|
Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι σχεδόν όλοι οι πόλεμοι που φέρουν τη σφραγίδα της θρησκείας, έχουν στην βάση τους πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Σε έρευνα δε που έγινε στο Πανεπιστήμιο Bradford της Μεγάλης Βρετανίας από ερευνητές του τμήματος Ειρηνευτικών Μελετών, υποστηρίζεται ότι σχεδόν όλοι οι θρησκευτικοί πόλεμοι κρύβουν πίσω τους πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, εδαφικές διεκδικήσεις, φυσικές πηγές, εθνικές και φυλετικές διαφορές.
Με την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου και στη συνέχεια των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη ο πλανήτης εισήλθε σε μία νέα φάση της ιστορίας. Η κατάρρευση του κομμουνισμού έδωσε τη σκυτάλη στην νέα ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης και της απόλυτης κυριαρχίας της οικονομίας σε πλανητικό επίπεδο καθώς επίσης και την ανάδειξη μίας μόνης υπερδύναμης στη δεκαετία του 1990-2000.
Στο τέλος του 20ου αιώνα ο μονοπολικός κόσμος της Αμερικής φαινόταν πως θα γινόταν πραγματικότητα. Είχε σαφώς προετοιμαστεί και το έδαφος από ιδεολογικής σκοπιάς μέσω της Νέας Τάξης Πραγμάτων που ευαγγελίστηκε ο πατήρ Μπους, διαμορφώθηκε από τους ιδεολογικούς προφήτες της νέας εποχής, τον Σάμουελ Χάντιγκτον με το έργο του «Η Σύγκρουση των Πολιτισμών», τον Φράνσις Φουκουγιάμα με «Το Τέλος της Ιστορίας» και του Ζπίγκνιου Μπρεζίνσκι με το βιβλίο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα, η αμερικανική υπεροχή και οι γεωστρατηγικές της επιταγές» και εκτελέστηκε από την ομάδα των νεοσυντηρητικών.
Η πανηγυρική εκλογή του υιού Μπους το 2000 και η είσοδος στην Τρίτη χιλιετία και στον 21ο αιώνα δεν προδίκαζαν ίσως με τίποτα αυτό που θα ακολουθούσε και αυτά που βιώνει ο πλανήτης σήμερα.
Τα χαρακτηριστικά του 21ου αιώνα
Τα πρώτα επτά χρόνια του 21ου αιώνα μας έδειξαν ότι ο πλανήτης θα είναι λιγότερο ειρηνικός, λιγότερος ασφαλής και με περισσότερες προκλήσεις. Η εμφάνιση της θρησκευτικής τρομοκρατίας, οι πόλεμοι ενάντια στην τρομοκρατία, η ανάδυση νέων δυνάμεων στον πλανήτη που αμφισβητούν τον μονοπολικό κόσμο και κάθε άλλη μορφή αντιπαράθεσης που συντελείται σήμερα αναδεικνύουν επιτακτικότερα το ερώτημα αν οι συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα στον πλανήτη είναι θρησκευτικές η συγκρούσεις συμφερόντων.
Επίσης μία άλλη σειρά ζητημάτων που απασχολεί τον πλανήτη έχει να κάνει με την διανομή και κατανομή των ενεργειακών πόρων τις κλιματικές αλλαγές, την αστικοποίηση του παγκόσμιου πληθυσμού, τις μεταδοτικές ασθένειες, όπως επίσης και την πορεία της παγκοσμιοποίησης, που σε πολλές περιοχές διευρύνει το χάσμα πλούσιων και φτωχών, ενώ με την ισχύ των πολυεθνικών και των κερδοσκοπικών κεφαλαίων κράτη ολόκληρα και εθνικές οικονομίες ζουν υπό καθεστώς ομηρίας η μπορούν να καταρρεύσουν μέσα σε λίγο χρόνο. Πρόσφατα παραδείγματα τα κερδοσκοπικά παιχνίδια των funds, με τις τιμές του πετρελαίου αλλά και τα επισφαλή στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου σε αμερικανούς καταναλωτές.
