώβριος 2013, http://aktines.blogspot.gr/2013/10/blog-post_321.html 

Ὁ ἑορτασμός τῶν 100 χρόνων ἀπό τούς νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους τοῦ 1912-13 καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἠπείρου, τῆς Μακεδονίας, τῆς Κρήτης καί τῶν νησιῶν τοῦ Βορείου Αἰγαίου, μᾶς φέρνει στόν νοῦ τό ἐρώτημα: Ποιές ἦσαν οἱ πνευματικές ρίζες αὐτῆς τῆς μεγάλης ἐθνικῆς ἐξορμήσεως; Ποιός ἦταν ὁ ρόλος τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων πού βοήθησαν νά ξεπερασθεῖ ἡ ἐθνική κατάθλιψη μετά τήν πτώχευση τῆς χώρας ἐπί Χαρ. Τρικούπη τό 1893 καί τήν ἧττα ἀπό τούς Τούρκους τό 1897; Κορυφαία θέση μεταξύ τῶν πνευματικῶν πατέρων τῆς νίκης κατέχει ὁ ἐθνικός μας ποιητής Κωστῆς Παλαμᾶς.
Προετοίμασε τήν ἀνάσταση τοῦ Γένους ἐπαναφέροντας στό προσκήνιο τό Βυζάντιο-Ρωμανία καί προβάλλοντας τήν ἀδιάσπαστη ἱστορική συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Μία συνέχεια, ἡ ὁποία γιά ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς δέν ἀντιμετωπίζεται μέ βιολογικά,-φυλετικά κριτήρια, ἀλλ΄ ὡς ἐνότητα πνεύματος, ὡς πολιτιστική συνέχεια, ὡς ἄρρηκτος ψυχικός δεσμός μεταξύ Ἀρχαίας, Βυζαντινῆς, Τουρκοκρατούμενης, Φραγκοκρατούμενης και Νεώτερης Ἑλλάδος.

Τό κορυφαῖο ποίημα τοῦ Παλαμᾶ, τό ὁποῖο χαρακτηρίσθηκε ὡς τό Ἔπος τῆς Ἑλληνικῆς Διάρκειας, εἶναι Ἡ  «Φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ». Ἐγράφετο ἐπί 25 χρόνια καί ἐξεδόθη σέ βιβλίο τό 1910. Ἀποτελεῖταοι ἀπό 4225 στίχους καί διαιρεῖται σέ 12 Λόγους (κεφάλαια). Ὁ ἴδιος ὁ ποιητής παραδέχεται ὅτι ἔγραψε αὐτό τό ἐπικό ποίημα γιά νά βοηθήσει στήν ἐθνική ἀναγέννηση, στήν προετοιμασία τῆς ἐθνικῆς ἐξορμήσεως γιά τήν ἀπελευθέρωση πανάρχαιων ἑλληνικῶν πατρίδων. Ἔγραψε σχετικά: «Χωρίς ψεύτικη μετριοφροσύνη σημειώνω ὅτι ὁ πρόλογος τοῦ δευτέρου μας πολέμου μας μέ τόν Βούλγαρο εἶναι ἕνα βιβλίο στίχων, ἡ Φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ» (1).

Τό ποίημα ἀντλεῖ τήν ἀρχική του ἰδέα ἀπό δύο γεγονότα, τά ὁποῖα καταγράφονται ἀπό βυζαντινούς ἱστορικούς. Ὁ Παχυμέρης περιγράφει ὅτι ὅταν ο’ἱ στρατιῶτες τοῦ Μιχαήλ Παλaιολόγου, Ἕλληνος αὐτοκράτορος τῆς Νικαίας, ἀπελευθέρωσαν τό 1261 τήν Κωνσταντινούποολη ἀπό τούς Φράγκους εἶδαν ὅτι οἱ Σταυροφόροι εἶχαν συλήσει τόν τάφο τοῦ Βασιλείου Β΄τοῦ Μακεδόνος, τοῦ αὐτοκράτορος πού ἔσωσε τό κράτος του ἀπό τήν βουλγαρική ἀπειλή. Ἡ τελική μάχη, σημειώνω, ἔγινε στό Κλειδί κοντά στό σημερινό Σιδηρόκαστρο, τόν Ἱούλιο τοῦ 1014, και τοῦ χρόνου συμπληρώνονται ἀκριβῶς 1000 χρόνια. Τό σκέλεθρο τοῦ φημισμένου βασιλέως τοῦ Βουλγαροκτόνου,  εἶχε στό στόμα μία φλογέρα, τήν ὁποία εἶχαν τοποθετήσει περιπαικτικά οἱ Φράγκοι εἰσβολεῖς. Ὁ Κ. Παλαμᾶς φαντάζεται ὅτι ἡ φλογέρα αὐτή διηγεῖται μελωδικά τό νικητήριο προσκύνημα τοῦ Βασιλείου Β΄  στήν Ἀθήνα. Πρόκρειται γιά γεγονός, τό ὁποῖο ἀναφέρει ὁ χρονογράφος Κεδρηνός, ἡ δεύτερη πηγή ἐμπνεύσεως τοῦ ποιητῆ μας. Ὁ Βασίλειος ἦλθε μέ ὅλον τόν στρατό του τό 1018 γιά νά προσκυνήσει τήν Παναγία τήν Ἀθηνιώτισσα, δηλαδή τόν Παρθενῶνα. Σήμερα ἐλάχιστα τονίζεται τό γεγονός ὅτι ἐπί 1000 περίπου ἔτη ὁ Παρθενών ἦταν Ὀρθόδοξος Χριστιανικός ναός ἀφιερωμένος στήν Θεοτόκο καί μάλιστα προσήλκυε χιλιάδες προσκυνητές ἀπό ὅλη τήν Ὀρθόδοξη Οἰκουμένη. Ὁ σύγχρονός μας βυζαντινολόγος Ἀντώνης Καλδέλλης, ὁ ὁποῖος διδάσκει στό Πανεπιστήμιο τοῦ Ὀχάϊο τῶν ΗΠΑ, τεκμηριώνει τή μεγάλη ἀπήχηση τοῦ Χριστιανικοῦ Παρθενῶνος καί πιστεύει ὅτι περισσότερη αἴγλη εἶχε ὁ ναός ἐπί Βυζαντίου (Ρωμανίας ἐπί το ὀρθότερον) παρά στήν κλασσική καί ἑλληνιστική ἀρχαιότητα. (2).
Ὁ νεοελληνιστής Πανεπιστημιακός καθηγητής Κώστας Κασίνης ἔχει ἐπισταμένως μελετήσει τίς πηγές ἐμπνεύσεως τοῦ Κ. Παλαμᾶ καί καταγράφει ὅλες αὐτές στή διατριβή του. Μεταξύ ἀλλων ἐντοπίζει ὅτι ἡ ἐπική Φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ ἔχει στοιχεῖα ἀπό τόν Ὅμηρο, τούς ἀρχαίους τραγικούς και φιλοσόφους -τούς ὁποίους ὁ Παλαμᾶς διάβαζε ἀπό τό πρωτότυπο- ἀπό τήν Βίβλο, τόν Ἀκάθιστο Ὕμνο, τά Συναξάρια τῶν Ἁγίων, τά ἀκριτικά τραγούδια, τή δημοτική ποίηση, τήν κρητική ποίηση, τίς «Διηγήσεις Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος».

Ἐπισημαίνει χαρακτηριστικά:
«Ἡ ἰδέα εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ὑποβάλλεται μέ ποικίλους τρόπους στόν ἀναγνώστη καί ἔχει ἀναγνωριστεῖ ἀπό τούς λίγους ἑρμηνευτές τοῦ ποιήματος. Ἀλλά καί ὁ ἴδιος ὁ ποιητής μᾶς ἀποκαλύπτει τίς προθέσεις του γιά τό στόχο αὐτό, λέγοντας πώς «πρωτοκύτταρο» τοῦ ἔργου ὑπῆρξε ἕνας καί μοναδικός στίχος, πού κράτησε στή μνήμη του ἀπό λιγόστιχο τραγοῦδι:
Προσκύνησε τήν Παναγιά μέσα στόν Παρθενῶνα.
..... Εἶναι ἀνάγκη νά σημειωθεῖ πώς ἡ ἰδέα αὐτή, πού ἀποτέλεσε κατευθυντήριο γραμμή γιά τό στόχο του, ἀποκρυσταλλώθηκε (ἔπειτα ἀπό τή γνωστή θεωρία τοπυ Φαλμεράγιερ) ἀπό τά ἱστορικά συμπεράσματα τοῦ Παπαρρηγόπολου καί τίς τεκμηριωμένες ἀποδείξεις τοῦ Πολίτη γιά τήν ἀδιάσπαστη ὁμοτροπία τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ» (3).

Ὁ χαρακτηριστικός στίχος πού συνοψίζει τήν πίστη του ποιητῆ γιά τήν Ἑλληνιή Διάρκεια, εἶναι ὁ ἀκόλουθος:
Κοπρίσματα, ἀνεμορριπές, κλαδέματα, πλημμύρες
Σταλώσανε (σ.σ.περιόρισαν) ἤ λυγίσανε τό δέντρο, δέν τ’ἀλλάξαν (Λόγος Δ΄, 61).
Δέντρο εἶναι ὁ Ἑλληνισμός. Περνᾶ ἀπό περιπέτειες, δοκιμασίες καί κατακτήσεις, ἀλλά ἁπλῶς περιορίζεται ἐδαφικῶς ἤ ἀριθμητικῶς. Ὅμως ἡ ψυχή του δέν ἀλλάζει, ἡ συνέχεια διατηρεῖται. Ἡ μαγιά πάντα μένει, ὅπως θά ἔλεγε καί ὁ Μακρυγιάννης.
Τό ποίημα ξεκινᾶ μέ τήν κατάθλιψη τοῦ ἔθνους ἀπό τήν πτώχευση καί τήν ἧττα. Γράφει στόν Πρόλογο:
Σβησμένες ὅλες οἱ φωτιές οἱ πλάστρες μές τήν χώρα.
Ἀλλά ξεδιπλώνοντας τήν θριαμβευτική πορεία τοῦ Βασιλείου πρός τήν Ἀθήνα καί ὑμνῶντας μέ λαμπρούς στίχους τήν Παναγία καταλήγει σέ ξέσπασμα χαρᾶς καί ἐνθουσιασμοῦ. Ἡ Μεγάλη Ἱδέα εἶναι ζωντανή καί θά ἀπελευθερώσουμε τά ἐδάφη μας:
Μαρμαρωμένος βασιλιᾶς καί θά ξυπνῶ ἀπ’ τό μνῆμα
Τό μυστικό καί τό ἄβρετο πού θά με κλιῆ θά βγαίνω,
Καί τή χτιστή Χρυσόπορτα ξεχτίζοντας θά τρέχω
Καί καλιφάδων νικητής καί τσάρων κυνηγάρης
Πέρα στήν Κόκκινη Μηλιά θά παίρνω τήν ἀνάσα. (Λόγος ΙΑ, 144-145)
Καλιφάδες εἶναι οἱ χαλίφηδες, οἱ ἡγέτες τοῦ Ἱσλάμ, τσάροι οἱ ἡγεμονες τῶν σλαβικῶν λαῶν καί συγκεκριμένα τῶν Βουλγάρων που μᾶς εἶχαν ταλαιπωρήσει στόν Μακεδονικό Ἀγῶνα  (1903-1908). Ἀκριβῶς τότε πού ἔγραφε τό ἐπικό ποίημά του ὁ Κ. Παλαμᾶς.
Σήμερα ὡς Ὀρθόδοξοι Ἕληνες ἐπιδιώκουμε τήν εἰρηνική συνύπαρξη μέ ὅλους τούς λαούς. Ὅμως χρειαζόμαστε τή συνείδηση τῆς συνέχειας τοῦ Ἑλληνισμοῦ γιά νά ξεπεράσουμε κάθε ἐμπόδιο, κάθε κρίση. Ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό μία νέα Μεγάλη Ἱδέα, ἡ ὁποία δέν θά εἶναι ἐδαφική οὔτε, ὅμως, ἀνεδαφική, οὐτοπική. Ἐνθυμούμενοι πόσο βοήθησε ὁ Κωστῆς Παλαμᾶς στήν ἐθνική ἀφύπνιση τοῦ 1912-13 κατανοοῦμε πόση ζημιά κάνουν σήμερα ὅσοι θέλον νά μᾶς ἀποκόψουν ἀπό τό ἱστορικό παρελθόν μας, ἀπό τήν Ὁρθόδοξη παράδοσή μας, ἀπό τή διαχρονία τῆς γλώσσας μας.

