Εορτάζουμε σήμερα (30 Ιανουαρίου) τους «τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος», δηλαδή τους τρεις Ιεράρχες, τους προστάτες των γραμμάτων και της παιδείας.
Ασφαλώς γνωρίζετε τα ονόματά τους...
Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Σήμερα, θα αναφερθούμε σε από αυτούς τους μεγάλους Πατέρες και στυλοβάτες της Εκκλησίας, τον Μέγα Βασίλειο και τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο και θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε μια πολύ ωραία πτυχή της ζωής τους: την υποδειγματική τους φιλία.
***
Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος συναντήθηκαν και γνωρίστηκαν για πρώτη φορά στα χρόνια των γυμνασιακών τους σπουδών, στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, την ξακουσμένη πολιτεία με τους περίφημους ρήτορες, τη «μητρόπολη των επιστημών», όπως τη λέγανε.
Και οι δύο είχαν άριστη επίδοση στα μαθήματα, εξαιρετικές ικανότητες και το σπουδαιότερο: σταθερό και ακέραιο χαρακτήρα. Έγιναν φίλοι αλλά σύντομα οι δρόμοι τους χώρισαν. Ο Βασίλειος έφυγε για ένα διάστημα στην Κωνσταντινούπολη και επέστρεψε αργότερα όταν ο Γρηγόριος είχε ήδη φύγει για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Αθήνα.
Βρισκόμαστε στο 352 μ.Χ. Η Αθήνα έχει ακόμα λάμψη κι ομορφιά. Έχει φήμη. Τα λαμπρά της μνημεία, τα αθάνατα καλλιτεχνήματα, τραβούν περιηγητές από όλον τον κόσμο. Ιδιαίτερα με τους περιλάλητους σοφιστές και τις ειδωλολατρικές γιορτές με τα αμαρτωλά γλέντια, ελκύει τη χαλαρή φοιτητική νεότητα. Εκεί οι πλούσιοι φοιτητές φερμένοι από τις άκρες του κόσμου ασχολούνταν με όλα τα άλλα εκτός από τις σπουδές τους. Άλλοι, «φιλοθεάμονες» χαζεύουν στις ιπποδρομίες, άλλοι «σφαιρίζοντες» ξενυχτούν στα σφαιριστήρια κι άλλοι με τρόπο σατανικό μπλέκουν στης αμαρτίας τα δίχτυα τους καινούργιους, τους νεοφερμένους επαρχιώτες.
Τι φοβερή συνήθεια κι αυτή! «Αττικό νόμο» την ονόμαζαν. Σύμφωνα με αυτήν την συνήθεια οι παλιότεροι φοιτητές παραλάβαιναν το νεοφερμένο, τον ξεναγούσαν και συγχρόνως του έκαναν χίλια δυό πειράγματα, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο χοντρά και χυδαία. Αυτά γίνονταν για να σπάσουν το ηθικό του νεοφερμένου φοιτητή και να τον κάνουν υποχείριο των παλαιοτέρων.
Ο Γρηγόριος όμως που είχε φθάσει στην Αθήνα πριν από τον Βασίλειο, είχε πείσει τους φοιτητές να κάνουν εξαίρεση στην περίπτωση του Βασιλείου και να μην εφαρμόσουν το «νόμο» τους. Και το δέχθηκαν μάλλον εύκολα διότι πολλοί από αυτούς είχαν ακούσει για την σοβαρότητα του νέου σπουδαστή και τους ήταν ήδη σεβαστός.
Έτσι ο Γρηγόριος παρέλαβε μόνος του τον Βασίλειο από το λιμάνι του Πειραιά και τον οδήγησε στο σπίτι που θα έμεναν. Η πρωτοβουλία αυτή του Γρηγορίου συγκίνησε τον Βασίλειο κι έγινε αφορμή για να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο η φιλία και η εκτίμηση που είχαν μεταξύ τους.
Πόσο ωραία περιγράφει ο άγιος Γρηγόριος τα χρόνια εκείνα της νεανικής τους φιλίας!