Οι εστίες συγκρούσεων και οι ερμηνείες τους
Οι συγκρούσεις τον 21ο αιώνα είναι δύσκολο να χαρακτηριστούν αμιγώς θρησκευτικές, η αμιγώς συγκρούσεις συμφερόντων. Τα κύρια μέτωπα συγκρούσεων η εν δυνάμει βίαιες καταστάσεις αυτή τη στιγμή παγκοσμίως είναι τα παρακάτω:
Κουρδιστάν (Τουρκία-Ιράν-Συρία εναντίον προοπτικής ανεξάρτητου Κουρδιστάν). Όλες οι περιοχές ασπάζονται την ισλαμική θρησκεία, οι διαφορές όμως είναι εθνικού χαρακτήρα.
Ισραήλ-Λίβανος-Παλαιστίνη (Χαμάς και Χεζμπολάχ με Ιρανική στήριξη κόντρα στην πολιτική του Ισραήλ στην περιοχή).
Ιράν (η απόκτηση πυρηνικών όπλων θα σημάνει τον Γ Παγκόσμιο Πόλεμο σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου Μπους).
Ιράκ ( το απόλυτο χάος, με φόντο την μελλοντική τριχοτόμησή του). Κοστίζει πάντως στην Αμερική 2 δισ. δολλάρια την εβδομάδα. Δεν έχουν βρεθεί πυρηνικά η βιολογικά όπλα, ενώ πολλοί διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν ότι η επέμβαση έγινε για να προστατευθεί το Ισραήλ, να ελέγχουν οι ΗΠΑ με στρατιωτική παρουσία τα πετρέλαια του αραβικού κόσμου και να έχουν ένα ανάχωμα στρατιωτικό δυτικά της Κίνας και νότια της Ρωσίας.
Αφγανιστάν (επιστροφή των Μουτζαχεντίν, αδύναμη να ελέγξει τη χώρα έξω από την Καμπούλ η δυτική επιλογή του μουσουλμάνου επίσης πρωθυπουργού Καρζάι, σε ύψη ρεκόρ η παραγωγή οπίου παρά τις στρατιωτικές δυνάμεις της Δύσης και το παράδοξο της μη καλλιέργειας οπίου την εποχή των Μουτζαχεντίν)
Αφρική (Νταρφούρ, Σομαλία, Αιθιοπία). Στο Νταρφούρ του Σουδάν η ισλαμική αραβική κυβέρνησε κατέπνιξε την εξέγερση των μαύρων της περιοχής, που δεν είναι μωαμεθανοί πλην όμως, στηρίζονται από τη Δύση και τυχαίνει να διαβιούν σε μία περιοχή με απίστευτο φυσικό πλούτο, όπως πετρέλαιο, υπόγεια ύδατα, και πολύτιμα ορυκτά (ουράνιο και χρυσός) που εποφθαλμιά η Δύση. Η χριστιανική Αιθιοπία συνεπικουρούμενη από τη Δύση εισβάλει στη Σομαλία για να απωθήσει τους ισλαμιστές που είχαν καταλάβει την εξουσία. Εδώ όντως έχουμε στοιχεία θρησκευτικού πολέμου με γεωπολιτικές παραμέτρους και παρέμβαση της Δύσης υπέρ των χριστιανικών μειονοτήτων, όχι επειδή τους συμπονούνε αλλά για καθαρά γεωπολιτικούς λόγους. (υπενθυμίζουμε την περίπτωση της τραγωδίας της Ρουάντα και την απραξία της Δύσης).
Πακιστάν (στα πρόθυρα εμφυλίου, σποραδικές βιαιότητες με το Ινδικό στοιχείο).
Βαλκάνια (Κόσσοβο) εν δυνάμει σύγκρουση με Σερβία κυρίως για εθνικούς λόγους (αγώνας για την ανεξαρτησία των Αλβανών της περιοχής).
