Κατά τὴν σκοτεινὴ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἔλαμψαν μὲ τὴν ἄθλησή τους πολυάριθμοι νεομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸ ἔνδοξο μαρτύριό τους εἰσῆλθαν στὸν Νυμφώνα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ διδάσκουν στὴν σημερινὴ ἐγωκεντρικὴ ἐποχή μας μὲ τὸ ἀγωνιστικό τους φρόνημα καὶ τὴν ἀκλόνητη πίστη τους.
Μέσα στὸ πολυπληθὲς νέφος τῶν νεομαρτύρων συναριθμεῖται καὶ ἡ μαρτυρήσασα στὴν Θεσσαλονίκη στὶς 28 Φεβρουαρίου 1751 ἔνδοξος καὶ πολύαθλος Ἁγία Κυράννα, ἡ πάγκαλος αὐτὴ νύμφη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία καταγόταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Βυσσώκα (Ὄσσα) τῆς Θεσσαλονίκης. Οἱ γονεῖς της ἦταν εὐσεβεῖς καὶ γι’ αὐτὸ ἀπὸ νωρὶς χειραγωγήθηκε στὴν ὀρθόδοξη πίστη. Διακρινόταν γιὰ τὸν ἐνάρετο βίο καὶ τὴν ἐξωτερική της ὀμορφιά. Ὅμως ὁ μισόκαλος διάβολος τὴν φθόνησε γιὰ τὶς πολυάριθμες ἀρετές της καὶ βρῆκε ὡς ὄργανο τῆς κακίας του ἕνα γενίτσαρο, ὁ ὁποῖος στὸ χωριὸ Βυσσώκα εἰσέπραττε τοὺς φόρους. Μόλις εἶδε ὁ γενίτσαρος τὴν Κυράννα, τὴν ἐρωτεύθηκε καὶ μὲ διάφορες κολακεῖες, ἀλλὰ καὶ μὲ ὑποσχέσεις προσπάθησε νὰ πετύχει τὸν σκοπό του, ὁ ὁποῖος ἦταν νὰ ἀλλαξοπιστήσει ἡ ὄμορφη, ἐνάρετη καὶ σεμνὴ αὐτὴ κοπέλα καὶ στὴ συνέχεια νὰ τὴν παντρευτεῖ. Ὅμως ἡ Κυράννα ποθοῦσε μόνο τὸν Σωτήρα Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ ἀρνιόνταν τὶς προτάσεις τοῦ γενίτσαρου. Τότε ἄρχισε νὰ τὴν φοβερίζει ὅτι θὰ τὴν ὑποβάλει σὲ βασανιστήρια καὶ ὅτι θὰ τὴν θανατώσει, ἐὰν δὲν δεχόταν τὴν πρότασή του.
Βλέποντας ὅμως ὁ γενίτσαρος τὴν ἐπίμονη ἄρνηση τῆς Κυράννης, συνεννοήθηκε μὲ ἄλλους καὶ ἀφοῦ τὴν ἅρπαξαν ξαφνικά, τὴν ὁδήγησαν στὸν κριτὴ τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὴν ψεύτικη κατηγορία, ὅτι ἐνῶ ὑποσχέθηκε νὰ παντρευτεῖ τὸν γενίτσαρο καὶ νὰ ἀσπασθεῖ τὸν μωαμεθανισμό, τώρα ἄλλαξε στάση καὶ ἀρνεῖται. Οἱ γονεῖς τῆς Κυράννης ἔτρεξαν, γιὰ νὰ συμπαρασταθοῦν στὴν κόρη τους, ἀλλὰ ὕστερα ἀπὸ τὶς ἀπειλὲς τῶν γενίτσαρων, ἀναγκάσθηκαν νὰ ὑποχωρήσουν καὶ νὰ τὴν ἐγκαταλείψουν. Οἱ Τοῦρκοι προσπάθησαν ἄλλοτε μὲ κολακεῖες καὶ ἄλλοτε μὲ ἀπειλὲς νὰ πετύχουν τὸν σκοπό τους, ἀλλὰ ἡ Κυράννα δήλωσε μὲ παρρησία ὅτι εἶναι χριστιανὴ καὶ ὅτι ἔχει Νυμφίο της τὸν Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Ὁποῖο ἀπὸ τὴν παιδική της ἡλικία ποθεῖ καὶ ἀγαπᾶ, ἀφοῦ εἶναι Ἐκεῖνος στὸν Ὁποῖο προσφέρει τὴν ἁγνότητά της καὶ γιὰ τὸν Ὁποῖο εἶναι διατεθειμένη καὶ πρόθυμη νὰ δώσει καὶ τὸ ἴδιο της τὸ αἷμα, γιὰ νὰ ἀξιωθεῖ νὰ Τὸν ἀπολαύσει. Μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν θαρραλέα ὁμολογία πίστεως σιώπησε, ἀφοῦ προηγουμένως δήλωσε ὅτι δὲν πρόκειται νὰ ξαναμιλήσει. Παράλληλα στεκόταν μὲ σεμνότητα καὶ μὲ κατεβασμένο τὸ κεφάλι, καὶ μὲ τὴ νοερά της προσευχὴ ζήτησε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ τὴν ἐνισχύσει μέχρι τέλους. Μάλιστα ἐκείνη τὴν στιγμὴ αἰσθάνθηκε τέτοια πνευματικὴ ἀγαλλίαση, ὥστε ποθοῦσε νὰ μαρτυρήσει γιὰ τὸν Χριστὸ ὅσο τὸ δυνατὸν γρηγορότερα.
