ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε ότι αναμφισβήτητα γνωρίζουμε τι είναι η προσευχή και με ποιόν τρόπο γίνεται. Οι Πατέρες όμως της εκκλησίας μας, που έκαναν έργο ζωής τους την προσευχή, δίνουν μία άλλη διάσταση σε αυτήν. Ακολουθώντας τα δοκιμασμένα βήματά τους, ας δούμε πολύ συνοπτικά κάποια πράγματα που μας διδάσκουν και μας προτείνουν, προκείμενου η σχέση μας με το Θεό να γίνει πιο άμεση και αληθινή.
***
Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗ
Πρώτα από όλα είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι η προσευχή είναι μία ζωντανή σχέση μεταξύ ημων και του Θεού, άρα δεν μπορεί να επιβληθεί με τη βία ούτε από τη δίκη μας πλευρά ούτε όμως και από την πλευρά του Θεού. Τι σημαίνει αυτό;... Ότι ούτε ο Θεός επιβάλλει την επικοινωνία μας μαζί Του, διότι ενώ θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο, αυτό θα παραβίαζε την ελευθερία μας, ούτε εμείς όμως μπορούμε να εκβιασουμε το Θεό να συναντηθεί μαζί μας.
Εδώ βέβαια πρέπει να προσέξουμε το εξής. Ο Θεός ως Πατέρας και Θεός αγάπης επιθύμει τη συνεχή επικοινωνία μαζί με τα πλάσματά του, όμως οι δίκες μας αμαρτίες και αδυναμίες γίνονται αιτία να απομακρυνόμαστε από αυτόν και να μην τον ποθούμε πραγματικά, διότι όσο κι αν ισχυριζόμαστε ότι τον ποθούμε, όταν τα έργα μας δεν είναι αυτά που τον χαροποιούν, τότε στην πραγματικότητα η καρδιά μας βρίσκεται αλλού. Αν ανατρέξετε στις ανθρώπινες σχέσεις, θα δείτε ότι όταν κάποιον τον αγαπούμε πολύ, θέλουμε να τον μιμηθούμε και να κάνουμε πράγματα που θα τον χαροποιήσουν. Πόσο συχνά άραγε το κάνουμε αυτό για το Θεό που ισχυριζόμαστε ότι αγαπάμε;
• Είμαστε πάντοτε έτοιμοι για μία συνάντηση με το Θεό;
Θα έχετε ίσως παρατηρήσει ότι μετά από κάποια αμαρτία μας, δυσκολευόμαστε να αντικρυσουμε το Θεό, με λίγα λόγια αισθανόμαστε ότι η προσευχή μας δε φτάνει στο Θεό. Όταν πάλι έχουμε εξομολογηθεί ειλικρινά ή διανύουμε μία περίοδο ευλογημένη στη ζωή μας που νιώθουμε πιο έντονη την παρουσία του, τότε αισθανόμαστε ότι είναι πιο εύκολη η επικοινωνία μας μαζί του. Αυτό συμβαίνει διότι η συνάντηση πρόσωπο προς πρόσωπο με το Θεό είναι πάντοτε μία στιγμή δικής μας κρίσης.
Αν ανατρέξουμε στην Αγία Γραφή θα βρουμε πολλά χωρία όπου αναφέρεται πόσο φοβερό είναι να βρεθεί κανείς πρόσωπο προς πρόσωπο με τον ζώντα Θεό.
• Τι επηρεάζει την ένταση της προσευχής μας;
Άλλες φορές πάλι η θέρμη, το βάθος και η ένταση της προσευχής μας καθορίζονται από τη σημαντικότητα που έχει το θέμα της προσευχής για μας. Ζητούμε κάτι διακαώς και αισθανόμαστε μεγάλη ένταση στην προσευχή, άλλοτε πάλι μπορεί να νιώθουμε τη διάθεσή μας πιο παγωμένη, καθώς αυτό που ζητάμε δε μας ενδιαφέρει και πολύ. Σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι ο Θεός που αλλάζει στάση απέναντί μας, αλλά η δική μας ψυχολογική κατάσταση.
• Αντιλαμβανόμαστε άραγε ποιός πραγματικά είναι ο Θεός;
Κάτι άλλο που πρέπει να προσέξουμε όταν επιθυμούμε την επικοινωνία με το Θεό είναι ότι δεν συνειδητοποιούμε για ποιόν πραγματικά πρόκειται. Νομίζουμε ότι τα 5 ή 10 ή 15 λεπτά που αποφασίσαμε μέσα στη μέρα να του αφιερώσουμε, συνήθως νυσταγμένοι και κατάκοποι λογω των δραστηριοτήτων που έχουν προηγηθεί, διότι ξέρουμε ότι αποτέλει καθήκον μας, είναι αρκετά για να φανερώσουν το Θεό εκείνη την ώρα σε μας. Παραπονιόμαστε ότι είναι απών, κάποιες φορές ίσως αμφισβητούμε και την ύπαρξή του, διότι δεν τον καταλαβαίνουμε. Έχουμε όμως αναρωτηθεί πόσες φορές ο Θεός χτύπησε την πόρτα μας τις υπόλοιπες 23 και κάτι ώρες; Εμείς τότε που ήμασταν; Προφανώς κάτι άλλο μας είχε τραβήξει την προσοχή και αποφασίσαμε ότι αργότερα θέλουμε να συναντηθούμε μαζί του.
