Σκελών πλατυσμώ εν πλάτει οικείς πόλου,
Ω Ζαχαρία, και βραβείον λαμβάνεις.
Ο ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΜΕΤΟΙΚΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ: Ο Νεομάρτυς Ζαχαρίας καταγόταν από τα μέρη της Άρτας. Σε μικρή ηλικία εξισλαμίσθηκε και ήρθε στην Πάτρα όπου εξασκούσε την τέχνη του γουναρά. Όμως κάποτε μετανόησε που αλλαξοπίστησε. Γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης: “Εἶχε κρυφίως τό βιβλίον ὁπού ὀνομάζεται Ἁμαρτωλῶν Σωτηρία, καί διαβάζων αὐτό συχνάκις, ἦλθε εἰς ἄκραν μετάνοιαν, κλαίων πικρῶς εἰς τό κακόν ὅπου ἔπαθε, καί παρεκάλει θερμῶς τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν νά τόν ἀξιώση νά τύχῃ τῆς σωτηρίας του.” Έτσι, αφού ήλθε σε μετάνοια, βρήκε κάποιο πνευματικό στον οποίο εξομολογήθηκε το αμάρτημα της εξωμοσίας του και ζήτησε την ευλογία να πορευθεί προς το μαρτύριο.
ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ: Ο πνευματικός, φοβούμενος μήπως ο Μάρτυρας δειλιάσει κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων, τον απέτρεπε. Του πρότεινε μάλιστα, κατά τον βιογράφο του, το εξής: “ἄς δοκιμάσωμεν, τέκνον, τόν λογισμόν σου, ἐάν εἶναι ἐκ Θεοῦ∙ πήγαινε, λοιπόν, εἰς τό ἐργαστήριόν σου καί μένε κλεισμένος τεσσαράκοντα ἡμέρας προσευχόμενος, νηστεύων καί κάμνοντας ἀνάγνωσιν εἰς τό βιβλίον, ὁπού εἶπες πώς ἔχεις∙ κάμνω καί ἐγώ τά ἴδια εἰς τό κελλίον μου δι’ ἀγάπην σου, καί τότε ἔλα νά ἀνταμώσωμεν πάλιν”. Έτσι και έγινε. Όμως στις είκοσι μέρες πάνω ο Ζαχαρίας δεν άντεξε. Ο πόθος του για το μαρτύριο τον κυρίευσε. Έτσι γράφει ο Άγιος Νικόδημος: “πηγαίνει εἰς τόν πνευματικόν καί πίπτων εἰς τούς πόδας του μέ θερμά δάκρυα, τοῦ λέγει, «εὐλόγησόν με Πάτερ, νά πηγαίνω εἰς τό Μαρτύριον, ὅτι δέν δύναμαι πλέον νά ὑποφέρω ἀπό τήν φλόγαν ὁπού ἄναψεν εἰς τήν καρδίαν μου». Ὁ πνευματικός τοῦ λέγει, «μά δέν εἶναι καιρός ἀκόμη»∙ ἐκεῖνος τοῦ ἀποκρίνεται∙ «ἦλθε πνευματικέ καί ἀπέρασε καί κρῖμα κάνεις μεγάλον νά μέ ἐμποδίσῃς». Τότε τοῦ εἶπεν ὁ πνευματικός νά ἐξομολογηθῇ ὅλας τάς ἁμαρτίας ὁπού ἔπραξεν ὡς ἄνθρωπος εἰς ὅλην του τήν ζωήν. Ὁ δέ ἀναστάς ἐστάθη μέ δεμένας τάς χεῖρας ὄρθιος καί ἐξωμολογήθη μετά κατανύξεως ὅλα του τά ἁμαρτήματα, εὑρέθη ὅμως τόσον καθαρός, ἔξω ἀπό τήν ἄρνησιν, ὁπού ἦτον ἄξιος διά ἱερωσύνη.” Παράταύτα ο πνευματικός του προσπαθούσε να τον μεταπείσει φοβούμενος μη δειλιάσει. Ο Ζαχαρίας, όμως, αναστενάζοντας είπε στον πνευματικό του: “θαυμάζω πνευματικέ εἰς τήν τόσην φρόνησιν ὁπού ἔχεις, νά κάθεσαι νά μοῦ λαλῇς λόγια τῶν μικρῶν παιδιῶν∙ ἐγώ ἔχω τόν ἑαυτόν μου ἀφιερωμένον ὅλον εἰς τόν Χριστόν μου καί τώρα πλέον δέν εἶμαι τοῦ ἑαυτοῦ μου∙ ὅθεν ἔχω τόσην δίψαν, διά νά βασανισθῶ διά τόν Χριστόν, ὁπού ἐπιθυμῶ νά λάβω, ἄν ἦσαν ἀκόμη καί περισσότερα παιδευτήρια, ἀπό αὐτά ὁπού μοῦ εἶπες τῶν Ἀλβανιτῶν. Σέ παρακαλῶ λοιπόν νά μοῦ δώσῃς τήν εὐχήν σου νά πηγαίνω, διά τί δέν ὑποφέρω πλέον τήν φλόγα ὁπού αἰσθάνομαι εἰς τήν καρδίαν μου». Τότε ο γέροντας δόξασεν το Θεόν, που τόσο πόλυ ενστάλαξε σ΄αυτόν τήν χάρη του, καί διαβάζοντας τις ιλαστήριες ευχές, τον μύρωσε και του μετέδωσε τα άχραντα μυστήρια∙ έπειτα τον ευλόγησε σφραγίζοντάς τον με το σημείον του σταυρού, και τον ξεπροβόδισε.
ΥΣΤΑΤΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ: Ο Άγιος πήγε στο εργαστήριό του, πούλησε όλα του τα υπάρχοντα τα οποία έδωσε ελεημοσύνη στους φτωχούς και παρουσιάστηκε στον κριτή, ενώπιον του οποίου ομολόγησε θαρρετά την πίστη του στον Χριστό.
ΑΝΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΙ: Παρά τις κολακείες του δικαστή στην αρχή, εκείνος επέμενε σθεναρά στην ομολογία του. Έπειτα, προσθέτει ο Άγιος Νικόδημος “βλέπων ὁ κριτής τό ἀμετάθετον τῆς γνώμης του, τόν ἔστειλε μέ ἕναν τζοχαντάρην του εἰς τόν ἐξουσιαστήν τῆς πολιτείας, γράψας πρός αὐτόν πᾶσαν τήν ὑπόθεσιν. Παρασταθείς δέ καί ἐκεῖ ὁ Μάρτυς εἶπεν ἀπαραλλάκτως τά αὐτά ὁπού εἶπε καί εἰς τόν κριτήν”. Έτσι τον έκλεισαν στην φυλακή και τον βασάνισαν επί πολλές ημέρες. Ο Μάρτυς του Χριστού ραβδιζόμενος συνεχώς και με λίθους κτυπούμενος στην κοιλιά και το στήθος, έστεκε στέρεος, χαίρων, λέγοντας ακατάπαυστας το “Κύριε Ιησοῦ Χριστέ Υιέ Θεού ελέησον με τον αρνητήν σου και βοήθησόν μοι”. Ένα βράδυ, τον είχαν τόσο βαριά βασανίσει που πλέον δε μπορούσε να πει την ευχή αλλά μόνο τα μάτια του σήκωνε καί κοίταζεν ψηλά όσο διαρκούσε ο ραβδισμός του. Τότε ο “μπουλούμπασης”, ο πρώτος των στρατιωτών του πασά των Πατρών, πρόσταξε το δεσμοφύλακα, νά βασανίσει τη νύκτα το Μάρτυρα πολύ, ως ότου πεθάνει για να μην κουράζονται κι ασχολούνται άλλο μαζί του. Κι ο δεσμοφύλακας τάνυσε πολύ τα πόδια του μάρτυρα στο τιμωρητικό ξύλο, ενώ έπειτα ανέβηκε στο κρεβάτι που το είχε ψηλά και κάθησε να δειπνήσει!
