Τό καλοκαίρι τοῦ 1943 τό πατριωτικό Ἀντάρτικο στή νοτιοδυτική Πελοπόννησο, ὁ «Ἑλληνικός Στρατός» (ΕΣ), εἶχε φθάσει σέ ἱκανοποιητικό ἐπίπεδο συμμετοχῆς, τουλάχιστον σέ ἀξιωματικούς, ἄν ὄχι καί σέ ἁπλούς ἀντάρτες. Η ἡγεσία του ἦταν διάσπαρτη μεταξύ πολλῶν ἀξιωματικῶν κατωτέρων βαθμῶν, ἐνῶ ἦταν κοινή πεποίθηση ὅτι ὅλους τούς συντόνιζε ἀπό τήν Καλαμάτα ὁ συνταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόγκωνας(1).

Ὁ Παπαδόγκωνας ἦταν ἀξιωματικός μέ μεγάλη ἀπήχηση στό σῶμα τῶν ἀξιωματικῶν της Μεσσηνίας, μέ τούς ὁποίους εἶχε ὀργανώσει τούς πρώτους πυρῆνες Ἐθνικῶν Ὁμάδων Ἀντίστασης (ΕΟΑ) ἀπό τόν Ἰούλιο 1942.

Ἡ Κατοχική κυβέρνηση τῆς Ἀθήνας εἶχε διορίσει τόν Παπαδόγκωνα Στρατιωτικό Διοικητή Καλαμάτας (Φρούραρχο), λόγω ἀρχαιότητος μεταξύ τῶν Μεσσήνιων ἀξιωματικῶν. Τό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ προσπάθησε πολλές φορές νά τόν δολοφονήσει, ἀκόμη καί μέσα στήν Καλαμάτα, χωρίς ἐπιτυχία.

Στό τέλος δοκίμασε νά τόν δολοφονήσει ἠθικά. Κυκλοφόρησε ἕνα πλαστό σύμφωνο μεταξύ Παπαδόγκωνα – Ντομένικο, τοῦ Ἰταλοῦ στρατιωτικοῦ διοικητῆ Μεσσηνίας, περί δῆθεν συνεργασίας τοῦ ΕΣ μέ τούς Ἰταλούς γιά τή διάλυση τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ ΚΚΕ. Ἀκολουθεῖ τό κείμενο τοῦ ὑποτιθέμενου Συμφώνου ὅπως κυκλοφόρησε:

Σύμφωνον Ντομένικο-Παπαδόγκωνα
Διοίκησις Τομέως Μρεσσηνίας/Ἐμπιστευτικόν Πρωτόκολλον 005856, Καλαμάτα 20/7/1943

ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ
Ὁ ὑπογγεγραμμένος συνταγματάρχης διοικητής τοῦ 64ου συντάγματος Πεζικοῦ ΝΤΟΡΙΑ ΝΤΟΜΕΝΙΚΟ καί ὁ συνταγματάρχης Στρατιωτικός διοικητής Πεζικοῦ ΠΑΠΑΔΟΓΚΩΝΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ τῆς διοικήσεως Καλαμῶν, ἔχοντες ὑπ’ὄψιν τόν ἐκ τοῦ κομμουνισμοῦ κίνδυνον καί τήν δημιουργίαν ἐπεισοδίων εἰς βάρος τοῦ στρατοῦ κατοχῆς καί τοῦ ἐθνικοῦ στοιχείου Καλαμῶν καί διά τήν πρόληψιν οἱασδήποτε ἐνεργείας ἐκ μέρους τῶν ἀναρχικῶν στοιχείων, ἔχοντες ἐξουσιοδοτηθῆ πρός τοῦτο ἀπό τήν ἀνωτέραν διοίκησιν
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΜΕΝ
Τήν παροχήν οἱασδήποτε βοηθείας εἰς τόν συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Διονύσιον ἥτις κατά τήν ἀντίληψιν θά ἦτο ἀναγκαία ὑπ’αὐτοῦ. Οὗτος (ὁ Παπα-δόγκωνας) δεσμεύεται μέ τόν λόγον τῆς τιμῆς του διά συνεργασίαν μετά τοῦ ὑπογεγραμμένου (Ἰταλοῦ συνταγματάρχου) πρός ἐξαφανισμόν τῶν ἐν τή Μεσσηνία δρώντων ὀργανώσεων. Ἐπ’εὐκαιρία δέ, ὑπό τήν ἄμεσόν του εὐθύνην, θά ὀργανώσει ἀποσπάσματα ἐθνικιστικά, ὑπό τήν διοίκησιν τοῦ συνταγματάρχου Γιαννακοπούλου Ἀθανασίου μέ τόν ἀποκλειστικό σκοπόν νά διαλύση τάς κομμουνιστικάς ὀργανώσεις Ἐθνικό Ἀπελευθερωτικό Κίνημα, ΕΛΑΣ, κ.λπ. συνεργαζόμενος μετά πλήρους συναδελφωσύνης μετά των στρατευμάτων κατοχῆς.
Ἐγράφη εἰς διπλοῦν καί εἰς ἕκαστον ἐκ τῶν συμβαλλομένων ἐδόθη ἀνά ἕνα ἀντίτυπον δεόντως ὑπογεγραμμένον.