Ἡ Συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὅπως ἀποκρυσταλλώνεται στή Φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ, θά εἶναι ὁδηγός μας γιά ἕνα μέλλον εἰρηνικό, δημιουργικό καί ἐλπιδοφόρο. Ἡ ἑλληνορθόδοξη πορεία μας, ὅπως τεκμηριώνεται ἀπό ἱστορικούς, ποιητές καί λογίους, εἶναι ἡ δύναμή μας καί ἡ ἐλπίδα μας στούς δύσκολους καιρούς πού ζοῦμε. Ἄς προσευχηθοῦμε στήν Παναγία μας μαζί μέ τόν Κωστῆ Παλαμᾶ:
«Ὦ Στρατηλάτισσα Κυρά, σ’ ἐσέ τά νικητήρια!
......................................................................................
Μακεδονίτισσα, Ἀθηναία, Πολίτισσα!  Ἠ Βλαχέρνα γεμάτη ἀπό τό θάμα Σου!
(Φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ, Δ΄ Λόγος, 420-435).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Κώστα Κασίνη, Ἡ Ἑλληνική λογοτεχνική παράδοση στή Φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ -Συμβολή στήν ἔρευνα τῶν πηγῶν, Ἀθήνα 1980, σελ. 515.
2. Ἀντώνη Καλδέλλη, Ὁ Βυζαντινός Παρθενώνας- Ἡ Ἀκρόπολη ὡς σημεῖο συνάντησης χριστιανισμοῦ καί ἑλληνισμοῦ, Ψυχογιός, Ἀθήνα 2013, σελ. 189-190 κ.ἀ.
3. Κώστα Κασίνη, ὅπως ἀνωτέρω, σελ. 515-516.

Πηγή, Περιοδικό «Πειραϊκή Εκκλησία» , http://www.imp.gr 

Στην Ελλάδα ο μέσος πολίτης αγνοεί σε μεγάλο βαθμό την σύγχρονη ιστορία, γι' αυτό και λίγοι γνωρίζουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διεπράχθησαν από τα βουλγαρικά στρατεύματα στην Ανατολική Μακεδονία κατά τη διάρκεια της κατοχής (1916-18), του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Συμβάντα που έλαβαν χώρα όταν οι Βούλγαροι ως σύμμαχοι των Γερμανών, κατέλαβαν αναίμακτα την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, χωρίς καν να υπάρχει κάποια εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας, λόγω της πλήρους ουδετερότητας που προσπαθούσε απεγνωσμένα να κρατήσει η φιλοβασιλική κυβέρνηση των Αθηνών, καθώς βρέθηκε να πιέζεται ασφυκτικά από την Αντάντ και από τους Γερμανούς των Κεντρικών Αυτοκρατοριών για να παράσχει στρατιωτικές διευκολύνσεις, ή να προσχωρήσει σε έναν από τους αντιπάλους σχηματισμούς.

 Η δεύτερη αυτή βουλγαρική κατοχή στα 1916-18, πέρασε σε δεύτερη μοίρα, καθώς επικαλύφθηκε από άλλα συνταρακτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα την περίοδο εκείνη, και που έφεραν έναν τεράστιο αριθμό ξεριζωμένων Ελλήνων προσφύγων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας.

 Η Βουλγαρία, εποφθαλμιούσε πάντοτε την Μακεδονία, και ιδιαίτερα το λιμάνι της Καβάλας. Έτσι κάθε φορά που καταλάμβανε την Ανατολική Μακεδονία, προσπαθούσε, με μεθόδους που είχαν χαρακτηριστικά γενοκτονίας (όπως οι ομαδικές καταδίκες σε θάνατο από ασιτία ολόκληρων πόλεων και οικισμών ή οι απαγωγές μικρών παιδιών και η κράτησή τους στη Βουλγαρία μετά από τη λήξη του πολέμου), να αλλοιώσει την πληθυσμιακή σύνθεση.

 «Της Βουλγαρίας τα βουνά, Θεέ μ' , χαμήλωσέ τα,

 να δούμε τα Ελληνόπουλα και πάλι ψήλωσέ τα… »

(τραγούδι Χωριστής Δράμας)

Η Εισβολή

Η αναγγελία της βουλγαρικής εισβολής, τον Μάιο του 1916, προκάλεσε πανικό στον ορθόδοξο πληθυσμό, αλλά οι διοικητικές και στρατιωτικές αρχές τον ηρέμησαν και σταμάτησαν την αναχώρηση των κατοίκων με καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις.  Αμέσως μετά την αναχώρηση της χωροφυλακής και του ελληνικού στρατού, ο Βούλγαρος διοικητής αποκάλυψε τις προθέσεις του και η περιοχή αντιμετωπίσθηκε όχι ως φιλικό αλλά ως κατακτημένο έδαφος.

Οι βλέψεις της Βουλγαρίας ήταν γνωστές και διεθνώς. Ο ουδέτερος έως τότε Τύπος των Ηνωμένων Πολιτειών μας παρέχει πολλές και σπάνιες πληροφορίες για την εισβολή. Από την εφημερίδα The Evening Ledger (26 Αυγούστου του 1916) διαβάζουμε:

ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ΕΞΑΠΟΛΥΟΥΝ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΚΑΒΑΛΑ-ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ TH ΦΡΟΥΡΑ

Εθελοντές στρατεύονται για να πετάξουν τους εισβολείς έξω από τη Μακεδονία
ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Βαλκανικό μέτωπο - Οι Βούλγαροι επιτέθηκαν στις πόλεις της Καβάλας και της Δράμας, στην Ανατολική Μακεδονία. Η Ελλάδα ξεσηκώθηκε από αυτή τη νέα εξέλιξη της κατάστασης στα Βαλκάνια, καθώς οι Βούλγαροι ορέγονται  από καιρό την Καβάλα ως το μόνο επιθυμητό για αυτούς λιμάνι στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι Βούλγαροι έχουν καταλάβει το φρούριο της Σάρτιλας, το οποίο υπερασπίζονταν Έλληνες.

ΛΟΝΔΙΝΟ, 26 Αυγ. - Οι Βούλγαροι εισβάλοντας βαθύτερα στην Ανατολική Μακεδονία, έχουν επιτεθεί στο ελληνικό λιμάνι της Καβάλας Καvala και στην πόλη της Δράμας, που φρουρούνται αμφότερες από ελληνικά στρατεύματα. Έτσι, το ζήτημα μεταξύ Σόφιας και Αθήνας έχει έρθει σε κρίση.

Βουλγαρικά στρατεύματα κατέλαβαν το ελληνικό φρούριο της Σαρτιλας, περνώντας όλη τη φρουρά, συμπεριλαμβανομένου και του διοικητή, από το σπαθί, αναφέρει αποστολή από τη Θεσσαλονίκη σήμερα.

Ξεσηκωμένοι από τον αγώνα ανάμεσα στον εισβολέα και την ελληνική φρουρά στις Σέρρες, οι Έλληνες είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν έντονα τις προσπάθειες κατάληψης δύο εκ των σημαντικότερων πόλεων τους στη Μακεδονία.

Η Καβάλα αποτελεί από καιρό μήλο της έριδος μεταξύ του Έλληνα και του Βούλγαρου. Μετά τον Α 'Βαλκανικό Πόλεμο η Σόφια ισχυριζόταν ότι ο λιμένας αυτός του Αιγαίου θα έπρεπε να είναι δικός της, λόγω της νίκης της έναντι των τούρκων. Αλλά η Αθήνα αρνήθηκε να την εγκαταλείψει.

Το Βερολίνο και η Σοφία έχουν δώσει διαβεβαιώσεις στην Αθήνα ότι η κατοχή των Μακεδονικών πόλεων αποτελεί απλώς μέρος μιας "αμυντικής επίθεσης", και ότι δεν θα διατηρούνταν. Αυτή η υπόσχεση, που δόθηκε τον περασμένο Μάιο, κατεύνασε την ελληνική κυβέρνηση και επέτρεψε στον  βασιλιά Κωνσταντίνο να κρατήσει τη χώρα ουδέτερη.

Ωστόσο, οι νέες προωθήσεις των Βουλγάρων αντιμετωπίζονται με μεγάλη καχυποψία. Η Αθήνα γνωρίζει ότι η Σόφια είναι αποφασισμένη να κερδίσει την Καβάλα ως μερίδιό της από τα λάφυρα. Μόλις την κερδίσει, δεν πρόκειται να την ελευθερώσει χωρίς πάλη.

ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ

Οι εθελοντές συνεχίζουν να στοιβάζονται σε στρατιωτικές μονάδες*. Ο διοικητής στις Σέρρες, ο οποίος, σύμφωνα με τις τελευταίες αναφορές,  αψηφούσε την εντολή των ανωτέρων του και αντιστεκόταν σθεναρά στην προέλαση των Βουλγάρων, έχει δεχτεί πολλούς εθελοντές στρατιώτες. Η συνεχής προέλαση του εισβολέα αναμφίβολα θα φέρει πολύ περισσότερους πολεμιστές στους Έλληνες ηγέτες.

Το Βερολίνο αναγνωρίζει την απειλή της Βουλγαρικής προέλασης. Οι αποστολές από το Βερολίνο, οι οποίες στερούνται ακόμη επιβεβαίωσης, δηλώνουν ότι οι Γερμανοί έχουν διατάξει τους Βούλγαρους να εκκενώσουν το ελληνικό έδαφος, με το αιτιολογικό ότι περαιτέρω προέλαση στην Μακεδονία, θα ξεσηκώσει τους Έλληνες σε πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων της Αντάντ. Αλλά οι Βούλγαροι στρατηγοί προφανώς έχουν αποφασίσει να αγνοήσουν κάθε τέτοια εντολή και εξακολουθούν να πιέζουν.

Μια αποστολή από την Πετρούπολη, αναφέρει ότι έγινε επίσημη ανακοίνωση από το Πολεμικό Γραφείο σήμερα ότι ο ρωσικός στρατός έφτασε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη και ενώθηκε με το Συμμαχικό στρατό κάτω από τον Στρατηγό Σαράιγ στην ελληνική Μακεδονία.

Θεσσαλονίκη 26 Αυγούστου - Οι βουλγαρικές δυνάμεις που δρουν ανατολικά του Στρυμόνα ποταμού στον τομέα των Σερρών, έχουν προχωρήσει 20 μίλια σε νοτιοανατολική κατεύθυνση, εμπλεκόμενοι σε μάχες και με Βρετανούς και με Έλληνες στρατιώτες.

Η βουλγαρική δύναμη αποτελείται από τακτικούς που ανήκουν στην δέκατη μεραρχία και από Κομιτατζήδες.

Τόσο το Πεζικό, όσο και το Ιππικό και το Πυροβολικό μάχονται ανατολικά της λίμνης Tachino, όπου οι Βούλγαροι προσπαθούν απελπισμένα να φθάσουν στην Πράβιστα και την Καβάλα, πόλεις που κρατούνται από Έλληνες στρατιώτες.

Μια μεγάλη περιοχή της ανατολικής ελληνικής Μακεδονίας έχει αφανιστεί. Οι Βρετανοί κατέστρεψαν έναν αριθμό γεφυρών πάνω από τον ποταμό Άνγκστα και οι Βούλγαροι αφήνουν ένα μονοπάτι ερήμωσης στο πέρασμά τους.

Χιλιάδες πρόσφυγες ρέουν προς τη Θεσσαλονίκη και άλλες παράκτιες πόλεις , φέρνοντας μαζί τους τρομερές ιστορίες βαρβαρότητας που προκλήθηκε από τους Βουλγάρους, και κυρίως από τους Κομιτατζήδες.

Οι μάχες του πυροβολικού συνεχίζονται κατά μήκος του κέντρου, και στις δύο πλευρές του ποταμού Αξιού (Vardar river στο πρωτότυπο).

*colors στο πρωτότυπο. Έκφραση που χρησιμοποιείται από την εποχή που κάθε στρατιωτική μονάδα έφερε πολεμικό λάβαρο με διακριτικά χρώματα.

Συλλήψεις-Βασανιστήρια-Τρομοκρατία

Οι ελληνικές αρχές αγνοήθηκαν εντελώς, από την αρχή. Με το πρόσχημα της ασφάλειας και της αντικατασκοπευτικής δράσης, η βουλγαρική διοίκηση έσπευσε να αρχίσει το κυνήγι εναντίον όσων κατεύθυναν το ελληνικό αίσθημα και έσπειρε τον τρόμο στον πληθυσμό, με την κτηνώδη μεταχείριση που επιφύλασσε σε όσους συνελάμβανε και φυλάκιζε. Ο αριθμός των συλλήψεων υπήρξε πολύ υψηλός. Η ομοφωνία και η ταυτοσημία των μαρτυριών που προέρχονται από όλες τις περιοχές και όλες τις κατηγορίες πολιτών αποκλείει οποιαδήποτε υποψία κακοήθους συνεννόησης και δίνει τη βεβαιότητα ότι όσοι φυλακίσθηκαν, υπέστησαν αληθινά μαρτύρια.

Μετά από βίαιη σύλληψη αφήνονταν νηστικοί για πολλές μέρες. Οι ξυλοδαρμοί ήταν ιδιαίτερα άγριοι και πολύ λίγα θύματα δέχονταν, χωρίς να λιποθυμήσουν, τους καθιερωμένους εικοσιπέντε ραβδισμούς που καθένας τους ξέσκιζε τη σάρκα και αποσπούσε από τον κρατούμενο ουρλιαχτά οδύνης, ώσπου να χάσει τις αισθήσεις του και να καταλήξει ένα τρεμάμενο και καταπληγωμένο αντικείμενο. Άλλοτε τα μαρτύρια εφαρμόζονταν κρυφά, άλλοτε δημοσίως, ώστε να επηρεάζονται οι κρατούμενοι.

Πολυάριθμοι ήταν εκείνοι που υπέκυψαν στο μαρτύριο ή έμειναν ανάπηροι. Πολύ συχνά οι συλληφθέντες εξαφανίζονταν χωρίς να αφήσουν ίχνη. Ο αριθμός τους είναι εντυπωσιακός. Τα πτώματα ορισμένων ανακαλύφθηκαν μισοθαμμένα ή πεταγμένα σε πηγάδια.

