ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Από την αρχαιότητα οι άνθρωποι προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον κόσμο που ζούσαν και έτσι ανέπτυξαν τις επιστήμες. Όμως με τα μέσα που διέθεταν και το επίπεδο των γνώσεων που είχαν δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν την προέλευση του κόσμου, δηλαδή πως δημιουργήθηκε ο άνθρωπος, τα ζώα, η γη, ο ήλιος, τα υπόλοιπα αστέρια του ουρανού, το σύμπαν ολόκληρο. Γι’ αυτό, όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί άφησαν την κοσμογονία στο επίπεδο της θρησκείας. Είναι γνωστή η κοσμογονία των αρχαίων ελλήνων, που είναι ολότελα μία μυθοπλασία. Οι αρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι πίστευαν ότι το σύμπαν είναι αγέννητο, άπειρο, αναλλοίωτο, άφθαρτο. Εμείς ως πιστοί χριστιανοί, πιστεύουμε στα όσα αναφέρονται στην Αγία Γραφή, και μάλιστα στο βιβλίο της Γενέσεως. Άραγεαυτά που αναφέρει η Γραφή συνδέονται με τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις;... Αυτό θα εξετάσουμε σήμερα.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ(ο κατηχητής ας επιλέξει τα σημαντικότερα στοιχεία)

1. Η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης, του BigBang.
Πιθανόν να έχετε ακούσει για τη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης, του BigBang. Η απαρχή των σύγχρονων αντιλήψεων είναι η διαπίστωση ότι οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους.
Επιπλέον, σύμφωνα με την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Einstein, η κατανομή της ύλης και της ενέργειας στο χώρο επηρεάζει τη μορφή του χώρου και συγχρόνως έχει επιπτώσεις στη ροή του χρόνου. Δηλαδή αλληλοσυσχετίζεταιη ύλη και η ενέργεια (που το γνωρίζουμε ήδη από τη Φυσική του Λυκείου) με το χώρο και το χρόνο.
Όμως ας μην ασχοληθούμε περισσότερο με αυτές τις δύσκολες έννοιες, αλλά να δούμε που οδήγησαν την ανθρώπινη σκέψη.
Αφού διαπιστώθηκε πειραματικά ότι οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους, ένας ρώσος μαθηματικός βρήκε μια γενική λύση των αρχικών εξισώσεων του Einstein για διαστελλόμενο σύμπαν. Δηλαδή οι θεωρίες του Einstein, που περιγράφονται με μαθηματικές εξισώσεις, συμφωνούν ότι το σύμπαν διαστέλλεται, ενώ ένας βέλγος μαθηματικός και ιερέας, ο Lemaitre, χρησιμοποίησε τις εξισώσεις για να δει τι λένε για την αρχή του κόσμου και οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι παλιά οι γαλαξίες θα ήταν πολύ κοντά και ακόμα πιο πριν δεν θα υπήρχε
διάστημα μεταξύ τους: όλο το υλικό από το οποίο αποτελείται το σύμπαν ήτα συγκεντρωμένο σε μία σφαίρα λίγες φορές μεγαλύτερη από τον ήλιο. Αυτή η σφαίρα ήταν το πρωταρχικό άτομο που εξεράγει (BigBang) και τα θραύσματά του είναι τα άτομα, οι αστέρες, οι γαλαξίες που σήμερα τους βλέπουμε να απομακρύνονται ταχύτατα ο ένας από τον άλλο.
Αυτή η απλή ιδέα έχει αναπτυχθεί και έχει τροποποιηθεί αρκετά, αλλά η σύγχρονη κοσμολογία κρατάει την ιδέα ότι ο κόσμος μας γεννήθηκε από μία υπέρπυκνη κατάσταση, από την οποία προήλθε το κάθε τι που μπορούμε να δούμε μέσα στο διαστελλόμενο σύμπαν.