«Σπουδάζαμε φιλοσοφία, μέναμε στην ίδια στέγη, με το ίδιο φαγητό... Κυριαρχούσαν στην ψυχή μας οι ίδιες ελπίδες, για πράγμα πολύ ζηλευτό, για την παιδεία, και ενώ είχαμε αποκλείσει τον φθόνο από την ψυχή μας, καλλιεργούσαμε τον ζήλο. Αγωνιζόμαστε δηλαδή και οι δύο, όχι πως να πάρει καθένας το πρωτείο για τον εαυτό του, αλλά πως να το παραχώρησει στον άλλο. Ο καθένας θεωρούσε την πρόοδο του άλλου σαν δική του πρόοδο. Και τόσο είμαστε ψυχικά
ενωμένοι, ώστε φαινόμασταν σαν να ήμασταν μία ψυχή σε δύο σώματα... Στις φιλικές μας σχέσεις δεν συναναστρεφόμαστε με νέους ανήθικους η άλλους εριστικούς, αλλά με νέους ηθικούς και ήρεμους. Διότι το ξέραμε καλά πως είναι πιο εύκολο να πάρει κανείς του άλλου την κακία, παρά να του μεταδώσει την αρετή, όπως είναι ευκολότερο να κολλήσει κανείς αρρώστια από τον άλλο παρά να του χαρίσει υγεία».
Και συνεχίζει ο κατοπινός μεγάλος Ιεράρχης, ο Θεολόγος Γρηγόριος: «Δύο μονάχα δρόμους γνωρίζαμε: Τον δρόμο για την εκκλησία και τον άλλον για τη σπουδή. Τους άλλους τους είχαμε αφημένους για όσους επιθυμούσαν τις ειδωλολατρικές γιορτές, τα θέατρα, τα πανηγύρια, τα συμπόσια»... «Αν είχαν κι έδειχναν με περηφάνια οι άλλοι τίτλους και μεγάλα ονόματα, εμείς ένα τίτλο θεωρούσαμε μεγάλο: και στην πράξη και στο όνομα να λεγόμαστε και να είμαστε πραγματικά Χριστιανοί». Και με στοργή πατρική μας δίνει την πολύτιμη πείρα του: «Σε μας – γράφει – η αμαρτωλή ζωή της Αθήνας δεν προξένησε απολύτως καμιά ζημιά, γιατί είχαμε τη διάνοιά μας καλά στεριωμένη και φραγμένη ολόγυρα με πίστη» .
Ωστόσο, οι δύο Χριστιανοί νέοι δεν μείναν μονάχοι. Η ηθική ακτινοβολία τους συνδυασμένη με την θαυμαστή πρόοδό τους στα μαθήματα και την πλούσια επιστημονική τους κατάρτιση, μίλησε σε πολλούς φοιτητές. Έτσι δημιουργήθηκε μία ομάδα χριστιανών φοιτητών με κύριο μοχλό, τον Βασίλειο. Αυτός δίδασκε και καθοδηγούσε την ομάδα ως αρχηγός της. Σύντομα η χριστιανική αυτή ομάδα έκανε αισθητή την παρουσία της μέσα στις σχολές. Κάθε φορά δηλαδή που οι συζητήσεις στις αίθουσες και στους διαδρόμους των μικρών σχολών άγγιζαν φλέγοντα θέματα, τα μέλη της ομάδας έπαιρναν θέση. Σε μικρό χρονικό διάστημα η ομάδα αυτή έγινε γνωστή όχι μόνο ανάμεσα στους σπουδαστές αλλά σε όλη την Αθήνα και στην Ελλάδα ολόκληρη! Όλος ο πολιτισμένος κόσμος της εποχής εκείνης γνώριζε πλέον όχι μόνο τους καθηγητές που δίδασκαν στην Αθήνα αλλά και τη δράση εκείνου του πρωτοφανούς χριστιανικού κινήματος !
Τι δύναμη στ’ αλήθεια έχει η χριστιανική φιλία! Θωρακίζει πνευματικά τους χριστιανούς νέους αλλά και δίνει φτερά στην ψυχή για να εργαστεί με ζήλο ιεραποστολικό για να λάμψει μέσα στον κόσμο το φως του Χριστού!
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Οι δύο μεγάλοι και ιεροί φίλοι με το αξεπέραστο παράδειγμά τους μας έδωσαν σήμερα αφορμή να προβληματιστούμε στο σπουδαίο θέμα της φιλίας.
1. Σέ τι βοήθησε τον Μέγα Βασίλειο και τον άγιο Γρηγόριο η μεταξύ τους φιλία; (...)
• Προστάτευε ο ένας τον άλλο από διάφορες κακοτοπιές (π.χ. «αττικός νόμος»)
• πέφευγαν τις κακές συναναστροφές και απέρριπταν από κοινού ο,τι βλαβερό και ανήθικο
• Βοηθούσαν ο ένας στην πρόοδο του άλλου στα μαθήματα και στην χριστιανική ζωή
• Δημιούργησαν μία χριστιανική ομάδα φοιτητών και ανέπτυξαν ιεραποστολική δραστηριότητα.