Η παράδοση και η αναζήτηση κρυμμένων όπλων, μαζί με την κατηγορία της κατασκοπείας, υπήρξαν προσχήματα για φυλακίσεις, ξυλοδαρμούς, κτηνώδη μεταχείριση και φόνους. Επιπροσθέτως, αρκετοί Έλληνες φυλακίσθηκαν στην Βουλγαρία, λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων.

Όλες αυτές οι πράξεις, που διαπράχθηκαν από τον τακτικό στρατό και τους κομιτατζήδες, γέννησαν τον τρόμο. Η κατάσταση επιδεινώθηκε εξαιτίας ορισμένων φανατικών μουσουλμάνων που, ενθαρρυμένοι από τις περιστάσεις, επιδόθηκαν, αυτοβούλως, σε διωγμούς εναντίον των ορθοδόξων, κυρίως στην περιοχή του Παγγαίου και της Δράμας. Ο τρομοκρατημένος πληθυσμός αδυνατούσε να φροντίσει για την ασφάλειά του, εξαιτίας διοικητικών μέτρων που περιόριζαν την ελευθερία του. Απαγορευόταν η κυκλοφορία από το ένα χωριό στο άλλο. Μόλις σκοτείνιαζε, απαγορευόταν η έξοδος από το σπίτι, για οποιοδήποτε λόγο. Απαγορευόταν ακόμα και ο παραμικρός φωτισμός. Κάθε παραβίαση αυτών των διατάξεων τιμωρείτο με φυλακή και ξυλοδαρμό, σε τέτοιο σημείο που οι γείτονες να παραμένουν κουφοί στις κραυγές του πόνου και τις εκκλήσεις για βοήθεια όσων κατοίκων συλλαμβάνονταν, κλέβονταν ή και δολοφονούνταν κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Αυθαίρετες επιτάξεις

Πρώτη φροντίδα της βουλγαρικής διοίκησης ήταν να βάλει χέρι σε όλη την αγροτική παραγωγή της επαρχίας. Τα δημητριακά, αθέριστα ακόμη ή αποθηκευμένα, οι πολιτικές ή στρατιωτικές προμήθειες, ακόμα και οι ιδιωτικές, επιτάχθηκαν, ή, για να το πούμε σωστά, κατασχέθηκαν. Απ’ άκρου εις άκρον της περιοχής, είτε επρόκειτο για μεγάλους οικισμούς είτε για μικρά χωριουδάκια, είτε για τσιφλίκια, τα πάντα παραδόθηκαν και ο πληθυσμός δεν κράτησε για δικές του προμήθειες παρά μόνο μια μικρή ποσότητα σιτηρών. Επρόκειτο για καθαρή ιδιοποίηση που κατά κανόνα δεν συνοδευόταν από την παραμικρή γραπτή απόδειξη. Όσον αφορά σπίτια και καταστήματα των οποίων οι ιδιοκτήτες είχαν εγκαταλείψει την περιοχή, η βουλγαρική διοίκηση εφάρμοσε τον κανόνα του res nullius, ο οποίος τα μετέτρεπε σε «βουλγαρική ιδιοκτησία».

Ό,τι συνέβη με τις σοδειές συνέβη και με την κτηνοτροφική παραγωγή. Η βουλγαρική διοίκηση επέταξε όλα τα μεταφορικά ζώα και δεν τα επέστρεψε ποτέ, ενώ, καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής, έκανε εκτεταμένη και δωρεάν εκμετάλλευση της κτηνοτροφικής παραγωγής της περιοχής, που ήταν σημαντική. Όταν οι Βούλγαροι αποσύρθηκαν, πήραν μαζί τους όσα ζώα κατά τη βιαστική τους αναχώρησή μπόρεσαν να μεταφέρουν.

Αγγαρείες

Την περίοδο 1916-1918 οι βουλγαρικές αρχές στρατολόγησαν βίαια σχεδόν όλους τους Ελληνες άντρες από πόλεις και χωριά της Ανατολικής Μακεδονίας και τους μετέφεραν στα βάθη της Βουλγαρίας για να στρώνουν σιδηροδρομικές γραμμές ή να δουλεύουν σε ορυχεία, όπου από ασιτία, κακουχίες πέθαναν σε δύο χρόνια σχεδόν οι μισοί. Ταυτόχρονα, καταπίεζαν επιλεκτικά τους Ελληνες, για να αναγκαστούν να φύγουν από την περιοχή κι έτσι η πόλη των Σερρών, όταν άρχισε η βουλγαρική κατοχή, είχε περίπου 35.000 κατοίκους, αλλά μέχρι να φύγουν οι Βούλγαροι, τον Οκτώβριο του 1918, απέμειναν μόνο 5.800.

Οι Βούλγαροι εισβολείς παραβίασαν κάθε αρχή, και υπέβαλαν ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και κοινωνικής τάξης σε βίαιη στρατολόγηση, εξοντωτική εργασία χωρίς αμοιβή και στέγη, με σωματικές τιμωρίες συχνά θανάσιμες και τροφή αποτελούμενη από μία μερίδα ψωμιού και ένα απροσδιόριστο ζουμί με πιπεριές και ντομάτα.

Ληστείες-εκβιασμοί-κλοπές-λεηλασίες

Η καταλήστευση των κατοίκων της Ανατ. Μακεδονίας ήταν γενική και ασυγκράτητη. Ανώτατη Διοίκηση, αξιωματικοί, στρατιώτες, κομιτατζήδες, όλοι επέδειξαν μια απληστία που δεν γνώριζε φραγμούς προκειμένου να ικανοποιηθεί.

Η πρώτη ληστεία διαπράχθηκε όταν ξεσήκωσαν όλη τη σοδειά και τα αποθηκευμένα αγαθά, δημόσια και ιδιωτικά, τα ζώα και τις εγκαταλελειμμένες περιουσίες. Η δεύτερη, όταν επιβλήθηκε η χρήση του υποτιμημένου βουλγαρικού χαρτονομίσματος. Είχε τη μισή αξία της ελληνικής δραχμής και η διοίκηση διέταξε τα δύο νομίσματα να θεωρηθούν ισότιμα. Το χρυσό λουδοβίκι και η χρυσή τούρκικη λίρα που αντιστοιχούσαν σε 90 έως 110 λέβα, ανταλλάσσονταν τώρα για 20 και 22,70 λέβα.

Παρόμοια καταλήστευση πραγματοποιήθηκε σε ό,τι αφορούσε το χαλκό, το βαμβάκι και το μαλλί, τα οποία η βουλγαρική διοίκηση προμηθεύτηκε με τη βοήθεια ειδικών πρακτόρων. Κερδοσκοπώντας πάνω στην πείνα των κατοίκων, αντάλλαξε με μικρές ποσότητες καλαμποκιού τα παραπάνω προϊόντα.

Η Διοίκηση εξασφάλιζε απαλλαγή από την καταναγκαστική εργασία όταν αυτοί που αγγαρεύονταν ήταν σε θέση να εξαγοράσουν την υποχρέωση με χρήματα. Ο ραβίνος Αβράμ Ουρόλκο κατέβαλε 122.000 λέβα και γλίτωσε τους Εβραίους της Καβάλας από την καταναγκαστική εργασία.

Οι Εβραίοι της Δράμας γλίτωσαν έναντι ποσού 200.000 λέβα. Και τα δύο αυτά ποσά παραδόθηκαν στον στρατηγό Τάνεφ αυτοπροσώπως και ο υψηλός αξιωματούχος καταδέχθηκε να προσθέσει και λίγη ειρωνεία στην υπόθεση. Μπορεί να διαβάσει κανείς από περιέργεια την απόδειξη για το ποσό των 200.000 λέβα, όπου ο αξιότιμος στρατιωτικός διοικητής «ευχαριστεί την ισραηλιτική κοινότητα της Δράμας για το υψηλό αίσθημα ανθρωπισμού που επέδειξε στην παρούσα περίσταση απέναντι στα ορφανά βουλγαράκια, των οποίων οι προστάτες πέθαναν για το μεγαλείο της πατρίδας, καθώς επίσης και για την εισφορά των 200.000».

Οι πράκτορες της βουλγαρικής κυβέρνησης παρέδωσαν ακόμα μία βεβαίωση όταν άρπαξαν τους ανεκτίμητους θησαυρούς της Βιβλιοθήκης του Ιμαρέτ της Καβάλας. Παρέδωσαν μία απόδειξη που δηλώνει ότι αφαίρεσαν 832 συγγράμματα και χειρόγραφα (θησαυρό ανεκτίμητο, αναγνωρισμένο από όλο τον επιστημονικό κόσμο).

Οι εισβολείς βουλγαρική επιδιδόταν στη συστηματική και γενική αρπαγή όλων των επίπλων και αντικειμένων αξίας, υφασμάτων, ασπρόρουχων, εμπορευμάτων από καταστήματα, κ.λ.π. στην Καβάλα, τη Δράμα, τις Σέρρες, το Ντεμίρ-Χισάρ (Αλεξανδρούπολη)… και σε όλες τις κατοικημένες περιοχές, απ’ όπου η αρπαγή και η μεταφορά των αγαθών ήταν δυνατές. Η επιχείρηση αυτή εκτελείτο κυνικά και μεθοδικά. Ορισμένα οικήματα χρησιμοποιούντο για την αποθήκευση των κλεμμένων περιεχομένων των σπιτιών, ειδικά συνεργεία έκαναν την μετακόμιση και το αμπαλάρισμα, μεταφορικά μέσα είχαν διατεθεί ειδικά γι’ αυτό το σκοπό, τα οποία διηύθηνε στην Καβάλα ο ανθυποπλοίαρχος Ανγκέλοφ.

Όλα τα δημόσια κρατικά και κοινοτικά οικοδομήματα απογυμνώθηκαν εντελώς από τα περιεχόμενά τους. Σχεδόν όλα τα σχολικά κτήρια ερημώθηκαν. Τα αρχεία, σε γενικές γραμμές καταστράφηκαν. Όλα τα χωριά των οποίων διατάχθηκε η εκκένωση λεηλατήθηκαν πριν ξεθεμελιωθούν, αφού οι κάτοικοι δεν είχαν το χρόνο και τα μέσα να σώσουν το νοικοκυριό τους, τη σοδειά και τα ζώα τους.

Πώς λοιπόν το έργο της ίδιας της βουλγαρικής διοίκησης να μην το ακολουθήσουν τα διάφορα κλιμάκια του στρατού και οι κομιτατζήδες που συνέπρατταν μαζί της; Κλοπές και λεηλασίες που διεπράχθησαν με ατομική πρωτοβουλία είναι αναρίθμητες. Πολλές ανάμεσά τους διεπράχθησαν με τη συνοδεία απειλών και σοβαρής βίας, κάποτε μάλιστα μετά από δολοφονίες. Όλα χρησίμευαν ως πρόσχημα γι’ αυτές τις παλιανθρωπιές. Αναζητήσεις και έρευνες κατ’ οίκον για κατασκοπεία, επικοινωνία με τον εχθρό, έρευνα για όπλα, σύλληψη φυγάδων, ανακάλυψη αυτών που δεν είχαν εμφανιστεί για την καταναγκαστική εργασία. Αλίμονο σε όποιον δοκίμαζε να αντισταθεί. Κάθε πρόσωπο που συλλαμβανόταν, όταν επέστρεφε στο σπίτι του το εύρισκε λεηλατημένο.

Όσον αφορά την απόσπαση χρημάτων με απειλές, τρομοκρατία και βασανιστήρια γενικεύθηκε ως τακτική και αποκαλύπτει την ύπαρξη τέτοιου βαθμού διαφθοράς στους Βούλγαρους, που δεν θα ήταν δυνατόν να ξεπεραστεί. Όλοι οι Διοικητές στα διάφορα πόστα και οι υποτελείς τους εκμεταλλεύθηκαν την επιρροή τους και εμπορεύθηκαν την εύνοιά τους. Κάθε απαλλαγή, κάθε άδεια γινόταν αντικείμενο αγοραπωλησίας. Οι κάτοικοι έδιναν χρήματα για να αποκτήσουν άδεια ταξιδιού, για να απαλλαγούν από την καταναγκαστική εργασία, για να μην φυλακισθούν, να μην βασανισθούν, για να βγουν από τη φυλακή, κ.λ.π. Τα πρόσωπα που οι κομιτατζήδες ήξεραν ότι είχαν αποταμιευμένα χρήματα, ήταν αντικείμενο ιδιαίτερων μέτρων, ώστε να εξαναγκασθούν να πληρώσουν για να αφεθούν ήσυχα. Ήταν ένα αληθινό κυνήγι χρυσού.

Η λιμοκτονία

Ότι η Ανατ. Μακεδονία (επαρχία τόσο πλούσια και γόνιμη) υπέφερε φριχτά από την πείνα και ότι πολλές χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν εξαιτίας αυτού του λόγου, είναι ένα γεγονός που δεν επιδέχεται συζήτηση. Αλλά αυτό για το οποίο η  διασυμμαχική ανακριτική επιτροπή, η οποία ερεύνησε εις βάθος τα συμβάντα, πείσθηκε τελικά και το οποίο επιθυμεί να καταστήσει γνωστό, είναι ότι αυτός ο καταστροφικός λιμός υπήρξε ηθελημένος, οργανωμένος, συντηρούμενος και αντικείμενο εκμετάλλευσης από τη βουλγαρική διοίκηση.