Βλέποντας οἱ Τοῦρκοι τὴν ἀκλόνητη πίστη της καὶ τὴν ἱλαρότητα τοῦ προσώπου της, αἰσθάνθηκαν ντροπὴ καὶ τὴν ἔκλεισαν στὴν φυλακή. Μὲ τὴν βοήθεια ἑνὸς δεσμοφύλακα ἄρχισε ὁ γενίτσαρος νὰ τὴν ἐπισκέπτεται στὴν φυλακὴ καὶ νὰ τὴν βασανίζει γιὰ νὰ πετύχει τὸν σκοπό του. Συχνὰ ἔπαιρνε μαζί του καὶ ἄλλους γιὰ νὰ τὴν βασανίσουν, ἀλλὰ ἡ πολύαθλος Κυράννα ἔσκυβε τὸ κεφάλι, σκέπαζε τὸ πρόσωπο καὶ σταύρωνε τὰ χέρια της χωρὶς νὰ τοὺς κοιτᾶ καὶ νὰ τοὺς ἁπαντᾶ σ’ αὐτὰ ποὺ ἔλεγαν. Οἱ βασανιστὲς ἀρχικὰ προσπαθοῦσαν μὲ κολακεῖες καὶ δῶρα νὰ τὴν πείσουν νὰ ἀλλάξει γνώμη, ἀλλὰ ἡ ἀκλόνητη πίστη της τοὺς ἐξαγρίωνε σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἄλλος τὴν χτυποῦσε μὲ ξύλο, ἄλλος μὲ μαχαίρι, ἄλλος μὲ κλωτσιὲς καὶ ἄλλος μὲ γροθιές. Αὐτὸ ὅμως εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ πέφτει κάτω λιπόθυμη ἀπὸ τὰ βασανιστήρια. Ἀκόμη καὶ ὁ δεσμοφύλακας τὴν βασάνιζε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς νύχτας. Ἀφοῦ τὴν κρεμοῦσε ἀπὸ τὶς μασχάλες καὶ τῆς ἁλυσόδενε τὰ χέρια, τὴν χτυποῦσε μ᾽ ἕνα ξύλο ἀλύπητα, μέχρι ποὺ κουραζόταν καὶ ἐν συνεχείᾳ τὴν ἄφηνε κρεμασμένη μέσα στὴν παγωμένη ἀτμόσφαιρα τοῦ χειμώνα. Ἡ Ἁγία Κυράννα ὑπέμενε τὰ βασανιστήρια μὲ ὑπομονή, σιωπὴ καὶ ἠρεμία, ἀφοῦ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά της ἦταν μόνο στὸν Χριστὸ καὶ στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Μέσα στὴν φυλακὴ βρίσκονταν καὶ ἄλλοι χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ Ἑβραῖοι καὶ μερικὲς Τουρκάλες, οἱ ὁποῖες ἐπέκριναν τὸν δεσμοφύλακα γιὰ τὴν ἄσπλαχνη καὶ τυραννικὴ συμπεριφορά του ἀπέναντι σὲ μία ἀθώα γυναίκα. Ἕνας ὅμως χριστιανὸς ζητοῦσε ἀπὸ τὸν δεσμοφύλακα νὰ ξεκρεμάσει τὴν Κυράννα, ὅταν καταλάβαινε ὅτι ὁ θυμός του ἔχει περάσει, ἐνῶ προσπαθοῦσε νὰ τὸν προβληματίσει, νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσει καὶ νὰ τοῦ ἀλλάξει τὴν σκληρόκαρδη συμπεριφορά του θυμίζοντάς του τὴν κρίση τοῦ Θεοῦ. Ὁ δεσμοφύλακας ὅμως παρέμενε ἄσπλαχνος καὶ συνέχιζε νὰ βασανίζει τὴν ἁγία καὶ μάλιστα ἀκόμη σκληρότερα. Ἐν τῷ μεταξὺ στὴν φυλακὴ εἰσέρχονταν οἱ βασανιστὲς γιὰ νὰ τῆς δώσουν τροφὴ γιὰ νὰ μὴν πεθάνει, ἀλλὰ ἡ Κυράννα ἀρνιόνταν νὰ φάει, ἐνῶ ἄκαρπη στάθηκε καὶ ἡ προσπάθειά τους νὰ τῆς ἀνοίξουν τὸ στόμα, ἀφοῦ ἡ καρδιά της ἦταν δοσμένη μόνο στὴν ἀγάπη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τὴν ἑβδόμη ἡμέρα τῆς φυλακίσεώς της ἄρχισαν καὶ πάλι οἱ γενίτσαροι νὰ τὴν βασανίζουν ἀνελέητα. Τότε ὁ χριστιανὸς ἐπέκρινε τὸν δεσμοφύλακα καὶ ἄρχισε νὰ τὸν ἀπειλεῖ ὅτι θὰ τὸν καταγγείλει στὸν πασά, γιατί ἐπιτρέπει νὰ μπαίνουν μέσα στὴν φυλακὴ ἄνθρωποι ποὺ βασανίζουν τοὺς φυλακισμένους, δεδομένου ὅτι αὐτὸ εἶναι γεγονὸς πρωτάκουστο καὶ ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν νόμο. Ἡ παράνομη καὶ σκληρόκαρδη συμπεριφορὰ τοῦ δεσμοφύλακα προκάλεσε καὶ τὴν ὀργὴ τῶν μουσουλμάνων γυναικῶν, γεγονὸς ποὺ τὸν ὁδήγησε στὸ νὰ μὴν ἐπιτρέψει στοὺς γενίτσαρους νὰ βασανίσουν καὶ πάλι τὴν Κυράννα. Οἱ γενίτσαροι ὅμως πῆγαν ἐν συνεχείᾳ στὸν μεγάλο ἀγά, ὁ ὁποῖος κάλεσε τὸν δεσμοφύλακα καὶ τὸν ἔβρισε. Τότε ἐκεῖνος ἐξαγριώθηκε καὶ ἐπιστρέφοντας στὴν φυλακή, ἅρπαξε τὴν ἁγία καὶ ἀφοῦ τὴν κρέμασε, ἄρχισε νὰ τὴν χτυπᾶ μ’ ἕνα ξύλο καὶ μὲ τὰ δύο του χέρια τόσο πολύ, ὥστε ὅλοι οἱ φυλακισμένοι ἄρχισαν νὰ φωνάζουν. Οἱ φωνὲς προκάλεσαν τόσο μεγάλη ἀναστάτωση, ὥστε ὁ δεσμοφύλακας ἄφησε τὴν Κυράννα κρεμασμένη καὶ ἀφοῦ πῆγε στὸ δωμάτιό του, ζήτησε ἀπὸ τὸν χριστιανὸ νὰ τοῦ ψήσει καφέ. Ὁ χριστιανὸς ἄρχισε καὶ πάλι νὰ τὸν κατηγορεῖ γιὰ τὴν ἄσπλαχνη συμπεριφορά του καὶ μάλιστα σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ὁ δεσμοφύλακας ἔπεσε μπρούμυτα καὶ ἄρχισε νὰ κλαίει εἴτε ἀπὸ ἐνοχὲς εἴτε ἀπὸ ντροπή. Ἐκείνη ἀκριβῶς τὴν στιγμὴ κατὰ τὴν ὁποία ἡ ἁγία ἦταν ἀκόμη κρεμασμένη, συνέβη ἕνα συγκλονιστικὸ γεγονός. Ξαφνικὰ ἕνα λαμπερὸ φῶς, σὰν νὰ ἦταν ἀστραπή, μπῆκε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς φυλακῆς καὶ ἀφοῦ περικύκλωσε τὸ σῶμα τῆς πολυάθλου Ἁγίας Κυράννης περιέλουσε ὁλόκληρη τὴν