Θρησκευτική βία και αντιδράσεις στο εσωτερικό των δυτικών χωρών (μουσουλμάνοι κυρίως σε Αγγλία, Γαλλία, Ολλανδία και Γερμανία) π.χ για την προσβολή του προφήτη με τα σκίτσα στη Δανία, η παράσταση της όπερας του Βερολίνου Ιδεομενέας με τα κομμένα κεφάλια των Ιησού, Μωάμεθ, Βούδα και Ποσειδώνα, οι δήλωσεις του Πάπα για το Ισλάμ βάσει ιστορικών μαρτυριών του Μανουήλ Β Παλαιολόγου βυζαντινού αυτοκράτορα, η μαντίλα στα σχολεία και η ενδογενής ανάπτυξη τρομοκρατικών στοιχείων μέσα στις ευρωπαϊκές χώρες.
Η εμφάνιση φονταμενταλιστών στο χώρο του Ισλάμ και οι τρομοκρατικές ενέργειες δεν στρέφονται μόνον ενάντια στα δυτικά συμφέροντα αλλά και ενάντια στα διεφθαρμένα και δυτικό -επηρεαζόμενα ομόθρησκα αραβικά καθεστώτα. Οι επιθέσεις της Αλ Κάϊντα και οι συγκρούσεις μουσουλμάνων και Ινδουιστών στην Ινδία πριν τρία χρόνια αποτελούν βιαιότητες θρησκευτικής υποκινούμενης βίας.
Οι συγκρούσεις τροφοδοτούνται και από τη χρήση του θρησκευτικού παράγοντα στο εσωτερικό των χωρών τους κυρίως σε ΗΠΑ και Ιράν για να δικαιολογήσουν την ενδεχόμενη πολεμική σύγκρουση. Ήδη ο πρόεδρος Μπους είχε πει στο παρελθόν ότι του μίλησε ο Θεός για να επέμβει και να σώσει τον Ιρακινό λαό από έναν αιμοσταγή δικτάτορα, ενώ παράλληλα οι διαμορφωτές της εξωτερικής πολιτικής για το μεσανατολικό προέρχονται από τον ιδεολογικό χώρο των νεοσυντηρητικών οι οποίοι σε μία ακραία συμμαχία χριστιανών ευαγγελιστών φονταμενταλιστών και ισραηλινών φορέων επιδιώκουν την πάση θυσία διατήρηση του Ισραήλ, αναμένουν τον Αρμαγεδώνα που θα γίνει στο βιβλικό Ισραήλ και φυσικά τη Δευτέρα Παρουσία. Ο ιδεολογικός γκουρού των νεοσυντηρητικών και πρόσφατα τιμηθείς από τον Αμερικανό πρόεδρο με το ανώτατο παράσημο της χώρας, το μετάλλιο της Ελευθερίας, Νόρμαν Ποντχόρετς, έχει καταθέσει τις απόψεις του σε ένα νέο βιβλίο με τίτλο: «Δ Παγκόσμιος Πόλεμος: Ο Μακρύς αγώνας κατά του ισλαμοφασισμού». (Για το συγγραφέα Γ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ο Ψυχρός πόλεμος).