ΣΤΙΣ ΣΚΗΝΕΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ: Ο Ζαχαρίας κάποια στιγμή πόνεσε πολύ και ξεφώνισε “ωχ!”, ενώ ο βασανιστής του τού είπε: “τώρα άπιστε, να πιω όλο το κρασί και θα κατέβω να σε κόψω από αρμό σε αρμό”. Τότε ο Μάρτυς του απάντησε: “αν είσαι παλληκάρι μη λες λόγια μόνο, αλλ’ ευθύς κάμε εκείνα που λες και θα σου χρωστώ και χάρη”! Εκείνος θύμωσε από τα λόγια του Μάρτυρα, κατέβηκε και τράβηξε ακόμη περισσότερο τα πόδια του Αγίου στο ξύλο τεντώνοντάς τα υπερβολικά και ανέβηκε να τελειώσει το φαγητό του. Ο Ζαχαρίας, όμως, κάνοντας λίγο να κουνηθεί σχίσθηκαν αμέσως τά σκέλη του. Τότε κάνοντας το σημείο του σταυρού σ΄όλο το σώμα του και λέγοντας: “Κύριε εις χείρας σου παρατίθημι το Πνεύμα μου”, ξεψύχησε. Ήταν η 20η Ιανουαρίου του 1782 μ.Χ.
ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ: Και αμέσως γέμισε όλη η φυλακή από άρρητη ευωδίαν και ο βασανιστής δεσμοφύλακας από τη ντροπή του έφυγε από το κελί του Μάρτυρα και χωρίς να πει τίποτε σε κανέναν πήγε αλλού και κοιμήθηκε. Το πρωί έμαθαν οι Χριστιανοί, ότι τελείωσε ο Ζαχαρίας το Μαρτύριο και γεμάτοι χαρά δόξαζαν τον ενδυναμώσαντα τον Μάρτυρα Κύριο. Κι ενώ ο Μητροπολίτης των Πατρών ζήτησε το άγιο λείψανο για να το ενταφιάσει, ο πασάς της πόλης του είπε ότι δεν είναι άξιος ταφής επειδή περιέπαιξε και τις δύο θρησκείες[!]. Έτσι, έδωσε εντολή σε δύο στρατιώτες που έδεσαν από τα πόδια τη σορό του Μάρτυρα, καί, σύροντάς τη, την έριξαν σ΄ένα ξηροπήγαδο στην ενορία της Αγίας Τριάδας. Την επόμενη νύκτα είδαν οι Χριστιανοί φως πάνω από τό πηγάδι και άρχισαν να τρέχουν με φωνές, για να δουν τον Άγιον και να τον προσκυνήσουν. Όταν το έμαθαν οι Μωαμεθανοί, έστειλαν ανθρώπους που έριξαν στο πηγάδι πολλά κομμένα χόρτα και έπειτα το γέμισαν με χώματα και μπάζα έως επάνω!
ΜΝΗΜΗ ΜΑΡΤΥΡΟΣ: Η τοπική Εκκλησία της Άρτας εορτάζει την μνήμη του και εικόνα του φυλάσσεται στην ιερά μονή Κάτω Παναγιάς Άρτας. Την μνήμη του πανηγυρίζει επίσης και η τοπική Εκκλησία των Πατρών, αφού ο Άγιος εργάσθηκε και μαρτύρησε εκεί.
Απολυτίκιο [Ἦχος δ’]: “Τῆς Ἄρτης ἀγλάισμα, καὶ Νεομάρτυς κλεινός, ἐν Πάτραις ὡς ἤθλησας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, ἐδείχθης μακάριε, οὐ γὰρ τὸν τρώσοντα σέ, καθελῶν δι’ ἀγώνων, γέρας ἐδέξω θεῖον, Ἀθλητὰ Ζαχαρία, πρεσβεύων ὑπὲρ πάντων ἠμῶν τῶν εὐφημούντων σε”.
Μεγαλυνάριον: “Χαίροις Νεομάρτυς του Ιησού, Άρτης σεπτός γόνος, και Πατέρων ο στηριγμός. Χαίροις Ζαχαρία, Αγγέλων συμπολίτα, μεθ' ων ημίν εξαίτει, το θείον έλεος”.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Νέον Μαρτυρολογίον Τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
Πηγή: Ακτίνες