2. Γιά κάθε άνθρωπο ένας καλός φίλος είναι θησαυρός!
«Φιλος πιστός σκέπη κραταιά, ο δε ευρών αυτόν εύρε θησαυρόν» μας λέγει η αγία Γραφή, δηλαδή ο πιστός φίλος αποτελεί δυνατή προστασία και κείνος, που τον βρήκε, βρήκε θησαυρό»! (Σοφ. Σειρ. ς 14).
Και σε άλλο σημείο ο λόγος του Θεού υπογραμμίζει ιδιαίτερα την αναγκαιότητα της αληθινής φιλίας: «Αγαθοί οι δύο υπέρ τον ένα»! (Εκκλησιαστής δ 9, 10). Αλλά και ο Σολομώντας σημειώνει στις Παροιμίες του: «Αδελφός υπό αδελφού βοηθούμενος ως πόλις οχυρά και υψηλή» (Παρ. ιη’ 19).
Όλα αυτά φανερώνουν πόσο αναγκαίο και ωφέλιμο είναι να βρει κάποιος έναν καλό φίλο.
3. Μπορεί όμως ο καθένας να σταθεί δίπλα μας ως αληθινός φίλος; Τι θα πρέπει να προσέξουμε στην επιλογή των φίλων μας; (...)
• Να είναι ειλικρινής και εχέμυθος για να μπορούμε να τον εμπιστευθούμε.
• Να είναι σοβαρός χαρακτήρας, όχι επιπόλαιος. Πως θα ανοίξουμε την καρδιά μας σ’ ένα παιδί ανώριμο; Δεν θα μπορέσει να μας καταλάβει.
• Να έχει καθαρή ψυχή. Νέοι με κοσμική ζωή και αμαρτωλές συνήθειες, με απρόσεκτο στόμα και συμπεριφορά, που γυρίζουν στους δρόμους και στις διασκεδάσεις δεν είναι κατάλληλοι για να συνδεθούμε μαζί τους σε μια αγνή φιλία. Διότι όπως μας δίδαξαν σήμερα κι οι δυό άγιοι φίλοι, «είναι πιο εύκολο να πάρει κανείς του άλλου την κακία, παρά να του μεταδώσει την αρετή, όπως είναι ευκολότερο να κολλήσει κανείς αρρώστια από τον άλλο παρά να του χαρίσει υγεία».
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να τα συνοψίσουμε σε μια φράση: Αληθινός φίλος μπορεί να γίνει μόνο όποιος είναι φίλος του Χριστού!
Θα πρέπει όμως να υπογραμμίσουμε ότι όπως εμείς έχουμε απαιτήσεις από τους φίλους μας, είναι φυσικό τις ίδιες απαιτήσεις να έχουν κι εκείνοι από εμάς. Ας φροντίσουμε λοιπόν κι εμείς να γίνουμε φίλοι του Χριστού ώστε να μπορούμε να κτίσουμε αληθινές και γνήσιες φιλίες και με τους άλλους φίλους Του!
***
Σήμερα είδαμε πόσο μεγάλη αξία έχει το να αποκτήσει κάποιος έναν αληθινό φίλο. Ας ρωτήσουμε κι εμείς τον εαυτό μας: Είναι οι φίλοι μου, φίλοι του Χριστού; Είμαι εγώ όπως με θέλει ο Θεός ώστε να μπορώ να σταθώ ως αληθινός φίλος και συμπαραστάτης;...
Ο άγιος Αυγουστίνος που γνώρισε όσο κανείς άλλος και την κοσμική ζωή και την χριστιανική, έγραφε με τρόπο κατηγορηματικό: «Δεν υπάρχει φιλία παρά εκείνη που σφυρηλατείς εσύ, Θεέ μου, με τον δεσμό της χριστιανικής αγάπης». Ας τα θυμόμαστε αυτά τα φωτισμένα λόγια κι ας προσευχόμαστε στον άγιο Θεό να μας φωτίζει ώστε κι εμείς να συντελούμε με την ζωή και τα έργα μας ώστε να δημιουργούνται αγνές, χριστιανικές φιλίες που θα ασκούν και ευεργετική επίδραση στην σύγχρονη κοινωνία μας.
ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΟΤΗΤΟΣ
(t): + 30 210 66 32 687 (εσωτερικό 138)
(f): + 30 210 60 25 101
(e): neotita@imml.gr
Θουκυδίδου 6 & Βυζαντίου
Τ.Θ. 1, Τ.Κ. 19004, Σπάτα Αττικής
Αθήνα‚ Ελλάδα