Αν πραγματικά επιθυμούμε να μάθουμε να προσευχόμαστε, πρέπει να μάθουμε να στεκόμαστε σωστά απέναντι στον Κύριο και Θεό μας.
Όταν κάποιες ευλογημένες στιγμές αισθανόμαστε την παρουσία του Θεού, ας μην αγνοούμε το κάλεσμά του και ας προσπαθούμε για λίγη ώρα έστω με το νου και την καρδία μας να προσευχηθούμε σε Αυτόν.
Να συνειδητοποιούμε ότι ο Θεός δεν είναι δούλος μας που είναι υποχρεωμένος να εκτελεί τα παραγγέλματά μας όπως και όποτε εμείς επιθυμούμε κι αν δεν το κάνει εμείς να θυμώνουμε μαζί του και να αναρωτιόμαστε για την παντοδυναμία του.
Είναι απαραίτητο να αισθανθούμε ότι αυτός είναι ο Δημιουργός του σύμπαντος, ότι γνωρίζει τα πάντα, ότι βλέπει αυτά που εμείς αγνοούμε και για αυτό πρέπει να τον εμπιστευόμαστε. Εμείς, τα παιδιά του, έχουμε ανάγκη το έλεος και την αγάπη του και θα του είμαστε ευγνώμονες αν κάνει κάτι ώστε να μπορέσουμε να τον συναντήσουμε πρόσωπο προς πρόσωπο όχι προς κρίσιν ή κατάκρισιν αλλά προς ζωήν αιώνιον.
Μέσα από την Καινή Διαθήκη και από τα λόγια του Χριστού, μαθαίνουμε πως πραγματικά πρέπει να προσευχόμαστε. Ο Χριστός μας αναφέρει βέβαια «αιτείτε και δοθησεται ημιν, ζητείτε και ευρησετε, κρούετε και ανοιγησεται υμιν… ποσω μάλλον ο πατήρ υμων ο εν τοις ουρανοις δώσει αγαθά τοις αιτουσιν αυτόν;» (Ματθ. ζ 7-12) για να μας δείξει την αγάπη και το έλεος του Θεού προς το πλάσμα του και ότι του χαρίζει αυτό που έχει ανάγκη. Αυτό βέβαια με την εγκάρδια προσευχή και εφόσον το αίτημα είναι προς το συμφέρον της ψυχής.
Παράλληλα ανέφερε ότι ο Θεός Πατέρας γνωρίζει τις ανάγκες μας πριν εμείς αιτηθούμε, και γι’ αυτό μας προτρέπει να αιτούμαστε πρώτα τη βασίλεια του Θεού, δηλαδή να μετέχουμε στη βασίλεια του Θεού και όλα τα υπόλοιπα θα μας προστεθούν (ματθ. Στ 32-33). Ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και την προσευχή του Χριστού στον κήπο της Γεθσημανης, πριν τα σωτήρια Πάθη, που έλεγε στο Θεό Πάτερα, «πάτερ μου, ει δυνατόν εστι, παρελθετω απ’ εμού το ποτήριον τούτο πλην ουχ ως έγω θέλω, αλλ’ ως συ» (ματθ. Κστ 40). Με αυτή την προσευχή ο Χριστός μας δείχνει ότι δεν πρέπει στην προσευχή μας να εμμένουμε στο δικό μας θέλημα, αλλά να δεχόμαστε το θέλημα του Θεού Πατέρα και να έχουμε βαθεία συναίσθηση ότι η οποία δοκιμασία εμφανίζεται στη ζωή μας, είναι προς το συμφέρον της ψυχής μας.
Β. ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΣΕΥΧΟΜΑΣΤΕ
Σύμφωνα με την Παράδοση της Εκκλησίας μας υπάρχουν τρεις τρόποι που μπορούμε να κάνουμε προσευχή: Η αυθόρμητη προσευχή, η καθορισμένη προσευχή και η ευχή του Ιησού.
Τι εννοούμε όταν λεμέ αυθόρμητη προσευχή και πότε την συναντάμε;
Σε στιγμές που έχουμε ζωντανή την αίσθηση της παρουσίας του Θεού, πχ ένα θαύμα στη ζωή μας και σε περιπτώσεις που αισθανόμαστε κάποιο ξαφνικό και θανάσιμο κίνδυνο, όποτε κράζουμε προς το Θεό για βοήθεια μέσα στην απελπισία μας. Όπως γίνεται αντιληπτό η αυθόρμητη προσευχή αποτέλει την έκτακτη περίσταση και όχι τον κανόνα.