Ὁ συνταγματάρχης διοικητής, Ντόρια Ντομένικο
Ὁ συνταγματάρχης διοικητής τοῦ Ἐθνικοῦ Στρατοῦ Ἑλλάδος, Παπαδόγκωνας Διονύσιος

Σήμερα εἶναι βεβαιωμένο(2) ὅτι τό Σύμφωνο κατασκευάστηκε ἀπό τό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ καί πιό συγκεκριμένα ἀπό τόν Ἀχιλλέα Μπλάνα, τόν Γιάννη Φράγκο (Ἀκρίτα) καί τόν Γιάννη Μιχαλόπουλο (Ὠρίωνα), μέ τή βοήθεια τοῦ δικηγόρου Γάϊου Μαράκα. Ἄν ἦταν πραγματικό, θά ἐφαρ¬μοζόταν. Οἱ Ἰταλοί δέν θά τό ἔδιναν στό ΕΑΜ, ὥστε νά βλάψει τόν ΕΣ καί τόν Παπαδόγκωνα, τούς ὑποτιθέμενους συνεργάτες τους! Ὁ Γιαννακόπουλος τό κατήγγειλε ἀμέσως. Τό ἴδιο ἔκανε καί ὁ Παπαδόγκωνας. Ἀκολουθεῖ ἡ διάψευσή του, ὅπως δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα Θάρρος τῆς Καλαμάτας τῆς 28ης Αὐγούστου, 1943. Βέβαια, ἡ διάψευση ἀποσιωπᾶται πάντα ἀπό τούς ἀπολογητές τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ.

ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ
(Θάρρος 28 Αὐγούστου 1943)

Ἐπανελθῶν ἐνταῦθα μετ’ ἀπουσίαν ὀλίγων ἡμερῶν ἔλαβον γνῶσιν συκο¬φαντικῆς ἐπιθέσεως διά τίνος λαθροβίως καί σκοτίως κυκλοφορούσης δῆθεν ἐφημερίδος φερούσης κατ’ εὐφημισμόν τόν κτυπητόν τίτλον «Ἑλληνική Σάλπιγγα». […] Ἄν ἀναγκάζομαι νά ἀπαντήσω σήμερον διά τοῦ Τύπου – βεβαιῶ δέ ὅτι διά πρώτην φορᾶν δημοσιογραφῶ κατόπιν τῆς 34ετοῦς ὑπηρεσίας μου εἰς τόν Στρατόν – τό πράττω ἐκ φόβου μήπως μερικοί καλοί τίμιοι Ἕλληνες, ἰδία τῆς ὑπαίθρου, ξένοι πρός τούς σκότιους σκοπούς μερικῶν κακῶν Ἑλλήνων τῆς Πρωτευούσης μή γνωρίζοντες τόν δημόσιον βίον τόσον ἐμοῦ, ὅσον καί τοῦ κ. Γιαννακοπούλου, κλονισθώσι πρός στιγμήν ἐπί βλάβη τῆς ἀπαιτουμένης ψυχικῆς ἑνότητας πάντων.