Στον Ιράν από την άλλη, οι Σιΐτες αναμένουν την Δευτέρα παρουσία του δικού τους 12ου ιμάμη (Μαχντί) που αναλήφθηκε στους ουρανούς και η επιστροφή του θα φέρει τη λύτρωση και τη σωτηρία στους ανθρώπους, αφού δώσουν τη μάχη, τον δικό τους ιερό πόλεμο τζιχάντ, με τους άπιστους και το Σατανά (που είναι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ). Η αναμέτρηση βέβαια αυτή θα οδηγήσει και έχει επίσης στόχο τη συσπείρωση γύρω από τον Ιρανό ηγέτη και της ομάδας εξουσίας στην Τεχεράνη και τη διατήρησή της. Εξάλλου πως μπορεί να μετατραπεί σε απόλυτο θρησκευτικό πόλεμο, αφού η Ορθόδοξη Ρωσία στηρίζει το Ιράν και η Κίνα επίσης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλά υπάρχουν και αγεφύρωτες διαφορές με τους Ουαχαμπίτες της Σαουδικής Αραβίας και τις δυτικοποιημένες αραβικές άρχουσες εξουσίες;
* Το παρόν αποτελεί περίληψη εισήγησης που εκφωνήθηκε στο πλαίσιο του 13ου συνεδρίου του Μεταπτυχιακού Θεολογικού Συνδέσμου της Θεολογικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και της Ι. Μητροπόλεως Πατρών, στην Πάτρα στις 10 Νοεμβρίου 2007, με θέμα: «Εκκλησία και Βία και η Μαρτυρία του Απ. Ανδρέα»
Η έξαρση του θρησκευτικού φαινομένου παγκοσμίως
Παράλληλα με όλες τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει και η παγκόσμια τάση επιστροφής στις θρησκείες μετά το τέλος των ιδεολογιών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Η επιστροφή στις θρησκείες έρχεται να δώσει την πνευματική τροφή στους λαούς που η παγκοσμιοποιημένη τυποποίηση του καταναλωτικού τρόπου ζωής αδυνατεί να παράσχει.
Σε παγκόσμια έρευνα που δημοσιεύθηκε την περασμένη Άνοιξη στο περιοδικό Foreign Policy αναδείχθηκε μετά από διεξοδική έρευνα ότι το θρησκευτικό αίσθημα είναι σε άνθηση σε όλο τον πλανήτη. Η ευημερία, η γνώση και η εξάπλωση της δημοκρατίας παγκοσμίως δεν έχουν οδηγήσει, όπως θα περίμεναν πολλοί, σε υποχώρηση του θρησκευτικού αισθήματος. Στις αρχές του 21ου αιώνα οι πιστοί που ανήκουν στις μεγάλες θρησκείες (χριστιανισμό, ισλαμισμό, ινδουϊσμό) καλύπτουν το 64% του παγκόσμιου πληθυσμού που ενδέχεται να εκτιναχθεί στο 70% το 2025. Στις αρχές του 20ου αιώνα το αντίστοιχο ποσοστό των πιστών ήταν στο 50%.
Οι θρησκείες ως παράγοντας ειρήνης
Στην κατεύθυνση της συμφιλίωσης και του θετικού ρόλου που μπορεί να επιτελέσουν οι θρησκείες γίνονται πυρετωδώς πολλές συναντήσεις και διεξοδικές συζητήσεις μεταξύ των θρησκευτικών ηγετών στις ημέρες μας. Οι άοκνες προσπάθειες του Πατριάρχη μας και η αποστολή προσφάτως επιστολής πάνω από 130 μουσουλμάνων λογίων στους χριστιανούς ηγέτες προτρέποντας για μεγαλύτερη κατανόηση ανάμεσα στις δυό θρησκείες είναι μερικά από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα. Η ιστορική επίσκεψη την προηγούμενη εβδομάδα του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας στο Βατικανό ενισχύει την παραπάνω τάση για μία ειρηνική συνύπαρξη των πιστών και έρχεται σε μία περίοδο βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ Βατικανού και μουσουλμανικού κόσμου ένα χρόνο και πλέον από την παπική ομιλία που φάνηκε να συνδέει το Ισλάμ με τη βία.
Κλείνοντας ένα είναι βέβαιον ότι θρησκείες και πολιτισμοί θα αναγορευθούν ξανά οι πρωταγωνιστές των παγκόσμιων εξελίξεων, είτε επειδή πίσω από αυτές στήνονται οικονομικές και πολιτικές συμμαχίες και χρησιμοποιούνται ως προσχήματα πάσης φύσεως συμφερόντων, είτε επειδή είναι ίσως οι μοναδικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τους πιστούς τους στην επιδίωξη της ειρηνικής συνύπαρξης και της παγκόσμιας ηρεμίας.
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΤΕΥΧ 84 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007
|