Τι ήταν η Μεγάλη έκρηξη; Οι επιστήμονες λένε ότι η αρχή του κόσμου ήταν μια πύρινη θάλασσα ακτινοβολίας με τεράστια θερμοκρασία και πυκνότητα. Όλα όσα έγιναν στη συνέχεια προήλθαν από εκείνο το πρωτογενές φως. Το φως αποτελείται από φωτόνια, σωματίδια που δεν έχουν μάζα, κινούνται στη διεύθυνση διάδοσης του φωτός, με την ταχύτητα του φωτός και μεταφέρουν συγκεκριμένη ενέργεια. Οι επιστήμονες εξηγούν πώς από το φως μπορεί να δημιουργηθεί η ύλη: κατά τα πρώτα στάδια της δημιουργίας η θερμοκρασία ήταν τόσο υψηλή, ώστε οι συγκρούσεις μεταξύ των φωτονίων μπορούσαν να δημιουργήσουν υλικά σωματίδια από καθαρή ενέργεια. Όπως γνωρίζουμε από τη φυσική E=m*c2, δηλαδή η ενέργεια που περικλείει ένα σώμα ισούται με τη μάζα του επί το τετράγωνο της ταχύτητας του φωτός και κατ’ επέκταση η ενέργεια και η μάζα αλληλοσχετίζονται. Οι επιστήμονες χωρίζουν την ιστορία του κόσμου σε δύο εποχές: την εποχή της κυριαρχία της ακτινοβολίας και την εποχή της κυριαρχίας της ύλης. Η πρώτη διήρκησε 400.000 χρόνια μετά τη μεγάλη έκρηξη και η θερμοκρασία ήταν περίπου 4.000Κ (Κέλβιν).
Καθώς το σύμπαν διαστέλλεται, η θερμοκρασία πέφτει και η ενέργεια των φωτονίων συνεισφέρει λιγότερο στη δημιουργία του κόσμου.
Η Γένεση γράφει: «Και είπεν ο Θεός γενηθήτω φως και εγένετο φως»

2.Ο Χώρος και ο Χρόνος.
Στην κλασική αντίληψη που επικρατεί στην κλασική φυσική, ο χώρος και ο χρόνος συνθέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνουν τα διάφορα φαινόμενα και εκτυλίσσονται τα γεγονότα. Ο χώρος και ο χρόνος αποτελούν ένα ενιαίο πλαίσιο (που ονομάζεται χωροχρόνος) μέσα στο οποίο συμβαίνουν τα διάφορα γεγονότα που επηρεάζονται από αυτό και το επηρεάζουν. Ο χρόνος, ο χώρος και η ύλη που υπάρχει σε αυτόν, παρουσιάζονται σε μία αδιάσπαστη ενότητα. Ταυτόχρονα άρχισε η ύπαρξή τους, μαζί προχωρούν στην πορεία του κόσμου και με βαθειά αλληλεξάρτηση συνεχίζουν την εξέλιξή τους.
Έξω από τα όρια του σύμπαντος (ύλη) δεν υπάρχει χώρος και χρόνος. Δυσκολευόμαστε να το καταλάβουμε, γιατί είμαστε συνηθισμένοι διαφορετικά. Όταν μιλάμε για την αρχή κάποιου γεγονότος, γνωρίζουμε ότι πριν από αυτή την αρχή έγινε κάτι άλλο. Και όταν σκεπτόμαστε τα σύνορα μίας περιοχής, γνωρίζουμε ότι έξω από αυτά εκτείνεται κάποια άλλη. Πως λοιπόν μπορούμε να εννοήσουμε ότι πριν από το πρωταρχικό γεγονός της δημιουργίας του κόσμου δεν υπήρχε χρόνος και ότι έξω από τα όρια του σύμπαντος δεν υπάρχει χώρος; Μπορούμε να πούμε ότι ο χρόνος, ο χώρος και η ύλη από την οποία αποτελούνται όλα τα αστρικά σώματα, γεννήθηκαν μαζί, ότι είναι τρίδυμοι αδελφοί. Η ερώτηση τι υπήρχε πριν από τη δημιουργία του σύμπαντος και τι υπάρχει έξω από το σύμπαν, δεν έχει νόημα, διότι δεν υπάρχει χρόνος πριν από τη δημιουργία του κόσμου ούτε χώρος έξω από αυτόν.
