Η ανδρική Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οδηγήτριας βρίσκεται στα Αστερούσια Όρη, στα νότια του νομού Ηρακλείου, μια περιοχή που ονομάζεται το «Άγιον Όρος» της Κρήτης, καθώς το μέρος αυτό υπήρξε η κοιτίδα του Χριστιανισμού στο νησί (Καλοί Λιμένες) και αργότερα εκεί αναπτύχθηκε πλούσια μοναστική–ασκητική παράδοση με κέντρο το Αγιοφάραγγο.
Η Ιερά Μονή Παναγίας Οδηγήτριας Κρήτης ιδρύθηκε το 14ο αιώνα και σχετίζεται με την οικογένεια των Καλλέργηδων στους οποίους ανήκε. Το Καθολικό της μονής τιμάται στη Παναγία και τους Αγίους Αποστόλους. Στη μονή επίσης υπάγονται και πλήθος ερημητηρίων, αλλά και εξωκκλησίων. Το 1884 η μονή γίνεται με πατριαρχικό σιγίλλιο Σταυροπηγιακή Μονή. Το 1866 κατά την Επανάσταση και επί ηγουμενίας Γερασίμου Μανιδάκη, η μονή ανέπτυξε μεγάλη εθνική δραστηριότητα.
Το Αγιοφάραγγο
Η Ιερά Μονή Οδηγήτριας έχει στα όρια της το «Αγιοφάραγγο», στο οποίο αναπτύχθηκε πολύ ο χριστιανικός μοναχισμός. Το «Αγιοφάραγγο» βρίσκεται νότια της Ιεράς Μονής Οδηγήτριας και δημιουργήθηκε από τις κοίτες δύο ρεμάτων που ξεκινούν το ένα βορειοανατολικά από το Γυαλομονόχωρο και το άλλο βορειοανατολικά από την Οδηγήτρια. Τα δύο ρέματα συναντούνται κοντά στην Αγία Κυριακή και αφού ακολουθήσουν μια σχετικά ομαλή διαδρομή δυτικά και νότια της εκκλησίας Αγ. Κυριακής, εισέρχονται στο ποροφάραγγο απ’ όπου αρχίζει το κυρίως φαράγγι, το «Αγιοφάραγγο» και καταλήγουν στο Λιβυκό πέλαγος όπου απλώνεται μια μικρή αλλά θαυμάσια παραλία.
Στη μεγαλύτερη διαδρομή του φαραγγιού υψώνονται δεξιά και αριστερά τεράστιοι κάθετοι βράχοι στους οποίους υπάρχουν πολλές σπηλιές. Το Αγιοφάραγγο είναι πολύ γραφικό και γίνεται ακόμη γραφικότερο από το γεγονός ότι μπορείς να το περάσεις μόνο πεζοπορώντας, καθώς ο τόπος είναι απομονωμένος, άγριος και τραχύς. Όλα αυτά μαζί με το γεγονός ότι βρίσκεται πάρα πολύ μακριά από κατοικημένους τόπους έκαναν το Αγιοφάραγγο το πρώτο κέντρο ασκητικού βίου όχι μόνο της περιοχής αλλά ολόκληρης της Κρήτης, από τα πρώτα κιόλας χριστιανικά χρόνια.
Κατηφορίζοντας το φαράγγι και 250 περίπου μέτρα πριν φτάσουμε στην παραλία βρίσκεται ο ναός του Αγίου Αντωνίου που υπήρξε και το κέντρο του ασκητισμού της περιοχής.
Οι Άγιοι Ευτυχιανοί
Κοντά στη μονή υπάρχει η περιοχή «Άγιοι». Στον τόπο αυτό ασκήτεψαν οι αδελφοί Ευτύχιος και Ευτυχιανός. Μετά την ταφή των δύο αγίων στη θέση αυτή ολόκληρη η περιοχή πήρε το όνομά τους, «στους Αγιούς», δηλαδή στον τόπο των Αγίων. Η αδελφή των Αγίων, Κασσιανή ασκήτεψε σε σπηλιά που βρίσκεται σε απόκρημνο μέρος -στο ακρωτήριο Λίθινο ή Κεφάλι- στην ονομαστή «Σπηλιά της Κασσιανής» η «σπηλιά της καλόγριας».