Στερώντας τον τόπο από όλη τη σοδειά του και όλα τα εφόδιά του, η βουλγαρική διοίκηση προέβαινε σε μια πολύ σοβαρή πράξη. Δικαιολογούσε το γεγονός λέγοντας ότι αναλάμβανε τον επισιτισμό της περιοχής και, πραγματικά, οργάνωσε πολύ προσεκτικά αυτή την υπηρεσία: επιτροπές ανεφοδιασμού, απογραφές των κατοίκων και κατάλογοι, δελτία διανομής, γενικές αποθήκες, διανομείς… τίποτα δεν έλειπε, εκτός από τα βιοτικά αγαθά τα οποία αμέλησε να προσφέρει.

-Επιτάσσοντας τα ζώα μεταφοράς και άροσης.

-Καταργώντας την ελεύθερη κυκλοφορία, σε σημείο που ήταν απαραίτη τη η έκδοση άδειας για να πάει κάποιος στους αγρούς.

-Επιβάλλοντας σε όλο τον πληθυσμό καταναγκαστικές εργασίες που απορροφούσαν όλο του τον χρόνο και εμπόδιζαν κάθε γεωργική εργασία.

-Αρνούμενοι να μοιράσουν σπόρο.

-Αφήνοντας να εξαπλωθεί ένα καθεστώς τρόμου και αβεβαιότητας όπως το περιγράψαμε παραπάνω.

-Εκτοπίζοντας και φυλακίζοντας χιλιάδες πολίτες

Η πείνα επιτέλεσε το καταστροφικό της έργο εξαιτίας της ψυχρής και μελετημένης απόφασης της βουλγαρικής διοίκησης. Ήταν η μοιραία, η αναπόφευκτη συνέπεια των μέτρων που εκείνη είχε διατάξει και των οποίων όφειλε να προβλέψει τα αποτελέσματα. –Γνώριζε βήμα βήμα την πορεία της καταστροφής από τις αναφορές των στρατιωτικών εκπροσώπων της και τις εκκλήσεις δυστυχίας των Ελλήνων αντιπροσώπων.

Οι βιασμοί

Αν πιστέψουμε τις μαρτυρίες των κατοίκων, λίγες γυναίκες άνω των δεκατεσσάρων ετών γλίτωσαν από την κτηνωδία των κατακτητών και ο αριθμός των βιασμών ήταν σημαντικός. Ο ισχυρισμός φαίνεται να είναι ακριβής : δεν μπορεί να πιστέψει κανείς ότι ο Βούλγαρος φαντάρος έδειξε μεγαλύτερο σεβασμό για την τιμή των γυναικών απ’ ό,τι για την ελευθερία, την περιουσία και τη ζωή των πολιτών. Αλλά τα θύματα αυτών των επιθέσεων, υπακούοντας στο αίσθημα αιδημοσύνης ή αυτοπροστασίας, απόλυτα σεβαστό και κατανοητό, δεν είχαν διάθεση να διηγηθούν το πάθημά τους. Έτσι δήλωσε απλοϊκά ένας μάρτυρας : «Η ντροπή μου κλείνει το στόμα». Με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καμιά αντιστοιχία ανάμεσα στον πραγματικό αριθμό των βιασμών που διαπράχθηκαν και τις ομολογίες που έγιναν. Επιπλέον, η διασυμμαχική ανακριτική επιτροπή φάνηκε σχολαστική όσον αφορά την απόδειξη του εγκλήματος και απέρριψε τις μαρτυρίες ως αμφισβητούμενες, όταν νόμιζε ότι η βία δεν είχε επαρκώς αποδειχθεί.

Εντούτοις, ο αριθμός των μαρτυριών που ακούστηκαν δεν αφήνει καμιά αμφιβολία σχετικά με την ύπαρξη και τη συχνότητα των βιασμών, μερικοί εκ των οποίων διαπράχθηκαν με ανήκουστη βιαιότητα :

Στην Ποδογόριανη, ένας αξιωματικός, συνοδευόμενος από δύο στρατιώτες επιχείρησε να βιάσει την Κατερίνα Φ. Η κοπέλα ξετρελαμένη από το φόβο πήδηξε από το παράθυρο και έσπασε, πέφτοντας, το πόδι της. Οι δυο στρατιώτες την περιμάζεψαν, την έφεραν πίσω στο δωμάτιο όπου ο αξιωματικός χόρτασε την κτηνωδία του, αδιαφορώντας για τον πόνο και το θρήνο της. Ταυτόχρονα, στο διπλανό δωμάτιο, η δεκαπεντάχρονη αδελφή της Θωμαή βιάζεται από τους δύο στρατιώτες τόσο κτηνωδώς, ώστε ξεψυχάει το ίδιο βράδυ. Οι δύο νεότερες αδελφές δοκιμάζουν τέτοιο σοκ που πέφτουν άρρωστες και πεθαίνουν μερικές μέρες αργότερα. Όσο για τον πατέρα, δολοφονείται με τρύπημα από ξιφολόγχη στην κοιλιά, μερικές εβδομάδες αργότερα, γιατί αρνείται να αποκαλύψει πού κρύβεται η κόρη του, που τρομοκρατημένη έχει εγκαταλείψει το πατρικό της.

Στο ίδιο χωριό, η Στυλιανή Σ., από τη μια πλευρά και η Μαρία Β., από την άλλη, βιάζονται διαδοχικά από τέσσερεις στρατιώτες. –Ένας γιατρός βιάζει την Κατερίνα Ε. ενώ στο διπλανό δωμάτιο ξεψυχούν και οι δυο γονείς της που έχουν ξυλοκοπηθεί άγρια από τους Βούλγαρους…

Στην Δρέσνα, ο τοπικός Διοικητής, υπολοχαγός Κόλλιεφ, του 38ου συντάγματος, εισπράττει 150 τούρκικες λίρες υποσχόμενος να σεβαστεί τα ανύπαντρα κορίτσια. Παίρνει τα χρήματα από τα χέρια του παπά και, λίγες μέρες αργότερα, απάγει την Μαριγώ Χ., δεκαεπτά ετών, την οδηγεί στο σπίτι του παπά και την βιάζει εκεί. Δύο στρατιώτες φύλαγαν σκοπιά στην είσοδο του σπιτιού.

Ο υπολοχαγός Σίμοφ βιάζει την Όλγα Η., την οποία απήγαγαν οι στρατιώτες του κατόπιν διαταγής του.

Στο ίδιο χωριό, η Πολυχρόνη Α. βιάστηκε από ένα λοχία με τη βοήθεια αρκετών στρατιωτών. Ο πατέρας, η μητέρα και η αδελφή της, οι οποίοι προσπάθησαν να την γλιτώσουν, ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου.

Στην Καβάλα, ο δόκιμος αξιωματικός του ναυτικού Αγγέλωφ, καραβανάς σαδιστής και απάνθρωπος, βιάζει συχνά νεαρά κορίτσια, τα οποία μολύνει με το ανίατο αφροδίσιο νόσημα από το οποίο πάσχει. Μερικά από τα θύματά του βιάστηκαν παρά φύσιν.

Πάλι στην Καβάλα, μια γιαγιά εξήντα ετών βιάζεται μαζί με τις δύο εγγονές της.

Στις Σέρρες, η Ευαγγελία Κ. βιάστηκε διαδοχικά από ένα λοχαγό και ένα υπολοχαγό, παρουσία της μητέρας της.

Οι στρατιώτες διαπράττουν παρόμοιες φρικαλεότητες, βιάζοντας γυναίκες που βρίσκονται στο δρόμο τους. Ένα θύμα ενδέχεται να υποστεί περισσότερους από ένα βιασμούς, ενώ οι βιαστές αλληλοβοηθούνται για να πνίξουν κάθε αντίσταση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Μαρία Ν. Σ. από την Νικήσιανη απάγεται μαζί με τη μητέρα της και το παιδί της, οδηγείται στο δάσος και βιάζεται μπροστά της, από πέντε στρατιώτες.

Στη Νικήσιανη, η Κατίνα, σύζυγος Κ. Π., απάγεται και βιάζεται από στρατιώτες, οι οποίοι της ρίχνουν πιο πριν στα γεννητικά όργανα μια σκόνη που προκαλεί τσούξιμο.

Εξαιτίας δε της φοβερής πείνας, οι κατακτητές καταχράστηκαν εύκολα τις δυστυχισμένες, που δίνονταν για ένα κομμάτι ψωμί. Αυτό  δεν είναι σχήμα λόγου αλλά η οδυνηρή πραγματικότητα.

 Ο βασιλιάς Αλέξανδρος της Ελλάδος, επισκέπτεται τον βρετανικό τομέα στο Μακεδονικό Μέτωπο.
Φωτογραφία της The New York Tribune, 14-04-1918

Απαγωγές παιδιών

Σε ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, ένας μεγάλος αριθμός παιδιών συνελήφθησαν και στάλθηκαν στη Βουλγαρία σε συνθήκες που αδυνατούμε να περιγράψουμε. Μερικά από αυτά, χωρίς όρους και επιφυλάξεις, απήχθησαν. Ήταν συχνές οι απαγωγές στην Ελευθερούπολη και τη Δράμα με τη βοήθεια εμπόρων, έναντι χρηματικής αμοιβής. Στα ορφανοτροφεία συγκέντρωναν τα παιδιά τα οποία η πείνα κατέστησε ορφανά ή τα οποία εγκατέλειψαν για να πεθάνουν από την πείνα. Όταν ένας Βούλγαρος στρατιωτικός επιθυμούσε να πάρει ένα από τα παιδιά, έστελνε μια αίτηση στον τοπικό διοικητή, ο οποίος τον εφοδίαζε με μια ευνοϊκή εισήγηση, την οποία στη συνέχεια παρέδιδε στο ορφανοτροφείο. Το ορφανοτροφείο παρέδινε το ορφανό έναντι αποδείξεως παραλαβής και το έστελνε στη συνέχεια στη Βουλγαρία. Ο απώτερος σκοπός ήταν η αποεθνοποίηση του παιδιού αυτού.

Δεν είναι δυνατόν να υπολογίσουμε τον αριθμό των εν λόγω ορφανών που απήχθησαν και μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία. Ένας μεγάλος αριθμός μεταξύ αυτών των ορφανών δεν καταγράφηκε, ούτε και δηλώθηκε και ασφαλώς βρίσκεται στη Βουλγαρία. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι πολλά από τα παιδιά αυτά δεν επέστρεψαν από την εξορία, παρά τις διαμαρτυρίες των γονιών τους. Άλλωστε όλες οι σχετικές αιτήσεις για το ζήτημα αυτό απευθύνθηκαν στην ελληνική αποστολή, η οποία διεξήγαγε έρευνες διασκορπισμένη στη Σόφια, ειδικώς για τον επαναπατρισμό των απαχθέντων.

Έτσι βίωσε η Ανατολική Μακεδονία το τυραννικό καθεστώς της βουλγαρικής εισβολής του 1916-1918. Οι αβάσταχτοι φόροι, οι εκτοπίσεις και οι καταστροφές κατά την περίοδο αυτή, εξαθλίωσαν ολοκληρωτικά τους Έλληνες της περιοχής.

Οφείλουμε να περιγράψουμε τις αξιοθρήνητες συνθήκες επιστροφής των εκπατρισμένων Ελλήνων μετά την ήττα του βουλγαρικού στρατού. Ο μάρτυς Κέννεθ Α. μέλος, του αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, είδε στο Τύρνοβο, όπου ο Ερυθρός Σταυρός είχε εγκαταστήσει νοσοκομείο, το πέρασμα περισσότερων από 7.000 προσφύγων. Καταθέτει τα εξής :

«Έφθαναν μέσα σε βαγόνια που προορίζονταν για τη μεταφορά ζώων, 35 μέχρι και 70 άτομα σε κάθε βαγόνι….., βρώμικοι πέρα από κάθε περιγραφή, γεμάτοι ψείρες. Δεν είχαν για τροφή παρά το ψωμί που τους έδιναν στα αγγλικά φυλάκια. Τα ρούχα τους ήταν ένα τσουβάλι που εκτελούσε χρέη σακακιού και παντελονιού…. Σε κάθε τρένο βρίσκονταν τέσσερα με πέντε πτώματα ανθρώπων που είχαν πεθάνει από κρύο ή ασιτία…. Πολλές φορές οι Βούλγαροι άφηναν αυτούς τους άμοιρους ανθρώπους δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές, μεταξύ δύο σταθμών, χωρίς τροφή…. Η αθλιότητα των επαναπατριζόμενων ήταν απερίγραπτη…. Η φυματίωση, αποτέλεσμα των στερήσεων, είχε εξαπλωθεί μεταξύ των εξορίστων… Η πλειονότητα των ενηλίκων έχει εξαντληθεί και δεν είναι σε θέση να καταβάλει σοβαρή προσπάθεια για δουλειά…»

ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Η διασυμμαχική επιτροπή διεξήγαγε έρευνες σε 339 πόλεις και χωριά.Το σύνολο του πληθυσμού τους ανερχόταν σε περίπου 305.000 κατοίκους. Σήμερα έχει μειωθεί σε περίπου 235.000

-Απεβίωσαν στην περιοχή, κατά την διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής περίπου 32.000 άτομα από τα οποία περίπου 30.000 λόγω πείνας, ξυλοδαρμών και κακουχιών

-Μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία περίπου 42.000

-Μετανάστευσαν στη Βουλγαρία για να γλιτώσουν από την πείνα 10.000 έως 12.000

-Αυτοί που δεν επέστρεψαν ή πέθαναν στη Βουλγαρία ανέρχονται σε, περίπου 12.000

-Από τους 18.000 μουσουλμάνους που επιστρατεύθηκαν για τον βουλγαρικό και τουρκικό στρατό δεν επέστρεψαν…8.000-10.000

-Μερικοί κάτοικοι βουλγαρικής καταγωγής εγκατέλειψαν την περιοχή συγχρόνως με το βουλγαρικό στρατό κατοχής, καθώς και ορισμένοι μουσουλμάνοι.