Τι υπήρχε πριν τη μεγάλη έκρηξη; Τίποτε. Οι επιστήμονες αδυνατούν να μας εξηγήσουν και ζητούν την εμπιστοσύνη μας.
Αυτό διδάσκει η χριστιανική πίστη για τη δημιουργία «η εκ του μηδενός εις το είναι παραγωγή του δημιουργηθέντος κόσμου ούτε από προϋπάρχουσα ύλη, ούτε σε κάποιο χώρο ούτε σε κάποιο χρόνο». Ο ιερός Αυγουστίνος λέει «όχι εν χρόνω αλλά μετά του χρόνου έπλασε ο Θεός τον κόσμο», ενώ ο Μέγας Βασίλειος στην εξαήμερο (για τη δημιουργία) αναφέρει «Συμφυής τω κόσμω… η του χρόνου διέξοδος», δηλαδή η ροή του χρόνου έχει την ίδια φύση με τον κόσμο.
Στη Γένεση αναφέρεται «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην». Μέσα στις ελάχιστες αυτές λέξεις βρίσκονται οι τρεις συνιστώσες του κόσμου: ο χρόνος (εν αρχή), ο χώρος (ουρανόν) και η ύλη (γην). Πόση έκπληξη και θαυμασμό πρέπει να δοκιμάζουν οι σύγχρονοι κοσμολόγοι, όταν διαπιστώνουν ότι οι καταπληκτικές έρευνές τους έρχονται μετά από 3.500 χρόνια να επαληθεύσουν τα παμπάλαια και θεόπνευστα κείμενα που έγραψε ο θεόπτης Μωυσής, που εκφράζουν αλάνθαστα όχι τις θεωρίες της σχετικότητας των ανθρώπων αλλά την απόλυτη
αλήθεια του Θεού.
Η έννοια του άχρονου και άπειρου Θεού, μπορούν κάπως να κατανοηθούν κατόπιν αυτών, καθώς ο Θεός, ως δημιουργός είναι πέρα από το χρόνο, το χώρο και την ύλη.

3. Γιατί ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο
Σταθερή διδασκαλία της Αγίας Γραφής είναι ότι ο Θεός δεν είναι μόνο ο Δημιουργός του κόσμου, αλλά και ο τελικός σκοπός, στον οποίο η δημιουργία του κόσμου αποβλέπει. Αυτός είναι «το Α και το Ω, η αρχή και το τέλος», η δημιουργική αρχή και αιτία της κτίσεως και ο έσχατος και ύψιστος σκοπός όλων των κτισμάτων.
Παράλληλα, στην Αγία Γραφή, προβάλλεται ως σκοπός της δημιουργίας ο άνθρωπος. Όλη η κτίση παρουσιάζεται σαν ένα ανάκτορο, το οποίο καθώς η δημιουργία προχωρεί, συμπληρώνεται και τελειοποιείται, για να υποδεχτεί σαν άλλο βασιλιά τον άνθρωπο, αυτόν που θα δημιουργηθεί τελευταίος.
Όταν λέμε ότι ο Θεός δημιουργεί τον υλικό κόσμο για να φανερώσει τη δόξα Του σε αυτόν, δεν εννοούμε ότι δια της δημιουργίας ζητεί να αυξήσει τη δόξα Του. Η τιμή και η δοξολογία που αναπέμπεται προς Αυτόν από τα δημιουργήματά Του δεν έχει να προσθέσει κάτι στον άπειρο πλούτο της δόξης και του μεγαλείου Του.