Λαέ τῆς Μεσσηνίας καί τῆς Λακωνίας,

Δηλῶ μέ τόν κατηγορηματικώτερον τρόπον ὅτι τό δημοσιευθέν ἔγγραφον εἶναι ἀνύπαρκτον ἐπινόημα κακοβούλων Ἑλλήνων ἐπιδιωκόντων σκοτίους σκοπούς.

[…] Πληροφορῶ ὅλους τούς ἀγαπητούς μου συμπολεμιστάς, τούς ἀγαπητούς μου Ἕλληνας, μέ τούς ὁποίους τόσοι ἄρρηκτοι δεσμοί τόσων ἀγώνων μέ συνδέουν, καί παρά τήν λύπην μου, ὅτι θά διδαχθῶσι καί οἱ συκοφάνται μου, ὥστε μελλοντικῶς νά δύνανται νά πράττωσι τό ἔργον τῶν πειστικώτερα, ὅτι:

α) Πρακτικά συντασσόμενα μεταξύ δυό ἡ περισσοτέρων στρατιωτικῶν (ἐπιτροπαί κ.λπ.) οὐδέποτε ἀριθμοῦνται, ἄλλα καταχωροῦνται εἰς βιβλίον ἤ ἁπλῶς ὑποβάλλονται δι’ ἀναφορῶν εἰς τάς προϊστάμενας ἀρχάς, λαμβανουςῶν ἀριθμόν πρωτοκόλλου μόνον τῶν ἀναφορῶν ἤ ἐγγράφων, ἐκτός ἐάν ὑπάρχη ἰδιαίτερον βιβλίον παρά ταῖς Ἰταλικαῖς ἀρχαῖς μέ αὔξοντα ἀριθμόν Πρωτοκόλλων τιμῆς.

β) Ὁ Ὑποφαινόμενος ὡς ἀρχαιότερος τῶν ἐν Μεσσηνίᾳ ἀξιωματικῶν ἔχω τοποθετηθῆ ἐνταῦθα παρά τοῦ Ὑπουργείου Ἐθνικῆς Ἀμύνης ὡς Διοικητής τῆς Στρατιωτικῆς Διοικήσεως Μεσσηνίας. Πῶς ἦτο δυνατόν νά ὑπογράψω ὡς «Συνταγματάρχης Διοικήσεως τοῦ Ἐθνικοῦ Στρατοῦ Ἑλλάδος;». Μάλιστα δέ Στρατοῦ μή ὑπαρκτοῦ ἀτυχῶς κατ’ αὐτούς;

γ) Γνωστόν τυγχάνει ὅτι αἵ Ἰταλικαί Στρατιωτικαί Ἀρχαί μέχρι τή 25η Ἰουλίου εἰς πάντα τά ἔγγραφα αὐτῶν ἐκτός χριστιανικῆς ἡμερομηνίας, ἀνέγραφον καί φασιστικήν χρονολογίαν. Εἰς τό δημοσιευθέν κακότεχνον κατασκεύασμα ἐλλείπει αὐτή, θά ἔπρεπε δέ νά ἀναγραφῆ ΧΧΙΙ.

δ) Παρά τήν ὑπογραφήν μου δέν ὑπάρχει σφραγίς, φαίνεται δέ καθαρά ὅτι οἱ ἐπινοηταί τοῦ κατασκευάσματος δέν ἠδυνήθησαν νά ὑποκλέψουν ταύτην ἤ μᾶλλον τούς διέφυγε τοῦτο.