Ας δούμε τώρα την καθορισμένη προσευχή.
Πρόκειται για τις προσευχές που έχει ορίσει η Εκκλησία μας και υπάρχουν στους ψαλμούς ή στα λειτουργικά βιβλία. Είναι μεγάλος ο πλούτος που έχουμε, επομένως ο καθένας από εμάς μπορεί να βρει κάποιες προσευχές που να τον εκφράζουν και αυτές να χρησιμοποιεί.
Βέβαια μπορεί να ρωτήσει κάποιος και γιατί να χρησιμοποιήσω μία έτοιμη προσευχή; Εγώ θέλω να μιλήσω από καρδίας στο Θεό και να του πω αυτά ακριβώς που με εκφράζουν. Σίγουρα και αυτό δεν απαγορεύεται, όμως οι προσευχές που υπάρχουν στα λειτουργικά βιβλία είναι γραμμένες από άγιους θεοπνεύστους ανθρώπους που μας βοηθούν να ζητούμε από το Θεό αυτά που είναι πιο βοηθητικά για τη σωτηρία της ψυχής μας. Με κάποιο τρόπο δηλαδή μας καθοδηγούν στην προσευχή. Για παράδειγμα μπορεί εμείς να ζητούμε διακαώς κάτι που θεωρούμε ότι ο Θεός πρέπει να μας δώσει, ακούμε όμως από την Εκκλησία που εύχεται υπέρ των προς σωτηρία αιτημάτων, δηλαδή να μας δώσει ο Θεός αυτά που θα βοηθήσουν στη σωτηρία της ψυχής μας.
Έτσι σιγά σιγά αρχίζουμε να υποψιαζόμαστε το σωστό τρόπο προσευχής, συνομιλίας με το Θεό και ακολουθούμε τα βήματα των άγιων Πατέρων μας.
Τέλος υπάρχει η λεγόμενη ευχή του Ιησού η καρδιακή προσευχή.
Πρόκειται για την προσευχή που συνηθίζουν πολύ οι μοναχοί αλλά και ευσεβείς λαϊκοί που ζουν στον κόσμο. Κατά την προσευχή αυτή ο προσευχόμενος επαναλαμβάνει πολλές φορές την ευχή: Κύριε ημων Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με. Συχνά η προσευχή γίνεται με το κομποσκοίνι, που στις μέρες μας πολλοί φορούν αλλά λίγοι χρησιμοποιούν. Κάθε κόμπος του κομποσκοινιού αντιστοιχεί και με μία επανάληψη της ανωτέρω ευχής.
Έτσι σιγά σιγά ο πιστός συγκεντρώνεται και κατανοεί τα λόγια αυτά. Το ‘’Κύριε ημων Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού’’ δηλώνει ότι δεχόμαστε το πρόσωπο του Χριστού ως Θεό και αποτελεί μία δοξολογία προς Αυτόν, ενώ το δεύτερο κομμάτι ‘’ελέησον μέ’’ αποτέλει την ικεσία προς το Θεό. Για αυτό λέγεται ότι ‘’η ευχή ‘’ είναι κατά κάποιο τρόπο από μονή της μία ολοκληρωμένη προσευχή.
Είναι πολύ χρήσιμο και ωφέλιμο και για όλους εμάς που ζούμε στον κόσμο, να έχουμε ένα κομποσκοίνι μαζί μας και μέσα στην ήμερα, οπού κι αν βρισκόμαστε, στο αυτοκίνητο, το λεωφορείο, το σχολείο μας, καί κάποιες στιγμές να επαναλαμβάνουμε μυστικά την ευχή του Ιησού είτε δοξολογικα, είτε σε κάποια στιγμή δυσκολίας, είτε σε στιγμές πειρασμού. Με αυτόν τον τρόπο θα αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα της καρδιάς μας στο Θεό και θα του επιτρέπουμε να μας επισκέπτεται συχνότερα.
***
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο Θεός λαχταρά να επικοινωνεί με τα πλάσματά του, καθώς από αγάπη μας δημιούργησε. Είναι σίγουρο ότι αν βάλουμε λίγο πιο εντατικά και σοβαρά την προσευχή στη ζωή μας, θα νιώσουμε τις αλλοιώσεις που επιφέρει σε πολλά επίπεδά της ζωής μας. Οι Άγιοι επέλεξαν αυτόν το δρόμο και επιβεβαιώθηκαν. Ας ακολουθήσουμε τα βήματά τους, ας το δοκιμάσουμε.
ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΟΤΗΤΟΣ
(t): + 30 210 66 32 687 (εσωτερικό 138)
(f): + 30 210 60 25 101
(e): neotita@imml.gr
Θουκυδίδου 6 & Βυζαντίου
Τ.Θ. 1, Τ.Κ. 19004, Σπάτα Αττικής
Αθήνα‚ Ελλάδα