-Κατέφυγαν στην Ελλάδα και δεν έχουν ακόμη επιστρέψει, περίπου 16.000 άτομα των οποίων η επιστροφή θεωρείται πιθανή.

Τον Ιανουάριο του 1919 διασυμμαχική ανακριτική επιτροπή που ερεύνησε την κατάσταση στην Ανατολική Μακεδονία υπέβαλε έκθεση που αναφέρει επί λέξει: «Είμαστε βέβαιοι ότι η Βουλγαρία είχε ένα συγκεκριμένο στόχο: την καταστροφή του ορθόδοξου Ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής Μακεδονίας…».

Ανεξάρτητα από τις τωρινές φιλικές μας σχέσεις με τη Βουλγαρία, η χώρα μας οφείλει να καθιερώσει ημέρα μνήμης για τα θύματα και των τριών βουλγαρικών κατοχών ( 1912-1913, 1916-1918 και 1941-1944), όπως οφείλουν οι Βούλγαροι να επιστρέψουν τα κειμήλια που κλάπηκαν από ελληνικά μοναστήρια κατά τις περιόδους αυτές και να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις απόδοσης τιμής, όπως έξυπνα πράττουν οι Γερμανοί για τα δικά τους θύματα.

Αξίζει, τέλος, να δημοσιεύουμε επιστολή Έλληνα στην αμερικανική εφημερίδα New York Tribune, ένα χρόνο πριν την βουλγαρική εισβολή και ενδεικτική των γεγονότων που θα ακολουθούσαν, η οποία δημοσιεύθηκε στις 20 Ιουνίου, 1915, με τίτλο:

"ΓΙΑΤΙ ΔΙΣΤΑΖΕΙ Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ"

Μια Ελληνική Εξήγηση του Μακεδονικού προβλήματος

Προς τον συντάκτη της 'The Tribune'.

Κύριε: Μετά από προσεκτική ανάγνωση της επιστολής του κ. Τonjonoff, η οποία εμφανίστηκε στην 'The Tribune' σήμερα, με τίτλο "Γιατί διστάζει η Βουλγαρία: Θέλει τη Μακεδονία, και όχι αυτό που  η Ελλάδα θέλει να της δώσει". Απαντώ, "η Ελλάδα δεν θα δώσει τίποτα στη Βουλγαρία, επειδή τίποτα δεν ανήκει στη Βουλγαρία από την ελληνική πλευρά».

Μεταξύ των δηλώσεων του ανταποκριτή σας παρατηρώ ότι, από τη στιγμή που  οι Έλληνες κατέλαβαν τη Μακεδονία έχουν αναλάβει μια εκστρατεία εξόντωσης, και ως αποδεικτικά στοιχεία στα οποία αναφέρει τους ταξιδιώτες στα Βαλκάνια. Υποθέτω ότι ο κ. Tonjonoff ξέχασε να γράψει τα ονόματα των ταξιδιωτών. Επιτρέψτε μου να πω ότι δεν έχουμε ακούσει τίποτα περί οποιασδήποτε ελληνικής εξόντωσης από τη στιγμή που επήλθε Ελληνική κυριαρχία στη Μακεδονία, όπως αυτές που έλαβαν χώρα από τους βούλγαρους Κομιταζήδες (άτακτοι) κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στα τέλη του περασμένου αιώνα. Γιατί να εξοντώσουν οι Έλληνες τα αδέλφια τους;

Ο ανταποκριτής σας ισχυρίζεται ότι η χώρα του έχει μόνο την επιθυμία να ελευθερώσει τα παιδιά της στη Μακεδονία. Αλλά θα μου επιτρέψετε να ρωτήσω ποιά παιδιά; Έχει η χώρα του πολλά παιδιά στις ελληνικές Μακεδονικές πόλεις της Καβάλας, των Σερρών, της Δράμας, της Καστοριάς, καθώς και στο Μοναστήρι; Επιτρέψτε μου να πω κατηγορηματικά ότι οι πληθυσμοί των κύριων πόλεων (με εξαίρεση τη Θεσσαλονίκη, η οποία έχει μια πλειοψηφία Εβραίων, και μερικά τσιγγάνικα βουλγαρικά χωριά, τα οποία αποτελούν τις φωλιές των πατριωτών βούλγαρων Κομιτατζήδων στην ελληνική Μακεδονία), είναι Έλληνες, και δεν είμαι ο μόνος που το λέει αυτό, γιατί σχεδόν κάθε αμερικανός και ευρωπαίος ανταποκριτής και ταξιδιώτης το παραδέχεται.

Μάλιστα ας εξετάσουμε τις ελληνικές εκλογές της περασμένης Κυριακής. Ούτε ένας βούλγαρος βουλευτής δεν εκλέχθηκε στη Μακεδονία για την βουλή των Αθηνών. Πού, λοιπόν, είναι ο βουλγαρικός πληθυσμός της ελληνικής Μακεδονίας; Ίσως πει ο κ. Tonjonoff ότι οι ελληνικές αρχές υποχρέωσαν τους Βούλγαρους να ψηφίσουν έλληνες βουλευτές, αλλά δεν έχουμε ακούσει τίποτα τέτοιο ούτε στη μία ούτε στην άλλη ήπειρο. Υπάρχουν Βούλγαροι στη Μακεδονία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνονται με τους Έλληνες στην ελληνική Μακεδονία, καθώς και στην πόλη της Ξάνθης και στη Θράκη. Η Καβάλα, η Σέρρες και η Δράμα τις οποίες αξιώνουν οι Βούλγαροι (πείτε τους Τάταρους, ακούγεται καλύτερα), θα παραμείνουν ελληνικές με οποιοδήποτε κόστος, όχι μόνο επειδή αυτή είναι η βούληση του Ελληνισμού, αλλά, πάνω απ' όλα, η επιθυμία των κατοίκων τους, που έχουν κρατήσει τη γλώσσα και τις παραδόσεις της ελληνικής φυλής κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Εκτός αυτού, είναι περιττό να περιγράψω το αίμα που θυσίασαν τόσο πολλοί νέοι άνδρες της Ελληνικής χώρας, ώστε να τους δοθεί ο τόσο εναγωνίως αναμενόμενος καθαρός αέρας της ελευθερίας.

Επίσης θέλω να επιστήσω την προσοχή των αναγνωστών σας, στον ισχυρισμό του κ. Tonjonoff ότι μόνο οι συμπατριώτες του συνέτριψαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν αναφέρει τη βοήθεια των Σέρβων στην Αδριανούπολη, και τον Ελληνικό στόλο που τους επέτρεψε να έχουν μια πόρτα στη Μεσόγειο Θάλασσα. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ο ανταποκριτής σας είναι ένθερμος βούλγαρος πατριώτης, όμως πόσο ανακριβείς είναι οι δηλώσεις του!

Αριστοτέλης Μ. Μαχελάς

Νέα Υόρκη, 20 Ιουνίου, 1915

Χάρτης που δημοσίευσε η εφημερίδα Tacoma Times, στις 18 Οκτωβρίου 1915 με τα εξής σχόλια:

ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ, ΟΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΤΩΡΑ ΝΑ ΔΟΘΕΙ ΤΕΛΟΣ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Οι Times παρουσιάζουν σήμερα τον παραπάνω εντυπωσιακό χάρτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στην οποία έχει μεταφερθεί το κέντρο του παγκοσμίου πολέμου. Ο χάρτης δείχνει τα Βαλκάνια αναλυτικά και στη σχετική θέση τους προς άλλες χώρες όπως η Ρωσία, η Γερμανία, η Αυστρία και η Ιταλία. Στο χάρτη δίνεται η μητρική ορθογραφία των τόπων. O χάρτης δείχνει το σιδηρόδρομο από τη Νις - το σημείο που αποτελεί στόχο των Αυστρο-γερμανικών  στρατευμάτων - προς τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης, την οποία οι Βούλγαροι προσπαθούν να αποκόψουν και να κυριεύσουν.

Ο Γαλλικός και ο Αγγλικός στρατός έχουν φτάσει στη Θεσσαλονίκη και  χρησιμοποιούν το σιδηρόδρομο αυτό για να αποστέλλουν γρήγορα στρατό στους Σέρβους.

Το Σεράγεβο στη Βοσνία, είναι η πόλη όπου άρχισε ο παγκόσμιος πόλεμος. Εκεί οι συνωμότες σκότωσαν το διάδοχο του θρόνου Φερδινάνδο και τη σύζυγό του. Δείτε τη Βάρνα της Βουλγαρίας, στη Μαύρη θάλασσα. Οι Ρώσοι αναμένεται να βομβαρδίσουν τη Βάρνα και να τοποθετήσουν εκεί στρατό.

Πολλά διάσημα ονόματα από την αρχαία ιστορία και τη μυθολογία εμφανίζονται στο χάρτη. Σημειώστε το όρος Όλυμπος στην Ελλάδα, την Αθήνα, το Όρος Άθως, τη Θράκη στη Βουλγαρία, τη Θεσσαλία, η οποία αναφέρεται στους σπουδαστές της Αγίας Γραφής ως το αντικείμενο των επιστολών του Παύλου προς τους Θεσσαλούς. Τη Σμύρνη, τόπο όπου χτίστηκε μια από τις πρώτες χριστιανικές εκκλησίες, το νησί της Ρόδου και άλλα..

Σύνταξη/επιμέλεια/μετάφραση δημοσιευμάτων από τον αμερικανικό Τύπο:

MacedoniaHellenicLand.Eu

Ευχαριστούμε το Ιστορικό & Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας για την άδεια δημοσίευσης αποσπασμάτων από τα 'Τετράδια Βουλγαρικής Κατοχής Ανατολικής Μακεδονίας 1916-18'

Παραπομπές

- Τετράδια Βουλγαρικής Κατοχής Ανατολικής Μακεδονίας 1916-18 - Ιστορικό & Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας

- Why Bulgaria Hesitates - New York Tribune, 1915

- Where the Great World War may now be fought to a finish - Tacoma Times, 1915

- Bulgars press Kavala Raid-Kill Garrison - The Evening Ledger, 1916

Πηγή: http://www.macedoniahellenicland.eu/content/view/1753/39/lang,el/

Με την άφιξη της φρεγάτας «Σαλαμίς» στο λιμάνι της Δάφνης του Αγίου Όρους την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου (1 Νοεμβρίου με το παλιό ημερολόγιο), ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις στην Αθωνική Πολιτεία για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωσή της από τον Οθωμανικό ζυγό, στις 2 Νοεμβρίου 1912, από τον ελληνικό στόλο με επικεφαλής τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη.

Το λιμάνι της Δάφνης υποδέχτηκαν τον Αρχηγό του Στόλου Αντιναυάρχο Κωνσταντίνο Μαζαράκη-Αινιάν, ο Πολιτικός Διοικητής του Αγίου Όρους Αρ. Κασμίρογλου και η Ιερά Επιστασία με επικεφαλής τον Πρωτεπιστάτη Μάξιμο Ιβηρίτη. Ο Αρχηγός Στόλου, συνοδευόταν  από τον Αρχιπλοίαρχο Σπυρίδωνα Δημητρίου και τον Πλοίαρχο Χρήστο Παυλούδη, Ναυτικό Διοικητή Βορείου Ελλάδος...

Στον χαιρετισμό του ο Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους αναφέρθηκε την ένδοξη στιγμή που το θρυλικό θωρηκτό «Αβέρωφ» και ο ελληνικός στόλος, υπό τον Ναύαρχο Κουντουριώτη, κατέπλεε στην θαλάσσια περιοχή ανοικτά του Αγίου Όρους μεταφέροντας το μήνυμα της ελευθερίας της πατρίδας. «Η συγκίνησις ημών είναι βαθυτάτη» είπε ο Πρωτεπιστάτης επισημαίνοντας ότι οι προσευχές και οι ευχές των Αγιορειτών πατέρων συνοδεύουν το Έθνος.

«Με μεγάλη συγκίνηση ερχόμαστε εδώ εκπρόσωποι όλου του ελληνικού στόλου για να εορτάσουμε και να θυμηθούμε τις ημέρες της απελευθέρωσης του Αγίου Όρους, το οποίο συνετέλεσε ήδη από την βυζαντινή εποχή στη διατήρηση της Ορθοδοξίας και συνάμα και του ελληνισμού», είπε ο Αρχηγός Στόλου.

Στη συνέχεια ο Αρχηγός Στόλου, οι Αξιωματικοί και μέλη του πληρώματος της φρεγάτας «Σαλαμίς» μετέβησαν στις Καρυές όπου προσκύνησαν την Ιερή Εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστίν και εψάλη Δοξολογία.