Ο Άγιος Ευτύχιος διετέλεσε Επίσκοπος Γόρτυνας και Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Εικάζεται ότι αποσύρθηκε λόγω των διωγμών κατά της εκκλησίας, ή εκδιώχθηκε στο όρος Ράξος όπου ασκούσε τα καθήκοντά του με τον αδελφό του, το μοναχό Ευτυχιανό. Ο Άγιος Ευτυχιανός βρήκε μαρτυρικό θάνατο έξω από το χωριό Λίσταρος, στην τοποθεσία «Μαναριά», εκεί που σήμερα βρίσκεται το εξωκκλήσι του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Πάνω στο βράχο που μαρτύρησε αποτυπώθηκαν το χέρι και η τσεκουριά. Τα δύο αδέλφια, Ευτύχιος και Κασσιανή, κήδεψαν τον Άγιο Ευτυχιανό σε σπηλιά όπου ετάφη αργότερα και ο Επίσκοπος Ευτύχιος, σύμφωνα με την επιθυμία του. Η σπηλιά αυτή λειτουργεί σήμερα ως εξωκλήσι της Ιεράς Μονής Οδηγήτριας, προς τιμή των τριών αυταδέλφων αγίων και γιορτάζουν στις 17 Αυγούστου.
Ο θρυλικός Ξωπατέρας
Όταν πρωτοδείτε το μοναστήρι της Οδηγήτριας από μακριά, θα νομίσετε ότι πρόκειται για παλιό κάστρο, καθώς η μονή είχε πάντα ετοιμοπόλεμους μοναχούς για προστασία από τους πειρατές και άλλους εχθρούς.
Ένας από αυτούς τους ηρωικούς μοναχούς ήταν ο θρυλικός Ξωπατέρας ή Ξέπαπας, όπως ονομάστηκε ο Ιωάννης Μαρκάκης ή πατήρ Ιωάσαφ. Η φήμη του ως προστάτη των Χριστιανών γρήγορα εξαπλώθηκε και κινητοποίησε τους Τούρκους της περιοχής, οι οποίοι και έκαναν αναφορά στον μητροπολίτη για να τον συνετίσει. Μετά από εκβιασμούς και απειλές, ο μητροπολίτης τον καθαίρεσε δηλαδή τον έκανε ξέπαπα ή ξώπαπα και από εκεί έχει μείνει και το προσωνύμιο «Ξωπατέρας». Σήμερα σώζεται στη μονή ο χαρακτηριστικός ομώνυμος Πύργος, από όπου πολεμούσε ο Ξωπατέρας και άλλοι μοναχοί.
Στην Ιερά Μονή Οδηγήτριας εγκαταβιούν σήμερα τρεις μοναχοί, με Καθηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Παρθένιο Βουλγαράκη.
Περιοχή – πρόσβαση
Η μονή βρίσκεται στη νότια πλευρά του νομού Ηρακλείου, κοντά στα Μάταλα. Ερχόμενοι από το Ηράκλειο, ακολουθούμε τον επαρχιακό δρόμο Ηρακλείου-Μοιρών και μετά τις Μοίρες, ακολουθούμε την κατεύθυνση προς Πετροκεφάλι και στη συνέχεια προς τον Σίβα Μεσαράς.
Από τα Χανιά και το Ρέθυμνο, ακολουθούμε τον επαρχιακό δρόμο προς το Σπίλι, και αφού περάσουμε την Αγία Γαλήνη και το Τυμπάκι ακολουθούμε πορεία προς Φαιστό και στη συνέχεια προς το χωριό Σίβας. Φτάνοντας στο χωριό Σίβας υπάρχουν πινακίδες που καθοδηγούν τους επισκέπτες προς την Ιερά Μονή Οδηγήτριας.
Πηγή: Μοναστήρια