ε) Τό ὅλον ὕφος τοῦ δημοσιεύματος διαφαίνεται, καί εἰς τούς ὀλίγην πείραν στρατιωτικήν ἔχοντας, ὅτι δέν εἶναι στρατιωτικόν.
[…] Κύριοι, σταματήσατε εἰς τόν κατήφορον τόν μέγαν πού φέρεσθε, δέν σᾶς χρεωστᾶ τίποτα ὁ λαός μας, μέ τᾶς θαυμάσιας ἀρετάς του, πού τόσο ἄφθονον αἷμα καί χρῆμα ἔχει πληρώσει διά τήν ἀνεξαρτησίαν, τό μεγαλεῖον καί τήν δόξαν τῆς πατρίδος μας. Φθάνουν οἱ 286 φόνοι, τούς ὁποίους μέχρι προχθές ἔχετε διαπράξει μόνον εἰς τήν Μεσσσηνίαν, ἐναντίον μεμονωμένων φιλήσυχων Ἑλλήνων πολιτῶν καί ἀξιωματικῶν. Πρό τίνων ἡμερῶν κατεκρεουργήσατε τόν μόνιμον ἰατρόν Σακελλαριάδην καί ἄλλους ἀξιωματικούς εἰς τά χωρία τῶν εἰς τόν Ταΰγετον. Προχθές μοί κατηγγέλθη ὅτι εἰς Γαργαλιάνους Φιλιατρά ἐδολοφονήσατε τόν ἀνθυπομοίραρχον Γιαννουκάκον Μίχ. καί τό ἑξαετές κορασιόν του εἰς τήν ἀγκάλην του καί ἐτραυματίσατε δυό εἰσέτι τέκνα του ἀνήλικα σοβαρῶς διά πυροβολισμῶν.

[…] Εἰς σᾶς δέ τούς ὑποδουλιστάς καί πυρπολητάς τῆς ἡσυχίας τοῦ λαοῦ μας, σᾶς συνιστῶ νά σταματήσετε κάπου εἰς τόν κατήφορον, πού ἐπήρατε. Τούς σκότιους σκοπούς σας δέν θά τούς ἐπιτύχετε μέσα εἰς μίαν πατρίδα τῆς ὁποίας τόν ὅλεθρον διά τοῦ διχασμοῦ ἐπιδιώκετε. Τίποτε ἄλλο.

ΠΑΠΑΔΟΓΚΩΝΑΣ ΔΙΟΝ., Συντ/ρχης Πεζικοῦ.

Ἡ κατηγορία τοῦ ΕΑΜ ἐναντίον τοῦ Παπαδόγκωνα, ἔφερε τεράστιο κέρδος στό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ καί προξένησε ἀφάνταστη ζημιά στή δημοκρατική, ἀντιΕΑΜική Ἀντίσταση.

Προκάλεσε σύγχυση καί μεγάλη διαίρεση μεταξύ τῶν ἀξιωματικῶν, πού ἀποτελοῦσαν τόν κορμό της. Λόγω τῶν εἰδικῶν συνθηκῶν ἐπικοινωνίας τῆς ἐποχῆς, μόνον οἱ κατηγορίες τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ γιά τό Σύμφωνο κυκλο-φόρησαν εὐρύτατα. Αὐτοί εἶχαν μεγάλο δίκτυο πολιτικῶν ὀργανώσεων σέ κάθε πόλη καί χωριό. Οἱ δημιουργοί του, Μπλάνας, Φράγκος, Ὠρίων, κ.λπ. τό κυκλοφόρησαν σέ χιλιάδες ἀντίτυπα. Ἔρριξαν καί χιλιάδες προκηρύξεις στίς πόλεις καί τά χωριά τῆς νοτιοδυτικῆς Πελοποννήσου μέ τίς ὁποῖες ὄχι μόνον κατήγγειλαν τό ὑποτιθέμενο Σύμφωνο ἀλλά στόλιζαν μέ τά ἐπίθετα τοῦ προδότη καί τοῦ δοσίλογου ὅποιον εἶχε καταταγεῖ ἤ σκεπτόταν νά καταγεῖ σέ ἄλλη ὀργάνωση, ἐκτός τοῦ ΕΛΑΣ.