 Πηγές: http://www.agioritikovima.gr/agnea/12204-to-agion-oros-e 

http://nea-propontida.blogspot.gr/2012/11/blog-post_9785.html 

Στις  2 Νοεμβρίου 1912, ελάχιστες ημέρες μετά την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ο Ελληνικός στόλος, με επικεφαλής το θρυλικό θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ, κατευθύνεται προς το Άγιον Όρος. Η παρουσία του αντιμετωπίζεται με χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες καμπάνων ενώ ο στόλος ανταποδίδει με 21 χαιρετιστήριες βολές. Το Αντιτορπιλικό “Θύελλα” αγκυροβολεί στην Δάφνη, αποβιβάζει άγημα από 40 άνδρες και ο εκπρόσωπος του Σουλτάνου, που έδρευε στον Πύργο του Πρωτάτου παραδίνει το Άγιον Όρος στο Ελληνικό Βασίλειο. Το «Γ. Αβέρωφ» με τα ανιχνευτικά «Ιέραξ» και «Πάνθηρ» κατευθύνονται στον όρμο του Πρόβλακα, κοντα στα Νέα Ρόδα, όπου αποβιβάζουν 200 άνδρες, οι οποίοι καταλαμβάνουν την διώρυγα του Ξέρξη. Όλα αυτά μαρτυρούν ένα κλίμα αισιοδοξίας  και συγκινητικών  στιγμών, καθώς μετά από 488 χρόνια σκλαβιάς το Άγιον Όρος απελευθερώνεται.

Στις 4 Νοεμβρίου 1912 η Ιερά Κοινότητα αποστέλλει ευχαριστήριο τηλεγράφημα για την απελευθέρωση του Αγίου Όρους στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος και απάντησε ως εξής:

«Ὁ Πρόεδρος τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου

Ἐν Ἀθήναις τῇ 25ῃ Νοεμβρίου 1912

Πανοσιολογιώτατοι,

Μετά βαθυτάτης συγκινήσεως, ἀποδεχόμενος τόν φιλόστοργον ὑμῶν ἀσπασμόν, εὐχαριστῶ ἀπό μέσης καρδίας ἐπί ταῖς τιμητικαῖς ἐκφράσεσι, δι’ ὧν μέ περιβάλλουσι αἱ ὑμέτεραι Ἁγιότητες.

Ἀντισυγχαίρων δέ ἐπί ταῖς νίκαις, αἵτινες θείᾳ συνάρσει στέψασαι τά ἑλληνικά ὅπλα, ἀπελύτρωσαν καί τούς τῆς Ἀθωνιάδος τόπους, ἐπικαλοῦμαι τάς πρός τόν Ὕψιστον ὑμετέρας δεήσεις ὑπέρ τῆς κατά τούς κοινούς πόθους περατώσεως τοῦ Ἱεροῦ ἀγῶνος.

Ἐλευθέριος Κ. Βενιζέλος»

Τα γεγονότα που ακολούθησαν με το Βουλγαρικό απόσπασμα να εγκαθίσταται στη Μονή Ζωγράφου προκάλεσαν ένοπλες αντιδράσεις. Ομάδα κελιωτών και λαϊκών με επί κεφαλής τον αστυνόμο, πολιόρκησε την οχυρωμένη μονή Ζωγράφου και έριξε μερικές εκφοβιστικές βολές. Η στενή πολιορκία και η πάροδος του χρόνου ανάγκασαν το βουλγαρικό τμήμα να παραδοθεί στις 21 Ιουνίου και να μεταφερθεί αιχμάλωτο στον Πειραιά.

Τα γεγονότα έχουν ιδιαίτερη ιστορική, εθνική, πολιτιστική και διορθόδοξη σημασία. Με αφορμή και την εκατονταετηρίδα για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης η Αγιορειτική Εστία σχεδιάζει σειρά εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν  συνέδριο, ερευνητικό έργο, εκδόσεις, εκθέσεις. Θα γίνουν κυρίως στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε πόλεις του εξωτερικού και είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον επιστημόνων και όχι μόνο.  Θα είμαστε εκεί λοιπόν, για  να μάθουμε περισσότερα για τα γεγονότα την ιστορία και παράδοση του.

Βασίλειος Χάδος

Απελευθέρωση Αγίου Όρους: Μονή Ιβήρων

Πηγή:http://www.pemptousia.gr

Πως δημιουργήθηκε η ένδοξη ελληνική πολεμική αεροπορία. Μία παγκόσμια πρωτοτυπία.

Υψόμετρο 2000 μέτρα. Η Μοίρα της Αεροπορίας το φθινόπωρο του 1912 σε περιπολία στη ακόμη τουρκοκρατούμενη Μακεδονία - πάνω από τις γραμμές του εχθρού. Κανένα από τα αεροπλάνα δεν είναι βαμμένο σε χρώματα στρατιωτικής παραλλαγής: Τα αεροπλάνα είναι ζωγραφισμένα με έντονα χρώματα, γαλάζιο, κίτρινο έως ανοιχτό πράσινο όπως το λεμόνι, βαθύ κόκκινο - το χρώμα του πολέμου. Ο ηγέτης της ομάδας: Υπολοχαγός Δημήτριος Καμπερός. Πέταξε με ένα γαλανόλευκο διπλάνο Farman - μια σκληρή ιπτάμενη μηχανή από κάθε άποψη, σαν τον εαυτό του.

Αεροπλάνο τύπου Farman: Γαλλικής κατασκευής 1912, ξύλινος σκελετός με υφασμάτινη επικάλυψη των φτερών, κινητήρας ισχύος 50 ίππων στην μονοθέσια, 80 ίππων στην διθέσια έκδοση. Ταχύτητα περί τα 100 χλμ/ώρα. Έλλειψης ευελιξίας, ευπάθεια στον ελάχιστο άνεμο, ευπάθεια στον κινητήρα, βραδύ ανύψωση, μέγιστο όριο τα 2 χιλιόμετρα, εμβέλεια 100 χιλιομέτρων, υπερευαίσθητο στον παραμικρό ελιγμό, ανύπαρκτος εξοπλισμός με όπλα, κοινώς ακατάλληλο για στρατιωτική χρήση - αυτό ήταν το πόρισμα των ειδικών της Ελληνικής Αεροπορίας της εποχής εκείνης.

Είναι η επιτομή των έντιμων ηρώων των μεγάλων πολέμων που συγκλόνισαν πριν ακριβώς έναν αιώνα την Χερσόνησο του Αίμου και μαζί της ολόκληρη την Ευρώπη. Οι χειριστές αυτών των αεροπλάνων, αξιωματικοί του Στρατού, απεστάλησαν το 1911 στην Γαλλία για κατάρτιση. Οι τέσσερις αυτοί Έλληνες που έκαναν ανάγκη ζωής την πτήση στο απέραντο γαλάζιο, αποτέλεσαν τον πυρήνα της δημιουργίας της στρατιωτικής αεροπορίας: Δημήτριος Καμπερός, Μιχάλης Μουτούσης, Χρήστος Αδαμίδης, Πανούτσος Νωταράς.

Παρά την αμφίβολη πολεμική του ωφελιμότητα σε χρήση με την Ιταλία κατά τον ιταλοτουρκό πόλεμο του 1911, το αεροπλάνο γνώρισε σε ελληνική υπηρεσία, εξαρχάς πολεμική χρήση - κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, από τις πρώτες ώρες της σύγκρουσης. Ποιος θα ήθελε από τους «Δυτικούς» να παραδεχθεί ότι οι υπανάπτυκτοι Βαλκάνιοι υιοθέτησαν πρώτοι τακτική και φιλοσοφία αεροπορικού πολέμου, την οποία αυτοί ανακάλυψαν κατά την διάρκεια του Α΄ΠΠ;

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1912 κηρύσσεται η επιστράτευση, και στη Λάρισα το Αεροδρόμιον Λαρίσης υπάγεται στην διοίκηση του Δημήτρη Καμπερού. Η Μοίρα Αεροπλάνων (ή Λόχος Αεροπορίας Στρατού, οργανωτικά στο Τάγμα Συγκοινωνιών του Μηχανικού, Διοικητής Σκούφος Γ., Ταγματάρχης Μηχανικού) αποτελεί γεγονός από τον Ιανουάριο του 2012. Παράλληλα με την οργάνωση της Μοίρας, στην Αθήνα κατασκευάζονταν οι πρώτες κατευθυνόμενες βόμβες ελληνικής επινοήσεως - στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη.

Λάρισα, Οκτώβριος 1912

Η Μοίρα Αεροπλάνων αποτελούντο από τους πιλότους, λίγους τεχνίτες συμπεριλαμβανομένου ενός Γάλλου, μερικές ντουζίνες βοηθητικό προσωπικό και τα τέσσερα Farman 50 ίππων που κατέφθασαν νωρίτερα στο Φάληρο. Η Μοίρα Αεροπλάνων με το ξέσπασμα του πολέμου στις 5 Οκτωβρίου 1912 τελούσε υπό τις διαταγές του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου. Η Μοίρα επιχείρησε από τη Λάρισα και ανέλαβε αποστολές αναγνώρισης θέσεων εχθρικών μονάδων πεζικού και πυροβολικού. Μετά την μάχη στο Σαραντάπορο, η σύμπτυξη των Τούρκων στα Σέρβια, διαπιστώθηκε από τους αεροπόρους. Mε τις πρώτες ώρες του πολέμου, και η πρώτη αποστολή αναγνώρισης από τον Καμπερό: Απογειώθηκε από τη Λάρισα, εξετέλησε την αναγνώριση και προσγειώθηκε στον Τίρναβο για διαβίβαση των πληροφοριών.

Η Μοίρα Αεροπλάνων δεν ήταν σε θέση να συνεχίσει το έργο της από την Λάρισα, λόγω της εμβέλειας των Farman, αλλά και λόγω του υψομέτρου της οροσειράς στα βορειοδυτικά του κάμπου. Αποφασίστηκε η αποσυναρμολόγηση και μεταφορά των αεροπλάνων μέσα σε κιβώτια σε αεροδρόμιο κοντά στην Κοζάνη, αλλά με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912 έληξε η αποστολή αναγνώρισης της Μοίρας.

Νικόπολη, Νοέμβριος 2012

Για την στήριξη του Στρατού στο μέτωπο της Ηπείρου αποφασίσθηκε η συγκρότηση ενός Αποσπάσματος Αεροπλάνων στο αεροδρόμιο της Νικοπόλεως, λίγα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πρέβεζας, υπό την διοίκηση του Πανούτσου Νωταρά, το οποίο τελούσε υπό τις διαταγές του Στρατηγείου Ηπείρου. Η δύναμη του Αποσπάσματος ήταν 3 Henry Farman 80 ίππων, τέσσερις χειριστές, συμπεριλαμβανομένου ενός εθελοντή ελληνική καταγωγής από την Ρωσία, τρεις τεχνίτες, ένας ιδιώτης μηχανικός, 50 στρατιώτες.

Η αποστολή του Αποσπάσματος ήταν η αναγνώριση του εχθρού αλλά και ο βομβαρδισμός προχείρων οργανώσεων αυτού. Η αναγνώριση με τα αεροπλάνα επέτρεψε τη δημιουργία ενός σχεδιαγράμματος του οχυρού στο Μπιζάνι και των θέσεων του εχθρικού πυροβολικού.

Το αεροδρόμιο στη Νικόπολη ήταν μακριά από το μέτωπο και έτσι αποφασίσθηκε η μεταστάθμευση σε ένα πρόχειρο μέρος κοντά στο Μπιζάνι - το αποκορύφωμα της σύγκρουσης μεταξύ του Στρατού της Ελλάδος και Τουρκίας. Το βοηθητικό αυτό αεροδρόμιο ήταν μια στενή λωρίδα 80 μέτρα σε μήκος και 25 μέτρα σε πλάτος. Γρήγορα όμως εγκαταλείφθηκε μετά την δεύτερη πτήση, λόγω της καταστροφής ενός αεροπλάνου στην διαδικασία προσγείωσης. Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων έφερε και το τέλος των επιχειρήσεων του Αποσπάσματος Αεροπλάνων.

Δύο αεροπόροι θέλουν να βυθίσουν τον τουρκικό στόλο

Ο Μιχάλης δίνει το σήμα για να επιτεθούν. Δεν υπάρχει επιστροφή - ξέρουν ότι είναι οι καλύτεροι. Η έννοια του φόβου είναι εντελώς άγνωστη σε αυτούς. Με μια βουτιά κατεβαίνουν στον εχθρό. Δευτερόλεπτα αργότερα το Maurice Farman, με πλήρωμα τον Μιχάλη Μουτούση και τον Αριστείδης Μωραϊτίνη, εκτελεί την πρώτη αποστολή ναυτικού βομβαρδισμού στον κόσμο. Η αποστολή του «Ναυτίλος» ήταν η αναγνώριση του τουρκικού στόλου στα Δαρδανέλλια, όπου είχε ζητήσει την προστασία των πυροβόλων των Στενών μετά τη Ναυμαχία της Έλλης. Η φωλιά των δύο πρώτων ελληνικών υδροπλάνων είναι ο Μούδρος στη Λήμνο. Ο Μωραϊτίνης προσφέρεται εθελοντικά για παρατηρητής και μαζί με τον Μιχάλη Μουτούση επιχειρούν την πρώτη αναγνώριση του εχθρικού στόλου μέσα στα Στενά: Ο Μωραϊτίνης σχεδιάζει τις θέσεις των πλοίων.