φυλακὴ καὶ ἔδωσε τόσο ἔντονο φῶς σὰν νὰ εἶχε μπεῖ μέσα ὅλος ὁ ἥλιος, παρόλο ποὺ ἦταν νύχτα. Τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ γεγονὸς ἔκανε τοὺς Χριστιανοὺς νὰ φωνάζουν «Κύριε ἐλέησον», τοὺς Ἑβραίους νὰ πέσουν μπρούμυτα καὶ τὶς Τουρκάλες νὰ φωνάζουν ὅτι ἡ τιμωρία ποὺ ἐπιβλήθηκε στὴ φτωχὴ ρωμιὰ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ πέσει ἀστραπὴ καὶ νὰ τοὺς κάψει. Τὴν ἴδια στιγμὴ ὁ δεσμοφύλακας ζήτησε τρομοκρατημένος ἀπὸ τὸν χριστιανὸ νὰ ξεκρεμάσει τὴν ἁγία. Ὁ χριστιανὸς βρῆκε τὴν Κυράννα ξεψυχισμένη καὶ γιὰ πολλὴ ὥρα μιὰ ἄρρητη εὐωδία εἶχε πλημμυρίσει τὸν γύρω χῶρο. Ἀφοῦ τὴν ἀπελευθέρωσε ἀπὸ τὰ σιδερένια δεσμά, ἄναψε κεριὰ καὶ θυμίαμα καὶ κάθισε δίπλα μέχρι τὸ πρωί, δοξάζοντας τὸν Θεὸ ποὺ τὸν ἀξίωσε νὰ βιώσει τέτοια θαυμαστὰ γεγονότα καὶ νὰ περιποιηθεῖ τὸ ἱερὸ λείψανο. Τὸ πρωὶ ὅλος ὁ κόσμος πληροφορήθηκε γιὰ τὴν μαρτυρικὴ τελείωση τῆς ἁγίας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ συγκλονιστικὸ θαῦμα τοῦ οὐρανίου φωτὸς μέσα στὴν φυλακή. Δόθηκε μάλιστα ἡ ἄδεια νὰ ἐνταφιασθεῖ τὸ λείψανο ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης, ἐνῶ τὰ φορέματα τῆς ἁγίας διανεμήθηκαν στοὺς χριστιανοὺς γιὰ εὐλογία.
Στὸ χωριὸ Ὄσσα τῆς Θεσσαλονίκης, ποὺ εἶναι καὶ ἡ γενέτειρα τῆς Ἁγίας Κυράννης, ἀνεγέρθηκε τὸ 1868 στὸν τόπο τῆς πατρογονικῆς οἰκίας ὁ περικαλλὴς ἱερὸς ἐνοριακὸς ναὸς ἐπ’ ὀνόματί της, στὸν ὁποῖο καὶ φυλάσσεται ἡ φιλοτεχνημένη περὶ τὸ 1870 διὰ χειρὸς Χριστοδούλου Ἰωάννου τοῦ ἐκ Σιατίστης θαυματουργική της εἰκόνα. Ὁ ναὸς αὐτὸς ἀποτελεῖ τὸ κέντρο τῆς εὐλαβικῆς ἀναφορᾶς καὶ προσκύνησης τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς, ἰδιαιτέρως κατὰ τὶς δύο πανηγύρεις του, στὶς 8 Ἰανουαρίου καὶ στὶς 28 Φεβρουαρίου. Πρὸς τιμὴν τῆς πολυάθλου Ἁγίας Κυράννης ἔχουν συντάξει ἀκολουθίες ὁ λόγιος μοναχὸς τῆς Σκήτης τῶν Ἰβήρων Χριστοφόρος Προδρομίτης καὶ ὁ μοναχὸς Γεράσιμος ὁ Μικραγιαννανίτης, ὁ ὁποῖος ἐποίησε καὶ Παρακλητικὸ Κανόνα στὴν ἔνδοξο νεομάρτυρα τῆς Θεσσαλονίκης.