Τό πλαστό Σύμφωνο συνεχίζει νά χρησιμοποιεῖται ἀπό μιά σειρά σύγχρονους συγγραφεῖς, ὡς δικαιολογία τῶν ἐπιθέσεων τοῦ ΕΛΑΣ ἐναντίον τοῦ ΕΣ. Οἱ διαψεύσεις (3) τοῦ Παπαδόγκωνα, τοῦ Γιαννακόπουλου, καί τῆς Ἰταλικῆς Στρατιωτικῆς Διοίκησης Μεσσηνίας (4), καθώς καί οἱ ἀποδείξεις πλαστότητας, ἀποκρύπτονται.

Σημειώσεις:

1. Ὁ συνταγματάρχης Παπαδόγκωνας ὡς ἀνθυπολοχαγός εἶχε πολεμήσει ἡρωϊκά στή φονική μάχη τοῦ Κάλε Γκρότο, κοντά στήν Ἄγκυρα. Στήν Ἀλβανία ἦταν διοικητής τῆς Μεραρχίας Κρητῶν, ἡ ὁποία κατέλαβε τήν Τρεμπεσίνα. Στήν ὁπισθοχώρηση, ὁδήγησε τήν Μεραρχία του συντεταγμένη μέχρι τόν Ἰσθμό τῆς Κορίνθου.
2.Γιά μιά σειρά ὁλόκληρη, πέραν πάσης ἀμφιβολίας, ἀποδείξεις τῆς πλαστότητας τοῦ Πρωτοκόλλου, ὁ ἀναγνώστης μπορεῖ νά ἀνατρέξει στόν Γ΄ Τόμο τοῦ ἐξαίρετου ἔργου τοῦ ΝΙΚΟΥ Ι. ΖΕΡΒΗ, “ΚΑΛΑΜΑΤΑ. Κατοχή-Ἀντίσταση-Ἀπελευθέρωση”, σελ. 101-144.
3, Τρία μόνο παραδείγματα παρόμοιων συγγραφέων:
1. Εὐάγγελος Μαχαίρας, “50 Χρόνια Μετά…”, Σύγχρονη Ἐποχή, 1993, στή σελίδα 222 γράφει: “… ὑπάρχουν ἐπιχειρήματα πού πείθουν ἀπολύτως γιά τήν ὕπαρξη αὐτοῦ τοῦ ἐγγράφου. Πρῶτον, ὁ Διονύσιος Παπαδόγκωνας δέν τό διέψευσε ποτέ…” (σ.σ. Ὁ Μαχαίρας ομως στη συνέχεια δέν παρουσιάζει κανένα ἐπιχείρημα, καί ἀποκρύπτει τή διάψευση τοῦ Παπαδόγκωνα).
2. Ἠλίας Παπαστεριόπουλος, “Ὁ Μωριᾶς στά Ὅπλα”, Τόμος Α’, 195, σελ. 286, γράφει “…Ἡ σιωπή ὅμως τοῦ Παπαδόγγονα, πού θά ἔπρεπε ἀμέσως νά διαψεύσει τή συκοφαντία σέ τί ἀπέβλεπε; […] Δέν θά ἔπρεπε, ὅταν εἶδε νά πλαστογραφοῦν τήν ὑπογραφή του, νά διακηρύξη δημόσια τήν πλαστότητα τῆς ὑπογραφῆς του; Γιατί δέν μίλησε;…”. (σ.σ. κι αυτός αποκρύπτει τη διάψευση του συνταγματάρχη).
3. Γρηγόρης Κριμπᾶς: “Πέρδικας”, 1986, σελ. 66, γράφει: “… Οὔτε κατάγγειλε τό σύμφωνο, οὔτε διαμαρτυρήθηκε ὅτι τόν συκοφαντοῦν…”. (σ.σ. άλλος ένας που αποκρύπτει τις διαψεύσεις και τις καταγγελίες0!
4. Ἐφημερίδα ¨Θάρρος¨ τῆς Καλαμάτας, τῆς 27ης Αὐγούστου 1943. (σ.σ. Δημοσιεύθηκε διάψευση της Ιταλικής Διοίκησης.)

Πηγή: Ελληνικά Χρονικά, Αβέρωφ