Ο άνθρωπος δια της μελέτης της δημιουργίας οδηγείται στη γνώση του Θεού, κατανοεί το μεγαλείο και την τελειότητά Του και Τον δοξολογεί. Αυτή η γνώση του Θεού και της Δόξας Του γίνεται πηγή ζωής για τον άνθρωπο, κοινωνία του Θεού, συμμετοχή στην αιώνια ζωή, στη δόξα και την μακαριότητά Του.

4. Είναι αντίθετη η επιστήμη με την πίστη;
-Μερικοί ρωτούν: Τελικά ποιός μας λέει την αλήθεια, η επιστήμη που υποστηρίζει ότι όλα ξεκίνησαν από μια έκρηξη (big bang) και ότι οι ζωντανοί οργανισμοί εξελίσσονται και αλλάζουν (θεωρία της εξελίξεως) ή η χριστιανική πίστη που λέει πως όλα τα δημιούργησε ο Θεός;
Το ερώτημα αυτό μας τοποθετεί μπροστά σε ένα ψεύτικο δίλημμα. Διότι στην πραγματικότητα σε άλλο ερώτημα απαντά η επιστήμη και σε άλλο η πίστη. Η μεν επιστήμη απαντά στο πως δημιουργήθηκε ο κόσμος, η δε πίστη μας απαντά στο ερώτημα ποιός δημιούργησε τον κόσμο (ο Θεός) και γιατί (από αγάπη). Συνεπώς δεν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ της πίστεως και της επιστήμης. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση που έκανε ένας από τους σύγχρονους υποστηρικτές της θεωρίας της εξελίξεως, ο FrancisCollins, Δ/ντης του προγράμματος Ανθρωπίνου Γονιδιώματος, σε συνέντευξή του στο CNN:
—Πιστεύετε ότι η εξέλιξη και η πίστη στο Θεό είναι ασυμβίβαστες; Μπορείς να αναζητείς το πως λειτουργεί η ζωή, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της γενετικής και της μοριακής βιολογίας και συγχρόνως να λατρεύεις ένα δημιουργό Θεό;
—Στην πραγματικότητα δεν βρίσκω καμία σύγκρουση σ’ αυτά, και το ίδιο συμβαίνει με το 40% των ενεργών επιστημόνων που δηλώνουν ότι είναι πιστοί... Αλλά γιατί δεν θα μπορούσε η εξέλιξη να είναι το σχέδιο του Θεού για τη δημιουργία; (Η συνέντευξη δόθηκε τον Απρίλιο του 2007).
Πράγματι. Το βιβλίο της Γενέσεως περιγράφει σε λίγες μόνο σελίδες γεγονότα τα οποία συνέβησαν σε διάστημα 14 δισεκατομμυρίων ετών. Είναι θεόπνευστο, αλλά παρ’ ότι περιέχει εντυπωσιακές επιστημονικές αλήθειες, δεν αποτελεί επιστημονικό εγχειρίδιο το οποίο περιγράφει λεπτομέρειες για τη δημιουργία του κόσμου. Ο Μέγας Βασίλειος γράφει ότι ο Θεός «πολλά απεσιώπησεν» για να γυμνάσει και τον δικό μας νου να συμπεράνει τα υπόλοιπα. Και σημειώνει χαρακτηριστικά: Δεν μειώνεται ο θαυμασμός μας για τα μεγαλεία της Δημιουργίας όταν ανακαλυφθεί ο τρόπος με τον οποίο έγιναν (Εις την εξαήμερον Ομιλία Α’ 10). Ο Θεός λοιπόν δεν απειλείται από τις επιστημονικές ανακαλύψεις! Όποια θεωρία κι αν αναπτύξει η επιστήμη, τελικά δεν δίνει απάντηση στο ποιός προνόησε ώστε να γίνουν έτσι τα πράγματα. Σταματά στην «τύχη».