Η εμφάνιση του αεροπλάνου ως πολεμικό μέσο, αφνιδίασε τα τουρκικά στρατεύματα. Κατά την υπερπτήση του ναυστάθμου του Ναγαρά, τέσσερις βόμβες εξαπολύθηκαν κατά των εχθρικών πλοίων - έντονη η ψυχολογική επίδραση στο ηθικό του εχθρού. Η βόμβα ήταν ένα είδος μεγάλης χειρομβοβίδας με κατευθυντήρια πτερύγια στην ουρά, βάρους 0,5 κιλού περίπου. Οι βόμβες μεταφέρονταν στο αεροπλάνο ανά 4, μέσα σε ξύλινο κιβώτιο δεξιά του χειριστή, μετατρέποντας τό σε βομβαρδιστικό - χωρίς σκοπευτικά. Ο τουρκικός Τύπος στην Κωνσταντινούπολη, μετά την επίθεση του ναυστάθμου του Ναγαρά, έντρομος σχολίασε την ανυπαρξία αντιεροπορικής προστασίας.

Λόγω της χαμηλής τους ταχύτητας, όπως και του χαμηλού ύψους άνω από το μέτωπο, οι πτήσεις αναγνώρισης του εχθρικού πυροβολικού δεν ήταν ήσυχες. Σχεδόν πάντοτε τα αεροπλάνα επέστρεφαν στην βάση τους με διατρημένα τα φτερά τους από πυρά ελαφρών όπλων και βλημάτων πυροβολικού! Οι απώλειες της Μοίρας Αεροπλάνων κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων ήταν τρεις τραυματισμοί κατά τη διάρκεια των προσγειώσεων, όπως και ένας τραυματίας από εχθρικό βλήμα - όταν ένα από τα αεροπλάνα πετούσε πάνω από το Μπιζάνι. Το εχθρικό πυροβολικό χρησιμοποιήθηκε στον αντιεροπορικό αγώνα και στα Δαρδανέλλια.

H εχθρική αεροπορική δύναμη που συναντήθηκε σε αυτές τις επιχειρήσεις ήταν ένα αεροπλάνο τύπου Henriot 50 ίππων στη Mάχη των Γιαννιτσών, με χειριστή έναν Γάλλο. Το συγκεκριμένο αεροπλάνο κατασχέθηκε αργότερα από τον Ελληνικό Στρατό στην Θεσσαλονίκη. Συνολικά δύο τουρκικά αεροπλάνα έπεσαν στα χέρια του Ελληνικού Στρατού.

Χερσόνησος του Αίμου, το πρώτο αεροπορικό εργαστήρι στον κόσμο

Η πολεμική δράση της Μοίρας Αεροπλάνων στην πρώτη περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, με τις πρώτες προσπάθειες βομβαρδισμού εχθρικών θέσεων, έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη για ένα αεροπλάνο διώξεως/αναχαίτισης, όπως και της οργανωμένης αντιεροπορικής άμυνας. Παράλληλα, έκδηλη έγινε η ανάγκη της χρήσεως αυτού και σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Η δράση της Ελληνικής Αεροπορίας στο πρώτο μέρος των Βαλκανικών Πολέμων, αποτέλεσε ιστορικό ορόσημο για την ταχεία εξέλιξη του αεροπλάνου ως πολεμικό μέσο και του αεροπόρου ως πολεμικού θρύλου.

Πηγή, 13 Οκτωβρίου 2012

Κάθε Ὀκτώβριο ἡ μνήμη τῆς καρδιᾶς μας πετᾶ στὰ βορειοηπειρωτικὰ βουνά· ἐκεῖ ὅπου οἱ πατέρες μας δίδαξαν μὲ τὴν ἀνδρεία τους τὸν κόσμο τί σημαίνει νὰ ἀγωνίζεσαι καὶ νὰ πεθαίνεις γιὰ τὴν ἐλευθερία τῶν λαῶν.

Ἦταν Ὀκτώβριος τοῦ 1940 ὅταν ἡ μικρὴ Ἑλλάδα μας ταπείνωσε τὴ φασιστικὴ Ἰταλία μὲ τὸ ἡρωικὸ ΟΧΙ της. Καὶ μὲ τὴ γενναία ἀντίστασή της, χάρη καὶ στὴ βοήθεια τῆς Μεγαλόχαρης, ματαίωσε τὰ γενικότερα σχέδια τῆς συμμάχου τῆς Ἰταλίας, τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας. Αὐτὰ τότε. Τότε ποὺ ὅλοι στὴν Εὐρώπη μιλοῦσαν μὲ θαυμα­σμὸ γιὰ τοὺς Ἕλληνες, ἀκόμη καὶ αὐτὸς ὁ Χίτλερ!

Ὅμως ὁ φετινὸς Ὀκτώβριος κεντᾶ διαφορετικὰ τὴ μνήμη μας. Καὶ δὲν πρέπει νὰ περάσει ἀπαρατήρητο τὸ ἄλλο θαῦμα τῆς νεότερης ἱστορίας μας, τὸ θαῦμα τοῦ 1912-13. Κλείνουν ἐφέτος ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τότε ποὺ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν ἱερὸ ἐνθουσιασμὸ καὶ τοὺς γενναίους ἀγῶνες τῶν προγόνων μας διπλασιάστηκε σχεδὸν ἡ ἀγαπημένη πατρίδα μας. Μὲ τὸ αἷμα τῶν ἡρώων στρατιωτῶν μας φύτρωσε τὸ εὔοσμο καὶ ἀμάραντο ἄνθος τῆς ­ἐλευθερίας καὶ στήθηκε στὴ γῆ τῆς Μακεδονίας μας ὁ Τίμιος Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἡ γαλανόλευκη στὶς 26 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912 ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου κυμάτισε περήφανη στὸν Λευκὸ Πύργο τῆς Θεσσαλονίκης.

Τὰ χριστιανικὰ κράτη τῆς Βαλκανικῆς, Ἑλλάδα, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο καὶ Σερβία, μετὰ ἀπὸ πολλὲς διπλωματικὲς συσκέψεις μεταξύ τους, μὴν ἀντέχοντας τὶς σκληρὲς συμπεριφορὲς εἰς βάρος τους τῶν Τούρκων κατακτητῶν, ἀποφάσισαν νὰ κηρύξουν πόλεμο κατὰ τῆς Τουρκίας. Οἱ Εὐρωπαϊκὲς Μεγάλες Δυνάμεις τήρησαν οὐδέτερη στάση ἀποβλέποντας στὰ συμφέροντά τους. Πρῶτο κήρυξε τὸν πόλεμο κατὰ τῆς Τουρκίας τὸ Μαυροβούνιο στὶς 25 Σεπτεμβρίου.

Ἡ χώρα μας κήρυξε τὸν πόλεμο στὶς 5 Ὀκτωβρίου καὶ ὁ βασιλιὰς Γεώργιος ἔπειτα ἀπὸ πρόταση τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου ἀπηύθυνε πρὸς τὸν ἑλληνικὸ λαὸ τὸ ἑξῆς διάγγελμα, τὸ ὁποῖο γνωστοποίησε καὶ στὶς Μεγάλες Δυνάμεις:

«Πρὸς τὸν λαόν μου

Αἱ ἱεραὶ ὑποχρεώσεις πρὸς τὴν φιλτάτην Πατρίδα, πρὸς τοὺς ὑποδούλους ἀδελφούς μας καὶ πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα ἐπιβάλλουσιν εἰς τὸ Κράτος μετὰ τὴν ἀποτυχίαν τῶν εἰρηνικῶν προσπαθειῶν, πρὸς ἐπίτευξιν καὶ ἐξασφάλισιν τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων τῶν ὑπὸ τὸν τουρκικὸν ζυγὸν Χριστιανῶν, ὅπως διὰ τῶν ὅπλων θέσῃ τέρμα εἰς τὴν δυστυχίαν τὴν ὁποίαν οὗτοι ὑφίστανται ἀπὸ τόσων αἰώνων.

Ἡ Ἑλλὰς πάνοπλος μετὰ τῶν συμμάχων αὐτῆς, ἐμπνεομένων ὑπὸ τῶν αὐτῶν αἰσθημάτων καὶ συνδεομένων διὰ κοινῶν ὑποχρεώσεων, ἀναλαμβάνει τὸν ἱερὸν ἀγῶνα τοῦ δικαίου καί τῆς ἐλευθερίας τῶν καταδυναστευομένων λαῶν τῆς Ἀνατολῆς.

Ὁ κατὰ ξηρὰν καὶ θάλασσαν στρατὸς ἡμῶν ἐν πλήρει συναισθήσει τοῦ καθήκοντος αὐτοῦ πρὸς τὸ Ἔθνος καὶ τὴν Xριστιανοσύνην, μνήμων τῶν ἐθνικῶν αὐτοῦ παραδόσεων καὶ ὑπερήφανος διὰ τὴν ἠθικὴν αὐτοῦ Ὑπεροχὴν καὶ ἀξίαν, ἀποδύεται μετὰ πίστεως εἰς τὸν ἀγῶνα ὅπως διὰ τοῦ τιμίου αὐτοῦ αἵματος ἀποδώσῃ τὴν ἐλευθερίαν εἰς τοὺς τυραννουμένους.

Ἡ Ἑλλὰς μετὰ τῶν ἀδελφῶν συμμάχων Κρατῶν θὰ ἐπιδιώξῃ πάσῃ θυσίᾳ τὸν ἱερὸν αὐτὸν σκοπόν, ἐπικαλούμενοι δὲ τὴν ἀρωγὴν τοῦ Ὑψίστου ἐν τῷ δικαιοτάτῳ τούτῳ ἀγῶνι τοῦ πολιτισμοῦ, ἀνακράζομεν: ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ, ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ!

Ἀθῆναι 5 Ὀκτωβρίου 1912

ΓΕΩΡΓΙΟΣ»

Γενικὸς Διοικητὴς Στρατοῦ ὁρίσθηκε ὁ τότε Διάδοχος Κωνσταντῖνος. Ὁ Στρατός μας συγκροτήθηκε σὲ δύο μεγάλα σώματα, στὸν Στρατὸ Θεσσαλίας καὶ στὸν Στρατὸ Ἠπείρου, μὲ σύνολο ἀνδρῶν 110.000 περίπου.

Τὸν στρατὸ αὐτὸ τὸν ἀποτελοῦσαν γενναῖα παλληκάρια ἀπὸ ὅλα τὰ ἐλεύθερα ἐδάφη τῆς Πατρίδας μας καὶ ἀπὸ τὴν Κρήτη καὶ τὴ μακρινὴ Κύπρο μας.

Οἱ στρατιωτικὲς ἐπιχειρήσεις ­ἄρχισαν ἀμέσως. Τὸ Σῶμα τῆς Θεσσαλίας μὲ ἀρ­χιστράτηγο τὸν Διάδοχο Κωνσταντῖνο κατευθύνθηκε ἀρχικὰ πρὸς τὴ βορειοδυτικὴ Μακεδονία. Πέρασε τὴν ὀροσειρὰ τῆς Μελούνας καὶ ἐλευθέρωσε στὶς 6 Ὀκτωβρίου τὴν Ἐλασσόνα καὶ τὴ Δεσκάτη, κυρίευσε τὰ στενὰ τοῦ Σαρανταπόρου στὶς 9 Ὀκτωβρίου καὶ μὲ σύνθημά του «Ἐμπρὸς πάντοτε!» ἐλευθέρωσε τὰ Σέρβια στὶς 10 Ὀκτωβρίου, τὴν Κοζάνη στὶς 12 Ὀκτωβρίου, τὰ Γρεβενά, τὴν Πτολεμαΐδα καὶ τὴν Κατερίνη στὶς 15 Ὀκτωβρίου, τὴ Βέροια στὶς 16 Ὀκτωβρίου, τὴν Ἔδεσσα στὶς 18 Ὀκτωβρίου καὶ τὰ Γιαννιτσὰ μετὰ ἀπὸ σκληρὴ μάχη στὶς 19 καὶ 20 Ὀκτωβρίου. Ἔπειτα ἀπὸ τὴ νίκη τοῦ στρατοῦ μας στὰ Γιαννιτσὰ ὁ στρατός μας πῆρε τὸ δρόμο γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη. Στὶς 25 Ὀκτωβρίου ἐλευθερώθηκε καὶ ὁ Λαγκαδάς.

Ὁ ἀρχηγὸς τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχιστράτηγος Χασὰν Ταξὶν Πασὰς διαπιστώνοντας ὅτι ἦταν ἀδύνατον νὰ ἀποκρούσει τὴν ὁρμητικὴ προέλαση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἀναγκάσθηκε καὶ ὑπέγραψε τὴν ἄνευ ὅρων παράδοση τῆς Θεσσαλονίκης στοὺς Ἕλληνες τὴν 26η Ὀκτωβρίου 1912.

Αὐτὴ ἦταν ἡ θαυμαστὴ ἀπελευθερωτικὴ πορεία τοῦ στρατοῦ μας ἐκεῖνο τὸ εἰκοσαήμερο τοῦ 1912. Μιὰ πορεία θριάμβου ποὺ ἐπανέφερε ἔπειτα ἀπὸ 482 χρόνια τουρκικῆς σκλαβιᾶς (τὸ 1430 εἶχε σκλαβωθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη) τὴν ἐλευθερία στὴν πρωτεύουσα τῆς βορείου Ἑλλάδος.

Δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦμε ποτὲ τοὺς ἱεροὺς ἀπελευθερωτικοὺς ἀγῶνες τῆς Ἱστορίας μας. Ἔχουμε πολλοὺς τέτοιους ἀγῶνες στὴν Πατρίδα μας. Στὴν Ἤπειρο, στὴ Θράκη, ἀργότερα στὴν Κύπρο καὶ στὰ ἄλλα νησιά μας. Ἂν λησμονήσουμε τὴν Ἱστορία μας, θὰ χάσουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ τὸν προσανατολισμό μας. Αὐτὸ ἐπιδιώκουν πολλοὶ ἐχθροί μας. Ἐὰν θέλουμε νὰ συνεχίσουμε νὰ ὑπάρχουμε ὡς Ἔθνος, πρέπει νὰ ἐμπνεόμαστε ἀπὸ τὰ ὑψηλὰ ἰδανικὰ τῶν πατέρων μας. Τὸ ὀφείλουμε ὡς χρέος εὐγνωμοσύνης στὸ αἷμα τῆς θυσίας τους.

ΠΗΓΗ: Περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ», Τευχ. 2053.

Ο Λοχίας Θεόδωρος Γκούτας υπηρετούσε στο 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων (Διοικητής Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος Διον) και ήταν γιός παλαιού οπλαρχηγού του Ολύμπου και μυθικού ήρωος της περιοχής.

Διακρίθηκε για πρώτη φορά στη μάχη των Γιαννιτσών, όταν αιχμαλώτισε μία ολόκληρη Τουρκική πυροβολαρχία. Η πυροβολαρχία αυτή που αμυνόταν στο χωριό Πυλωρύγι (τότε Πύλορικ) μετά την έφοδο των Ευζώνων κατόρθωσε να φορτώσει το υλικό της και να υποχωρήσει “δρομέως” προς ανατολάς. Κατά την κίνησή της όμως προσέκρουσε στο Ευζωνικό τμήμα που διοικούσε ο Λοχίας Γκούτας, ο οποίος την συνέλαβε και προς γενική κατάπληξη πάντων την οδήγησε σε φάλαγγα στον Διοικητή της Μεραρχίας Συνταγματάρχη Μηλιώτη Κομνηνό. Με την έγκριση του Συνταγματάρχου Παπαδόπουλου είχε σχηματίσει Διμοιρία (25-30 ανδρών) από εκλεκτούς Ευζώνους που αποτελούσε είδος τιμητικής φρουράς του Συνταγματάρχου.

Κατά την (αποτυχούσα τελικά) επίθεση της 7ης Ιανουαρίου κατά του Μπιζανίου το Σύνταγμα των Ευζώνων έχει καθηλωθεί σε μια χαράδρα από δύο εχθρικά πολυβόλα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να συνεχίσει την επίθεση του.

“… Ο Παπαδόπουλος, κατέρυθρος εξ οργής, φωνάζει προς τον υπασπιστή του Δημητρακόπουλο “Βρε Γιάννη φώναξέ μου τον Σύνδεσμον του Τάγματος” … Προσελθόντος του Συνδέσμου, ο Συνταγματάρχης του λέγει: “Τρέξε να μου φέρεις τον Γκούτα” και ο θαυμάσιος δεκανεύς Εύζωνος εξηφανίσθη ταχέως καλυπτόμενος από τον πυκνό θάμνο προς τα αριστερά. Μετ’ ολίγον χρόνον δια της αυτής οδού επανήλθεν ακολουθούμενος από τον περιβόητο Λοχία Θεόδωρο Γκούτα. ‘Ητο μετρίου αναστήματος, ισχνός με μικρούς μέλανας οφθαλμούς και μικρόν αγκιστροειδώς εστριμμένο μύστακα. Μόλις προσήλθεν ενώπιον του Συνταγματάρχου ο τελευταίος τον διέταξεν: “Αυτά τα πολυβόλα εκεί πάνω μας γίνανε τσιμπούρι. Να τους βάλεις χέρι”. Και ο Λοχίας Γκούτας φέρων την δεξιά στο φεσάκι του απαντά: “Μάλιστα κύριε Συνταγματάρχα” και εξαφανίζεται έρπων σχεδόν δια μέσου των βάτων. “Θα τα πάρη αυτός” απεφάνθη μετά πεποιθήσεως ο Παπαδόπουλος.

Εν τη ακμή της μάχης, ο Διοικητής του Συντάγματος διατάσσει αφελέστατα ένα απλούν Λοχία να του κυριεύσει τα πολυβόλα του εχθρού. Το έτι καταπληκτικώτερον είναι ότι ο Γκούτας μετ’ ολίγον είχε κυριεύσει τα δύο εχθρικά πολυβόλα, των οποίων το πυρ διεκόπη αιφνιδίως.

Ο Λοχίας Γκούτας τον οποίον εσεβάσθησαν αι εχθρικαί σφαίρες κατά τας μάχας, έπεσε την εσπέρα της ιδίας ημέρας δολοφονηθείς ανάνδρως υπο φανατικού Τούρκου τραυματίου. Μεγαλόψυχος, όπως όλοι οι γενναίοι, επλησίασεν Τούρκο τραυματία εις τον οποίον έδωκε να πίη εκ του υδροδοχείου του, και τότε ο άθλιος εκείνος υψώσας το παρακείμενο όπλο του επυροβόλησε, τραυματίσας καιρίως τον Λοχία στην βουβωνική χώρα. Ο αετός του Ολύμπου πριν αποθάνει εξεδικήθη, διότι αναρπάσας την ξιφολόγχην του κατέσφαξε τον άθλιον δολοφόνο. Μέ έρανο μεταξύ των αξιωματικών ανηγέρθη μαρμάρινος σταυρός στον τάφο του Λοχία Γκούτα στη Λάζαινα Ιωαννίνων …”

Με αφορμή τη  συμπλήρωση 100 χρόνων από την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων (1912), ιερό καθήκον επιτάσσει  αναφορά σε μια από τις πιο ηρωικές μορφές που κυριάρχησαν σε αυτούς, του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.

                                                     ***

Γεννήθηκε στην Ύδρα το 1855. Καταγόταν από αρχοντική ναυτική οικογένεια και ακολουθώντας την ναυτική της παράδοση, το 1873 κατετάγη στο Βασιλικό Ναυτικό, στο Ναυτικό Σχολειό. Απεβίωσε στις 22 Αυγούστου1935στο Παλαιό Φάληρο και ενταφιάστηκε, κατόπιν επιθυμίας του, στον οικογενειακό τους τάφο στην Ύδρα. Το όνομά του έχει δοθεί μέχρι σήμερα σε 4 πλοία του Πολεμικού Ναυτικού: Στο τελευταίο από αυτά, τη  φρεγάτα «Κουντουριώτης» ο θυρεός της, φέρει το Σταυρό και από κάτω την ημισέληνο με τη φράση «ΠΛΕΩ ΜΕΘ' ΟΡΜΗΣ ΑΚΑΘΕΚΤΟΥ»,η οποία  αναγραφόταν στο σήμα που έστειλε ο ΝαύαρχοςΚουντουριώτης, κατά την καταδίωξη του Τουρκικού Στόλου στη Ναυμαχία της Έλλης. Ο Σταυρός επί της ημισελήνου συμβολίζει την νίκη του ορθοδόξου Ελληνικού έθνους επί του Τουρκικού.

                                                         ***

Με την έκρηξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου (5-10-1912), ο Ελληνικός Στόλος επιθεωρείται στο Φάληρο από τον Βασιλέα Γεώργιο Α και τον Πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο. Εκεί, διαβάζεται η διαταγή προαγωγής του Παύλου Κουντουριώτη σε Υποναύαρχο και ορισμού του ως  Αρχηγού  του Στόλου του Αιγαίου. Αυτός πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, και με τις δύο αποφασιστικές ναυμαχίες της Έλλης(3 Δεκεμβρίου1912) και της Λήμνου(5 Ιανουαρίου1913), έτρεψε  τον Οθωμανικό Στόλο σε φυγή εξαναγκάζοντάς τον να επιστρέψει και να κλειστεί στα Στενά. Έτσι εξασφαλίστηκε η ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο.

Αυτά είναι ευρέως γνωστά, αλλά υπάρχουν και άγνωστες πτυχές, της λιτής και ασκητικής ζωή του, τις οποίες και οφείλουμε να αναδείξουμε.  

                                                              ***

Αντί να τον περιγράψουμε εμείς, παραθέτουμε το τηλεγράφημα που έστειλε ο Τούρκος Υπουργός Ναυτικών στον Αρχηγό του τουρκικού στόλου, πριν από τη ναυμαχία της Έλλης.

Επί του Αβέρωφ θα επιβαίνει, όπως πληροφορούμαι, ο αρχηγός του ελληνικού στόλου, ο Κουντουριώτης, άριστος αξιωματικός, με πείρα, με θάρρος και πλείστες άλλες ναυτικές αρετές. Ο Κουντουριώτης είναι εκ των αρίστων αξιωματικών.

Ο Υπουργός των Ναυτικών

Μαχμούτ Μουκτάρ

                                                           ***

Υπήρξε :

Δυο φορές, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. 1924 -1925 και 1929.

Δυο φορές, Αντιβασιλέας. 1920 και 1921-1922.

Αρχηγός του ελληνικού στόλου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Ο πρώτος  αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού που του απονεμήθηκε ο βαθμός του Υποναυάρχου (1911).

Ο πρώτος  Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (1912).

Ο πρώτος  αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού που του απονεμήθηκε ο βαθμός του Αντιναυάρχου (1913)

Ο πρώτος  κυβερνήτης ελληνικού πολεμικού, του εύδρομου "Μιαούλης", που έκανε για πρώτη φορά (1901) υπερπόντιο εκπαιδευτικό πλου, των Ναυτικών Δοκίμων, στην Αμερική, διαπλέοντας επί τέσσερις μήνες τον Ατλαντικό σχεδόν αποκλειστικά με πανιά.

Υπουργός των Ναυτικών σε τρεις διαφορετικές κυβερνήσεις (1916, 1917 και 1919).

Υπασπιστής του Βασιλέα Γεωργίου Α  (1908). 

                                                        ***
Αξιομνημόνευτα είναι τα περιστατικά που δείχνουν τη βαθειά  πίστη του στο Θεό.

ü  Το ξημέρωμα της 3 Δεκεμβρίου 1912, πριν αποπλεύσει για τη ναυμαχία της Έλλης, έστειλε στην Κυβέρνηση  το ιστορικό «σήμα επίθεσης»:

"Μέ τήν δύναμιν του Θεού, τάς ευχάς τού Βασιλέως μας και έν ονόματι του δικαίου καί μέ τήν πεποίθησιν της νίκης, πλέω μεθ' ορμής ακαθέκτου εναντίον του εχθρού του Γένους"

ü  Στις 26 Ιουνίου του 1913, το αντιτορπιλικό «Δόξα» κατέπλευσε στον όρμο της Καβάλας και κατέλαβε την πόλη. Στις 27 Ιουνίου1913, ο Ναύαρχος Κουντουριώτης με το επιτελείο του, μέσα σε μια πανηγυρική ατμόσφαιρα αποβιβάζεται και πηγαίνει στο Διοικητήριο και στην Εκκλησία όπου παρίσταται στη δοξολογία που ψάλλεται για την απελευθέρωσή της. Το ίδιο απόγευμα στέλνει από το θωρηκτό «Αβέρωφ» ένα αξέχαστο ραδιοτηλεγράφημα:

"Εξ Αβέρωφ τη 27 Ιουνίου1913, ώρα 5 και 30' μμ. Σήμερον επισήμως προκηρύχθη η κατάληψις της Καβάλας. Εκαθαρίσαμεν τα περίχωρα από τους κομιτατζήδες και ικανούς Βουλγάρους στρατιώτας αδέσποτους. Ο ενθουσιασμός είναι μέγιστος. Οι Τούρκοι συμμετέχουσι πλήρως αυτού. Κουντουριώτης."

ü  Στις 15 Νοεμβρίου 1926, στην Αθήνα, συνέταξε ιδιόχειρα τη Διαθήκη του. Αυτή δημοσιεύτηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών, την 22 Μαΐου 1936, δια του υπ. Αριθ.1784/1936 Πρακτικού και κηρύχτηκε κυρία με την 4755/1936 Απόφασή του    

                                             Η  Διαθήκη μου

"Έζησα πιστός εις την Χριστιανικήν Θρησκείαν και εις την Ανατολικήν Ορθόδοξον Ελληνικήν Εκκλησίαν. Ηγάπησα δι όλης της ψυχής μου την Πατρίδαν μου. Κατά το μέτρον των δυνάμεων μου και τη βοηθεία του Θεού εξετελεσα το καθήκον μου. Ατενίζω ήρεμος την κρίσιν της ιστορίας

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..Όλη μου η στοργή ανήκει εις την Ύδραν , όλη μου η ψυχή εύχεται προς τον Θεόν διαπύρως να φυλάττει την Ελλάδα.

Εν Αθήναις 15 Νοεμβρίου 1926

Παύλος Κουντουριώτης "

                                                               ***

Αιωνία  του η  μνήμη  !

Αλεξανδρούπολη     Αύγουστος   2012

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ  ΝΙΚΟΛΑΟΣ Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)