Ἱστορικός σταθμὸς γιὰ τὴν περιοχὴ τῆς Ὄσσας καὶ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Λαγκαδά, Λητῆς καὶ Ρεντίνης ἀποτέλεσε τὸ θαυμαστὸ γεγονός, τὸ ὁποῖο ἔλαβε χώρα τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2011 καὶ μὲ τὴν συμπλήρωση κατὰ τὸ ἔτος αὐτὸ 260 ἐτῶν ἀπὸ τὸ ἔνδοξο μαρτύριο τῆς Ἁγίας Κυράννης (1751-2011), ἀφοῦ ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ θέλησε νὰ ἀποκαλύψει θαυματουργικῶς τμήματα τῶν ἱερῶν καὶ χαριτοβρύτων λειψάνων της στὸν παλαιὸ ἱερὸ ναὸ τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Ὄσσας στὶς 12 καὶ 13 Σεπτεμβρίου 2011. Τὰ τεμάχια τῶν ἱερῶν αὐτῶν λειψάνων μαζὶ καὶ μ’ ἕνα δερμάτινο ζευγάρι μαύρων ὑποδημάτων ἀνευρέθησαν σὲ ἐσωτερικὴ κρύπτη τοῦ ναοῦ στὸ Ἅγιο Βῆμα. Μετὰ ἀπὸ τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ συμβὰν διατάχθηκε ἰατροδικαστικὴ ἐξέταση, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία οἱ ἐπιστήμονες κατέληξαν στὸ γεγονὸς ὅτι τὰ ἀνευρεθέντα ἱερὰ λείψανα καὶ σανδάλια ἀνήκουν στὴν πολύαθλο καὶ ἔνδοξο νεομάρτυρα Ἁγία Κυράννα. Ἡ ἐπίσημη ἀνακοίνωση τῆς εὑρέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων ἔγινε στὶς 23 Σεπτεμβρίου 2011 στὸν ἱερὸ ναὸ τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Ὄσσας ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ, Λητῆς καὶ Ρεντίνης κ. Ἰωάννη, ἡ δὲ μεταφορὰ καὶ τοποθέτησή τους στὸν ἱερὸ ἐνοριακὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Κυράννης Ὄσσας ἔλαβε χώρα στὶς 11 Ὀκτωβρίου 2011 παρουσίᾳ τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ὁ ὁποῖος καὶ πραγματοποίησε ἐπίσημη ἐπίσκεψη στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Λαγκαδά, Λητῆς καὶ Ρεντίνης ἐπ’ εὐκαιρίᾳ τῆς ἐπετειακῆς συμπληρώσεως τῶν 260 ἐτῶν ἀπὸ τὴν μαρτυρικὴ τελείωση τῆς Ἁγίας. Μάλιστα πρὸς τιμὴν τῆς πολυάθλου καὶ θαυματουργοῦ νεομάρτυρος ἐγκαινιάσθηκε τὸ 2011 τὸ Πολυδύναμο Κέντρο Νεότητος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἐνῶ τὸ ὄνομά της φέρει καὶ τὸ Συνεδριακὸ Κέντρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου Λαγκαδᾶ.
Ἡ Ἁγία Κυράννα ἀποτελεῖ τὸν πολύτιμο πνευματικὸ θησαυρὸ καὶ τὸ καύχημα τῆς Ὄσσας καὶ τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Λαγκαδᾶ, ἀλλὰ καὶ ἕνα φωτεινὸ παράδειγμα ἀκλόνητης πίστεως, ἀκμαίου ἀγωνιστικοῦ φρονήματος καὶ θαρραλέας ὁμολογίας στὸν Σωτήρα καὶ Λυτρωτὴ Ἰησοῦ Χριστὸ γιὰ τοὺς Νεοέλληνες τοῦ 21ου αἰώνα.
Βιβλιογραφία
- Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Νέον Μαρτυρολόγιον, Ἀθῆναι 1993.
- Μητροπολίτου Λαγκαδᾶ, Λητῆς καὶ Ρετίνης Ἰωάννου, «Τὸ χρονικόν της εὑρέσεως τῶν ἱερῶν λειψάνων τῆς Ἁγίας Κυράννης», Λαγκαδᾶς 2011.
Ἀπολυτίκιον Ήχος πλ. α'. Τον συνάναρχον Λόγον.
Χαίρε Όσσης ο γόνος και θείον βλάστημα, Παρθενομάρτυς Κυράννα Νύμφη Χριστού του Θεού, η αθλήσασα στερρώς υστέροις έτεσι, και καθελούσα τον εχθρόν, καρτερία σταθερά. Και νυν απαύστως δυσώπει, υπέρ των πίστει τιμώντων, την μακαρίαν σου άθλησιν.
Κοντάκιον Ἦχος β΄. Τοῖς τῶν αἱμάτων.
Παρθενομάρτυς Κυράννα, νύμφη Χριστοῦ ἀληθῶς καλλιπάρθενε, τοὺς τῇ θερμῇ σου πρεσβείᾳ προστρέχοντας, παντοίων νόσων καὶ θλίψεων λύτρωσαι, καὶ δίδου ἡμῖν χαρὰν ἄληκτον.
Κάθισμα Ἦχος β΄. Πρεσβεία θερμή.
Πρεσβείᾳ τῇ σῇ, προστρέχουσα ἑκάστοτε, Κυράννα σεμνή, λαμβάνει τὰ αἰτήματα, Ὄσσα ἡ σὲ βλαστήσασα, καὶ βοᾷ σοι ἀεὶ μετὰ πίστεως· ἐκ συμφορῶν με ἐν βίῳ πικρῶν, ἀπήμαντον Μάρτυς διαφύλαττε.