Για τον πιστό όμως η απάντηση είναι μία: ο Θεός.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σε τι συμπέρασμα μας οδηγούν όλα αυτά;
Ο Θεός είναι ο πάνσοφος δημιουργός του κόσμου. Συνεπώς, από σήμερα να μάθουμε να απαγγέλλουμε σωστά το Σύμβολο της Πίστεως μας, «Το Πιστεύω». Εκεί στο 10ο άρθρο δηλώνουμε οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί την πίστη μας στο Θεό Δημιουργό («…ποιητήν ουρανού και γης»). Δηλαδή δηλώνουμε πως ο Θεός δημιούργησε όσα βλέπουμε και όλα όσα τα αδύνατα μάτια μας δεν μπορούν να διακρίνουν. Ας μην επηρεαζόμαστε λοιπόν από τα κηρύγματα των αθέων. Είναι τρέλα! Μόνο η πίστη στο Θεό δημιουργεί αγίους ανθρώπους, κοινωνικούς, ανθρώπους δικαιοσύνης.
Ας μάθουμε ατενίζοντας τα θαυμάσια της δημιουργίας να δοξάζουμε το Θεό, να Τον ευγνωμονούμε για όσα δημιούργησε για μας. Ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης μας προτρέπει να στρέφουμε το βλέμμα μας εκεί που βρίσκεται η αληθινή ομορφιά και χάρη, στη δημιουργία του Θεού: στον ουρανό, τον ήλιο, τη σελήνη, τ’ αστέρια, τα λουλούδια, τις πεδιάδες, τα δάση, τα βουνά, τα ποτάμια, τη θάλασσα. Εκεί που είναι ζωντανή η παρουσία του Θεού. Εκεί που φανερώνεται η δόξα Του. «Ταύτα βλέπων, ενθυμού να αναβαίνης, και εις την θεωρίαν του ποιητού, όστις τόσον σοφώς τα έκτισε, και τοσούτον πλουσίως τα εκαλλώπισεν». Καθώς θα βλέπεις αυτά με τα μάτια του σώματος, νοερά ν’ ανεβαίνεις με τα μάτια της ψυχής για ν’ ατενίζεις τον Δημιουργό, ο Οποίος τόσο σοφά τα δημιούργησε και τόσο πλούσια τα στόλισε.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
«Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε∙ πάντα εν σοφία εποίησας»( Ψαλμ. ργ’ 24).
Πιθανή ερώτηση από τα παιδιά: Πότε δημιουργήθηκαν οι Άγγελοι;
Σαφής αναφορά δεν υπάρχει στην Αγία Γραφή, στο βιβλίο του Ιώβ (λη΄7) όμως, ο Θεός λέει στον Ιώβ: «ότε εγενήθησαν άστρα, ήνεσάν με φωνή μεγάλη πάντες οι άγγελοί μου», δηλαδή οι άγγελοι ήταν παρόντες κατά τη δημιουργία του υλικού κόσμου.
Ωστόσο για τους Αγγέλους θα μιλήσουμε στην επόμενη συνάντησή μας...

Πρόταση για προβολή βίντεο
-Ο κατηχητής-τριαθα μπορούσε να προβάλλει το ολιγόλεπτο βίντεο με μίαενδιαφέρουσα εμπειρία που διηγείται ὁ Σεβ. Μητροπολίτης μας Μεσογαίας κ. Νικόλαος, επιστήμονας Φυσικός και ο ίδιος. Το βίντεο είναι από μια συζήτηση σεένα Λύκειο της Αθήνας:

 ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΟΤΗΤΟΣ
(t): + 30 210 66 32 687 (εσωτερικό 138)
(f): + 30 210 60 25 101
(e): neotita@imml.gr
Θουκυδίδου 6 & Βυζαντίου
Τ.Θ. 1, Τ.Κ. 19004, Σπάτα Αττικής
Αθήνα‚ Ελλάδα